A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Vêngte Hmangaih Tih Awmzia Chu

Vêngte Hmangaih Tih Awmzia Chu

Vêngte Hmangaih Tih Awmzia Chu

“Nangmah i inhmangaih angin i vêngte pawh i hmangaih tûr a ni.” ​—⁠MATTHAIA 22:⁠39.

1. Engtin nge Pathian kan hmangaihna kan lantîr?

JEHOVA’N amah betute hnên aṭangin eng nge a beisei? Ṭawngkam tluangtlam leh awmze thûk tak nei hmangin, Isua chuan a chhânna chu a khaikhâwm a. Thupêk ropui ber chu Jehova chu kan thinlung, kan thlarau, kan rilru, leh kan chakna zawng zawnga hmangaih a ni tih a sawi a ni. (Matthaia 22:37; Marka 12:30) Thuziak hmasaa kan hmuh tawh angin, Pathian hmangaihnaah chuan kan tâna a lantîr hmangaihna chhâng lêta a thuâwih leh a thupêkte zawm a tel a. Pathian hmangaihtute tân chuan, a duhzâwng tih chu phûrrit a ni lova, an lâwmzâwng a ni zâwk a ni.​—⁠Sâm 40:8; 1 Johana 5:​2, 3.

2, 3. Engvângin nge vêngte hmangaih tûra thupêk chu kan ngaihsak ang a, eng zawhnate nge lo chhuak?

2 Isua sawi thupêk ropui ber dawttu chu a hmasa nên a inzawm a ni: “Nangmah i inhmangaih angin i vêngte pawh i hmangaih tûr a ni.” (Matthaia 22:39) Chhan ṭha tak avângin he thupêk hi tûnah kan ngaihsak a. Tûn hun hi mahni hmasial hmangaihna leh hmangaihna veiherh awmna hun a ni. Tirhkoh Paula chuan thlarauva thâwk khumin ‘ni hnuhnûng’ chungchângah mite chuan mi dang hmangaih lovin, mahni, tangka, leh mahni lâwmna an hmangaih ang tih a ziak a. Mi tam tak chu “hmangaihna pianpui nei lo te,” a nih loh leh Bible lehlin pakhatin a sawi angin, “mahni chhûngte hmangaihna nei lo” an ni ang. (2 Timothea 3:​1-4) Isua chuan: “Mi tam tak . . . an inmantîr tawn ang a, an inhaw tawn ang. . . . Mi tam zâwk hmangaihna chu a la dai ang,” tih a sawi lâwk a ni.​—⁠Matthaia 24:​10, 12.

3 Mahse, Isua’n mi tinte hmangaihna a dai ang a ti lo tih chhinchhiah rawh. Jehova’n a phût leh a phu ang ngei hmangaihna lantîrtu chu tûn hmain an lo awm reng tawh a, an la awm zêl dâwn a ni. Jehova hmangaih tak zettute chuan mi dangte a thlîr anga thîr ve chu an tum ang. A nih chuan kan hmangaih tûr kan vêngte chu tute nge an nih? Engtin nge kan vêngte hmangaihna chu kan lantîr ang? Pathian Lehkha Thu chuan hêng zawhna pawimawhte chhâng tûrin min ṭanpui ang.

Ka Vêngte Chu Tunge Ni?

4. Leviticus bung 19-na sawi angin, tute chungah nge Judate’n hmangaihna an lantîr ang?

4 Isua’n Pharisai hnêna miin amah a inhmangaih angin a vêngte a hmangaih tûr a ni tia thupêk ropui ber dawttu a sawi khân, Israelte hnêna pêk dân chiang tak chu a sawi a ni. Chu chu Leviticus 19:​18-a chhinchhiah a ni a. Chu mi bung chhûngah bawk chuan, Judate chu an Israelpui ni lote pawh an vêngte anga thlîr tûra hrilh an ni. Châng 34-na chuan: “Ram dang mi in zînga khawsate chu in tân in rama mi rêng ang an ni tûr a ni a, nangmah i inhmangaih angin i hmangaih tûr a ni; nangni pawh Aigupta ramah khân ram dang mi in nih kha,” a ti. Chuvângin, Juda mi ni lote pawh, a bîk takin saphunte chu hmangaih taka cheibâwl tûr an ni.

