A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Eng Nge Hnam Hrangte Ngaihtheih Lohna Tihvenna Chu?

Eng Nge Hnam Hrangte Ngaihtheih Lohna Tihvenna Chu?

Eng Nge Hnam Hrangte Ngaihtheih Lohna Tihvenna Chu?

SPAIN ramah chuan football khelhna endiktu chuan inkhêl kal tluang lai chu a tikhaihlak a. Engvângin nge? A thlîrtu tam takte’n Cameroon team zînga pakhat chu an auh nawmnah nasat lutuk avânga field chhuahsan a tum vâng a ni. Russia ramah chuan Africa mite, Asia mite, leh Latin America mite chunga tharum thawha beihna chu a thleng reng a; kum 2004 chhûng khân, kum 2005-a hnam dangte beihna chu vawi 394 thleng tûrin za zêla 55 laiin a pung a ni. Britain ramah chuan Asia mi leh mi hângho hmun thuma ṭhena hmun khat chuan hnam inthlîar hranna avângin an hna an chân nia an ngaih thu ngaih dân lâk khâwmnaah an sawi. Hêng entîrnate hian khawvêl pum puia thil nihphung chu a târ lang a ni.

Hnam hrangte ngaihtheih lohna chu, mi dangte ngaihtuahna nei lo emaw, deuhsawh emaw taka ṭawngna ata ram rorêl dâna hnam chi khat tihmangna thlengin a nasat dân a inang lo va. * Hnam hrangte ngaihtheih lohna lo chhuah chhan ber chu eng nge ni? Engtin nge chutiang ngaihtheih lohna kan lantîr loh theih? Engtik nîah emaw chuan mihring zawng zawngte inrem taka an awm beisei chu thil âwm lo a ni em? Bible chuan he mi chungchânga thil hriat châkawm tak mai chu min pe a ni.

Hnehchhiahna leh Huatna

“Mihring rilru ngaihtuahnate chu an naupan têt ata a sual si a,” tiin Bible chuan a sawi. (Genesis 8:21) Chuvângin, ṭhenkhatte chuan mi dangte hnehchhiah chu an hlimpui a ni. Bible chuan heti hian a sawi belh a: “En teh, hnehchhiaha awmte mittui te chu, thlamuantu an nei lo ve; anmahni hnehchhiahtute chuan thiltihtheihna an nei a,” tiin.​—⁠Thuhriltu 4:⁠1.

Bible chuan hnam hrangte huatna chu hun rei tak ata lo awm tawh a ni tih a târ lang. Entîr nân, B.C.E kum zabi 18-naah khân, Aigupta mi Pharaoa chuan Hebrai mi Jakoba leh a chhûngkaw hung tak mai chu Aigupta rama inbengbel tûrin a sâwm a. Amaherawhchu, a hnua Pharaoa dang lo lal chuan chûng rawn pêm lût mi ṭhahnem takte chu a rûkin a hlau va. Chu mi avâng chuan an chanchin chhinchhiah chuan: “A mite hnênah, ‘Ngai teh u, Israel thlahte hi kan aiin an tamin an chak tâk zâwk hi le: hawh u, anmahni hi tihhnathiamin i ti ang u, chutilochuan an lo pung zêl ang’ . . . a ti a. . . . Chutichuan an phurrita tirethei tûrin an chungah hnathawk vêngtute an ruat ta a,” a ti. (Exodus 1:​9-11) Aigupta mite chuan Jakoba thlah nau piang mipa tawh phawt chu that vek tûrin thu pêk an chhuah hial bawk a ni.​—⁠Exodus 1:​15, 16.

A Lo Chhuah Chhan Ber Chu Eng Nge Ni?

Khawvêl sakhuate hi hnam hrangte ngaihtheih lohna dona kawngah an ṭangkai khât hle a. Mi ṭhenkhat chuan hnehchhiahna chu huaisen takin an do ngei mai; mahse, a tlângpui thuin, sakhua chu hnehchhiahtute lamah a ṭang fo ṭhîn. Chu chu United State-a thil awm ṭhin dân chu a ni, chutah chuan mi hângte awp behna chu dân leh khaihlumna hmanga kenkawh a ni a, kum 1967 thlengin anmahni nêna inneihpawlh khapna dân chu kenkawh a ni bawk. Chu chu sawrkâr dânin mite a ṭhen hranna South Africa rama thil awm dân a ni bawk. Chutiang dân chu dinhmun sâng chelh mi tlêmtêin an dinhmun humhalh nâna an siam a ni a, chutah chuan inneih pawlh khapna dân pawh a tel bawk a ni. He ram pahnihah hian, hnam hrangte ngaihtheih lohna awmtîrtu ṭhenkhat chu inti sakhaw mi tak takte an ni hlawm.

