Thil Ṭha Ti Zêl Rawh U
Thil Ṭha Ti Zêl Rawh U
“An ṭhatna tûr ti [zêl] ula.”—LK. 6:35.
1, 2. Engvângin nge mi dangte chunga thil ṭha tih chu a harsat fo?
MI DANGTE chunga thil ṭha tih chu a harsa thei a. Hmangaihna kan lantîrnate chuan min hmangaih lêt ve lo thei a ni. Mite thlarau lam ṭhatna tûr atân an hnênah “fak tlâk Pathian” leh a Fapa “chanchin ṭha ropui” hrilhin thawkrim hle mah ila, an ngaihsak lovin, lâwm nachâng an hre lo thei a. (1 Tim. 1:10, 11) Mi dangte chu “Krista [“nghaisakna ban,” New World Translation] hmêlma” an ni bawk. (Phil. 3:18) Kristian kan nih angin, engtin nge an ni chu kan cheibâwl ang?
2 Isua Krista chuan a zirtîrte hnênah: “In hmêlmate hmangaih ula, an ṭhatna tûr ti ula,” tiin a hrilh a. (Lk. 6:35) Hei fuihna thu hi ngun takin ilo bih chiang ang u. Mi dangte chunga thil ṭha tih chungchânga Isua thusawi dangte pawh kan hlâwkpui bawk ang.
“In Hmêlmate Chu Hmangaih Ula”
3. (a) Nangma ir-âwm chhuakin, Matthaia 5:43-45-a chhinchhiah Isua thusawi chu kaitâwi rawh. (b) Kum zabi khata Juda sakhaw hruaitute zîngah khân Juda mite leh Juda mi ni lote chungchâng thlîr dân eng nge lo awm chho?
3 Isua chuan Tlâng Chunga a Thusawi hmingthang takah a thu ngaithlatute hnênah an hmêlmate hmangaih a, anmahni tiduhdahtute chu ṭawngṭaisak tûrin a hrilh a. (Matthaia 5:43-45 chhiar rawh.) Chu mi ṭuma a thu ngaithlatute chu Juda mi: “Phuba i la tûr a ni lo va, i chipui thlahte huatna i pai tûr a ni hek lo, nangmah i inhmangaih angin i ṭhenawm pawh i hmangaih tûr a ni,” tih Pathian thupêk hriate an ni. (Lev. 19:18) Kum zabi khatnaa Juda sakhaw hruaitute chuan “i chipui thlahte” tih leh “i ṭhenawm” tih chu Juda mite chauh sawinaah an ngai a. Mosia Dân chuan Israel mite chu hnam dang laka inla hrang tûrin a phût a; mahse, Juda mi ni lo zawng zawngte chu hmêlma an ni a, huat tûr an ni tih thlîr dân chu a rawn awm chho a ni.
4. Isua hnungzuite chuan an hmêlmate chu engtin nge an cheibâwl ang?
4 Inkalh takin, Isua chuan: “In hmêlmate chu hmangaih ula, a tiduhdahtu che u chu ṭawngṭaisak rawh u,” tiin a sawi chhuak a. (Mt. 5:44) A zirtîrte chuan anmahni hawtu zawng zawngte chungah hmangaihna nei takin thil an ti tûr a ni a. Chanchin Ṭha ziaktu Luka sawi dân angin, Isua chuan: “Ka thu ngaitute u, ka hrilh a che u, in hmêlmate chu hmangaih ula, a hua che u chu an ṭhatna tûr ti ula, ânchhe lawhtu che u chu malsâwmsak ula, a sawisatu che u chu ṭawngṭaisak rawh u,” a ti. (Luka 6:27, 28) Isua thusawi zâwmtu kum zabi khatnaa mite angin, min dotute chungah khawngaihna tela thiltiin, ‘mi hawtute ṭhatna’ tûr kan ti a ni. Ngilnei taka biain, ‘ânchhe min lawhtute chu mal kan sâwmsak’ a. Tin, tharum thawha min “tiduhdahtu” emaw, kawng danga min “sawisatu” emaw te chu kan “ṭawngṭaisak” bawk. Min tiduhdahtute thinlung inthlâkthleng a, Jehova duhsakna hlawhtîr thei thilte ti tûra kan dîl avângin, chutianga ṭawngṭaina chuan hmêlmate kan hmangaihzia a târ lang a ni.