5. Engtin nge Judate chuan vêngte hmangaihna chu an hriat thiam?

5 Mahse, Isua hun laia Juda hruaitute chuan ngaih dân dang an nei a. Ṭhenkhat chuan “ṭhian” leh “vêngte” tih thu mal hian Judate chauh a kâwkin, Juda ni lote chu haw tûrin an zirtîr a. Chutiang zirtîrtute chuan, Pathian betute chuan be lotute chu an hmusit tûr a ni, an ti. Lehkhabu pakhat chuan: “Chutiang dinhmunah chuan huatna chu a dingchang ngei ang. Huatna lo chhuahna thil tam tak a awm si a,” a ti.

6. Isua’n vêngte hmangaihna chungchâng a sawiin eng thu pahnih nge a târ lan?

6 Tlâng chunga a Thusawiah, Isua chuan he mi chungchâng hi sawiin, hmangaihna nêna cheibâwl tûrte chu a târ lang a. Ani chuan: “‘I vêngte hmangaih la, i hmêlma haw rawh,’ an ti tih in hre tawh. Kei erawh chuan ka hrilh a che u, In hmêlmate chu hmangaih ula, a tiduhdahtu che u chu ṭawngṭaisak rawh u, in Pa vâna mi fate in nih theih nân; ani chuan mi sualte leh mi ṭhate chungah chuan a nî a chhuahtîr ṭhîn a, mi felte leh mi fel lote chungah pawh ruah a sûrtîr ṭhîn a ni,” a ti a ni. (Matthaia 5:​43-45) Hetah hian Isua chuan thu pahnih a târ lang a. A hmasain, mi ṭha leh mi sualte chunga Jehova thilphalna leh a ngilneihna a ni a. A pahnihnaah chuan, a entîrna siam chu kan zui tûr a ni.

7. Samari mi ṭha tehkhin thu aṭangin eng nge kan zir?

7 Ṭum dang lehah chuan, Dân hretu Juda pakhat chuan, Isua hnênah: “Ka vêngte chu tunge ni?,” tiin a zâwt a. Isua chuan a chhân lêt nân, suamhmangin an vuak nek a, a thil neihte an lâksak Juda mi pakhat tâwktu Samari mi ṭha tehkhin thu chu a sawi a. A tlângpui thuin Judate chuan Samari mite chu hmusit mah se, Samari mi chuan a hliamte chu a tuamsakin, a lo ṭhat chhuah leh theihna tûr khualbûkah chuan a hruai a ni. Eng nge zir tûr chu? Kan vêngte hmangaihnaah chuan kan chipui, kan hnampui, a nih loh leh kan sakhaw vawnpui ni lote pawh an tel tûr a ni.​—⁠Luka 10:​25, 29, 30, 33-37.

Vêngte Hmangaih Tih Awmzia Chu

8. Leviticus bung 19-na chuan hmangaihna lantîr dân tûr chungchâng eng nge a sawi?

8 Pathian hmangaihna ang bawkin, vêngte hmangaihnaah chuan rilrua veina mai ni lovin, thiltih a tel a. Pathian mite hnêna anmahni an inhmangaih anga an vêngte pawh hmangaih tûra fuihna thupêk, Leviticus bung 19-naa chhinchhiah thupêk a chung a hnuai thute en belh chu a ṭangkai a ni. Chutah chuan Israelte chu mi retheite leh ram dang mite chu an lova thlai sengtîr ve tûra thupêk pêk an nih thu kan chhiar a. Rûk rût te, inbum te, leh dik lo taka thiltih te chu phal a ni lo. Rorêlnaah Israelte chuan thlei bîk an nei tûr a ni lo. A ṭûl hunah zilhna pêk chu ngai mah se: “I rilruin i unau i haw tûr a ni lo,” tiin chiang taka hrilh an ni. Hêngte leh thupêk dang tam tak chu: “Nangmah i inhmangaih angin i ṭhenawm i hmangaih tûr a ni,” tih hian a khaikhâwm a ni.​—⁠Leviticus 19:​9-11, 15, 17, 18.

9. Engvângin nge Jehova’n Israelte chu hnam dangte laka inla hrang tûra thu a pêk?

9 Israelte chu mi dangte chunga hmangaihna lantîr tûra hrilh an nih laiin, pathian dik lo betute laka inla hrang tûr an ni bawk. Jehova chuan ṭhian ṭha lo hlauhawmna leh a rah ṭha lote chu a hrilh a ni. Entîr nân, Israelte’n an hnawh chhuah tûr hnamte chungchângah, Jehova chuan: “Nupui pasalah in nei tûr a ni . . . lo, in fanute chu an fapate in neihtîr tûr a ni lo va, an fanute chu in fapate in neihtîr tûr a ni hek lo. In fapate, mi zui lai hi pathian dangte biakna lamah an hruai kawi mai ang a; tin, LALPA thin pawh chu in chungah a thawk ang,” tiin thu a pe a ni.​—⁠Deuteronomy 7:​3, 4.

