A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

“Tu Sual Pawh Sualin Thungrûl Suh U”

“Tu Sual Pawh Sualin Thungrûl Suh U”

“Tu Sual Pawh Sualin Thungrûl Suh U”

“Tu sual pawh sualin thungrûl suh u. Mi zawng zawng ngaiha thil mawi ngaihtuah lâwk rawh u.”​—⁠ROM 12:⁠17.

1. Eng ang nungchang nge hluar?

NAUPANG chuan a pianpui unauvin a namsawk chuan, a nam lêt ve mai ṭhîn a. Chutianga a ang chiah chiaha thungrulh chîng chu naupangte chauh an ni lo hi a lungchhiatthlâk hle a ni. Puitling tam tak pawhin chutiang bawk chuan thil an ti a ni. Mi tuemawin a tih lung nih loh hunah, thungrulh chu an duh a. Puitling a tam zâwkte chuan mi chu an nam lêt kher lo ngei ang; mahse, a langsâr lo zâwngin an thungrûl ang. A tilungni lotu chu an rêl emaw, a hlawhtlinna tûr danbeh dân kawng an zawng emaw thei. Eng ang tih dân pawh hmang se, an thiltum chu a thuhmun a ni​—⁠a ang chiah chiaha thungrulhna chu.

2. (a) Engvângin nge Kristiante chuan thungrulh an châkna chu an do? (b) Eng zawhnate leh Bible châng nge kan ngaihtuah dâwn?

2 Thungrulh châkna chu nasa hle mah se, Kristian dikte chuan chu châkna chu an do tlat a. Paula fuihna thu: “Tu sual pawh sualin thungrûl suh u,” tih hi zawm an tum tlat zâwk a ni. (Rom 12:17) Engin nge chu tehna sâng tak mila nung tûrin min chêttîr ang? Tu chungah nge a bîk takin sual chu suala kan thungrulh loh vang? Kan thungrulh loh chuan eng ang hlâwkna nge kan seng ang? Hêng zawhnate hi chhâng tûrin, Paula thusawi a chung leh a hnuaia thu awmte chu zirin, Rom bung 12 hian thungrulh loh chu thil dik, hmangaihna neihna, leh zawh tûr thuhnuairawlhna kawng a nihzia a târ lan dân i lo en ang u. Hêng zawhna pathumte hi a mal malin kan ngaihtuah ang.

“Chutichuan . . . Ka Ngên A Che U”

3, 4. (a) Rom bung 12 aṭanga inṭanin, Paula’n eng thu nge a sawi a, “chutichuan” tih ṭawngkam chuan eng awmzia nge a neih? (b) Pathian khawngaihna chuan Rom khuaa Kristiante chungah eng nghawng nge a neih ang?

3 Bung 12-na tîrah chuan, Paula chuan Kristian nun nghawngtu thu inzûlzui pali chu a sawi a. Jehova nên, kan rinpuite nên, ring lotute nên, leh sawrkâr thuneitute nêna kan inlaichînnate chu a târ lang a ni. Paula chuan: “Chutichuan unaute u, Pathian khawngaihna avâng hian . . . ka ngên a che u,” tia sawiin, thungrulh kan châkna pawh tiama thil ṭha lo lam ngaihtuahna do chhan tûr bul ber chu a târ lang a. (Rom 12:⁠1) “Chutichuan” tih ṭawngkam awmzia chu “kan sawi tâkte ngaihtuahin” tihna a ni tih chhinchhiah rawh. Paula chuan, ‘Ka hrilhfiah tâk chiah che u chu ngaihtuahin, a dawta kan sawi tûr chu ti tûrin ka ngên a che u,’ a tihna a ni. Paula chuan Rom khuaa Kristiante hnênah eng nge a lo hrilhfiah tâk chiah?

4 Paula lehkha thawna a hmasa lam bung 11-ah, ani chuan Judate leh Jentailte’n Pathian Rama Krista ro an rêlpui theihna chanvo ropui tak, tisa lam Israelte’n an pawm tâk loh beiseina chu a sawi a. (Rom 11:​13-36) Chu chanvo hlu tak chu “Pathian khawngaihna avâng” chauhva awm thei a ni. Kristiante’n he Pathian ngilneihna ropui tak hi engtia chhâng lêt tûr nge an nih? An thinlung chu lâwmna thûk takin a khat tûr a ni a, a dawta Paula sawi: “Inthawina nung leh thianghlim leh Pathian lawm tlâk ni tûrin in taksa chu inhlânah ka ngên a che u,” tih chu zâwm tûra chêttîr an ni tûr a ni. (Rom 12:⁠1) Mahse, chûng Kristiante chu engtin chiah nge Pathian hnênah an ‘inhlan’ theih ang?