5, 6. Engvângin nge kan hmêlmate kan hmangaih ang?
5 Engvângin nge kan hmêlmate chu kan hmangaih ang? “In Pa vâna mi fate in nih theih nân,” tiin Isua chuan a chhan a sawi a. (Mt. 5:45) Chu fuihna thu kan zawm chuan, ‘mi sualte leh mi ṭhate chunga a nî chhuahtîr ṭhîn a, mi felte leh mi fel lote chungah pawh ruah sûrtîr ṭhîn’ Jehova kan entawn avângin, A “fate” kan lo ni. Luka ziakin a sawi angin, Pathian chuan “mi lâwm nachâng hre lote leh mi sualte a khawngaih ṭhîn.”—Lk. 6:35.
6 Isua chuan a zirtîrte tâna ‘an hmêlmate hmangaih’ a pawimawhzia sawi uarin: “[Nangmahni] hmangaihtute chauh in hmangaih hian lâwmman engnge in hmuh ang? chhiahkhawntute pawhin chutiangin an ti ve lâwm ni? Tin, in unaute chauh chibai in bûk hian engnge in tih hnêm chuan bîk? Jentailte pawhin chutiangin an ti ve lâwm ni?” a ti a. (Mt. 5:46, 47) Min hmangaih lêt tute chauh kan hmangaih chuan, chu chuan Pathian hnên aṭanga “lâwmman,” a nih loh leh duhsakna engmah a phu dâwn lo va. Mite’n an hmuhsit tlângpui, chhiahkhawntute pawhin anmahni hmangaihtute chungah hmangaihna an lantîr ve si a.—Lk. 5:30; 7:34.
7. Engvângin nge kan “unaute” chauh chibai kan bûk chuan kan ‘tih hnem chuang bîkna’ a awm loh vang?
7 Juda mite inchibai ṭhinnaah chuan “thlamuanna” thu a tel a. (Ro. 19:20; Joh. 20:19) Chu chuan hrisêlna, ṭhatna, leh hmuingîlna induhsakna a kâwk a ni. Kan “unaute” anga kan ngaihte chauh chibai kan bûk chuan kan ‘tih hnem chuan bîkna’ a awm lo vang. Isua sawi angin, “Jentailte” pawhin chutiang chuan an ti ve si a.
8. Isua’n: “In ṭha famkim tûr a ni” a tih khân, a thu ngaithlatute chu eng ti tûra a fuihna nge ni?
8 Sual rochun chuan Krista zirtîrte chu sawisêl bo leh ṭha famkimin a awmtîr thei lo va. (Rom 5:12) Mahse, Isua chuan he a thusawi lai hi: “In Pa vâna mi a ṭha famkim angin in ṭha famkim tûr a ni,” tiin a titâwp a ni. (Mt. 5:48) Chuvâng chuan, a thu ngaithlatute chu an “Pa vâna mi” Jehova an hmangaihna tifamkim tûra an hmêlmate pawh hmangaih tel tûrin a fuih a. Chutiang bawk chu kan lak aṭang pawhin a beisei ve a ni.
Engvângin Nge Kan Ngaihdam Ang?
9. “Kan batte hi min ngaidam ang che” tih thu hian eng awmzia nge a neih?
9 Kan chunga thil tisualtu tuemaw chu ngilnei taka kan ngaihdam hian, thil ṭha kan ti zêl tihna a ni a. Dik tak chuan, Isua lal ṭawngṭainaah: “Kan batte hi min ngaidam ang che. Keini pawhin kan englo bâte kan ngaihdam tâk ang khân,” tih a tel a ni. (Mt. 6:12) Hei hi sum leh pai lama leibat sawina a ni lo. Chanchin Ṭha Luka ziakin a târ lan angin, Isua sawi “bâte” chu sualte a ni, “Kan sualte min ngaidam ang che, keini pawhin kan englo bâte zawng zawng kan ngaidam ṭhîn a ni,” a tih avângin.—Lk. 11:4.
