I Fa Chu Remna Siamtu Ni Tûrin Zirtîr Rawh

Kum riat mi Nicole-i chuan an chhûngkua khaw danga an pêm tûr chu a phûr êm avângin, a ṭhian hnai Gabrielle-i hnênah chuan engkim a hriattîr ṭhîn a. Ni khat chu, Gabrielle-i chuan Nicole-i hnênah an pêm tûr chungchâng a ngaihven loh thu chhum bung takin a rawn hrilh ta mai a ni. Nicole-i hrehawm ti lutuk chuan a nu hnênah, “Gabrielle-i chu hmuh pawh ka hmu duh tawh lo!” tiin a hrilh a ni.

HETIANGA Nicole-i leh Gabrielle-i te neih ang naupan lai buainaah hian naupang rilru hrehawmna hnêm tûr mai ni lovin, buaina chinfel dân hrilh tûrin nu leh pate an inrawlh a ngai ṭhîn. Naupangte chuan a tlângpui thuin “naupang tih dân” chu an lantîr a, an thusawi leh thiltih chuan mi a tihnat theih dân chu an hre ṭhîn lo. (1 Korinth 13:11) Anni chuan chhûngkuaah leh hmun danga mi dangte nêna inlaichînna muanawm tak awmtîrtu miziate nei tûrin ṭanpui an ngai a ni.

Kristian nu leh pate chuan an fate chu ‘remna zawnga ûm zêl’ tûra zirtîr chu an vei hle a. (1 Petera 3:11) Remna siamtu nihna aṭang lo awm hlimna chuan rinhlelhna te, lunghnualna te, leh inhuatna te hneh tûra nasa taka thawhrim chu a phu a ni. Nu leh pa i nih chuan, engtin nge i fate chu remna siamtu ni tûra i ṭanpui theih?

“Remna Pathian” Tihlâwm Duhna Neihtîr Rawh

Jehova chu “remna Pathian” tia koh a ni a, chu chuan remna petu a nihzia a târ lang. (Rom 15:33; Philippi 4:⁠9) Chuvâng chuan, nu leh pa fingte chuan an fate chu Pathian tihlâwm duhna leh a miziate entawn duhna nei tûrin Pathian Thu, Bible chu thiam takin an hmang a ni. Entîr nân, inlârna mak taka tirhkoh Johana hmuh Jehova lalṭhutthlêng huala smaragdin lung ang chhimbâl hring chu mitthla thei tûrin i fate chu ṭanpui rawh. * (Thu Puan 4:​2, 3) He chhimbâl hian Jehova huala awm remna leh muanna a entîr tih leh a thu âwih zawng zawngte chuan chutiang malsâwmna an dawng ang tih hrilhfiah rawh.

 Jehova chuan “Remna Lal” tia koh a Fapa Isua kaltlang pawhin kaihhruaina min pe bawk a. (Isaia 9:​6, 7) Chuvângin, i fate chu Isua’n insualna leh inhnialna pumpelh chungchânga zir tûr hlu tak a sawina Bible chângte chu chhiarpui la, sawipui ang che. (Matthaia 26:​51-56; Marka 9:​33-35) Tûn hmaa “sawisatu” ni ṭhîn Paula khân a kawngte thlâkin, “Lalpa bâwih chuan a do tûr a ni si lo va, mi zawng zawng chungah zaidamin . . . sual chungah dawhtheiin” a awm tûr a ni tih a ziah chhan chu hrilhfiah rawh. (1 Timothea 1:​12, 13; 2 Timothea 2:24) I fa chhân lêt dân chu i rin ai mahin a ṭha zâwk daih thei a ni.

Evan-a chuan kum sarih mi a nih laia school bus-a mipa naupang pakhatin a chhaih lai chu a la hre reng a. “Ka thin a rim êm avângin thungrulh chu kan duh hial a! Tichuan, insual tumte chungchâng ina kan thu zir chu ka hre chhuak a. Jehova chuan ‘tu sual pawh suala thungrûl’ lo tûr leh ‘mi zawng zawng nên inrema awm’ tûrin min duh tih ka hria a ni,” a ti. (Rom 12:​17, 18) Tichuan, Evan-a chuan nunnêm taka chhâng lêtin chu boruak sosâng tak tinêp tûr chuan chakna leh huaisenna a nei ta a. Ani chuan remna Pathian tihlâwm chu a duh a ni.

Remna Siamtu Nu leh Pa Ni Rawh

I in chhûngah remna a awm em? A awm a nih chuan, i fate chuan engmah i sawi loh pawhin, remna chungchâng tam tak an zir thei a. Remna siamtu ni tûra fate zirtîrna kawnga i hlawhtlinna chu Pathian leh Krista remna kawng i entawn dânah a innghat a ni.​—⁠Rom 2:⁠21.

Russ-a leh Cindy-i te chuan an fapate pahnih enkawlnaah an thawk rim a, mi dangte’n an tihthinur hun pawha hawihhâwm taka thilti tûrin an fuih a ni. Cindy-i chuan, “Harsatna a lo chhuah huna Russ-a nêna kan fate leh mi dangte chunga kan lantîr rilru put hmang chuan, chutiang harsatna an tawh huna an chinfel dân chu nasa takin a nghawng a ni,” a ti.

