A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

I Chhia Leh Ṭha Hriatna Chhâng Lêt Rawh

I Chhia Leh Ṭha Hriatna Chhâng Lêt Rawh

I Chhia Leh Ṭha Hriatna Chhâng Lêt Rawh

“Mi thianghlimte tân chuan engkim a thianghlim ṭhîn; nimahsela mi bawlhhlawh leh ring lote tân chuan engmah thianghlim rêng a awm ṭhîn lo.”​—⁠TITA 1:⁠15.

1. Engtin nge Paula chu Kret-a kohhranahte a va inrawlh?

TIRHKOH Paula chu a missionary zinkual ṭum thumna zawh hnuah man a ni a, a tâwpah chuan Rom khuaah thawn a ni a, chutah chuan kum hnih lai a tâng a ni. Chhuah a han nih chuan eng nge a tih? Chu mi hnuah chuan: “Kret thliarkârah khân ka hnutchhiah che a ni, thil tihfel bâkte chu i tihfel zêlna tûr leh, thu ka pêk che ang khân khaw tinah upate i ruatna tûrin,” tia lehkha a thawnna Tita nên khân Kret thliarkâr chu an tlawh a. (Tita 1:⁠5) Tita hna thawh tûrah chuan mite chhia leh ṭha hriatna a tel a ni.

2. Tita chuan Kret thliarkârah eng harsatna nge a hmachhawn a ngaih?

2 Paula chuan Tita chu kohhran upate tâna thil tlin ngaite chu a hrilh a, tichuan “dân ang lova awm, thu sawi mai maite leh tihdertute mi tam tak an awm” thu a hrilh a ni. Hêng mite hian “thu zirtîr loh tûr zirtîrin, mite a chhûng chhûngin an chawk khawlo si ṭhîn a.” Tita chuan anni chu a “zilhhau” tûr a ni. (Tita 1:​10-14; 1 Timothea 4:⁠7) Paula chuan an rilru leh an chhia leh ṭha hriatna chu a “bawlhhlawh” tih sawiin, thawmhnaw ṭhaa rawng dang kai sawina ṭawngkam chu a hmang a ni. (Tita 1:15) Hêng mite zînga ṭhenkhat hi “serh tanho zînga mi” an nih avângin, Juda chhûngkua aṭanga lo chawr chhuak an ni ngei ang. Tûn laia kohhrante chu serh tan ngai tih ngaih dân neitute chawh khawloh chuan a awm lo; mahse, Paula’n Tita hnêna zilhna a pêk aṭangin chhia leh ṭha hriatna chungchâng thil tam tak kan zir thei tho a ni.

Chhia leh Ṭha Hriatna Bawlhhlawh Neite

3. Paula’n Tita hnênah chhia leh ṭha hriatna chungchâng eng nge a ziah?

3 Paula’n chhia leh ṭha hriatna a sawi ṭan dân hi chhinchhiah teh. “Mi thianghlimte tân chuan engkim a thianghlim ṭhîn; nimahsela, mi bawlhhlawh leh ring lote tân chuan engmah thianghlim rêng a awm ṭhîn lo, an rilru leh an chhia leh ṭha hriatna rêng pawh a bawlhhlawh tawh a. Pathian hria an inti a, . . . an thiltihin an phatsan si,” a ti a. Chutih hun laia mite chu “rinnaah chuan an dik,” a nih loh leh an hrisêl theihna tûrin an inthlâk danglam a ngai tih a chiang hle. (Tita 1:​13-16) Anni chuan thil thianghlim leh thianghlim lo thliar hranna kawngah harsatna an tâwk a, chutah chuan an chhia leh ṭha hriatna a inrawlh tel a ni.

4, 5. Kohhrana mi ṭhenkhat chuan dik lohna eng nge an neih a, chu chuan engtin nge anni chu a nghawng?