10. Ngaihdamna chungchângah, engtin nge Pathian kan entawn theih?
10 Thil sual tia simtute nasa taka ngaidamtu, Pathian kan entawn a ngai a. Tirhkoh Paula chuan: “Inkhawngaih tawna lainatna neiin awm ula, Pathianin Kristaa a ngaidam che u ang bawkin inngaidam tawn rawh u,” tiin a ziak a ni. (Eph. 4:32) Fakna hla phuahtu Davida chu: “LALPA chu lainatnaa khat, mi khawngaih thei tak, thinnel tak, ngilneihna ngah tak a ni. . . . Kan sualnate angin kan chungah a ti lo va, kan khawlohnate angin min thungrûl hek lo. . . . Chhak leh thlang a inhlat ang hian, kan bawhchhiatnate chu kan hnên ata a dah sawn ta daih a. Pain a fate a khawngaih ang hian, LALPA chuan amah ṭihtute chu a khawngaih ṭhîn. Kan taksa siam dân hi a hriat a, vaivut mai kan ni tih a hriat reng avângin,” tiin a zai a ni.—Sâm 103:8-14.
11. Tute nge Pathianin a ngaihdam ṭhin?
11 Mite chuan an chunga thil tisualtute an ngaihdam tawh hnuah chauh Pathian ngaihdamna an dawng thei a. (Mk. 11:25) He mi chungchâng hi sawi uarin, Isua chuan: “Mi an bawhchhiatte in ngaihdam chuan, in Pa vâna miin a ngaidam ve ang che u. Nimahsela mite in ngaihdam si loh chuan, in Pain in bawhchhiatte a ngaidam bîk lo vang,” tiin a sawi belh a ni. (Mt. 6:14, 15) Ni e, Pathian chuan mi dangte nasa taka ngaidamtute chauh a ngaidam ṭhîn. Tin, thil ṭha kan tih zêl theih dân kawng khat chu: “Lalpa chuan a ngaidam che u ang tak khân ngaidam ve rawh u,” tih Paula fuihna thu zawm hi a ni.—Kol. 3:13.
“Sawisêl Suh U”
12. Mi dangte sawisêl chungchângah Isua’n eng zilhna thu nge a pêk?
12 Thil ṭha tih dân kawng dang leh chu târ langin, Tlâng Chunga Thusawiah Isua chuan a thu ngaithlatute chu mi dangte sawisêl lo tûrin a hrilh a, tichuan chu mi sawi uar nân tehkhin thu thiltithei tak a hmang a ni. (Matthaia 7:1-5 chhiar rawh.) Isua’n: “Sawisêl suh u,” tih a sawi laia a sawi tum tak chu ilo ngaihtuah ang u.
13. Isua thu ngaithlatute chuan eng nge an tih ang?
13 Chanchin Ṭha Matthaia Ziak chuan Isua chu: “Sawisêl suh u, sawisêla in awm loh nân,” tia sawi angin a a târ lang a. (Mt. 7:1) Luka sawi dânin, Isua chuan: “Sawisêl suh u, chutichuan sawisêlin in awm lovang; tumah thiam lovah ruat suh u, chutichuan thiam lohvin in awm lo vang; ngaidam rawh u, chutichuan ngaihdamin in awm ang,” a ti a. (Lk. 6:37) Kum zabi khatnaa Pharisaite chuan Bible kalh hnam dân ṭanchhanin, mi dangte chu nasa takin an sawisêl a ni. Isua thusawi ngaithlatu chutiang mi tupawh chuan, mi dangte “sawisêl” chu an bânsan tûr a ni a. Mi dangte tlin lohna chu an “ngaidam” zâwk tûr a ni. Tirhkoh Paula chuan ngaihdamna chungchângah a chunga kan hmuh tâk ang khian zilhna a pe bawk a ni.
14. Ngaihdamna lantîrin, Isua zirtîrte chuan mite chu engti tûrin nge an chêttîr ang?
14 Ngaihdamna lantîrin, Isua zirtîrte chuan mite chu ngaihdamna nei ve tûrin an chêttîr ang. Isua chuan: “In sawisêl ang bawkin an sawisêl ang che u; in tehna ngai bawkin an tehsak leh ang che u,” a ti. (Mt. 7:2) Mi dangte kan cheibâwl dân chungchângah, kan theh ang apiang chu kan seng a ni.—Gal. 6:7.
