A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Matthaia Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Matthaia Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Matthaia Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

ISUA nun dân leh a rawngbâwl dân chanchin mi chawk phûr thei tak ziak hmasa bertu chu Matthaia​—⁠Isua Krista ṭhian kawm ṭhin leh chhiah khawntu lo ni tawh ṭhîna chu a ni. Atîrin Hebrai ṭawnga ziak leh a hnua Grik ṭawnga lehlin Chanchin Ṭha Matthaia ziak chu C.E. 41 vêl khân ziak zawh a ni a, Hebrai Pathian Lehkha Thu leh Kristian Grik Pathian Lehkha Thu thlun zawmtuah a ṭang a ni.

He Chanchin Ṭha mite chêttîr thei tak leh awmze nei tak, atîra Judate tâna ziak ni ngeia lang hian Isua chu thutiam Messia, Pathian Fapa angin a târ lang a ni. Chu thuziak ngun taka ngaihsakna chuan Pathian dik tak, a Fapa, leh A thutiamte kan rinna chu a tichak ang.​—⁠Heb. 4:⁠12.

“VAN RAM CHU A HNAI TAWH E”

(Mt. 1:1–20:⁠34)

Matthaia chuan thil thleng indawt dân a kal pênsan ngai mah se, Lalram thupui leh Isua zirtîrnate chu a sawi uar a ni. Entîr nân, Tlâng Chunga Thusawi chu Isua’n a rawngbâwl hun laihâwl vêla a sawi ni mah se, Matthaia bu ṭantirh lamah ziah lan a ni.

Isua chuan Galili rama rawng a bâwl chhûngin thilmakte a ti a, tirhkoh 12-te chu rawngbâwl hna a pe a, Pharisaite chu a dem a, Lalram chungchângah tehkhin thute a sawi a ni. Tichuan, Galili a chhuahsan a, “Jordan lui râla Judai ramah” a kal a. (Mt. 19:⁠1) Kal kawngah, Isua’n a zirtîrte hnênah: ‘Jerusalem khuaa kan chhoh dâwn hi; Mihring Fapa hi thi tûrin a chungah thu an titlu ang a, ni thum niah kaihthawhin a awm ang,’ tih a hrilh a ni.​—⁠Mt. 20:​18, 19.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

3:16—⁠Isua’n baptisma a chan lai chuan eng kawngin nge ‘vân a lo inhawn?’ Hei hi mihring anga a lo awm hmaa vâna a neih a thil hriatna a nei leh ṭan a ni tih târ lanna a nih hmêl hle.

5:​21, 22—⁠Thinrimna lan chhuahtîr chu rilrua pai reng aiin a pawi zawk em? Isua chuan a rilrua a unaupa huatna pai rengtu chuan thil sual nasa tak a ti tih a sawi a. Amaherawhchu, thinrimna lantîr nâna hmuhsitna thu sawi chhuah chu a pawi lehzual a ni, tualchhûnga rorêlna aia sâng zâwk rorêlna sânga a chungthu rêl tlâk a nihtîr a ni.

5:48—⁠‘Kan pa vâna mi ṭhat famkim anga ṭhat famkim’ chu a theih tak zet em? Engemaw chenah chuan a theih a ni. Hetah hian Isua chuan hmangaihna chungchâng a sawi a, a thusawi ngaithlatute chu Pathian entawna hmangaihna ṭha famkim, a nih loh leh pumhlûm chu nei tûrin a hrilh a ni. (Mt. 5:​43-47) Engtin nge? An hmêlmate pawh hmangaih telin.

7:16—⁠Eng “rah” chuan nge sakhaw dik târ lang? Hêng rahahte hian kan nungchang aia tam a tel a. Chutah chuan kan rinna​—⁠zirtîrna kan vawna chu a tel a ni.

10:​34-38—⁠Pathian Thu hi chhûngkaw tikehchhetu anga mawhpuh theih a ni em? Ni lo ve. Kehchhiatna chu chhûngkaw zînga ring lotute ṭan hmun siam avânga lo awm a ni zâwk. Kristian thurin chu hnâwl emaw, dodâl emaw an thlang thei a, chu chuan chhûngkuaah inṭhen hranna a awmtîr a ni.​—⁠Lk. 12:​51-53.