Thil i tisual palh a nih pawhin​—⁠tu nu leh pate’n nge thil ti sual ngai lo?​—⁠thil hlu tak zirtîr nân hun remchângah i la hmang thei tho a ni. Stephen-a chuan: “Ka nupui Terry-i nên chuan thil nih dân kimchang kan hriat hmain kan fate pathum chu a ṭûl aia nasaa thunun châng kan nei ṭhîn a, chutiang thil a thlen hunah chuan ngaihdam kan dîl a ni,” tiin a sawi a. Terry-i chuan: “Kan fate chu mi ṭha famkim kan nih lohzia leh thil kan tisual ṭhîn tih kan hriattîr a. Hei hian kan chhûngkaw remna a belhchhah bâkah, kan fate chu remna ûm dân a zirtîr bawk niin kan hria a ni,” tih a sawi belh.

I fate chuan anmahni i cheibâwl dân enin remna siamtu nih dân an zir em? Isua chuan: “Chutichuan, thil engkim miin in chunga an tiha in duh tûr ang apiang chu, mi chungah pawh ti ve rawh u,” tiin a fuih a. (Matthaia 7:12) Tlin lohnate i nei chung pawhin, i fate chunga i lantîr hmangaihna leh ngainatna chuan rah ṭha a chhuah ang tih chu ring tlat rawh. I fate chuan hmangaih taka pêk kaihhruaina chu an zâwm duh zual bîk dâwn a ni.

Thinnel Tak Ni Rawh

Thufingte 19:11 chuan: “A ngaihruat thiamnain mi a thin a tihnelsak ṭhîn,” a ti a. Engtin  nge i fate chu chutiang ngaihruat thiamna nei tûra i ṭanpui theih? David-a chuan a nupui Mariann-i nêna an fapa leh fanu tâna an hman tih dân ṭangkai tak chu a sawi a. Ani chuan: “Tuemawin ṭawngkam emaw, thiltih emawa an rilru a tihnata an lungnih loh hunah, lainatna nei tûrin kan ṭanpui a. Hêng zawhna pângngai takte hi kan zâwt a ni: ‘Chu mi chuan rilru hrehawmna a nei em? Ani chuan îtsîkna che a nei a ni thei ang em? Tuemawin a rilru an tinâ em?’ tihte chu,” tiin a sawi a. Mariann-i chuan, “Hei hian kan fate chu lunghnual reng lo tûr emaw, thiam chang zâwk nih tuma inhnial emaw aiin, an rilru a thawi dam duh zâwk a ni,” tiin a sawi belh a ni.

Chutiang zirtîrna chuan rah duhawm tak a chhuah thei. He thuziak tîr lama târ lan tâk Nicole-i chu a nu Michelle-i chuan Gabrielle-i nêna inṭhianna neih leh mai bâka tama a ṭanpui dân hi chhinchhiah rawh. “Nicole-i nên chuan Learn From the Great Teacher * bu bung 14-na chu kan chhiar a,” tiin. Michelle-i chuan a sawi. “Tichuan, Isua’n mite chu ‘vawi sarih hmun sawmsarih thlengin’ kan ngaidam tûr a ni a tih awmzia chu ka hrilhfiah a. Nicole-i’n a rilru a sawi chhuah ṭha taka ka ngaihthlâksak hnu chuan, a ṭhian ṭha ber hla taka a pêm dâwn avânga Gabrielle-i lungngaihna leh beidawnna chu hre thiam tûrin ka ṭanpui a ni,” tiin a hrilhfiah bawk a ni.​—⁠Matthaia 18:​21, 22.

Chhum bung taka Gabrielle-i ṭawng chhuahtîrtu ni thei âwm thil hriat thiamna thar chuan Nicole-i chu lainatna nei tûrin a ṭanpui a, Gabrielle-i hnêna ngaihdam dîl tûra phone tûrin a chêttîr a ni. “Chuta ṭang chuan Nicole-i chuan mi dangte ngaihtuahna nei a, an rilru thawidam thei tûra thil ṭha tihsakna aṭangin hlimna a hmu a ni,” tiin Michelle-i chuan a sawi a ni.​—⁠Philippi 2:​3, 4.

I fate chu thil tihsual palhte leh inhriat sual palhnate avânga thinur lo tûrin ṭanpui rawh. I fate chuan mi dangte chunga duhsakna dik tak leh lainatna an lantîr hmuh avânga lungawina chu i tawng mai thei a nia.​—⁠Rom 12:10; 1 Korinth 12:​24, 25.

Ngaihdamna Ropuina Chu Chawisâng Rawh

“Bawhchhiatna haider chu . . . ropuina a ni,” tiin Thufingte 19:11 chuan a sawi a. Isua chuan a hrehawm lai berah pawh a Pa entawnin, ngaihdamna rilru put hmang chu a lantîr a ni. (Luka 23:34) I fate pawhin nangma ngaihdamna an tawn hunah ngaihdamna ropuina chu an zir thei ang.

