A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Johana Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Johana Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Johana Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

JOHANA​—⁠‘Isuan zirtîr a hmangaih ṭhina’​—⁠chu Krista nun leh a rawngbâwlna chanchin thlarauva thâwk khum ziaktu hnuhnûng ber a ni a. (Joh. 21:20) C.E. 98 vêla ziak zawh Chanchin Ṭha Johana ziakah chuan Chanchin Ṭha ziak dang pathuma tel a awm mang meuh lo.

Tirhkoh Johana chuan a Chanchin Ṭha ziak chu thiltum chiang tak pakhat neiin a ziak a. A thuziak chungchângah heti hian a sawi: “Hêng hi Isua chu, Krista, Pathian Fapa a ni tih in rinna tûr leh, in rin a, a hminga nun in neihna tûrin ziak a ni,” tiin. (Joh. 20:31) A thute chu kan tâna thil hlu tak a ni.​—⁠Heb. 4:⁠12.

“EN TEH U, PATHIAN BERAM NO . . . SAW!”

(Joh. 1:1–11:⁠54)

Baptistu Johana chuan Isua hmêl a han hmuh chuan: “En teh u, Pathian Berâm No, khawvêl sual kalpuitu tûr saw!,” tiin a puang chhuak. (Joh. 1:29) Isua chu Samari ram, Galili ram, Judai ram, leh Jordan chhak lama ramah te a han zin chuan​—⁠thu a hril a, mite zirtîrin, leh thilmak te a ti a​—⁠“mi tam takin amah an ring ta a.”​—⁠Joh. 10:​41, 42.

Isua thilmak tih ropui takte zînga pakhat chu Lazara a kaitho hi a ni. Mi tam tak chuan ni li lai thi tawha rawn tho leh an han hmuh chuan Isua chu an ring ta a. Mahse, puithiam lalte leh Pharisaite chuan Isua chu tihhlum zai an rêl ta a. Chuvângin, ani chu “thlalêr dep lama khaw pakhat Ephraim an tihah chuan a va kal ta zâwk a.”​—⁠Joh. 11:​53, 54.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

1:​35, 40—⁠Baptistu Johana kianga ding zirtîr pahnihte zînga Andria lo zâwk chu tunge ni? Heta thusawitu hian Baptistu Johana chu “Johana” tiin a ko ṭhîn a, a Chanchin Ṭha ziakah a hming a târ lang ngai lo. Chuvângin, a hming târ lan loh zirtîr chu Chanchin Ṭha ziaktu amah Johana ngei a nih a rinawm.

2:20—⁠Khawi biak in nge ‘kum sawmli leh kum ruk chhûng sak’ chu? Judate chuan Judai lal Heroda’n Zerubbabela biak in sak ṭhat leh hun chhûng an sawina a ni. Thilthleng chanchin ziaktu Josephus-a sawi dân chuan chu hna chu Heroda lal a kum 18-na, a nih loh leh B.C.E. 18/17 vêla ṭan a ni. Biak in hmun thianghlim leh a rel pawimawh dangte chu kum riat chhûnga sak zawh a ni a. Amaherawhchu, biak in bul vêla inte sakna chu Judate’n kum 46 chhûng sak a nih thu an sawi hun, C.E. 30 Kalhlên Kût thlenga chhunzawm zêl a ni.

5:14—⁠Natna hi thil tihsual vânga thleng a ni em? A ni kher lo. Isua tihdam tâka chu a rochun ṭhat famkim lohna avângin kum 38 chhûng a dam lo va. (Joh. 5:​1-9) Tûna zahngaihna lantîr a nih tâkah chuan a natna aia khirh zâwk thil engemawin a tlâkbuak loh nân chu pa chuan chhandamna kawng zawhin duhrêng vângin thil a tisual tûr a ni lo tih chu Isua thil sawi tum a ni. Chu pa chuan ngaihdam theih loh sual, thawhleh beiseina awm lova thihna phu thil sual a ti thei si a.​—⁠Mt. 12:​31, 32; Lk. 12:10; Heb. 10:​26, 27.

5:​24, 25—⁠Tute nge ‘thihna ata chhuak a, nunnaa lûtte’ chu? Isua chuan tûn hmaa thlarau lama thi tawh, tûna a thusawi an hriat avânga an nun kawng sual kalsantute a sawina a ni. Anni chu thi tûra thiam loh chantîrna hlihsaka awmin, ‘thihna ata chhuakin, nunnaah an lût’ a, Pathian an rin avângin chatuana nun beiseina pêk an ni.​—⁠1 Pet. 4:​3-6.