11:​2-6—⁠Johana chuan Pathianin Isua a pawm thu a sawi chu a hre tawh a nih chuan, engvângin nge Isua hnênah amah chu “lo kal tûra” chu a nih leh nih loh a zawh? Johana chuan Isua hnên aṭang ngeia nemnghehna a hriat theih nân a zâwt a ni thei ang. Chu bâkah, Johana chuan Lalram thiltihtheihna nêna lo kal tûr leh Judate beisei zawng zawngte tipuitlingtu tûr “mi dang” lo kal tûr an awm leh awm loh a hre duh a ni. Isua chhânna chuan amah thlâktu tûr an awm lohzia a târ lang a ni.

19:28—⁠“Israel hnam sâwm leh hnam hnihte” ngaihtuah an nih tûr chuan eng nge a entîr? Anni chuan thlarau lam Israel hnam 12-te an entîr lo. (Gal. 6:16; Thup. 7:​4-8) Isua’n a biak tirhkohte chu thlarau lam Israelte zînga tel tûrte an ni, an zînga mite rorêl saktu tûr an ni lo. Isua’n anni chu vân ‘khua leh tui leh puithiam’ ni tûrin ‘thu a thlun pui’ a ni. (Thup. 5:​9, 10; Lk. 22:​28-30) Chûng thlarau lam Israelte chuan “khawvêl an ngaihtuah” dâwn a ni. (1 Kor. 6:⁠2) Chuvângin, vân lalṭhutthlênga ṭhute’n an ngaihtuah tûr “Israel hnam sâwm leh hnam hnihte” chuan lal leh puithiam zînga mi ni lo khawvêl mihring zawng zawngte ai chu an awh a; chu chu Inremna Nîa puithiamte’n ro an rêlsak Israel hnam 12-te’n an entîr lâwk a ni.​—⁠Lev., bung 16.

Kan Zir Tûrte:

4:​1-10. He Bible châng hian Setana chu a awm tak tak tih leh thil sual ngaihtuahna mai a ni lo tih min zirtîr a. Ani chuan “tisa châkna te, mit châkna te, dam chhûng ropuina lem te” chu min thlêm nân a hmang a ni. Nimahsela, Bible thu bulte nunpuina chuan Pathian laka rinawm reng tûrin min ṭanpui ang.​—⁠1 Joh. 2:⁠16.

5:1–7:29. Pathian nêna inlaichînna ṭha i neih a ngai tih hre rawh. Mite nên inremin awm rawh. Nungchang bawlhhlawh lam ngaihtuahna chu hnâwl la. I thutiam hlen rawh. Ṭawngṭai hunah thlarau lam thilte chu tisa lam thilte aiin dah pawimawh hmasa rawh. Pathian lamah hausa ang che. Pathian ram leh a felna chu zawng hmasa rawh. Mi dangte thiam loh chantîr suh. Pathian duhzawng ti rawh. Tlâng Chunga Thusawiah chuan zir tûr ṭangkai a va tam êm!

9:37. Pu ber hnêna “buh seng tûra thawktu tûrte tîr” tûra kan ngenna nêna inremin, zirtîr siamnaah chuan taima takin kan thawk tûr a ni.​—⁠Mt. 28:​19, 20.

10:​32, 33. Kan rinna chungchâng mite hrilh chu kan hreh ngai tûr a ni lo.

13:​51, 52. Lalram thutak hriatthiamna chuan mi dangte zirtîrna leh chûng ro hlute pe chhuak tûra mawhphurhna chu a keng tel a ni.

14:​12, 13, 23. A fâla awmna hun neih hi ngun taka thil ngaihtuah nân a pawimawh.​—⁠Mk. 6:46; Lk. 6:⁠12.

17:20. Thlarau lama kan ṭhan chhohna tibuai thei tlâng lian ang mai harsatnate tâwn tlang tûr leh hmachhawn thei tûr chuan rinna kan mamawh a ni. Jehova leh a thutiamte kan rinna neih leh tihngheh chu kan ngaihthah tûr a ni lo.​—⁠Mk. 11:23; Lk. 17:⁠6.

