A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Hla Thlan Khâwmte Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Hla Thlan Khâwmte Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Hla Thlan Khâwmte Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

“HLING zînga lilî ang hi ka hmangaih chu a ni, lânûte zîngah.” “Ngaw hnuai thing zînga apple thing ang ka duhtak chu a ni, tlangvâlte zîngah.” “Tu a ni nge zîng êng mawi ang lo lang kha, chhawrthlapui ianga mawi leh tûrnî ianga chianga . . . chu?” (Hla Thlan Khâwmte 2:​2, 3; 6:10) Bible-a Hla Thlan Khâwmte aṭanga hêng chângte hi a va han ṭha tak êm! A bu pum hi hla thu awmze nei tak leh mawi tak hlîr a ni a, “hla thlan khâwmte,” a nih loh leh hla mawi ber tia koh a ni.​—⁠Hla Thlan Khâwmte 1:⁠1.

Hmân lai Israel Lal Solomona phuah a ni a, a kum 40 lal chhûng hun hmasa lam, B.C.E. 1020 vêla phuah he hla hi berâm vêngtu tlangvâl leh thingtlâng nula, Sulam mi inkâra lo piang hmangaihna chanchin a ni. He hla chhûnga sawi lan mi dangte chu nula nu leh a unaupate, “Jerusalem fanute [lal ina hmeichhiate],” leh “Zion fanute [Jerusalem nulate]” an ni a. (Hla Thlan Khâwmte 1:5; 3:11) Bible chhiartu tân Hla Thlan Khâwmte chhûnga a thusawitu ber hriat chu a harsa a; mahse, an thusawite leh an hnêna thusawite aṭang hian a hriat theih a ni.

Pathian Thu zînga mi a nih angin, Hla Thlan Khâwmte chhûnga thuawmte chuan chhan pahnih avângin hlutna nasa tak a nei a. (Hebrai 4:12) A hmasain, mipa leh hmeichhe inkâra hmangaihna dik tak nihna chu min zirtîr a. A pahnihnaah, he hla hian Isua Krista leh hriak thih Kristian kohhran inkâra awm hmangaihna chu a entîr a ni.​—⁠2 Korinth 11:2; Ephesi 5:​25-31.

‘HMANGAIHNA CHU CHAWK THOVA TIHHARH’ TUM SUH

(Hla Thlan Khâwmte 1:​1–3:⁠5)

“Min fâwp rawh se, a hmuia fawhnate chuan, uain hnehin a ṭha si, i hmangaihna.” (Hla Thlan Khâwmte 1:⁠2) Hla Thlan Khâwmte chhûnga thusawite chu lal Solomona puan ina hruai luh he thingtlâng nula ṭawngkam hmangin a inṭan a. Engtin nge lal puan in chu a va thlen?

Ani chuan: “Ka nu fapate ka chungah thinurin grêp huan vêngah mi siam ta a,” a ti. A unaupate chu a hmangaih tak berâmpu tlangvâlin ṭhâl ni nuam taka lên vahpuiah a sâwm avângin a chungah an thinur a ni. Chu a sâwmnaa a kal loh nân, ani chu ‘grêp huan tichhetu sihal notête’ vêng tûrin an tîr a. He a hnathawhna hmun hi Solomona puan in kiang hnaihah a ni. ‘Thei pil sak hmuna’ a va kal chuan a hmêlṭhatna chu hmuh a lo ni a, lal puan inah chuan hruai a ni ta a ni.​—⁠Hla Thlan Khâwmte 1:6; 2:​10-15; 6:⁠11.

Nula chuan a duh tak berâmpu tlangvâl chungchâng a han sawi chuan, lal ina hmeichhiate chuan ‘ran rual hniakhnunga kal a’ tlangvâl chu va zawng tûrin an ti a. Mahse, Solomona chuan a kaltîr phal lo. Nula mawina a ngaihsânzia sawiin, ani chuan ‘rangkachak ṭhihrui leh tangkaraw belmawi’ pêk a tiam a. Mahse, nula rilru chu a khawih chuang lo. Berâmpu tlangvâl chu Solomona puan in chhûngah lo lûtin, nula chu a rawn hmu a: “Ngai teh, i mawi e, ka hmangaih, ngai teh, i mawi e,” a rawn ti a. Nula chuan chu lal ina hmeichhiate chu: ‘Amahin a duh hmâa a hmangaihna chu chawk thova tiharh lo tûrin’ a ngên tlat a ni.​—⁠Hla Thlan Khâwmte 1:​8-11, 15; 2:7; 3:⁠5.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