5:26; 6:53—⁠‘Mahnia nun nei’ tih chu eng nge a awmzia? Isua Krista tân chuan hei hian Pathian hnên ata thiltihtheihna chi hnih​—⁠mihringte Jehova hmaa dinhmun ṭha pêk theihna leh mitthite kaithova nunna pêk theihna​—⁠a dawnna a kâwk a ni. Isua zuitute tân chuan ‘mahnia nun nei’ tih awmzia chu chatuana nun nei tihna a ni. Hriak thih Kristiante tân chuan van lam nuna kaihthawh an nih hian mahniin nun an nei a. Lei lam beiseina nei mi rinawmte chuan chatuana nunna chu Krista Kum Sâng Rorêl hnu lawka lo thleng tûr fiahna hnuhnûng ber an paltlang hnuah chauh an nei ang.​—⁠1 Kor. 15:​52, 53; Thup. 20:​5, 7-10.

6:64—⁠Isua chuan Juda Iskariota kha a thlan tirh aṭang rêngin amah phatsantu tûr a ni dâwn tih a hria em? A hriat a rinawm lo. Amaherawhchu, C.E. 32 lai khân ṭum khat chu a tirhkohte hnênah: “In zînga mi pakhat diabola a ni,” tiin a hrilh a. Chutih hunah Isua chuan Juda Iskariota’n kawng sual a zawh ṭan a ni tih a hria a, chutiang kawng chuan “atîr ata” chu a hria a ni.​—⁠Joh. 6:​66-71.

Kan Zir Tûrte:

2:⁠4. Isua chuan Pathian Fapa hriak thih baptisma chang tawh a nih angin, vâna a Pa kaihhruaina a zawm tûr thu Mari hnênah a târ lang a ni. Isua chuan a rawngbâwlna ṭan chauh mah se, inthawina anga a thih hun tûr pawh tiamin, a hnathawh hun tûr, a nih loh leh a dârkâr tûr chu a hre chiang hle. Pathian duhzâwng a tihna chu Mari anga a chhûngkaw zînga mite ngei pawhin an tihbuai a phal lo. Chutiang tumruhna nên chuan keini pawhin Pathian Jehova rawng kan bâwl tûr a ni.

3:​1-9. Judate rorêltu Nikodema entîrna aṭangin thil pawimawh pahnih kan zir thei a ni. A hmasain, ani chuan inngaihtlâwmna te, hriat thiamna te, leh mahni thlarau lam mamawh hriatna te a lantîr a, thingrem siamtu mi hnuaihnung fapa chu Pathian tirh zirtîrtu angin a pawm a ni. Tûn laia Kristian dikte hian inngaihtlâwmna an neih a ngai a ni. A pahnihnaah chuan, Nikodema chu Isua leia a awm lai khân a zirtîr a ni lo va. Chu chu mihring a hlauh vâng emaw, Sanhedrin-a a dinhmun chelh a ngaih pawimawh vâng emaw, a nih loh leh a hausakna a kalsan duh loh vâng emaw a ni thei ang. He mi aṭang hian, thil hlu tak kan zir thei a ni: Chutiang rilru put hmang chuan ‘nî tin nghaisakna ban pua Isua kan zuina’ min dang tûr a ni lo, tih hi.​—⁠Lk. 9:⁠23.

4:​23, 24. Pathian kan biakna pawm tlâk ni tûr chuan, kan biakna chu tih tak zet, a nih loh leh Bible-a thutak târ lante mil a ni ngei tûr a ni a, thlarau thianghlim kaihhruai a ni ngei tûr a ni bawk.

6:27. “Chatuana nun thlenga awm reng tûr chaw” atâna thawh chu kan thlarau lam mamawh phuhru tûra thawhrimna a ni. Chutianga kan tih chuan kan eng a thâwl ang.​—⁠Mt. 5:⁠3.

6:44. Jehova chuan a mi mal takin min ngaihsak a. Ani chuan thu hrilhna leh A thlarau thianghlim hmanga thlarau lam thutak hre thiam tûr leh nunpui tûra min ṭanpuiin a Fapa lamah min hîp a ni.

11:​33-36. Mahni rilru veizâwng lantîr hi chak lohzia lantîrna a ni lo.

