A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Nupuite U—In Pasalte Zah Hle Rawh U

Nupuite U—In Pasalte Zah Hle Rawh U

Nupuite U​—⁠In Pasalte Zah Hle Rawh U

“Nupuite u, . . . [in] pasalte hnênah intulût rawh u.”​—⁠EPHESI 5:⁠22.

1. Engvângin nge pasalte zah chu a harsat fo ṭhin?

RAM TAM takah chuan mi an han inneih hian, mo nu chuan a pasal chu zah hle tûrin thu a tiam a. Amaherawhchu, pasalte’n an nupuite an cheibâwl dân chuan chu thutiam anga awm chu a harsat leh harsat loh erawh a hril thung. Inneihna lo inṭanna chu a ṭha hle a. Pathian chuan mipa hmasa ber, Adama nâkruh chu lain, hmeichhia a siam a. Adama chuan: “Hei zet chu ka ruh ang ruh neia, ka tisa ang tisa nei ngei chu a ni,” tiin a sawi chhuak a ni.​—⁠Genesis 2:​19-23.

2. Engtin nge tûn hnai mai aṭang khân hmeichhe chanvo leh rilru put hmangte chu a inthlâk dang lam?

2 Ṭha taka bul ṭan a ni chung pawhin, hmeichhe zalenna sual pâwl tia vuah​—⁠mipa awpna laka zalen tumte​—⁠chu kum 1960 chho bâwr vêl khân United States-ah an ding ṭan a. Chutih lai chuan pasal chhungkaw chhuahsan 300 zêl zîngah nupui chhungkaw chhuahsan chu 1 a awm ve a. 1960 chho ral lamah meuh chuan a inthlauhna chu pasal chhungkaw chhuahsan 300 zêl zîngah nupui chhûngkaw chhuahsan 3 awm ang vêl an ni. Tûnah chuan, hmeichhiate chuan anchhia an lawh a, zu an in a, zial an zuin, leh mipate tluk zetin an nungchang a bawlhhlawh tawh niin a lang. Chutiang a nih avâng chuan hmeichhiate chu a hma aiin an hlim phah zâwk em? Hlim phah zâwk lo. Ram ṭhenkhatah chuan, innei zînga a chanve vêl chu a tâwpah an inṭhen leh a. Hmeichhe ṭhenkhat an inneihna dinhmun tihchangkân tumte chuan an tiziaawm nge an ti chhe zual zâwk?​—⁠2 Timothea 3:​1-5.

3. Inneihna nghawngtu buaina bulpui ber chu eng nge ni?

3 Eng nge buaina chhan bul ber chu ni? Engemaw chenah, hei hi vântirhkoh hel hmang “drakon lian pui, rûlpui tar Diabola leh Setana an tih” chuan Evi a bum aṭanga buaina lo awm a ni. (Thu Puan 12:9; 1 Timothea 2:​13, 14) Setana chuan Pathian zirtîrnate chu a tikhaw lo va. Entîr nân, inneihna chungchângah, Diabola chuan khirh lutuk emaw, hrehawm lutuk emaw angin a lantîr a. Setana chuan he khâwvêla chanchin thehdarhtute chu hmangin rorêltu a ni tih a theh darh a, chu chu Pathian kaihhruainate dik hlel leh hmân lai tawh anga lantîrtu atâna ruahman a ni.(2 Korinth 4:​3, 4) Amaherawhchu, rilru inhawng tak chunga inneihnaa hmeichhe chanvo Pathianin a sawi kan bihchian chuan, Pathian Thu fin zia leh hman tlâk zia chu kan hmu ang.

Inneite Fimkhur Tûra Hrilh Lâwkna

4, 5. (a) Engvângin nge pasal neih tum hmeichhia chu fîmkhur tûra râwn a nih? (b) Hmeichhiain pasal neih a remtih hmâin eng nge a tih ang?