Chu mi hma kum sâwm chuangah chuan, Kristian governing body chuan betu dik ni tûrin serh tan a ngai tawh lo tih thu tlûkna a lo siam tawh a, chu chu kohhrante hnênah an hriattîr tawh a ni. (Tirhkohte 15:​1, 2, 19-29) Mahse, Kret-a mi ṭhenkhatte chu “serh tan zînga mi” an la ni a. Anni chuan “thu zirtîr loh tûr zirtîrin,” governing body chu a lang a pauvin an kalh a ni. (Tita 1:​10, 11) Ngaihtuahna veiherh tak hmang chuan, ei tûr leh thianghlimna lama dân pêk chu an la ṭan tlat a ni thei ang. Isua hun laia anmahni thlahtute tih dân anga Dânin a sawite chu zauhvin, Juda thawnthute leh mihring thupêkte chu an la ṭan tlat a ni thei bawk ang.​—⁠Marka 7:​2, 3, 5, 15; 1 Timothea 4:⁠3.

Chutiang ngaihtuahna chuan an rorêlnaah leh nungchang ṭha an hriatna, an chhia leh ṭha hriatnaah nghawng ṭha lo tak a nei a ni. Paula chuan heti hian a ziak a: “Mi bawlhhlawh leh ring lote tân chuan engmah thianghlim rêng a awm ṭhîn lo,” tiin. An chhia leh ṭha hriatna chu a veiherh êm avângin an thiltih leh thil chhût nân a rin tlâk tawh lo a ni. Chu bâkah, ngaih dân inan lohna awm thei mi mal thilahte hian an Kristianpuite chu an sawisêl a. He mi kawng hian hêng Kret thliarkâra mite hian thil thianghlimte pawh thianghlim lo angin an thlîr a ni. (Rom 14:17; Kolossa 2:16) Pathian hria an in ti a, an thiltihte erawh chuan an phatsan thung a ni.​—⁠Tita 1:⁠16.

“Mi Thianghlim Tân Chuan Engkim A Thianghlim”

6. Paula chuan eng ang mi chi hnih chanchin nge a sawi?

6 Engtin nge Tita hnêna Paula thu ziah chu kan hlâwkpui theih ang? Awle, he thusawia a inan lohna lai awm hi lo en teh: “Mi thianghlimte tân chuan engkim a thianghlim ṭhîn; nimahsela, mi bawlhhlawh leh ring lote tân chuan engmah thianghlim rêng a awm ṭhîn lo, an rilru leh an chhia leh ṭha hriatna rêng pawh a bawlhhlawh tawh a,” tih hi. (Tita 1:15) Paula chuan nungchang thianghlim tak nei Kristiante tân chuan thil engkim mai chu thianghlim leh tih phal vek a ni a tihna erawh a ni lo. Chutiang tihna a nih lohzia chu Paula’n a lehkha thawn dangah inngaihna te, milem biakna te, thlarau zâwlna te, leh chutiang chi thil dangte chîngtu chuan “Pathian ram an chang lo vang” tih chiang taka a sawi aṭangin kan hre thei a ni. (Galatia 5:​19-21) Chuvângin, Paula chuan mi chi hnih, nungchang leh thlarau lama thianghlim leh thianghlim lote chungchânga thil awm dân a sawina a ni tia thu tihtlûk tûr a ni ang.

7. Hebrai 13:4 chuan eng nge chiang taka a tih lan a, mahse eng zawhna nge lo chhuak thei?

7 Kristian dik takte thil pumpelh tûr chu Bible-in a khapte chauh a ni lo. Entîr nân: “Mi zawng zawng zîngah inneih hi chawimawiin awm sela, khum pawh tihbawlhhlawh lohvin awm rawh se; inngaite leh uirête chu Pathianin a ngaihtuah dâwn si a,” tih thusawi chiang tak mai hi ngaihtuah teh. (Hebrai 13:⁠4) Kristian ni lote leh Bible hre miah lote pawhin he lai châng hian uirê a khap tiin thutâwp dik tak an siam thei ang. He mi thu aṭang leh Bible thuziak dang aṭang hian Pathianin dân ang taka innei nupui leh pasal inkârah chauh lo chuan mipat hmeichhiatna hman a khap tih chu a chiang hle a ni. A nih leh, nupa ni si lo mi pahnih chu kâin an tisa châkna inhrîkthlâksak ta sela? Tleirâwl tam takte chuan chutianga tih chu inpâwlna a nih loh avângin pawi an tih loh thu an sawi a. Kristian tân chutiang thil chu thiltih thianghlima ngaih theih a ni em?