Amaherawhchu, Bible chuan hnam hrangte ngaihtheih loh a nih chhan ril zâwk chu a lai lang a. Hnam ṭhenkhatin hnam dangte an hnehchhiah nachhan chu a hrilhfiah a ni. “Hmangaihna nei lo chuan Pathian a hre lo; Pathian chu hmangaihna a ni si a. Miin ‘Pathian ka hmangaih e,’ tiin a unau haw si sela, amah chu dawthei a ni; a unau a hmuh tawh renga mah a hmangaih loh chuan Pathian a hmuh ngai lohva chu engtin nge a hmangaih theih ang?” tiin. (1 Joh. 4:​8, 20) He thusawi hian hnam hrangte ngaihtheih loh chhan bul pui ber chu a târ lang a. Mite’n hnam hrangte an ngaihtheih loh chhan chu​—⁠sakhaw mi tak angin an inchhâl emaw, chhâl lo emaw pawh ni se​—⁠Pathian an hriat loh vâng a ni.

Pathian Hriatna​—⁠Hnam Hrangte Inlungrualna Bulpui

Engvângin nge Pathian hriatna leh amah hmangaihna chuan hnam hrangte inlungrualna a thlen? Danglam deuh nia langte tina lo tûra mite khuahkhirhtu hriatna eng nge Pathian Thu-in a târ lan? Bible chuan Jehova chu mi zawng zawngte Pa a nih thu a târ lang a. Heti hian a sawi: “Keini tân erawh chuan Pathian pakhat chauh (Pa chu) a awm a, ama hnên aṭangin engkim a chhuak a,” tiin. (1 Korinth 8:⁠6) Chu bâkah: “Lei chung zawng zawnga awm tûrin bul hmun khat vekin hnam tin mi a siam a,” a ti bawk. (Tirhkohte 17:26) Chuvângin, mi zawng zawngte chu unau vek an ni.

Hnam hrang zawng zawngte chuan Pathian pêk nunna an neih chu an chhuang thei a; mahse, an thlahtute avângin lungngaihna tûr an nei ṭheuh bawk a ni. Bible ziaktu Paula chuan heti hian a chhinchhiah: “Mi pakhat avângin sual khawvêlah a lo lût a,” tiin. Chuvângin, “mi zawng zawngin thil an tisual tawh vek a, Pathian ropuina an chang zo ta lo a ni.” (Rom 3:23; 5:12) Jehova chu thil chi hrang hrang duhtu Pathian a ni​—⁠thil siam pahnihte chu engkimah an inang chiah chiah thei lo. Mahse, eng hnam hnênah mah a dangte aia inngaih chungnun zâwk nachhan tûr a pe lo. Tûn laia darh zau tak hnam pakhat hi a dang aiin a chungnung zâwk tih ngaih dân chuan Bible-a thusawi chu a kalh a ni. Pathian hnên aṭanga finna kan dawn chuan hnam hrangte inlungrualna chu a awmtîr a ni tih a chiang hle.

Pathianin Hnam Zawng Zawngte A Ngaihsak

Ṭhenkhat chuan Pathianin Israel mite duhsak bîkin leh hnam dangte laka inla hrang tûra zirtîrin hnam hrangte ngaihtheih lohna a awmtîr niin an ngaihtuah a. (Exodus 34:12) Thâwkkhat lai khân, Pathian chuan Israel mite chu an thlahtu hmasa Abrahama’n rinna chungchuang tak a lantîr avângin a mite atân a thlang a. Pathian ngei chuan hmân lai Israel mite chu awpin, an chunga rorêltu tûrte a thlang a, dân thupêkte chu a pe bawk a ni. Israelte’n he ruahmanna an pawm chhûng zawng chuan, mi dangte chuan Pathian sawrkârna hnuaia awm leh hmun danga mihring sawrkârna hnuaia awm a danglamna chu an hmu thei a ni. Tin, Jehova chuan chutih hun laia Israelte chu mihringin Pathian nêna inlaichînna ṭha an neih lehna tûrin inthawina a ngaihzia a zirtîr bawk. Chuvângin, Jehova’n Israelte a dâwrna chuan hnam zawng zawngte tân hlâwkna a thlen a ni. Chu chu Abrahama hnêna: “Ka thu i âwih tâk avângin i thlahah chuan khawvêla chi tin an la thawveng ang,” tih a lo sawi tawh nên a inrem a ni.​—⁠Genesis 22:⁠18.