4 Bible chuan fimkhur tûrin a hrilh lâwk a. Diabola awpna he khawvêlah hian, hlawhtling taka inneite pawhin “hrehawm” an tuar ang tih a sawi a. Chuvângin inneihna chu Pathian ruahman ni mah se, Bible chuan nupui pasal neite chu fimkhur tûrin a hrilh lâwk a ni. Thâwkkhum thu Bible ziaktu pakhat chuan pasal sûn a, midang nei leh tûra zalên hmeichhe chungchâng chu heti hian a sawi a: “A awm ngaia a awm reng chuan a eng a thâwl zâwk ang,” tiin. Isua pawhin nupui pasal neih lohna “pawm thei apiangin pawm rawh se,” tiin thu a râwn bawk. Amaherawhchu, miin nupui pasal neih a thlan chuan ‘Lalpaa awm mi’ a ni tûr a ni, chu chu inpumpêk leh baptisma chang Pathian betu tihna a ni.​—⁠1 Korinth 7:​28, 36-40; Matthaia 19:​10-12.

5 Hmeichhiain pasala a neiha abîk taka a ngaihsakna chhan tûr chu: “Hmeichhe pasal nei chu . . . dânin a pasalah phuar belhbawmin a awm,” tia Bible-in a vaukhân vâng a ni. A pasal chu a thi emaw, mipat hmeichhiatna a hmang khawlo emaw a nih chauhvin nupa chu an inṭhen thei a ni, a pasal “dân ata chu thlahin a awm” avângin. (Rom 7:​2, 3) Inhmuh phat aṭanga induhna awm chu inngaihzâwnna atân chuan a tâwk mai a, mahse, inneihna hlimawm neihna atân chuan a tâwk lo. Chuvâng chuan nula chuan: ‘He pa dân hnuaia lût tûra ruahmanna hi zawm ka inhuam em?’tiin a inzâwh a ngai a ni. He zawhna ngaihtuah hun hi inneih hnuah ni lovin, inneih hmâin a ni.

6. Tûn laia hmeichhe tam zâwkte chuan eng thutlûkna nge an siam theih a, engvângin nge chu chu a pawimawh êm êm?

6 Tûn laiah chuan hmun tam takah, hmeichhia chuan nei tûra dîlna chu a pawm emaw, a hnâwl emaw thei a. Mahse, inneihna aṭanga lo awm thei inṭhianna hnai tak leh inhmangaihna neih duhna chu a nasat theih êm avângin, duhthlanna fing tak siam chu hmeichhe tân chuan thiltih azawnga har ber a ni thei a ni. Ziaktu pakhat chuan: “Thil engemaw tih kan duh nasat zual pauh leh​—⁠innei tûr kan ni emaw, tlânga lâwn tûr kan ni emaw pawh ni se​—⁠dinhmun chu ṭha angin kan ngai maiin leh kan thil hriat duh chauh kan ngaihsak zual sauh amaw tih mai tûr a ni,” a ti. Thutlûkna âwm lo tak siam tlânglâwntu chuan a nun pawh a chân mai thei a, chutiang bawkin finglo taka nupui pasal thlan chu a râpthlâk thei hle a ni.

7. Kawppui tûr zawnnaah eng thurâwn fing tak nge pêk a nih?

7 Hmeichhia chuan amah dîltu mipa dân hnuaia awmnaa thil telte chu ngun takin a ngaihtuah tûr a ni. Kum emaw zât kal tawhah khân, India rama nula pakhat chuan inawm takin heti hian a sawi a ni: “Kan nu leh kan pate chu an upa zâwkin an fing zâwk a, keimahni ang maia bum awl an ni lo.. . . . Awlsam takin thilsual ka tithei a ni,” tiin. Nu leh pate leh mi dangte’n an pêk theih ṭanpuina chu a pawimawh hle a ni. Kum tam tak ata tawh thurâwn petu fing tak pakhat chuan, ṭhalaite chu kawppui tûrte nu leh pa hrechiang tûr leh an kawppui tûrin a nu leh pate leh an chhûngkaw zînga mi dangte a dâwr dân chu fîmkhur taka thlîr tûrin a fuih a ni.