18:​1-4; 20:​20-28. Mihring ṭhat famkim lohna leh an sakhaw lo vawn tawh chuan Isua zirtîrte chu ropuina a lutukin a ngaihtuahtîr a. Sual lam ngaihtuahna te laka invêngin inngaihtlâwmna kan nei tûr a ni a, chanvo leh mawhphurhna te thlîr dân dik kan nei tûr a ni bawk.

“MIHRING FAPA HI . . . AN MANTIR DAWN A NI”

(Mt. 21:1–28:⁠20)

Isua chu “Sabengtung chungah” chuangin, C.E. 33, Nisan ni 9 khân Jerusalemah a lo kal a. (Mt. 21:​4, 5) Chu mi tûkah chuan biak inah kalin, a thianfai a ni. Nisan ni 11-ah chuan biak inah a zirtîr a, lehkha ziaktute leh Pharisaite chu a dem a ni, chu mi hnuah chuan a zirtîrte chu “[a] lo kal lehna leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna” a hrilh a. (Mt. 24:⁠3) Chu mi tûkah chuan an hnênah: “Ni hnih achinah Kalhlên Kût a lo awm dâwn tih in hria a, Mihring Fapa hi khenbeh tûrin an mantîr dâwn a ni,” tiin a hrilh a ni.​—⁠Mt. 26:​1, 2.

Nisan ni 14 a ni a. Rei lo têa a thihna tûr Hriatrengna a hmanpui hnuah chuan phatsan, man, rorêlsak, leh khenbeh a ni ta a ni. A ni thum nîah chuan thihna ata kaihthawh a ni a. Vâna a lawn chhoh hmain, tho leh Isua chuan a hnungzuitute hnênah: “Chutichuan kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula,” tiin thu a pe a ni.​—⁠Mt. 28:⁠19.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

22:​3, 4, 9—⁠Engtikah nge lawi chaw ei tûra vawi thum sâwmna chu tihchhuah a nih? Mo pâwl sâwmna hmasa ber chuan Isua leh a hnungzuitute’n C.E. 29-a thu hrilh an ṭan aṭanga inṭanin C.E. 33 thleng a awh a. A vawi hnihna chuan C.E. 33, Pentikost-a thlarau thianghlim leih a nih aṭangin C.E. 36 a awh a ni. He sâwmna pahnihte hi Judate, Juda saphunte, leh Samari mite tân chauh a ni. Amaherawhchu, sâwmna vawi thumna chu khaw pâwna kawng pêng ṭhuama awmte sâwmna a ni, chu chu, Jentailte hnêna sâwmna tihna a ni. Chu sâwmna chu C.E. 36-a Rom sipai hotu Kornelia a inleh aṭangin a inṭan a, kan hun lai thlengin chu sâwmna chu a la awm reng a ni.

23:15—⁠Engvângin nge Pharisai saphunte, a nih loh leh Pharisaia inlette chu Pharisaite ‘leh hniha Gehena fapaa siam an nih’? Pharisai saphun lo ni tate zînga ṭhenkhat chu a hma chuan thil sual nasa tak titute an ni thei a. Amaherawhchu, Pharisai khirh lutukah inletin, a hma aiin an sual zâwk a, dem hlawh tak anmahni zirtîrtute aiin an khirh ta zâwk mah pawh a ni thei. Chuvâng chuan, anni chu Juda Pharisaite leh hniha ‘Gehena fapaa siam an ni.’

27:​3-5—⁠Eng thilah nge Juda chu a inchhîr? Juda inchhîrna chu inchhîrna dik tak a ni tih târ lanna a awm lo. Pathian ngaihdamna dîl ai chuan puithiam lalte leh upate hmaah a thil tihsual chu a puang a. Juda chuan “thihna khawp sual” a tih avângin, thiam lo intihna leh manganna chuan a tlâk buak hneh hle a ni. (1 Joh. 5:16) A inchhîrna chu a beisei bona avânga lo awm a ni.

Kan Zir Tûrte:

21:​28-31. Jehova’n ama duhzâwng kan tih chu a thil ngaih pawimawh ber a ni. Entîr nân, Lalram thuhrilhna leh zirtîr siamnaah hian kan taima hle tûr a ni.​—⁠Mt. 24:14; 28:​19, 20.

22:​37-39. Pathianin amah betute hnêna a thil phûtte chu thupêk ropui ber pahnihte hian a va kaitawi famkim chiang tak êm! (w08 1/15)