1:​2, 3—⁠Engvângin nge berâmpuin hmangaihna a lantîr dân hriat chhuah chu uain ang leh a hming chu rimtui ang a nih? Uainin mihring thinlung a tihlâwm ang leh lûa hriak thih hi dam sawng sawngna a nih angin, berâmpu tlangvâl hmangaihna leh a hming hriat chhuahna chuan nula chu a tichakin, a hnêm bawk a ni. (Sâm 23:5; 104:15) Chutiang bawkin, Kristian dikte, a bîk takin hriak thihte chuan an chunga Isua Krista lantîr hmangaihna ngaihtuah chu an chak phah a ni.

1:​5—⁠Engvângin nge thingtlâng nula chuan a hanna chu “Kedar puan inte” nên a khaikhin? Kêl hmula siam puan chu thil chi hrang hrang atâna hman a ni a. (Number 31:20) Entîr nân, “kêl hmul puanzârte” chu “biak bûk chung khuh nân” hman a ni. (Exodus 26:⁠7) Arab hnam chi khat Bedouin-hovin tûn thlenga an hman angin, Kedar puan inte chu kêl hmul dum hmanga siam a ni ngei ang.

1:​15—⁠Berâmpu tlangvâlin: “I mit ṭhuro ang mai a ni e,” a tih khân, eng a tihna nge ni? Berâmpu tlangvâl chuan a hmangaih tak mit chu ṭhuro mitte ang maiin a nêmin, a meng thîp lo a tihna a ni.

2:7; 3:⁠5.​—⁠Engvângin nge lal ina hmeichhiate chu “saza leh ram zukpui” chhâla ngen tlat an nih? Saza leh zukpuite chu a nalhna leh mawina avânga hriat hlawh tak a ni a. A nihna takah chuan Sulam nula chuan lal ina hmeichhiate chu thil nalh leh mawi zawng zawng chhâla amaha hmangaihna chawhthawhsak lo tûrin a ngên tlat a ni.

Kan Zir Tûrte:

1:2; 2:⁠6. Thianghlim taka hmangaihna inlantîr chu inngaihzâwn laia tih atân a inâwm pawh a ni thei. Amaherawhchu, hêng hi hmangaihna dik tak inlantîrna a ni tûr a ni a, nungchang bawlhhlawhna thlen thei tisa châkna bawlhhlawh ni lo tûrin an fîmkhur tûr a ni.​—⁠Galatia 5:⁠19.

1:6; 2:​10-15. Sulam nula unaupate’n an farnu chu hmun fianriala a hmangaih tak nêna an lên vah an phal lo va, chu chu a nungchang ṭhat loh vâng emaw, rilru put hmang dik a neih loh vâng emaw a ni lo. Thlêmna thlen thei dinhmuna a awm loh nâna vênhim an tum vâng zâwk a ni. Inneih tuma inngaizâwngte chuan hmun fianrial an pumpelh tûr a ni.

2:​1-3, 8, 9Sulam nula chu hmêl ṭha hle mah se, inngaitlâwm takin “ros” (a nihna takah chuan: safron [tuipui kiang Saron zâwla pangpâr narân tak]) leh “phaizâwla lilî [pangpâr narân dang]” ang lekah a inchan a. A hmêl ṭhatna leh Jehova chunga a rinawmna avângin, berâmpu tlangvâl chuan ani chu “hlîng zînga lilî ang” niin a hria a ni. Tlangvâl chungchângah eng nge sawi theih ni ang? A hmêl ṭhat avângin, nula tân “saza” ang a ni a. Ani chu thlarau lam thil ngaihsak leh Jehova chunga mi rinawm a ni ngei ang. Nula chuan: “Ngaw hnuai thing zînga apple thing [a rah leh daihlim petu] ang ka duh tak chu a ni, tlangvâlte zîngah,” a ti. Rinna leh Pathian ngaihsakna chu nupui pasal tûrte laka kan hmuh duh mizia a ni lâwm ni?

2:7; 3:⁠5. Thingtlâng nula hian Solomona chu a ngaizâwng eih lo va. Ani chuan lal ina hmeichhiate hnênah berâmpu tlangvâl tih loh mi dang laka a hmangaihna chawk tho lo tûrin a ngên tlat a ni. Hmuh apiang ngaihzâwn chu thil theih a nih loh rual rualin thil tihâwm pawh a ni lo. Nupui pasal nei duh Kristian chuan Jehova chhiahhlawh rinawmte chauh an ngaihtuah tûr a ni.​—⁠1 Korinth 7:⁠39.