5. (a) Engtin nge mi chu Pathian hnênah a ‘inhlan’ theih? (b) Eng thu bulin nge Kristian nungchang chu thunun ang?

5 Paula chuan heti hian a hrilhfiah zawm zêl a: “He khawvêl dân ang hian awm suh ula; Pathian duhzâwng, a ṭha leh lawm tlâk leh, ṭhat famkim chu in hriatfiah theih nân, in rilru athara awmin lo danglam zâwk tawh rawh u,” tiin. (Rom 12:⁠2) Khawvêl rilru put hmang chu an ngaihtuahnate thununtîr ai chuan, Krista ngaihtuahna ang ni tûrin an siam danglam tûr an ni. (1 Korinth 2:16; Philippi 2:⁠5) Chu thu bul chuan keimahni pawh tiamin, Kristian dik zawng zawngte nî tin nuna an nungchang chu a thunun tûr a ni.

6. Rom 12:​1, 2-a Paula chhût dân ṭanchhanin, engin nge thungrûl lo tûra min chêttîr?

6 Engtin nge Rom 12:​1, 2-a Paula chhût dân chuan min ṭanpui? Rom khuaa thlarauva hriak thih Kristiante angin, Pathian khawngaihna min pêk zawm zêl leh kawng chi hrang hranga a lantîrte avângin, leh nî tina kan nun min pêk zêl avângin kan lâwm hle a ni. Chutichuan, kan lâwmna thinlung chuan kan chakna zawng zawng, kan neih zawng zawng, leh kan theihna zawng zawnga Pathian rawngbâwl tûrin min chêttîr a ni. Chu duh tak zetna chuan khawvêl mite anga ngaihtuah lo va, Krista anga ngaihtuah zâwk tûra theih tâwp chhuah tûrin min chêttîr bawk. Tin, Krista rilru ang neihna chuan mi dangte​—⁠kan rinpuite leh rinpui ni lote​—⁠kan cheibâwl dân chu a nghawng a ni. (Galatia 5:​25) Entîr nân: Krista anga kan ngaihtuah chuan, thungrulh châkna do chu kan tum tlat ang.​—⁠1 Petera 2:​21-23.

I “Hmangaihna Chu Vervêkna Tel Lovin Ni Rawh Se”

7. Eng ang chi hmangaihna nge Rom bung 12-ah sawi a nih?

7 Sual chu suala kan thungrulh loh chhan chu kawng dik a nih vâng chauh ni lovin, hmangaihna kawng a nih vâng pawh a ni. Tirhkoh Paula’n a dawta hmangaihna neih chhan chungchâng a sawi hi chhinchhiah rawh. Rom khuaa mite hnêna a lehkha thawnah, Paula chuan Pathian leh Krista hmangaihna a sawi hian “hmangaihna” tih (Grik ṭawnga a·gaʹpe) thu mal chu vawi engemaw zât a hmang a ni. (Rom 5:​5, 8; 8:​35, 38, 39) Amaherawhchu, bung 12-ah chuan Paula’n a·gaʹpe chu a chi dang​—⁠mihringpuite chunga hmangaihna lantîrna chungchâng​—⁠sawi nân a hmang a ni. Paula chuan thlarau thilpêkte chi hrang hrang a awm thu leh ringtu ṭhenkhatin chu thilpêk an neih thu a sawi hnuah, Kristian zawng zawngte neih tûr mizia chu a târ lang: “Hmangaihna chu vervêkna tel lovin ni rawh se,” tiin. (Rom 12:​4-9) Mi dangte chunga hmangaihna lantîr chu Kristian dik chhinchhiahna bul ber a ni. (Marka 12:​28-31) Paula chuan Kristian anga kan lantîr hmangaihna chu vervêkna tel ni lo tûrin min fuih a ni.