8. Kâa tisa châkna inhrîkthlâksak chungchângah engtin nge Kristiante chu khawvêla mi tam takte laka an danglam bîk?

8 Hebrai 13:4 leh 1 Korinth 6:9 aṭang chuan Pathianin uirêna leh inngaihna (Grik ṭawnga por·neiʹa tih chu) a pawm lo tih a chiang hle a. A hnuhnûng zâwkah chuan eng nge tel? Chu Grik thu mal chuan hurherh avânga a pângngai emaw, a kawhmawh zâwng emawa serh hman dik lohna a kâwk a ni. Chutah chuan Pathian Lehkha Thu ang taka inneihna pâwn lama dân lo anga mipat hmeichhiatna hmanna chi hrang hrang a tel vek a ni. Chuvângin, khawvêl pum puia tleirâwlte chu kâa tisa châkna inhrîkthlâksak chu thil pawm theih anga hrilh an ni emaw, anmahniin an pawm emaw pawh ni se, chu chu inngaihna sawina atîra Grik thu malah chuan a tel tlat a ni. Kristian dik takte chuan an rilru leh thiltih chu “thu sawi mai maite leh tihdertute” ngaih dân an kaihhruaitîr lo. (Tita 1:10) Pathian Lehkha Thua tehna sâng zâwkte chu an zâwm a ni. Kâa tisa châkna inhrîkthlâksak ngaihhnathiam tum aiin, Pathian Thu aṭang chuan chu chu inngaihna por·neiʹa a ni tih an hre thiam a, chu mi mil chuan an chhia leh ṭha hriatna chu an sâwizawi a ni. *​—⁠Tirhkohte 21:25; 1 Korinth 6:18; Ephesi 5:⁠3.

Chhia leh Ṭha Hriatna Hrang Chuan Thu Tlûkna Hrang A Hring

9. “Engkim a thianghlim” a nih chuan eng nge chhia leh ṭha hriatna hnathawh chu ni ta ang?

9 Mahse, Paula’n “mi thianghlimte tân chuan engkim a thianghlim” tia a sawi khân eng a tihna nge ni? Paula chuan Kristian, an ngaihtuahna leh nungchang ṭha an hriattheihna te chu Pathian thâwk khum Thua kan hmuh a tehnate mila siam remtute chungchâng a sawina a ni. Chutiang Kristiante chuan Pathianin a dem loh thilahte chuan ringtute zîngah ngaih dân chi hrang hrang a awm thei tih an hria a. Anni chuan mi dangte sawisêl hrât tak nih ai chuan, Pathian dem loh thilte chu “thianghlim” angin an pawm zâwk a ni. Anni chuan Bible-in kaihhruaina chiang tak a pêk lohna thilahte chuan mi zawng zawngin anmahni ngaihtuah dân anga an ngaihtuah kher chu an beisei lo. Entîrna ṭhenkhat ilo ngaihtuah ang u.

10. Engtin nge inneihna (a nih loh leh mitthi vuina) chuan harsatna a thlen theih?

10 Chhûngkaw tam takah chuan an kawppui a tuemaw zâwk zâwk chu Kristian dik an ni lo va. (1 Petera 3:1; 4:⁠3) Hei hian chhûng khatte inneih leh chhiat tawh nikhuaah te hian harsatna chi hrang hrang a thlen thei a ni. Sakhaw dang vuantu pasala nei Kristian nupui pakhat buaina tawh hi han ngaihtuah teh. An chhûngte zînga mi pakhat chuan nupui emaw, pasal emaw a nei dâwn a, an inneihna inkhâwm chu Kristianna ram biak inah neih a ni dâwn a ni. (A nih loh leh a pasala pa emaw, nu emaw a thi a, an tualchhûnga kohhran dân zuia vuina hun serh hman tûr a ni a.) An nupa chuan chuta tel tûra sâwm an ni a, a pasal chuan a nupui chu kal tûrin a duh a. A nupui chhia leh ṭha hriatna chuan chutiang thila tel chu engtin nge a ngaih? Eng nge a tih tâk ang? He thil awm thei pahnih hi ngaihtuah teh.

11. Kristian nupui pakhatin Kristianna ram biak ina neih tûr inneihnaa a tel leh tel loh tûr chungchâng a ngaihtuah theih dân sawi la, chu chuan eng thu tlûkna nge a siamtîr?