“ENGAH NGE SULAM MI I THLIR LE?”

(Hla Thlan Khâwmte 3:​6–8:⁠4)

“Meikhu ding ang thlalêr ata lo kal” thil engemaw a awm a. (Hla Thlan Khâwmte 3:⁠6) Jerusalem nulate’n en tûra an va chhuah chuan eng nge an hmuh? Solomona leh a ṭhuihhruaite chu khawpui lama an kîr lai an va hmu a nih chu! Tichuan, lal chuan Sulam nula chu a hruai tel bawk a ni.

Berâmpu tlangvâl chuan nula chu a zui a, a hmu ta nghâl mai bawk a. A hmangaihna a tiamnawn tâkah chuan, nula chuan khawpui kalsan a duh thu sawiin: “Nî a nêma, hlim a her bo hmâ loh chuan ka kal nâng e, murra tlâng leh beraw mual lamah chuanin,” a ti a. Ani chuan berâmpu chu “huanah lo lût sela, a rah ṭha ber ber chu ei” tûrin a sâwm a ni. Tlangvâl chuan: “Ka huanah chuan ka lo lût a, ka lainâ, ka ṭhiannu,” tiin a chhâng a. Jerusalem nulate chuan an hnênah: “Ei rawh u, aw ṭhiante u, in rawh u; a ni, in ṭeuh mai rawh u, aw ka duhtakte u,” an ti.​—⁠Hla Thlan Khâwmte 4:​6, 16; 5:⁠1.

Sulam nula chuan lal ina hmeichhiate hnêna a mumang a hrilhfiah hnuah: “Hmangaihnaah ka uai zo,” tih a hrilh a. Anni chuan: “Mi aiin i duhtak chu eng nge a nih bîk le?” tiin an zâwt a. Nula chuan: “Ka duhtak chu a ṭha sen siar a, sângsâwm zîngah a chungnung ber e,” tiin a chhâng a ni. (Hla Thlan Khâwmte 5:​2-10) Solomona’n a han fak vak chuan: “Engah nge Sulam mi i thlîr le?” tiin inngaitlâwm takin a chhâng a ni. (Hla Thlan Khâwmte 6:​4-13) Chu chu a hmangaihna neih theihna tûrah ngaiin, lalber chuan a fak leh chiam a. Mahse, nula chu berâmpu tlangvâl a hmangaihnaah chuan a nghet tlat a. A tâwpah chuan Solomona chuan a hawtîr ta a ni.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

4:1; 6:​5—⁠Engvângin nge nula sam chu “kêl rual” nêna khaikhin a nih? He khaikhinna hian nula sam chu kêl hmul dum ang maia tlê leh hrisêl tak a ni tih a hril a ni.

4:​11—⁠Sulam nula ‘hmuia khuaipui zû far’ leh ‘a ṭawngkama khawizû leh hnute tui’ awm anga sawi chuan pawimawhna eng nge a neih? Khuaipui zû chu boruak hmu tawh khawizu pângngai aiin a thlum zâwk a. He tehkhinna leh khawizû leh hnute tui a ṭawngkama awm tih chuan Sulam nula ṭawngkam chhuak ṭhatna leh duhawmna a sawi uar a ni.

5:​12—⁠‘A mitte chu lui te tui kam ṭhuro ang, hnutetuia inbual’ tih ṭawngkam awmzia chu eng nge ni? Nula chuan a duhtaka mit mawizia a sawina a ni a. Mitmu vârin a hualvêl mitmu dum lai chu hla thuin vutbuak rawng ṭhuro hnutetuia inbual nên a tehkhin a ni thei ang.

5:​14, 15—⁠Engvângin nge berâmpu kutzungte leh kête chu hetianga sawi a nih? Nula chuan berâmpu kutzungte chu rangkachak tlâwn anga a sawi avângin, topaz lung chu a kuttin a sawina a ni ngei ang. A châwn chu a chaka a mawi bawk avângin “lung vâr tlâwn” nên a tehkhin a ni.