Chu bâkah, Judate chu Pathian thu thianghlim dawngtu leh Messia lo pian chhuahna hnam ni tûra chanvo hlu pêk an ni. Mahse, hei pawh hi hnam zawng zawngte’n an hlâwkpui theih nâna tih a ni a. Judate hnêna pêk Hebrai Pathian Lehkha Thu-ah chuan hnam hrang zawng zawngte’n malsâwmna ropui tak an dawn hun tûr sawina a tel a ni: “Hnam tam takte chu an kal ang a, Lo haw ula, LALPA tlângah, Jakoba Pathian inah chuan i chho vang u; tichuan anin a kawng chanchinte chu min zirtîr ang a, . . . hnam dangin hnam dang chungah khandaih a lek tawh hek lo vang. Mi tinte chu an grêp hrui hnuaiah leh an theipui kûng hnuaiah an ṭhu zâwk ang a; tuman an tihlau lo vang,” tih chu.​—⁠Mika 4:​2-4.

Isua Krista ngei chuan Judate hnênah thu hril mah se, heti hian a sawi bawk a ni: “He ram chanchin ṭha hi hnam zawng zawng hriattîrna tûrin khawvêl zawng zawngah hrilhin a awm ang,” tiin. (Matthaia 24:14) Chanchin ṭha chuan eng hnam mah a hmaih tûr a ni lo. Chuvângin, Jehova chuan hnam hrang zawng zawngte thleibîk nei lova a dâwr dân kawngah entawn tûr ṭha chungchuang tak chu a siam a ni. “Pathianin mi duhsak bîk a nei lo . . . hnam tin zîngah tupawh amah ṭiha fel taka ti apiang a lâwmzâwng mi an ni ṭhîn.”​—⁠Tirhkohte 10:​34, 35.

Hmân lai Israelte hnêna Pathian dân pêk pawh chuan hnam zawng zawngte a ngaihsakzia a târ lang a ni. Dânin: “Ram dang mi in zînga khawsate chu in tân in rama mi rêng ang an ni tûr a ni a, nangmah i inhmangaih angin i hmangaih tûr a ni, nangni pawh Aigupta ramah khân ram dang mi in nih kha,” tia a sawi khân, Israel mi ni lo an rama chêngte ngaihtheih mai bâk a phût a ni tih chhinchhiah teh. (Leviticus 19:34) Pathian dân zînga tam tak chuan Israel mite chu hnam dang rawn pêm lûtte laka ngilnei tûrin a zirtîr a ni. Chuvângin, Isua thlahtu Boaza chuan ram dang mi hmeichhia rethei takin buh ṭo a zawng a hmuh a, a lâk khâwm atâna buh ṭo ṭhahnem tham tak buh sengtute a zuahtîr khân, Pathian hnên aṭanga a thil zir nêna inmilin thil a ti a ni.​—⁠Ruthi 2:​1, 10, 16.

Isua’n Ngilneihna A Zirtîr

Isua chuan Pathian hriatna chu mi dang zawng aiin a târ lang nasa zâwk a. A hnungzuitute chu mi dangte laka ngilneihna lantîr dân a zirtîr a ni. Ṭum khat chu Samari hmeichhe pakhat a bia a. Samari mite chu Juda tam takte’n an hmuhsit hnam dang an ni a, chuvângin chu hmeichhia chuan mak a ti hle a ni. An inbiak chhûng hian, Isua chuan ngilnei takin chu hmeichhia chatuana nunna a neih theih dân hre thiam tûrin a ṭanpui a ni.​—⁠Johana 4:​7-14.