15. Engtin nge Isua’n mi sawisêl hrât tak nih a dik lohzia a târ lan?
15 Sawisêl hrât tak nih a dik lohzia târ lan nân, Isua’n: “Engatinge mahni mita khanchhuk awm chu ngaihtuah si lovin, i unau mita hmawlh tê tak tê awm chu i hmuh ni? Engtin nge i unau hnênah, ‘I mit ata hmawlh tê tak tê kha mi lâk chhuahtîr rawh,’ i tih theih ang? ngai teh nangma mit ngeiah khanchhuk a awm reng si a,” tia a zawh chu hre chhuak leh rawh. (Mt. 7:3, 4) Mi dang sawisêl hrât tak chuan a unau “mita” dik lohna chhe tê awm chu a hria a. Ani chuan a nihna takah chuan a unau khaw hmuhna chu fiah tâwk lovah a ngai a ni. Dik lohna chu hmawlh tê tak tê angin tê tham hle mah se, sawisêl hrâta chuan ‘chu hmawlh tê tak tê chu lâk chhuahsak’ a dîl a. A unauvin khua a hmuh fiah zâwk theih nâna ṭanpui tûrin vervêk takin a inpe a ni.
16. Engvângin nge Pharisaite mitah “khanchhuk” a awm tia kan sawi theih?
16 Juda sakhaw hruaitute chuan mi dangte sawisêl an hrât zual a. Entîr nân: Krista tihdam tâk mitdel pakhatin Isua chu Pathian hnêna chhuak a ni ngei tih a sawi chhuah chuan, Pharisaite chuan: “Nang sual lailet dêra piang i ni alâwm, nangin min hrilh vei em ni?” tiin thinur takin an chhâng a ni. (Joh. 9:30-34) Thlarau lam khawhmuh fiahna chungchângah, Pharisaite mitah chuan “khanchhuk” a awm a, an mit a del ṭhak a ni. Chuvângin Isua chuan: “Mi vervêk! i mit ata khanchhuk kha la chhuak hmasa rawh; chutichuan i unau mit ata hmawlh tê tak tê lâk chhuah tûr chu fiah takin i hmu ang,” tiin a puang chhuak a ni. (Mt. 7:5; Lk. 6:42) Thil ṭha tih leh mi dangte ṭha taka cheibâwl kan tum tlat a nih chuan, kan unau mita entîr nei hmawlh tê tak tê zawng rengtu, sawisêl hrât tak kan ni lo vang. Chu ai mah chuan, mi ṭha famkim lo kan nih avângin kan rinpuite sawisêl chu kan pumpelh tûr a ni tih kan pawm zâwk ang.
Mi Dangte Kan Cheibâwl Dân Tûr
17. Matthaia 7:12-na thu ngaihtuahin, engtin nge mi dangte chu kan cheibâwl ang?
17 Tlâng Chunga Thusawiah Isua chuan Pathianin A chhiahhlawhte ṭawngṭaina chu chhângin, pa ang rilru put hmang a lantîr tih a sawi a. (Matthaia 7:7-12 chhiar rawh.) Isua’n nungchang lama zui tûr he dân a târ lang hi a chhinchhiah tlâk hle: “Chutichuan, thil engkim miin in chunga an tiha in duh tûr ang apiang chu, mi chungah pawh ti ve rawh u,” tih hi. (Mt. 7:12) Kan mihringpuite hetianga kan cheibâwl chauhvin, Isua Krista hnung zuitu dik kan nihzia kan târ lang thei ang.
18. Engtin nge “Dân thu” chuan mi dangin min cheibâwl tûra kan duh anga an anmahni kan cheibâwl tûr a ni tih a târ lan?
18 Mi dangte’n min cheibâwl tûra kan duh angin anmahni kan cheibâwl ve tûr a ni tih a sawi hnuah, Isua chuan: “Chu chu Dân thu leh Zâwlneite thu a ni rêng si a,” tiin a sawi belh a. Isua sawi anga mi dangte kan cheibâwl hian, Bible bu Genesis aṭanga Deuteronomy-a ziak, ‘Dân thuin’ a tum nêna inmilin thil kan ti a ni. Hêng lehkhabu-ahte hian Jehova’n sual tibotu tûr thlah piantîr a tum thu târ lanna bâkah, B.C.E. 1513-a Mosia kal tlanga Pathianin Israel hnam hnêna a pêk, Dân thute chu a chuang a ni. (Gen. 3:15) Thil dang zîngah, Dân thupêk chuan Israelte chu dik taka thilti tûr, thleibîk nei lo tûr, ram chhûnga retheite leh ram dang mite chunga thil ṭha ti tûr an ni tih a tichiang a ni.—Lev. 19:9, 10, 15, 34.