10. Eng chungchângah nge kan invên a ngaih?

10 Chuting bawkin, Kristiante chu an rinna tichak lo theite ṭhian ṭhaa siam lo tûrin an invêng a ni. (1 Korinth 15:33) “Ring lo mite nên rual lo taka nghâwngkawl bât dûnin awm suh u,” tia fuih kan ni a, chûng ring lo mite chu Kristian kohhran pâwna mite an ni. (2 Korinth 6:14) Chu bâkah, Kristiante chu ‘Lalpaa awm mi chauh’ nei tûra zilh an ni. (1 Korinth 7:39) Amaherawhchu, Jehova kan rinna min ṭâwmpui lotute chu kan hmusit ngai tûr a ni lo. Krista chu mi sualte tân a thi a, tûn hmaa thil sual ti tam takte chuan an kawngte thlâkin, Pathian nên an lo inrem leh a ni.​—⁠Rom 5:8; 1 Korinth 6:​9-11.

11. Jehova rawngbâwl lotute chunga hmangaihna kan lantîr dân kawng ṭha ber chu eng nge ni a, engvângin nge?

11 Pathian rawngbâwl lotute chunga hmangaihna lantîr dân ṭha ber chu Jehova entawn hi a ni. Pathian chuan suahsualna chu haw mah se, an kawng sual aṭanga kîr leh a, chatuana nunna neih theihna hun remchâng pein, mi zawng zawng hnênah ngilneihna a lantîr a. (Ezekiela 18:23) Jehova chuan ‘mi zawng zawng lo sim chu a duh a ni.’ (2 Petera 3:⁠9) “Ani chuan mi zawng zawng chhandama awmah leh thutak hriaah a duh a ni.” (1 Timothea 2:⁠4) Chuvâng chuan Isua’n a hnung zuitute chu thu hril tûr, zirtîr tûr, leh “hnam tina mi zirtîrahte siam” tûrin thu a pe a ni. (Matthaia 28:​19, 20) He hnaa telin, Pathian leh vêngte kan hmangaihzia kan lantîr a, a ni, kan hmêlmate thlenga kan hmangiahzia chu!

Kan Kristian Unaute Hmangaihin

12. Kan unaute hmangaih chungchângah tirhkoh Johana’n eng nge a ziah?

12 Tirhkoh Paula chuan: “Mi zawng zawng chungah thil ṭha i ti ang u, rinna chhûngte zînga mi chungah i ti deuh ber ang u,” tiin a ziak a. (Galatia 6:10) Kristian kan nih angin, rinna chhûngte zînga mi​—⁠kan thlarau lama unaupa leh unaunute​—⁠chungah hmangaihna lantîr kan bâ a ni. He hmangaihna hi engtiang khawpa pawimawh nge a nih? He thu pawimawh tak hi târ langin, tirhkoh Johana chuan: “Tupawh a unau hua chu tualthat a ni . . . Miin, ‘Pathian ka hmangaih e,’ tiin a unau haw si sela, amah chu dawthei a ni; a unau a hmuh tawh renga mah a hmangaih loh chuan Pathian a hmuh ngai lohva chu engtin nge a hmangaih theih ang?,” tiin a ziak a ni. (1 Johana 3:15; 4:20) Hêng thute hian thil a ti thei hle. Isua Krista chuan “tualthattu” leh “dawthei” tih thu malte hi Diabol-Setana sawi nân a hmang si a. (Johana 8:44) Hêng thu malte hi kan tâna a hman chu kan duh lo ngei ang le!

13. Eng kawngin nge kan rinpuite hmangaihna kan lantîr theih?

13 Kristian dikte chuan ‘inhmangaih tawn tûra Pathian zirtîrna chu an dawng’ a. (1 Thessalonika 4:⁠9) ‘Thu chauh leh lei chauh ni lovin, thiltih leh tih tak zeta’ inhmangaih tûr kan ni. (1 Johana 3:18) “Vervêkna tel lovin” kan inhmangaih tûr a ni bawk. (Rom 12:⁠9) Hmangaihna chuan ngilnei tûr te, inlainat tûr te, ngaidam tûr te, dawhthei tûr te leh inthîk lo tûr te, chapo lo tûr te, chaltlai, a ni loh leh mahni hma sial lo tûr tein min chêttîr a ni. (1 Korinth 13:​4, 5; Ephesi 4:32) Chu chuan “rawng inbâwlsak tawn” tûrin min tur a. (Galatia 5:13) Isua chuan a zirtîrte chu anmahni a hmangaih ang chiaha inhmangaih tawn tûrin a hrilh a. (Johana 13:34) Chuvâng chuan Kristian chuan a ṭûl hunah a rinpui tân a nun pawh a pe phal tûr a ni.