Isua chuan hnam dangte cheibâwl dân tûr chu Samari mi ṭha tehkhin thu sawiin min zirtîr bawk a ni. He Samari mi hian suamhmang hovin an beih avânga nasa taka hliam tuar Juda mi pakhat chu a hmu a. Ani chuan: ‘Engah nge Juda mi chu ka han ṭanpui tehlul ang? Juda mite chuan ka chipuite chu an hmusit hle si a,’ tia ngaihtuah thei reng a ni a. Mahse, Isua chuan Samari mi chu mi dangte thlîr dân danglam nei niin a târ lang a. Khualzin mi dangte chuan chu mi hliam pa chu an kal san a, mahse Samari mi chuan “a khawngaih êm êm a,” a ṭanpui ta zâwk a ni. Isua chuan he tehkhin thu hi Pathian duhsakna dawng duh apiang chuan chutiang bawkin an ti tûr a ni tih sawiin a titâwp a ni.​—⁠Luka 10:​30-37.

Tirhkoh Paula chuan Pathian tihlâwm duh apiangte chu an mizia thlâk danglam tûr leh Pathianin mite a cheibâwl dân ang chu entawn tûrin a zirtîr a ni. Ani chuan heti hian a ziak: “Mihring hlui chu a thiltihte chawpin in hlîp tawh a, mihring thar chuan in inthuam tawh si a, chu mihring thar chu hriat famkimna nei tûrin, a siamtu anpui anga siam tharin a awm mêk a ni; chu miah chuan Grik mi leh Juda mi, serhtan leh tan loh, awze mite, Skuthia mi te, . . . a awm theih loh. . . . Tin, chûng zawng zawng chungah chuan hmangaihna inbel rawh u, chu chu phuar famkimna a ni,” tiin.​—⁠Kolossa 3:​9-14.

Pathian Hriatnain Mite A Thlâk Danglam Em?

Pathian Jehova hriatna chuan mite’n hnam hrangte an dâwr dân a ti danglam tak zet em? Asia mi Cannada rama pêm, a pêmna hmuna hnam inthlîar hranna a tawh avânga lunghnual tak thiltawn hi ngaihtuah teh. Jehova Thuhretute a hmu fuh a, an hnênah chuan Bible a zir ṭan ta a. A hnuah chuan a lâwmthu ziakin a thawn a, chu a lehkha ziakah chuan heti hian a sawi a ni: ‘Vun ngo fel leh ngilnei tak in ni. Vun ngo dangte nên in inang lo hle tih ka hriatin eng nge a chhan ni ang aw, tih ka ngaihtuah a. Ka ngaihtuah ka ngaihtuah hnuah chuan Pathian Thuhretute in nih vâng a ni tiin thutâwp ka siam ta a ni. Bible-ah thil engemaw tak a awm ngei ang. In inkhâwmna hmunah vun ngo, vun hâng, leh vun eng ka hmu vek a, an thinlung erawh hmuhtlang theih tûr rawng thuhmun a ni, hei hi unaute an nih vâng a ni. Tûnah chuan chutiang mi fel takte siamtu chu ka hre ta. Chu chu in Pathian a ni,’ tiin.

Pathian Thu chuan ‘leilung hi Jehova hriatnaa a khah zawh vek’ hun tûr chu a lo sawi lâwk a. (Isaia 11:⁠9) Tûnah ngei pawh, Bible hrilh lâwkna thlen famkim nân mipui tam tak “hnam tin zînga mi te, chi tin zînga mi te, mi tin zînga mi te, ṭawng tin zînga mi” maktaduai tam takte chu biakna dikah an inlungrual tlat a ni. (Thu Puan 7:⁠9) Anni chuan Abrahama hnêna Jehova thiltum puan chhuah: “Khawvêla hnam tin an thawveng ang,” tih thlen famkim nâna khawvêl pum puia inhuatna awmte hmangaihnaa thlâk thleng a nih hun tûr chu an nghâkhlel hle a ni.​—⁠Tirhkohte 3:25. (w07 7/1)

[Footnote]

^ par. 3 “Hnam hrangte” tih thu mal chu chi te, ram mi nihna te, sakhua te, ṭawng te, a nih loh leh hnam dân te lama mi dangte laka danglamna neite nêna inkûngkaih thil sawina a ni.

[Phêk 4, 5-naa milem]

Pathian Dân chuan Israel mite chu an zînga ram dang mi chêngte hmangaih tûrin a zirtîr

[Phêk 5-naa milem]

Samari mi ṭha tehkhin thu aṭangin eng nge kan zir theih?

[Phêk 6-naa milemte]

Pathian chuan eng hnam hnênah mah a dangte aia inngaih chungnun zâwk chhan tûr a pe lo