19. Engtin nge “Zâwlneite” chuan thil ṭha kan ti tûr a ni tih an târ lan?
19 “Zâwlneite” tih a sawi khân Isua chuan Hebrai Pathian Lehkha Thua zâwlnei bute a sawina a ni a. Chûngah chuan Kristaa thleng famkim tûr Messia chungchâng hrilh lâwknate chu a chuang a ni. Chûng thuziakte chuan Pathianin a mite chu thil ṭha an tih a, mi dangte ṭha taka an cheibâwl hian mal a sâwm ṭhîn tih a târ lang bawk a ni. Entîr nân, Isaia hrilh lâwkna chuan Israelte chu he zilhna thu: “LALPA chuan heti hian a ti, ‘Dik takin ro rêl ula, fel takin ti rawh u: . . . Chutiang ti mi leh, chumi pawm tlattu mihring fapa chu, a eng a thâwl e; . . . thil ṭha lo rêng rêng ti lo tûra a kut vêng ṭha ṭhîntu chu,’” tih a pe a. (Is. 56:1, 2) Ni e, Pathian chuan a mite chu thil ṭha ti zêl tûrin a beisei a ni.
Mi Dangte Tân Thil Ṭha Ti Fo Rawh
20, 21. Engtin nge Tlâng Chunga Isua Thusawi chu mipuiin an chhân lêt a, engvângin nge chu chu ngun taka kan chhût ang?
20 Tlukpui nei lo Tlâng Chunga Thusawia Isua târ lan thil pawimawh tam tak zînga tlêm tê chauh kan la ngaihtuah a. Chutichung pawh chuan, chu mi ṭuma a thu ngaithlatute chhân lêt dân chu awlsam têin kan hre thiam thei a ni. Thâwk khum thu chuan: “Isuan chûng thu chu a sawi zawh veleh, mipuiten a thu zirtîr chu mak an ti hle a; lehkhaziaktute ang lova, thuneihna nei âwm taka anmahni a zirtîr avângin,” tiin a sawi.—Mt. 7:28, 29.
21 Isua Krista chu hrilh lâwk “Remruattua” a ni tak zet a. (Is. 9:6) Tlâng Chunga Thusawi chu Isua’n a Pa vâna mi thil thlîr dân a hriatzia entîrna ṭha ber a ni. Kan sawiho tawh thute bâkah, chu thusawiah chuan engthâwlna dik tak chungchâng te, nungchang bawlhhlawhna pumpelh dân te, felna nunpui dân te, nakin hun him tak leh hlimawm tak nei tûra kan tih tûr te, leh thil tam tak dangte a sawi tel a. Engvângin nge Matthaia bung 5 aṭanga bung 7 thu chu ṭawngṭai chunga ṭha taka i chhiar leh loh vang? Chuta chhinchhiah Isua zilhna thu ṭha takte chu ngun takin chhût rawh. Tlâng Chunga Thusawia Krista thusawite chu nunpui rawh. Tichuan Jehova chu i tilâwm thei zâwkin, mi dangte ṭha takin i cheibâwl thei ang a, thil ṭha i ti zêl thei bawk ang. (w08 5/15)
Engtin Nge Kan Chhân Ang?
• Kan hmêlmate chu engtin nge kan cheibâwl ang?
• Engvângin nge kan ngaihdam ang?
• Mi dangte sawisêl chungchângah Isua’n eng nge a sawi?
• Matthaia 7:12 sawi angin, engtin nge mi dangte chu kan cheibâwl ang?
[Zirlai Atâna Zawhnate]
[Phêk 14-naa thu lâk chhuah]
Isua’n: “Sawisêl suh,” a tih chhan i hria em?
[Phêk 12-naa milem]
Engvângin nge min tiduhdahtute tân kan ṭawngṭai ang?
[Phêk 14-naa milem]
Mi dangte’n cheibâwl tûr chea i duh angin anni chu i cheibâwl ve em?