11 Lois-i chuan, Khawvêl awptu sakhaw dik lo, ‘Babulon Khaw Ropui ata chhuak rawh,’ tih Bible thupêk khûnkhân tak chu a ngaihtuah a. (Thu Puan 18:​2, 4) Chu inneihna tûr sakhuaah chuan tûn hmain a lo awm tawh ṭhîn a; tin, inneihna inkhâwm neih lai chuan chuta tel zawng zawngte chu sakhaw thiltih ṭawngṭai te, hla sak te, a nih loh leh sakhaw thiltih dang kut zaizira kross lem siam ang chite ti tûra beisei an ni dâwn tih a hria a ni. Chutiang tihnaa tel ve loh chu a tum tlat a, chu mi hmuna awm ve a, a rinawmna tichhe tûra nawra awm pawh chu a duh lo bawk a. Lois-i chuan Pathian thu anga a lû, a pasal chu a zah a, han ṭawiâwm ve pawh a duh hle a; mahse, Pathian Lehkha Thua thu bulte chu pênsan a duh lo a ni. (Tirhkohte 5:29) Chuvângin, a pasal a kal a nih pawhin, chuta a kal ve theih loh thu thiam takin a hrilhfiah a. A pasal hnênah chuan a kal ve a, sakhaw thiltih a enga maha a tel ve si loh chuan, chu chuan a pasal a tizak dâwn a, chuvângin a kal loh law law chu a pasal tâna a ṭhat zâwk thu a hrilhfiah thei a ni. A thu tlûkna siam chuan chhia leh ṭha hriatna thiang tak a pe a ni.

12. Engtin nge mi chuan Kristianna ram biak ina inneihna sâwmna chungchâng chu a ngaihtuah ang a, a chhân lêt ang?

12 Ruth-i chuan chutiang bawk harsatna chu a tâwk a. A pasal a zah a, Pathian laka rinawm a tum tlat bawk a, Bible zirtîr a chhia leh ṭha hriatna chu a chhâng lêt bawk a. Lois-i lo ngaihtuah tawh thilte a ngaihtuah hnuah, Ruth-i chuan “Chhiartute Zawhna” May 15, 2002 Vênnainsâng (English)-a awm ang chi thute chu ngun takin ṭawngṭaina nên a râwn bawk a. Hebrai mi pathumin milem biakna tûr hmuna awm tûra thupêk an zawm thu leh, milem biaknaa tel lo tûra rinawmna an vawn tlat dân a hre chhuak bawk a. (Daniela 3:​15-18) A pasal kal pui a, mahse sakhaw thiltih engmaha tel loh chu a ti tlu ta a; chutiang chuan, a chhia leh ṭha hriatna milin thil a ti a ni. A pasal hnênah chuan thiam tak leh fiah tak siin a chhia leh ṭha hriatnain tih a phal chin leh a phal loh chin chu a hrilhfiah a. Ruth-i chuan biakna dik leh dik lo danglamna a pasalin a hmuh chu a beisei a ni.​—⁠Tirhkohte 24:⁠16.

13. Engvângin nge Kristian pahnihin thu tlûkna inang lo an siamna chuan min tihbuai loh vang?

13 He Kristian pahnihte’n thu tlûkna inang lo an siam avâng hian thil kan tih leh tih loh hian awmzia a nei lo emaw, chu mi pahnihte zînga a pakhat zâwk hian chhia leh ṭha hriatna chau tak a nei emaw tihna a ni em? Ni lo ve. Lois-i chuan tûn hmaa a lo tih ṭhin Kristianna ram biak ina rimawi leh thil dang dangte telna hun serhte avângin chuta tel chu a tân chuan a hlauhawm bîk zual dâwn tih a hria a ni. Tin, a pasal nên tûn hmain sakhaw lam thilah innghirnghona an lo nei tawh ṭhîn a, tûna an biak ina a kalpui leh si chuan a hnuah harsatna a tâwk thei dâwna a hriat avângin, chu chuan a chhia leh ṭha hriatna chu a khawih danglam thei bawk. Chuvângin, a thu tlûkna siam chu a tân chuan a ṭha ber a ni tih a ring tlat a ni.