14. Engtin nge chhûngkuaah hmangaihna kan lantîr theih?

14 Kristian chhûngkuaah hmangaihna chu a lang ngei tûr a ni a, a bîk takin nupa inkârah a lang tûr a ni. Nupa inlaichînna chu a inhnaih êm avângin Paula chuan: “Pasalte pawhin mahni taksate angin mahni nupuite chu an hmangaih tûr a ni,” a ti. Tichuan: “Mahni nupui hmangaihtu chu mahni inhmangaih a ni,” tiin a sawi belh a ni. (Ephesi 5:28) Paula chuan châng nga hnuah he zilhna thu bawk hi a sawi nawn leh tih kan hmu a. A nupui hmangaihtu pasal chuan, Malakia hun laia an khawppuite bumtu Israelte chu a entawn lo vang. (Malakia 2:14) A nupui chu a hlut ang a. Krista’n kohhran a hmangaih angin a nupui chu a hmangaih ang. Chutiang bawkin hmangaihna chuan nupui chu a pasal zah tûrin a chêttîr bawk ang.​—⁠Ephesi 5:​25, 29-33.

15. Unau inhmangaihnain hna a thawh dân an hmuhnain mi ṭhenkhat chu eng thu nge sawitîr a, eng nge a tihtîr?

15 Chiang takin, hetiang chi hmangaihna hi Kristian dikte chhinchhiahna a ni. Isua chuan: “In inhmangaih chuan mi zawng zawngin ka zirtîrte in ni tih chu miah chuan an hria ang,” a ti. (Johana 13:35) Kan inhmangaih tawnna chuan mite chu kan hmangaih leh kan zah tak Pathian lamah a hîp a ni. Entîr nân, Mozambique ram aṭangin Thuhretu chhûngkaw pakhat chanchin dawn a ni a. “Hetiang hi kan la hmu ngai lo rêng rêng. Chawhnu lamah chuan ruahpui vânâwn leh rialin a zui thlipui nasa tak a tleh ṭan a. Chu thlipui na tak chuan kan awmna phairuang in chu a nuai chhia a, a chung khuh rângva te chu a thlawh bo a. Ṭhenawm kohhran aṭanga unaute lo kala kan in sak ṭhat lehna min ṭanpui chuan, kan ṭhenawmte chuan mak ti takin: ‘In sakhaw vawn chu a ṭha hle mai. Kan kohhran aṭangin hetiang ṭanpuina hi kan dawng ngai rêng rêng lo,’ an ti. Bible keuvin anni chu Johana 13:​34, 35 chu kan hmuhtîr a. Kan ṭhenawm tam tak chuan tûnah Bible an zir mêk a ni,” tiin.

A Mi Malin Hmangaih Rawh

16. A huho leh a mi mala hmangaihna inkâr dang lamna chu eng nge ni?

16 Kan vêngte a huhova hmangaih chu a harsa lo va. Mahse, a mi mala hmangaih chu a harsa thei a ni. Entîr nân, mi ṭhenkhat tân vêngte hmangaihna chu ṭanpui ngai ṭanpuitu pâwl hnêna thawhlâwm thawh mai chauh a ni. Dik takin, kan vêngte kan hmangaih tia sawi chu min ngaihsak lo nia lang kan hnathawhpui te, kan ṭhenawma mi ngeiawm tak te, a nih loh leh min tibeidawngtu ṭhian te hmangaih aiin a awlsam daih zâwk a ni.

17, 18. Engtin nge Isua chuan a mi mala a hmangaihna chu a lantîr a, eng rilru puin nge a tih?

17 A mi mala hmangaihna chungchângah Pathian miziate famkim taka lantîrtu Isua hnên aṭangin thil kan zir a. Khawvêl sual la bo tûra leia lo kal mah ni se, a mi mal​—⁠hmeichhe dam lo pakhat, phâr pakhat, leh naupang pakhat​—⁠chungah hmangaihna a lantîr a ni. (Matthaia 9:​20-22; Marka 1:​40-42; 7:​26, 29, 30; Johana 1:29) Chutiang bawkin, nî tina kan tawh mi mal tinte kan dâwr dânah vêngte hmangaihna kan lantîr a ni.