Entîr nân, kum nga mi Willy-a chuan a pi nêna pencil rawnga milem cheimawi chu nuam a ti êm êm a. Ṭum khat chu, a Pi chuan a milem chei lai chu châwl thutin, Willy-a chu a hau hrep a, tichuan a kalsan ta daih a. Willy-a chuan hrehawm a ti hle mai a. A pa Sam-a chuan heti hian a sawi a: “Willy-a pi chuan thil hriat theihna tibo ṭhîn natna (Alzheimer) a vei a. Chu chu Willy-a hnênah a hriatthiam tûr ṭawngkamin kan hrilhfiah a ni,” a ti. Willy-a chu ngaihdam a nih ngun tawhzia leh mi dang chungah pawh chutiang bawkin a ngaidam ve tûr a ni tih hrilh a nih hnuah chuan, Willy-a thiltih chuan Sam-a chu mak a tihtîr hle a ni. Ani chuan: “Kan fapa tê chuan a pi kum 80 mi hnêna kalin, ngaihdam dîlna ṭawngkamin a bia a, a pi bâna vuana dawhkâna a hruai kîr leh lai kan hmuha ka nupui nêna mak kan tih dân chu in ngaihtuah pha kher lo vang,” tiin a sawi a ni.

 Naupangte’n mi dangte tlin lohna leh thiltih sualte ‘dawh’ zêl dân leh ngaihdam dân an zir hian, chu chu ropuina a ni tak zet a. (Kolossa 3:13) “Mi, a awm dânin LALPA a tihlâwm chuan, a hmêlma nên lam inremin a awmtîr ṭhîn,” chuvângin, i fate chu mite’n tum rêng vânga an tilungni lo a nih pawhin, remna duh taka chhân lêtna chuan nasa takin thil a ti thei tih hrilh ang che.​—⁠Thufingte 16:⁠7.

I Fate Chu Remna Siamtu Ni Tûrin Ṭanpui Zêl Rawh

Nu leh pate chuan an fate chu ‘inrem tak chunga’ “remna siamtute” ni tûra Pathian Thu hmanga an zirtîr chuan, an fate chu nasa takin an ṭanpui thei a ni. (Jakoba 3:18) Chûng nu leh pate chuan an fate chu inrem lohna tikiang tûr leh remna siamtu ni tûrin an thuam a. Hei hian an dam chhûnga hlimna leh lungawina nei tûrin nasa takin a ṭanpui a ni.

Dan-a leh Kathy-i chuan tleirâwl chhuak fa pathum an nei a, an vai chuan thlarau lamah an chak vek a ni. Dan-a chuan heti hian a sawi: “Kan fate chu an naupan lai chuan zirtîr harsa ṭhîn hle mah se, an rawn ṭhan ṭhat avângin kan lâwm hle. Tûnah chuan mi dangte nên an inngeih a, mi dangte’n remna an tihderthawn hunah pawh an ngaidam ṭhîn a ni,” tiin. Kathy-i chuan, “Hei hian min tichak bîk a ni, remna chu Pathian thlarau rah zînga mi a ni si a,” a ti bawk.​—⁠Galatia 5:​22, 23.

Chutiang a nih avângin, Kristian nu leh pa in nih angin chhan ṭha tak neiin in fate inrem taka nung tûra zirtîr chu atîra ṭangkai vak lo anga a lan pawhin, “ning” emaw, “inthlahdah” emaw suh ang che u. Chutianga in zirtîrnaah chuan “hmangaihna leh remna Pathian chu in hnênah a awm dâwn” tih chu ring tlat ang che u.​—⁠Galatia 6:9; 2 Korinth 13:11. (w07 12/1)

[Footnote-te]

[Phêk 20-naa bâwm/milem]

NGHAWNG ṬHA A NEI EM?

Media Awareness Network tihchhuah “Voilence in Media Entertainment” (TV leh film-a tharumthawhna) tih thupui hmang thuziak pakhat chuan: “Tharum thawhna chu buaina chinfelna a ni tih ngaih dân chu mi sualte leh a changtupate’n tharum thawhna an hman fona film-te hian a tizualkai a ni,” a ti. TV-a an thil chhuah te, film te, music video te zînga zaa 10 chauh hian tharum thawhna rahchhuah ṭha lo chu a târ lang a. “Tharum thawhna chu thiamawm, thil pangngai leh pumpelh theih loh​—⁠buaina chinfel dân kawng langsâr ber​—⁠ang maia târ lan a ni,” tiin thuziak chuan a sawi.

I ina TV en chungchângah insiamrem ngai awmin i hria em? I fate remna siamtu ni tûra i zirtîrnaa i thawh rimna chu TV-a intihhlimna chhuakte’n a tihchhiat chu phal ngai suh ang che.

[Phêk 17-naa milem]

I fate chu “remna Pathian” tihlâwm duhna nei tûrin zirtîr rawh

[Phêk 18-naa milem]

Ṭawngkam nâ leh thiltih ṭha lote siam ṭha tûrin a ṭûl angin hma la rawh

[Phêk 19-naa milem]

I fate chuan ngaihdam dîl leh ngaihdam dân chu an zir tûr a ni