14. Mi mal thu tlûkna siam chungchângah eng nge Kristianin a rilrua a vawn ang?

14 Mahse, Ruth-i thu tlûkna siam chu a finthlâk loh vem? Chu chu mi dangte lo sawi theih a ni lo. Chu mi thiltihnaa kal a, mahse sakhaw thil engmah tih loh a thlanna chu dem theih emaw, sawisêl theih emaw a ni lo. Paula’n chaw eng engemawte ei leh ei loh lam thila mi mal thu tlûkna chungchâng: “Engkim ei mi chuan a ei lo mi hmusit suh se; ei lo mi pawhin a ei mi chu sawisêl suh se; . . . A din leh a tlûk chu ama hotu tân a ni. Nimahsela ani zawng dintîrin a awm ang, Lalpa chuan a dintîr thei si a,” tia a sawi kha rilruah vawng reng rawh. (Rom 14:​3, 4) Kristian dik tumahin ṭha taka sâwizawi chhia leh ṭha hriatna kalha thil ti tûrin tumah an nawr duh lo vang, chutianga tih chu nun chhanhim thei aw chhuak ngaihthahna ang a ni hlauh thei si a.

15. Engvângin nge mi dangte chhia leh ṭha hriatna leh ngaihtuahna chu ngun taka ngaihtuah tel tûr a nih?

15 Kan sawi tâk Kristian hmeichhe pahnihte chungchâng chu han chhunzawm leh ta ila, an pahnih hian thil dangte pawh an ngaihtuah tel tûr a ni a, chûng zînga pakhat chu mi dangte a nghawng dân tûr hi a ni. Paula chuan: “Tupawhin mahni unau dâlna emaw tlûkna emaw siam loh tum zâwk rawh u,” tiin min zilh a. (Rom 14:13) Lois-i chuan chutiang dinhmun chuan kohhranah emaw, a chhûngkuaah emaw lungngaihna nasa tak a thlen tawh tih leh a thiltih chuan a fate chungah nghawng pawimawh tak a nei dâwn thei tih a hria pawh a ni thei ang. Chu mi nêna inang lo takin, Ruth-i erawh chuan chutiang tihnain kohhranah leh tualchhûngah buaina a thlen ngai lo tih a hria pawh a ni thei. He nu pahnihte​—⁠leh kan vai hian​—⁠ṭha taka sâwizawi chhia leh ṭha hriatna chuan mi dangte a nghawng dân tûr a hria tih kan pawm tûr a ni. Isua chuan: “Tupawh hêng mi ringtu mi tête zînga pakhat pawh titlu apiang chu, an nghâwngah buh râwt sawmna lung lianpui awrhtîrin tuifinriat thûk laiah thlâk daih sela an tân a sâwt zâwk ang,” a ti a ni. (Matthaia 18:⁠6) Mi chuan mi dangte tihtlûk chungchâng a ngaihthah chuan, Kret-a Kristian ṭhenkhatte angin chhia leh ṭha hriatna ṭha lo tak a nei thei a ni.

16. Kristian nunah hian hun a liam zêl rualin eng inthlâk danglamna nge a thlen kan beisei theih?

16 Kristian chhia leh ṭha hriatnain hma a sâwn rual rualin, ani chu thlarau lamah pawh hma a sâwn chho zêl tûr a ni. Tûn hnai lawka baptisma chang ta Mark-a chungchâng hi i han ngaihtuah teh ang u. A chhia leh ṭha hriatna chuan Pathian Lehkha Thuin a kalh tûn hmaa a lo tih tawh ṭhin milem biakna emaw, thisen chungchâng emawte chu hnâwl ṭhak tûrin a hrilh a ni. (Tirhkohte 21:25) Dik takin, tûnah chuan Pathian thil khapte nêna tlêma inanna nei anga lang apiang chu a pumpelh hrâm hrâm a. Kawng lehlamah chuan, pawm theiha a ngaih hêng T.V. program ṭhenkhat mi dangte’n an hnâwl chu mak a ti thung a ni.

17. Hun leh thlarau lama hmasâwnnain Kristian chhia leh ṭha hriatna leh thu tlûkna siam a nghawng theih dân entîrna pe rawh.