Isua’n Intukluhna A Târlan Dân

8, 9. (a) Engtin nge Isuan Pathian laka a intukluhna chu a thlîr? (b) Intukluhna aṭangin eng hlâwkna nge hmuh theih a nih?

8 Intukluh chu harsa hle mah se, Isua angin hmeichhia chuan thil hlu tak angin a ngai thei a ni. Pathian laka a intuk luhnaah chuan nghaisakna bana thihna pawh tiamin midangte tih retheihna avânga tuarnate a tel chungpawhin, Pathian laka a intukluhna chu a hlimpui a ni. (Luka 22:​41-44; Hebrai 5:​7, 8; 12:⁠3) Bible chuan: “Hmeichhe lû chu mipa a ni, Krista lû chu Pathian a ni,” a tih avângin, hmeichhiate chuan Isua chu entawn atân an hmang thei. (1 Korinth 11:⁠3) Amaherawhchu, chhinchhiah tlâk takin hmeichhia chu pasal a neih hunah chauh mipa lû nihna hnuaiah a awm tihna a ni lo.

9 Bible chuan hmeichhia chu, pasal nei emaw, nei lo emaw pawh ni se, thlarau lama puitling mipa Kristian kohhran enkawltute lakah an intulût tûr a ni tih a sawifiah a. (1 Timothea 2:​12, 13; Hebrai 13:17) Hmeichhiate’n chutianga ti tûra Pathian kaihhruaina an zawm chuan, Pathian inawpna pâwlah vântirhkohte tân entawn tûr an siam a ni. (1 Korinth 11:​8-10) Chu bâkah, pasal nei hmeichhe tar deuhte chuan, an entawn tûr ṭha leh an thurâwn ṭangkai takte hmangin, hmeichhe naupang deuhte chu ‘anmahni pasalte thu thua awm tûrin’ an zirtîr bawk a ni.​—⁠Tita 2:​3-5.

10. Engtin nge Isua chuan intukluhna lantîrin entawn tûr a siam?

10 Isua chuan a âwm tâwka intukluhna hlutna chu a hria. Ṭumkhat pawh, tirhkoh Petera chu an pahnih atâna mihring thuneitute hnêna chhiah châwi tûrin a hrilh a, chhiah pêk tûr pawisa pawh a pe hial a ni. A hnuah Petera chuan: “Lalpa avâng chuan mihring ruat apiangte hnênah intulût rawh u,” tiin a ziak. (1 Petera 2:13; Matthaia 17:​24-27) Isua intukluhna entawn tûr langsâr ber chungchângah: “Mihringte anga lo piangin, bâwih angah a insiam a, amah leh amah a intitlâwm ta zâwk a. Tin mihring anga lo awmin, a ingaitlâwm a, thi khawp hiala thu zâwmin a lo awm ta a,” tih thu kan chhiar a ni.​—⁠Philippi 2:​5-8.

11. Engvângin nge Petera chuan nupuite chu an pasal ring lo mite lakah pawh intulût tûrin a fuih?

11 Kristiante chu he khawvêla thuneitu nunrâwng leh dik lo taka thil ti tute lakah hial pawh intulût tûra hrilhin, Petera chuan: “Krista pawh khân a tuarsak che u avângin hetiang ti tûrin koh in ni asin, a hniaka in zuina tûrin entawn tûr a hnutchhiah che u kha,” tiin a hrilhfiah a ni. (1 Petera 2:21) Isua’n a tuar nasat dân leh chhel taka a intûkluh dân a sawi hunah, Petera chuan ring lotu pasala nei nupuite chu heti hian a fuih a: “Chutiang bawkin nangni nupuite u, mahni pasalte thu thuin awm rawh u; chutichuan an zînga tupawhin thu chu âwih lo mah sela, thu lovin an nupuite chêtziaa hnehin an awm thei ang, ṭih dêk chunga in chêtze thianghlim enin,” tiin.​—⁠1 Petera 3:​1, 2.