8. Engtin nge vervêkna tel lo hmangaihna chu kan lantîr theih ang?

8 Chu bâkah, Paula chuan vervêkna tel lo hmangaihna lantîr dân chu sawiin: “Sual lam chu hua ula, ṭha lam chu pawm tlat rawh u,” a ti a. (Rom 12:⁠9) “Hua” leh “pawm tlat” tih hi ṭawngkam khauh tak a ni ve ve a. “Hua” tia lehlin atîra ziak thu awmzia hi “huat tak têa hua” tia lehlin theih a ni a. Sual rahchhuahte chauh chu kan haw mai tûr ni lovin, a suala ngei pawh chu kan haw tel tûr a ni. (Sâm 97:10) “Pawm tlat” tih hi Grik thu mal “châr bet” tih awmze nei aṭanga lehlin a ni. Kristian hmangaihna dik tak neitu chu ṭhatna mizia nên a inchâr nghet tlat a, chuvângin, chu ṭhatna chu paih chhuah theih loh a mize zînga mi a lo ni.

9. Eng fuihna nge Paula’n a pêk nawn fo?

9 Hmangaihna lantîrna pakhat chu Paula sawi nawn fo hi a ni. Ani chuan: “A tiduhdahtu che u chu malsâwmsak ula; malsâwm ula, ânchhia chu lawh suh u.” “Tu sual pawh sualin thungrûl suh u.” “Duh takte u, in phuba la suh ula.” “Sual ngam chein awm suh la, ṭhatnain sual chu ngam zâwk rawh,” a ti a. (Rom 12:​14, 17-19, 21) Paula thute hian ring lo mite, min tiduhdahtute hial pawh kan cheibâwl dân tûr chu chiang takin a târ lang a ni.

“A Tiduhdahtu Che U Chu Malsâwmsak Ula”

10. Eng kawngin nge min tiduhdahtute chu mal kan sâwm theih?

10 Engtin nge Paula fuihna: “A tiduhdahtu che u chu malsâwmsak ula,” tih chu kan zawm? (Rom 12:14) Isua chuan a hnungzuitute chu: “In hmêlmate chu hmangaih ula, a tiduhdahtu che u chu ṭawngṭaisak rawh u,” tiin a hrilh a. (Matthaia 5:44; Luka 6:​27, 28) Chuvângin, tiduhdahtute malsâwm dân kawngkhat chu an tâna ṭawngṭaisak hi a ni a, hriat loh avânga dodâl an nih chuan thutak lama an mit tihvârsak tûrin Jehova hnênah kan ngensak a ni. (2 Korinth 4:⁠4) Tiduhdahtu malsâwm tûra Pathian hnêna dîl chu thil pângngai lo tak niin a lang mai thei. Amaherawh chu, Krista ngaihtuah anga kan ngaihtuah nasat poh leh, kan hmêlmate chu kan hmangaih thei lehzual dâwn a ni. (Luka 23:34) Chutiang hmangaihna lantîrna chuan eng rah nge a chhuah theih?

11. (a) Stephana entîrna aṭangin eng nge kan zir theih? (b) Paula nun kawngin a târ lan tawh angin, tiduhdahtu ṭhenkhat chungah eng inthlâk thlengna nge awm thei?

11 Stephana chu amah tiduhdahtute tâna ṭawngṭaisaktute zînga mi a ni a, a ṭawngṭaina chu a thlâwn lo. C.E 33, Pentikost hnu lâwkah, Stephana chu Kristian kohhran dodâltute chuan an man a, Jerusalam khaw pâwnah an hnûk chhuak a, lungin an dênghlum a ni. A thih hma chuan: “Lalpa, hei an thil tihsual hi an chungah mawh phurhtîr suh ang che,” a ti a. (Tirhkohte 7:58–8:⁠1) Stephana ṭawngṭaisakte zînga pakhat chu Saula, Stephan thahna hmutu leh rem tihpuitu chu a ni. A hnuah tholeh Isua chu Saula hnênah a inlâr a. A hmaa tiduhdahtu chu Krista zuitu a lo ni a, Rom khuaa mite hnêna lehkha thawn ziaktu, tirhkoh Paula a lo ta a ni. (Tirhkohte 26:​12-18) Stephana ṭawngṭaina nêna inmilin, Jehova’n Puala chu tidudahtu nia a sualnaah a ngaidam a ni ngei ang. (1 Timothea 1:​12-16) Paula’n Kristiante chu: “A tiduhdahtu che u chu malsâwmsak ula” tia a fuih hi a mak lo ve! Ani chuan tiduhdahtu ṭhenkhat chu a tâwpah Pathian chhiahhlawh an lo ni thei tih chu a thiltawn aṭangin a hria a ni. Kan hunah pawh hian, Jehova chhiahhlawhte inrem duhna nungchang avângin tiduhdahtu ṭhenkhat chu ringtu an lo ni.