18 Mahse, ṭhenawmte kan hmangaihna chu Pathian kan hmangaihna nên a inzawm a ni tih kan theihnghilh ngai tûr a ni lo. Isua chuan retheite ṭanpuiin, dam lote ti damin, rîl ṭâmte chu hrai puar mah se, hêng a thiltih zawng zawng leh mipuite a zirtîr chhan chu mite Jehova nêna inrem leh tûra ṭanpui nân a ni. (2 Korinth 5:19) Isua chuan engkim Pathian ropuina tûr hlîrin a ti a, a hmangaih tak Pathian ai a awhin, a thiltih chuan amah a nghawng a ni tih chu a theihnghilh ngai lo. (1 Korinth 10:31) Isua entîrna siam chu entawnin, keini pawhin vêngte hmangaihna dik tak kan lantîr thei a, chutih rualin khawvêl mi suaksualte lakah kan inla hrang thei a ni.

Engtin Nge Mahni Kan Inhmangaih Anga Vêngte Kan Hmangaih Theih?

19, 20. Mahni kan inhmangaih anga vêngte hmangaih tih awmzia chu eng nge ni?

19 Isua chuan: “Nangmah i inhmangaih angin i vêngte pawh i hmangaih tûr a ni,” a ti a. Mahni kan inngaihsak a, a âwm tâwka mahni inzahderna neih chu thil pângngai tak a ni a. Chutiang a nih loh chuan, chu thupêk chuan awmzia a nei tlêm ngawt ang. He mahni inhmangaihna ṭha leh dik hi tirhkoh Paula’n 2 Timothea 3:​2-a a târ lan hmasial taka mahni inhmangaihna nên hriat pawlh tûr a ni lo. Hei hi a âwm tâwka mahni inngaih hlutna a ni zâwk a ni. Bible lama mi thiam pakhat sawi dân chuan chu chu “‘Pathian ang ka ni’ ti khawpa mahni inngaihsânna a ni lo va, ‘Bawhhlawh ang lek ka ni,’ tia mahni insitna nasa tak lah a ni hek lo.”

20 Mahni kan inhmangaih anga vêngte hmangaih tih awmzia chu miin min thlîr tûra kan duh dân anga mi dangte thlîr leh miin min cheibâwl tûra kan duh dân anga mi dangte cheibâwl hi a ni. Isua chuan: “Chutichuan, thil engkim miin in chunga an tiha in duh tûr ang apiang chu, mi chungah pawh ti ve rawh u,” a ti. (Matthaia 7:12) Isua chuan tûn hmaa mite’n kan chunga an thiltih chu ngaihtuah lêt a, chutiang bawka tilêt tûrin a sawi lo tih hi chhinchhiah rawh. Chu aimah chuan, mi min cheibâwl tûra kan duh ang chu ngaihtuah a, chutiang taka mi dangte cheibâwl tûr kan ni zâwk a ni. Tin, Isua’n a thusawi chu ṭhiante leh unaute tân chuah a ti lo tih hi chhinchhiah bawk rawh. Ani chuan “miin” tih thu mal a hmang a, chu chu mi zawng zawng, kan tawh apiangte hnêna chutiang chuan kan ti tûr a ni a tihna a ni ngei ang.

21. Mi dangte chunga hmangaihna lantîrin, eng nge kan târ lan?

21 Vêngte hmangaihna chuan thil sual tihna lakah min hum ang. Tirhkoh Paula chuan: “‘Uire suh, Tual that suh, Ru suh, Awt suh,’ tih leh thupêk dang la awm rêng rêngte hi, ‘Nangmah i inhmangaih angin i vêngte i hmangaih tûr a ni,’ tih hian a khai khâwm vek si a. Hmangaihnain vêngte a tikhawlo ngai lo,” tiin a ziak a ni. (Rom 13:​9, 10) Hmangaihna chuan mi dangte ṭhatna tûr tih theih dân kawng dap tûrin min chêttîr ang. Mahni mihringpuite hmangaihin, Ama anpuia mihring siamtu, Pathian Jehova pawh kan hmangaih tih kan târ lang a ni.​—⁠Genesis 1:26. (w06 12/01)

Engtin Nge I Chhân Ang?

• Tu chungah nge hmangaihna kan lantîr ang a, engvângin nge?

• Engtin nge Jehova rawngbâwl lotute chungah hmangaihna kan lantîr theih?

• Engtin nge Bible chuan kan unaute chunga kan neih tûr hmangaihna chu a sawi?

• Mahni kan inhmangaih anga vêngte hmangaih tih awmzia hi eng nge ni?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 28-naa milem]

“Ka vêngte chu tunge ni?”

[Phêk 30-naa milem]

Isua hmangaihna chu mi mal chungah a thleng pha