A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Kan Tlânsan Tûr Thilte

Kan Tlânsan Tûr Thilte

Kan Tlânsan Tûr Thilte

“Rûl thlahte u! thinur lo thleng tûr hi tlânsan tûrin tuinnge zilh che u?”​—⁠MT. 3:⁠7.

1. Tlânsanna kawnga Bible entîrna ṭhenkhatte chu engte nge?

“TLANSAN” tih thu mal i han hriat hian eng nge i ngaihtuah? Ṭhenkhat chuan Potiphara nupui pawlawh tak kut ata tlânchhia tleirâwl hmêlṭha tak Josefa chu an ngaihtuah chhuak mai thei a. (Gen. 39:​7-12) Ṭhenkhatte erawh chuan Isua vaukhânna: “Sipaihoten Jerusalem khua an hual tih in hmuh hunah, . . . Judai rama awmte chu tlângahte tlân bo rawh se; a chhûnga awmte chuan chhuahsan rawh se,” tih zâwma C.E. 66-a Jerusalem tlânsan Kristiante chu an ngaihtuah mai thei bawk.​—⁠Lk. 21:​20, 21.

2, 3. (a) Baptistu Johana’n sakhaw hruaitute a sawisêlna awmze dik tak chu eng nge ni? (b) Engtin nge Isua’n Johana vaukhânna lo sawi tawh chu a nemngheh?

2 A chunga entîrna kan sawi tâkte khi a tak taka tlânsan ngai a ni a. Tûn laiah hian khawvêl hmun tin deuhthawa awm Kristian dikte tân chuan entîr neia an tlân chhiat a hmanhmawhthlâk hle a ni. Baptistu Johana chuan “tlânsan” tih thu mal chu chutiang awmze nei chuan a hmang a ni. Amah hmu tûra lo kalte zîngah chuan sim ngaia inhre lo, mahni tâwka fel inti Juda sakhaw hruaitute an tel a. Anni chuan inlamlêtzia lantîr nâna baptisma chang mipuite chu an hmusit a ni. Johana chuan chûng hruaitu vervêk takte nihna chu phawrh chhuakin, an hnênah: “Rûl thlahte u! thinur lo thleng tûr hi tlânsan tûrin tuinnge zilh che u? Chutichuan sim hming pu tlâkin rah rawh u,” a ti a ni.​—⁠Mt. 3:​7, 8.

Johana chuan a tak taka tlân chhiat chungchâng a sawi lo. Ani chuan rorêlna nî leh thinurna nî chungchângah sakhaw hruaitute chu a vaukhân a; tin, chu mi nî pumpelh thei tûr chuan an simzia târ langtu rah an chhuah a ngaihzia a hriattîr a ni. A hnuah, Isua chuan sakhaw hruaitute tualthah duhna rilru put hmangin an pa dik tak chu Diabola a nihzia a târ lan thu sawiin, anni chu huaisen takin a dem a.  (Joh. 8:44) Johana’n vaukhânna a lo sawi tawh chu nemnghetin Isua chuan anni chu “rûl thlahte u,” tiin a ko va, tichuan: “Gehenna rorêlna chu engtin nge in pumpelh theih ang?” tiin a zâwt a ni. (Mt. 23:33) Isua’n “Gehenna” a tih awmzia chu eng nge ni?

4. Isua’n “Gehenna” thu mal a hman hi eng a tihna nge?

4 Gehenna chu Jerusalem kulh pâwna bawlhhlawh leh ran thi ruangte an hâl ralna ruam a ni a. Isua chuan chu hmun chu chatuana boralna entîrna atân a hmang a ni. Gehenna pumpelh chungchânga zawhna a siam chuan sakhaw hruaitute’n a huhova chatuana tihboral an phuzia a târ lang a ni.​—⁠Mt. 5:​22, 29.