12. Isua intukluhna aṭangin eng hlâwknate nge kan hmuh?

12 Nuihsawhna leh sawichhiatna hmachhawn chunga intukluh chu chak lohna anga thlîr a ni mai thei a. Mahse, chu chu Isua thlîr dân a ni lo. Petera chuan: “Mi hauhva a awm laiin a hau ve thung lo va, a tuar laiin a vau lo va,” tiin a ziak a ni. (1 Petera 2:23) Isua natuar lai lo entu ṭhenkhat, a lo berah pawh, a bula khai hlum ve rûk hmang leh amah tihhlum lai thlîrtu sipai lal pawh chu ringtu an lo ni a.(Matthaia 27:​38-44, 54; Marka 15:39; Luka 23:​39-43) Chutiang bawkin, Petera chuan ring lotu pasal ṭhenkhat​—⁠ṭawngkam ṭha lo tak hmangtute hial pawh​—⁠chu an nupuite intukluhna an hmuh hnuah Kristian an lo nih tûr thu a târ lang. Hei hi tûn laiah hian a thleng mêk tih kan hmu a ni.

Nupuite’n Duhsak An Hlawh Theih Dân

13, 14. Engtin nge pasal ring lotu laka intukluh chu a ṭangkai?

13 Nupui ringtu lo ni tate chuan Krista ang an nungchang hmangin an pasalte chu an hneh a. Tûn hnai maia Jehova Thuhretute district inkhâwmpuiah khân, pasal pakhat chuan a Kristian nupui chungchâng chu sawiin: “Ka cheibâwl dânah khân sual hlein ka inhria. Mahse, ani chuan min zahthiam hle. Vawikhat tê pawh min zah lo ngai lova. A rinna ṭâwmpui tûrin min ti lui lova. Hmangaih takin min enkawl bawk. Inkhâwmpui a kal hunah pawh ka ei tûr buatsaih lâwk diam tûr leh inchhûng hnate thawk zo tûrin a thawkrim hle a ni. A rilru put hmang chuan ka Bible ngaihvenna a chawk tho ṭan a. Chu mi avâng chuan tûnah hei, Thuhretu ka lo ni ta a nih hi!” tiin a sawi a ni. Ni e, ani chu “thu lovin” a nupui chêtziaa “hnehin” a awm a ni.

14 Petera sawi angin, nupuiin thil tam tak a sawi vâng ni lovin, a thiltih chuan rah ṭha tak a chhuah a ni. Hei hi Bible thutak zîr a, Kristian inkhâwma tel tûra tumruh tak nupui pakhat chuan a târ lang a ni. A pasal chu: “Agnes, kha kawngkâ aṭanga i chhuah chuan, rawn lût leh tawh suh!” tiin a auva. Ani chu “chu kawngkâ” aṭang chuan a kal chhuak lovin, kawngka dang aṭang chuan a chhuak hlauhva. A leh pek inkhâwm zânah chuan: “I lo kîr leh hunah chuan hetah hian ka awm lo vang” tiin a vau leh a. Ani chu a awm lo ngei a ni​—⁠ni thum chhûng a kal bova. A lo kîr leh chuan, a nupui chuan ngilnei takin: “Engemaw ei tûr i duh em?” tiin a zâwt a. Agnes-i chu Pathian hnêna a inpêkna ata a kal pêng ngai eih lo. A tâwp a tâwpah a pasal chuan Bilbe zir chu a remti a, Pathian hnênah a nun chu hlânin, a hnuah chuan mawhphurhna tam tak nên kohhran enkawltu niin rawng a bâwl a ni.