‘AMAH CHU ZUI ZEL RAWH’

(Joh. 11:55–21:⁠25)

C.E. 33 Kalhlên Kût a han hnaih chuan, Isua chu Betheni-ah a kîr a. Nisan ni 9-ah chuan, sabengtung no chungah chuangin Jerusalem a rawn lût a. Nisan ni 10-ah chuan Isua chu biak inah a lo kal leh a ni. A Pa hming ropuina tûra a ṭawngṭaina chhân nân vân aṭangin awin heti hian a rawn sawi a ni: “Ka chawimawi tawh, ka chawimawi leh bawk ang,” tiin.​—⁠Joh. 12:⁠28.

Kalhlên Kût ruai an kîl lai mêkin, Isua chuan amah zuitute hnênah inṭhenna thuchah sawiin, an tân a ṭawngṭai a ni. Isua chu man a nih a, rorêlsak leh tihhlum a nih hnuah chuan, kaihthawh leh a ni.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

14:2—⁠Engtin nge Isua chuan a hnungzuitu rinawmte tân vânah ‘hmun a siam’? Hetah hian Pathian hmaa inlan a, Isua’n a thisen hlutna hlâna thuthlung thar a nemnghehna a tel ang a. Chu hmun siamnaah chuan Krista’n lalna a channa pawh a tel bawk ang, chu mi hnuah chuan hriak thih a hnungzuitute vân lam nun neia an thawhlehna chu a thleng ṭan ang.​—⁠1 Thes. 4:​14-17; Heb. 9:​12, 24-28; 1 Pet. 1:​18, 19; Thup. 11:⁠15.

19:11—⁠Pilata hnêna amah petu chungchâng Isua’n a sawi khân, Juda Iskariota a sawina a ni em? Juda emaw, mi dang tuemaw a sawina ni lovin, a thihna tûra mawhphurtu zawng zawngte a sawina a nih ngei a rinawm. Chûng mite zîngah chuan Juda, “puithiam lalte leh rorêltuho zawng zawng” leh Baraba chhuah dîl tûra an thlêm “mipuite” thlengin an tel a ni.​—⁠Mt. 26:​59-65; 27:​1, 2, 20-22.

20:17—⁠Engvângin nge Isua’n Mari Magdalini hnênah amah vuan tawh lo tûra a hrilh? Mari’n Isua chu vâna a lâwn chhoh dâwn avânga hmuh leh tawh loh a inrin avângin a vuan a. A la kalsan rih dâwn loh tûr thu hriattîr nân Isua chuan amah vuan tawh lo va, a thawh leh thu a zirtîrte va hrilh tûrin a tîr ta zâwk a ni.

Kan Zir Tûrte:

12:36. “Êng fate,” a nih loh leh êng kengtute ni tûrin, Pathian Thu, Bible hriatna dik kan neih a ngai a. Tichuan, chu hriatna chu thlarau lam thimna ata Pathian êng lama mi dangte hruai chhuah nân kan hmang tûr a ni.

14:⁠6. Pathian duhsakna chu Isua Krista kal tlang chauhvin kan dawng thei a. Isua rinna leh a entîrna siamte zuina aṭang chauhvin Jehova kan hnaih thei a ni.​—⁠1 Pet. 2:⁠21.

14:​15, 21, 23, 24; 15:10. Pathian thuâwihna chuan Pathian leh a Fapa hmangaihna dawng zêl tûrin min ṭanpui ang.​—⁠1 Joh. 5:⁠3.

14:26; 16:13. Jehova thlarau thianghlim chu zirtîrtu leh thil hriat chhuahtîrtuah a ṭang a. Chu chu thutak lailangtu a ni bawk. Chu chuan, hriatna te, finna te, hriat thiamna te, rorêlna te, leh ngaihruat thiamna te nei chho tûrin min ṭanpui thei a ni. Chuvângin, chu thlarau chu a bîk taka dîlin kan ṭawngṭai fan fan tûr a ni.​—⁠Lk. 11:​5-13.

21:​15, 19. Isua chuan Petera hnênah “hêngte”​—⁠an hmaa sangha awmte​—⁠aiin a hmangaih zâwk leh zâwk loh a zâwt a. Chutiang chuan, sangha mana eizawn aia hun bi kima Isua zui chu Petera tân thlan a ṭûlzia a sawi uar a ni. Chanchin Ṭha ziakte kan ngaihtuah hnu chuan, min hîp theitu tûr thil dang zawng aia Isua hmangaih tlat kan tumna chu i tinghet zual sauh vang u. Ani chu thinlung tak zetin i zui zêl ang u. (w08 4/15)

[Phêk 31-naa milem]

Nikodema entîrna aṭangin eng nge kan zir theih?