“Mi Zawng Zawng Nên Inremin Awm Rawh U”

12. Engtin nge Rom 12:​9, 17-a fuihna awmte chu a inkûngkaih?

12 Ringtute leh ring lotute cheibâwl dân tûr kawnga a dawta Paula fuihna chu: “Tu sual pawh sualin thungrûl suh u,” tih a ni. Chu thusawi chu a hmaa: “Sual chu hua ula” tia a lo sawi tawh rahchhuah inâwm tak a ni a. Dik tak chuan, miin mi dangte rulh lêt nâna sual a hman si chuan, eng tin nge suahsualna, a nih loh leh sual ka haw tak zet a tih theih ang? Chutianga tih chu ‘vervêkna tel lo’ hmangaihna nên a inkalh chiah dâwn a ni. Tichuan Paula’n: “Mi zawng zawng ngaiha thil mawi ngaihtuah lâwk rawh u,” a ti a. (Rom 12:​9, 17) Engtin nge hêng thute hi kan nunpui theih?

13. Eng kawngin nge “mi zawng zawng ngaiha” thil mawi kan tih?

13 Paula chuan Korinth khuaa mite hnêna a lehkha thawnah, tirhkohte hmachhawn tihduhdahna chu a hmain a lo ziak tawh a. Ani chuan: “Khawvêlte leh vântirhkohte leh mihringte mithmuha ennawma kan awm hi. . . . Miin min hauvin mal kan sâwmsak ṭhîn a; miin min tihduhdahin kan tuar hrâm hrâm ṭhîn a; miin min hêkin kan thlêm ṭhîn a,” a ti a. (1 Korinth 4:​9-13) Chutiang bawkin, tûn laia Kristian dikte chu he khawvêl mite hian an enthla reng a. Dik lo taka cheibâwl kan ni chung pawha kan thil ṭha tih kan vêla mite’n an hmuh hian, kan Kristian thuchah ken chu an chhâng lêt ṭha duh zâwk thei a ni.​—⁠1 Petera 2:⁠12.

14. Remna siam tûrin eng chen nge kan kal ang?

14 Mahse, remna siam tûrin eng chen nge kan kal ang? A theih ang chen chen kan kal tûr a ni. Paula chuan a Kristian unaute hnênah: “A theih phawt chuan nangmahni lam tal, mi zawng zawng nên inremin awm rawh u,” a ti a. (Rom 12:18) “A theih phawt chuan” tih leh “nangmahni lam tal” tih hian mi dangte nêna remna siam chu eng lai pawhin a theih reng dâwn lo tih a târ lang a ni. Entîr nân, mite nêna remna neih duh a vâng ringawtin, Pathian thupêk chu kan bawhchhe lo vang. (Matthaia 10:​34-36; Hebrai 12:14) Chuti chung chuan, “mi zawng zawng” nêna inremna siam tûrin​—⁠felna thu bulte kalh si lovin⁠​—⁠kan tihtheih awm apiang chu kan ti a ni.

“In Phuba La Suh Ula”

15. Rom 12:​19-ah thungrulh loh chhan tûr eng nge kan hmuh?

15 Paula chuan kan thungrulh loh chhan tûr mi hmin thei tak thu dang a sawi a, chu chu kawng zawh âwm tak a ni. Ani chuan: “Duh takte u, in phuba la suh ula, Pathian thinurna kian zâwk rawh u, ‘“Phuba rêng rêng keima lâk tûr a ni, keiman ka thungrûl ang,” Lalpain a ti’ tih ziak a ni si a,” a ti a. (Rom 12:19) Phuba lâk tum Kristian chu a chapo tihna a ni; Pathian neih chanvo chu a chuh avângin. (Matthaia 7:⁠1) Chu bâkah, mahnia phuba lain, ani chuan Jehova tiamkamna: “Keiman ka thungrûl ang,” tih a rin lohzia a târ lang bawk. Inkalh takin, Kristian dikte chuan Jehova’n ‘a mi thlante phuba chu a lâksak’ dâwn tih an ring tlat a ni. (Luka 18:​7, 8; 2 Thessalonika 1:​6-8) Anni chuan sual phuba chu Pathian lâk atân inngaitlâwm takin an dah a ni.​—⁠Jeremia 30:​23, 24; Rom 1:⁠18.

16, 17. (a) Tuemaw lu chunga ‘meiling chhêk khâwm’ tih awmzia chu eng nge ni? (b) Ngilneihnain ring lo mite thinlung a tihnêm dân chu nangmah ngeiin i hmu tawh em? I hmu a nih chuan entîrna pe rawh.