15. Eng “incheina” nge Kristian nupuite tâna râwn a nih?

15 A chunga nupui kan sawi takin a târ lan tâk kha tirhkoh Petera’n ti tûra a kawhhmuh thil engemaw chu a ni; chu chu, “incheina,” mahse “sam phiar te” emaw, “silhfêna inthuam te” emaw lama rilru pêk lutukna a ni lo. Petera chuan: “Thinlunga mihring thurûk chu, rilru thuhnuairawlh leh nunnêm, silhfên chhe thei lova inthuam ni zâwk rawh se, chu chu Pathian mithmuhin a hlu êm êm a ni,” tiin a sawi zâwk a ni. He rilru put hmang hi chona emaw, thil phûtna emaw lam ni lovin, aw rîk chhuah dânah leh chêt dânah a lang a. Chuvângin, Kristian nupui chuan a pasal a hlauh thiam zia a lantîr a ni.​—⁠1 Petera 3:​3, 4.

Entîrnate Aṭanga Zir Tur

16. Eng kawngin nge Sari chu Kristian nupuite tâna entawn tûr ṭha tak a nih?

16 Petera chuan: “Hmasânga hmeichhe thianghlim Pathian ringtute pawh kha mahni pasalte thu thua awmin an inchei si ṭhîn a,” tiin a ziak a. (1 Petera 3:⁠5) Chûng mite chuan Jehova zilhna zawmna hmanga amah tihlâwmna chuan a tâwpah chhûngkaw hlimna leh chatuana nunna lâwmman a dawn tîr dâwn tih an hria a ni. Petera chuan Abrahama nupui hmêl ṭha tak, Sari chungchâng chu sawiin “Abrahama chu ‘Lalpa’ tiin a thu a awih ang khân” tiin a ziak a ni. Sari chuan Pathian ṭih tak a pasal, Pathianin hla taka rawngbâwl tûra a tirha chu a thlâwp tlat a. Ani chuan nun nuam tak chu kalsanin, a nun chu hlauhthâwnawmah a dah hial a ni. (Genesis 12:​1, 10-13) Petera chuan Sari chu a huaisen taka entawn tûr a siam avânga fakin: “Engmah hlau lova thil ṭha in tih tlat chuan Sari fate in ni ang,” tiin a sawi.​—⁠1 Petera 3:⁠6.

17. Engvângin nge Petera rilruah Kristian nupuite entawn tûr atân Abigaili chu a awm a nih theih ang?

17 Pathiana beiseina nei hmeichhe huaisen tak dang chu Abigaili hi a ni, tin ani pawh hi Petera rilruah a awm a ni thei ang. Ani chu “bengvâr tak” a ni a, mahse a pasal Nabala chu “mi tawh khirh tak leh sual tak” a ni thung. Nabala’n Davida leh a hote ṭanpuina a pêk duh loh khân, anni chuan Nabala leh a chhûngte zawng zawng chu tih chimih vek an tum a. Mahse, Abigail chuan a chhûngkua zawng zawng chhanhim tûrin hma a la a ni. Sabengtung chu ei tûr phurhtîrin Davida leh a mite kawnga an rawn kal lai chu a tâwk a. Davida a hmuh chuan sabengtung aṭangin a chhuk a, a ke bula bawkkhupin, rang taka thil ti lo tûrin a ngên chiam a. Davida rilru chu a khawih hle a. “Vawiina mi lo hmuak tûra tîrtu che LALPA, Israelte Pathian chu fakin awm rawh se: tin, i remhriatna chu malsâwmin awm sela,” tiin a sawi a ni.​—⁠1 Samuela 25:​2-33.

18. Mipa dangte ngaihsakna avânga thlêmna an tâwk a nih chuan, nupuite chuan eng entawn tûr siam nge an zui theih a, engvângin nge?