17 A tawpah, Mark-a chu hriatna lamah a ṭhang chho va, Pathian a hnaih zual ta bawk a ni. (Kolossa 1:​9, 10) Chu chuan nghawng eng nge a neih? A chhûng lam aṭanga aw lo chhuak chuan sâwizawina ṭhahnem tâwk tak a dawng a. Tûnah chuan Mark-a chuan a chhia leh ṭha hriatna thusawi chu ngaihthlâk leh Pathian Lehkha Thua thu bulte ngun taka bûk tawn chu a duh lehzual ta a. Dik tak chuan, thil ṭhenkhat “tlêma inanna nei anga lang” nia a hriat avânga a lo hnâwlte chu Pathian ngaihtuahna nên a inkalh lo tih a hre bawk a. Chu bâkah, Bible thu bulte chhân lêt leh ṭha taka sâwizawi a chhia leh ṭha hriatna chhân lêt chu duh lehzualin, tûnah chuan tûn hmaa pawm theih mai nia a ngaih T.V. program-te chu pumpelh tûrin a chhia leh ṭha hriatna chuan a tur tawh a ni. Ni e, Mark-a chhia leh ṭha hriatna chu siam ṭhat a lo ni ta a ni.​—⁠Sâm 37:⁠31.

18. Hlimna tûr chhan eng nge kan neih?

18 Kohhran a tam zâwkah chuan, Kristian puitlin dân inang lo tak tak an awm thluah a. Ṭhenkhat chu mi thar an ni a. Thil eng engemaw chungchângah an chhia leh ṭha hriatna chu a ngawi tlat thei a, mahse thil dangah chuan ring takin aw a chhuah thei bawk. Chutiang mite chuan Jehova kaihhruaina mila nung tûr leh an sâwizawi tawh chhia leh ṭha hriatna chhâng lêt tûrin hun leh ṭanpui an ngai thei a ni. (Ephesi 4:​14, 15) Chûng kohhranahte chuan hriatna ril tak nei, Bible thu bulte nunpuina lama thiltawn ngah, leh Pathian ngaihtuahna nêna inmil chhia leh ṭha hriatna nei mi tam tak an awm chu thil lâwmawm tak a ni. Lalpa tâna thil pawm tlâkte chu nungchang lam leh thlarau lama “thianghlim” anga hmutu “mi thianghlimte” kianga awm chu a va hlimawm tak êm! (Ephesi 5:​8-10) Kan vai hian chutiang khawpa hmasâwn leh Pathian ngaihsak lam thutak hriatna nêna inmil chutiang chhia leh ṭha hriatna neih chu i tum ṭheuh vang u.​—⁠Tita 1:​1, 2. (w07 10/15)

[Footnote]

^ par. 8 Sâpṭawnga chhuah Vênnainsâng March 15, 1983, phêk 30-1 chuan nupate chungchânga ngaihtuah tûr a pe a, chutah chuan hêng thute hi a tel a ni: “Jehova mit hmuha thil thianghlim lo zawng zawng, khaw lo taka mipat hmeichhiat hmanna a ni tih chiang tak ang chite chu an huat a ngai ang. Nupate chu chhia leh ṭha hriatna thiang tak neihtîr thei tûrin an khawsa tûr a ni a . . . mipat hmeichhiatna chu zahawm tak, ṭha tak, leh hmangaihna duhawm tak târ lanna a ni tûr a ni tih rilruah an vawng tlat tûr a ni. Chutah chuan an kawppuite rilru ti hrehawm thei leh tina thei tûr thil engmah a tel tûr a ni lo.​—⁠Ephesi 5:​28-30; 1 Petera 3:​1, 7.”

Engtin Nge I Chhân Ang?

• Kret thliarkâra awm Kristian ṭhenkhat chuan engvângin nge chhia leh ṭha hriatna ṭha lo an neih?

• Engtin nge Kristian pahnih ṭha taka sâwizawi chhia leh ṭha hriatna nei ve vete chuan duhthlanna inang lo an siam theih?

• A tâwpah, kan chhia leh ṭha hriatna chu eng ang nge a nih ang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 13-naa map]

(A lan dân tûr dik tak hriat nân, a lehkhabu en rawh)

Sicily

GRIK RAM

Kret

ASIA MINOR

Kupra

MEDITERRANEAN TUIPUI