16 Hmêlma chunga phuba lâkna chuan a rilru chu a tisak zâwk thei a; mahse, ngilnei taka cheibâwlna chuan a thinlung chu a tinêm thei a ni. Engvângin nge? Rom khuaa Kristiante hnêna Paula thu hi chhinchhiah teh. Ani chuan: “I hmêlma a riltâm chuan ei tûr pe rawh, a tuihâl chuan in tûr pe rawh: chutiang i tih chuan a lu chungah meiling i chhêk khâwm a ni ang,” a ti. (Rom 12:20; Thufingte 25:​21, 22) Chu mi awmzia chu eng nge ni?

17 ‘Lu chunga meiling chhêk khâwm’ tih hi Bible hun laia thîr chhuantui dân aṭanga lâk chhuah ṭawngkauchheh pakhat a ni a. Thîr laih chhuah la thlit fai loh chu meipuia dah luh a ni a, meilingte chu thîr la thlit fai loh hnuaiah chauh ni lovin, a chungah pawh dah a ni. A chunga meiling chuan a tihsat zual avângin, thîr chu a lo tuiin, chuta thil bâlte chu a hrangin a lo awm ta a ni. Chutiang bawkin, dodâltu hnêna ngilneihna lantîrna hmang chuan a thinlung sak tak chu kan “titui” theiin, a mizia ṭhate chu kan lai chhuak thei a ni. (2 Lalte 6:​14-23) Dik tak chuan, Kristian kohhrana mi tam takte chu Jehova chhiahhlawhte’n ngilnei taka thil an tih avânga biakna dik lama hîpin an awm hmasa a ni.

Kan Thungrulh Loh Chhan

18. Engvângin nge thungrulh loh chu a dika, hmangaihna leh inngaihtlâwmna a nih?

18 Rom bung 12-na sawihona tawi tê kan neihah hian, ‘tu sual pawh suala kan thungrulh loh’ chhan pawimawh takte kan hmu nual a. A hmasa berin, thungrulhna laka inthiarfihlîm chu zawh tûr kawng dik a ni a. Pathianin kan chunga khawngaihna a lantîrte kan ngaihtuah chuan, Jehova hnêna kan inhlan a, kan hmêlmate pawh hmangaih tûra a thupêk pawh tiama a thupêk zawng zawngte kan zawm chu a dikin, a âwm bawk a ni. A pahnihnaah chuan, sual chu suala thungrulh lohna chu kan zawh tûr hmangaihna kawng a ni. Thungrûl lova remna kan siam hian, nasa taka dodâltu ṭhenkhat pawh Jehova betu lo ni tûra hmangaih taka ṭanpui chu kan inbeisei a ni. A pathumnaah chuan, sual thungrulh loh chu kan zawh tûr inngaihtlâwmna kawng a ni. Jehova chuan: “Keiman ka thungrûl ang,” a tih avângin, mahnia phuba lâk chu a chapothlâk a ni. Pathian thu chuan: “Chapona a lo awmin mualphona a lo awm a, inngaitlâwmte hnênah chuan finna a awm,” tiin min vaukhân bawk. (Thufingte 11:⁠2) Fing taka sual phuba chu Pathian lâk atâna kan dahna chuan kan inngaitlâwm tih a târ lang a ni.

19. A dawtna thuziakah eng nge kan ngaihtuah ang?

19 Paula chuan mi dangte kan cheibâwl dân tûr sawihona chu heti hian a khai khâwm a. Kristiante chu: “Sual ngam chein awm suh la, ṭhatnain sual chu ngam zâwk rawh,” tiin a fuih a ni. (Rom 12:21) Tûn laiah eng sual nge kan hma chhawn? Chûngte chu engtin nge kan ngam theih ang? Hêngte leh a kaihhnawih zawhnate atâna chhânna chu a dawta thuziakah kan ngaihtuah ang. (w07 7/1)

I Hrilhfiah Thei Em?

Rom bung 12-ah hian, eng fuihna nge kan hmuh nawn fo?

• Thungrûl lo tûrin engin nge min chêttîr ang?

• ‘Sual chu suala kan thungrulh loh’ chuan hlâwkna eng nge keimahni leh mi dangte’n kan hmuh ang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 24-naa bâwm]

Rom bung 12-na chuan Kristian leh

Jehova

a rinpuite

ring lotute an inlaichîn dân chu a târ lang

[Phêk 25-naa milem]

Rom mite hnêna Paula lehkha thawn chuan Kristiante tân fuihna ṭangkai tak a pe