18 Nupuite tâna entawn tûr ṭha dang leh chu Sulam nula, neih tûra a tiam berâm vêngtu tlâwm tak laka rinawm tlata chu a ni. Lal hausa tak ngaihsak a hlawh chung pawhin, chu tlangvâl a hmangaihnaah chuan a nghet tlat a. Chu berâm vêngtu tlangvâl chunga a rilru put hmang chu heti hian a sawi: “Min dah ta che i ṭângah valṭhî angin, i bânah bânbun iangin; thihna angin i chak si, hmangaihna hi, . . . Tui tam takin a tidai thei lo, hmangaihna zawng, tui lianin a chîm pil thei hek lo,” tiin. (Hla Thlan Khâwmte 8:​6, 7) Innei tûra dîlna pawmtu hmeichhia zawng zawngte pawh chu an pasal tûrte chungah rinawmin, anni chu zah hle rawh se.

Pathian Zilhna Dang

19, 20. (a) Engvângin nge nupuite chu an pasalte laka an intukluh ang? (b) Eng entawn tûr ṭha nge nupuite tâna pêk a nih?

19 A tâwp berah chuan, kan thupui Bible châng: “Nupuite u, . . . [in] pasalte hnênah intulût rawh u,” tiha a chung leh hnuai lama thuziakte chu ngaihtuah rawh. (Ephesi 5:22) Engvângin nge chutiang intukluhna chu a ngaih? A châng dawt chiah chuan: “[A chhan chu] Krista chu amah ngei taksa chhan damtu nia kohhranho lu a ni ang bawk hian, pasal chu nupui lu a ni si a,” tiin a sawi zawm a ni. Chuvângin: “Kohhranho Krista hnêna an intulût ang bawk hian nupuite chu engkimah an pasalte hnênah intulût rawh se,” tiin nupuite chu a fuih an ni.​—⁠Ephesi 5:​23, 24, 33.

20 He thupêk zâwm tûr hian, nupuite chuan Krista hnungzui hriak thih kohhran entîrna chu an zirin, an entawn a ngai a ni. Khawngaihin 2 Korinth 11:​23-28 chu chhiar la, Isua Krista, a Lû laka rinawm tlat kohhran zînga mi pakhat tirhkoh Paula chungchâng chu zir ang che. Paula angin, nupuite leh kohhrana mi dang zawng zawngte pawh chu Isua lakah rinawm taka an intukluh a ngai a ni. Nupuite chuan an rinna chu an pasalte chunga intukluhna hmangin an târlang bawk.

21. Pasalte laka nupuite an intukluhna chuan, nupuite tân eng lâwmman nge a siam sak theih?

21 Tûn laia nupui tam tak chuan intukluh chu ninawm angah ngai mah se, hmeiche fing chuan thil ṭangkai tak angin a ngai thung. Entîr nân, pasal ring lotu chungchângah Pathian dânte leh thubulte a kalh dâwnlo a nih phawt chuan engkima lû nihna laka intukluhnaa chuan, nupui chu ‘a pasal a chhandam’ theihna lâwmman ropui tak chu a dawn tîr theih phah dâwn a ni. (1 Korinth 7:​13, 16) Chu bâkah, a nun kawng chu Pathian Jehova’n a pawm tih hriatna avâng leh a Fapa duh tak entawn tûr siam a zui avângin lâwmman nasa tak a dawng dâwn tih a inhriatna avângin lungâwina a nei bawk. (w07 2/15)

I La Hria Em?

• Engvângin nge nupuite tân pasalte laka intukluh chu a harsat mai theih?

• Engvângin nge innei tûra dîlna pawm chu thil khûnkhân tak a nih?

• Engtin nge Isua chu nupuite tâna entawn tûr a nih a, a entîrna zuina aṭangin eng rahchhuah ṭangkai tak nge awm thei?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 15-naa milem]

Engvângin nge innei tûra dîlna pawm leh pawm loh tûr chu thil khûnkhân tak a nih?

[Phêk 17-naa milem]

Eng nge nupuite chuan Bible-a Abigaili ang mite entîrna aṭanga an zir theih?