6:​4—⁠Engvângin nge nula chu Tirza nêna tehkhin a nih? He Kanaan khawpui hi Josua lâk a ni a, Solomona hun hnuah chuan hmâr lam hnam sâwm Israel ram khawpui ber a lo ni a. (Josua 12:​7, 24; 1 Lalte 16:​5, 6, 8, 15) Lehkhabu pakhat chuan: “Chu chu khawpui mawi tak a ni ngei ang a, chu chuan heta a inziah chhan a hrilhfiah ngei ang,” a ti.

6:​13—⁠Eng nge ‘Mahanaim lâm’ tih chu? He ṭawngkam hi “bûk pahnih lâm” ti pawha lehlin theih a ni a. Mahanaim khua chu Jordan Lui chhak lam, Jabok lui bula awm a ni. (Genesis 32:​2, 22; 2 Samuela 2:29) “Bûk pahnih lâm” chuan chu khawpuia kût neih huna lâm dân engemaw tak a kâwk thei ang.

7:​4—⁠Engvângin nge Solomona chuan Sulam nula nghâwng chu “saingho kulhbîng sâng” nên a khaikhin? Chu mi hma chuan, nula chuan he fakna hi a lo dawng tawh a ni: “I nghâwngin a iang e, Davida kulhbîng sâng,” tih hi. (Hla Thlan Khâwmte 4:⁠4) Kulhbîng chu a sângin, a ria a; tin, saingho chu a mâm ṭha hle a ni. Nula nghâwng ria tak leh mâm tak chuan Solomona rilru chu a khawih hle a ni.

Kan Zir Tûrte:

4:⁠7. Solomona thlêmna dovin, Sulam nula chuan ṭha famkim lo chung pawhin nungchang ṭha famkim a lantîr a. Chuvângin, a nungchang nghehna chuan a hmêlṭhatna a belhchhah a ni. Kristian hmeichhiate tân chutiang bawk chu a ni tûr a ni.

4:12. Huan mawi tak pal emaw, kulhbang emawa hung, a kawngkhâr inkalh tlat aṭang chauhva luh theih angin, Sulam nula chuan a hmangaihna chu nakina a pasal tûr atân chauh a vawng ṭha a ni. Nupui pasal la nei lo Kristiante tân entawn tûr ṭha a va ni tak êm!

“MEIALH NASA TAK MAI CHU”

(Hla Thlan Khâwmte 8:​5-14)

“Tunge ni hei, thlalêr ata lo chhova, a duhtaka rinchhani hi?” tiin Sulam nula unaupate chuan a lo haw chu an lo zâwt a. A hnuah chuan an zînga pakhat chuan: “Amah chu kulh bang lo ni se, tangkaraw kulhbîng ka siamsak ang: amah chu kawngkâ lo ni sela, sidar thing phelin ka tuam leh ang,” a ti. Tûnah chuan Sulam nula hmangaihna nghehzia chu fiah a ni tawh a, chuvângin: “Ka ni alâwm, kulh bang, ka hnutêin a ang, kulhbîng sângte, a mithmuhah chuan muanna neitu ka lo ni,” a ti thei ta a ni.​—⁠Hla Thlan Khâwmte 8:​5, 9, 10.

Jehova hnên aṭanga lo chhuak hmangaihna dik chu “meialh nasa tak” ang mai a ni. Ani chu hmangaihna lantîr thei tûra min siamtu a ni a. Tihhmih theih rual loh meialh nasa tak a ni. Hla Thlan Khâwmte chuan mipa leh hmeichhe inkâra hmangaihna awm chu “thihna angin a chak,” a nih loh leh a khêl lo thei tih a târ lang.​—⁠Hla Thlan Khâwmte 8:⁠6.

Solomona hla thlan khâwm chuan Isua Krista leh a vân lam “mo” inkâra awm hmangaihna nghet tak chungchâng min hriattîr bawk. (Thu Puan 21:​2, 9) Isua’n hriat thih Kristiante a hmangaihna chu mipa leh hmeichhe inkâra awm thei hmangaihna engpawh aiin a nasa zâwk a. “Mo” pâwla mite inpêkna pawh a nghet hle bawk. Tin, Isua chuan a nunna chu “berâm dang” tân pawh a pe a ni. (Johana 10:16) Chuvângin, betu dik zawng zawngte chuan Sulam nula hmangaihna nghet leh inpêkna chu an entawn ṭheuh thei a ni. (w06 11/15)

[Phêk 4-naa milem]

Hla Thlan Khâwmte chuan nupui pasal tûrte laka eng thil en tûrin nge min zirtîr?