5. Johana leh Isua vaukhânna thu a thleng dik tih engtin nge thilthleng chanchinin a nemngheh?

5 Juda hruaitute chuan Isua leh a hnungzuitute tiduhdahin an sualna chu an belhchhah a. A hnuah chuan Johana leh Isua vaukhân lâwk ang ngeiin Pathian thinurna nî chu a lo thleng ta. Chu mi ṭumah chuan, “thinur lo thleng” chuan Jerusalem leh Judai ram chauh a nghawng avângin, a tak taka tlânsan chu a theih a ni. Chu thinurna chu C.E. 70-a Rom sipaite’n Jerusalem leh a biak in an tihchhiat khân a lo thleng a. Chu “hrehawm” chu Jerusalem thil lo tawn tawh dang zawng aiin a nasa zâwk a ni. Mi tam tak chu thah leh sala hruai an ni a. Chu chu Kristiana inchhâlte leh sakhaw dangte tihchhiatna nasa zâwk lo thleng tûr entîrna a ni.​—⁠Mt. 24:⁠21.

Tlânsan Tûr Kan Hmaa Thinurna

6. Kristian kohhran hmasaah eng nge lo chhuak ṭan?

6 Kristian hmasate zînga ṭhenkhatte chu an kalpêng a, hnungzuitu pawh an nei hial a ni. (Tirh. 20:​29, 30) Isua tirhkohte chu an dam laiin chutianga kalpênna “khaptu” angah an ṭang a, an thih hnuah erawh chuan Kristianna dik lo tam tak a lo chhuak a ni. Tûn lai hian Kristiana inchhâl sia ngaih dân inkalh tak tak sakhua za têl a awm a. Bible chuan Kristianna rama sakhaw hruaitu lo awm tûrte chu “dân bawhchhepa” leh “boral fapa” tiin a ko va, anni chu “Lalpa Isuan . . . a tihlum ang a, a lo kala inlârnain a tiboral ang,” tih a sawi lâwk a ni.​—⁠2 Thes. 2:​3, 6-8.

7. Engvângin nge “dân bawhchhepa” tih chu Kristianna rama sakhaw hruaitute koh nâna inhmeh tak a nih?

7 Kristianna rama sakhaw hruaitute chuan Bible kalh an zirtîrnate, kûtte, leh nungchangte hmanga mi maktaduai têlte an bum avângin anni chu dân bawhchhepa an ni. Isua’n a dem sakhaw hruaitute angin, “boral fapa” zînga tel tûn laia sakhaw hruaitute chuan thawhleh beiseina nei hauh lovin boralna an hmachhawn a ni. (2 Thes. 1:​6-10) Chuti a nih chuan, Kristianna rama sakhaw hruaitute leh sakhaw dik lo danga puithiamte buma awmte chu eng thilin nge hmuak? He zawhna chhâng tûr hian, B.C.E. 607-a Jerusalem tihchhiatna hmasa zâwk a thlen hnua thilthlengte kha i lo ngaihtuah ang u.

“Tlân Bo Ula, Babulon Khaw Chhûng Ata”

8, 9. (a) Jeremia chuan Babulona Juda sal tângte hnêna hrilh tûr hrilh lâwkna thu eng nge a neih? (b) Media leh Persia-in Babulon a lâk hnuah eng anga tlânsanna nge awm thei?

8 Zâwlnei Jeremia chuan B.C.E. 607-a Jerusalem tihchhiatna lo thleng tûr chu a sawi lâwk a. Pathian mite chu sala hruai an nih tûr thu leh “kum sawmsarih” hnua an rama an kîr leh tûr thu a sawi a ni. (Jer. 29:​4, 10) Jeremia chuan Babulona sal tâng Juda mite hnênah thu pawimawh tak sawi tûr a nei; chu rama hluar tak sakhaw dik lovah chuan an intibawrhbâng tûr a ni lo tih chu. Chutianga an intihbawrhbân loh chuan hun ruat a lo thlen huna Jerusalema biakna dik din thar leh tûrin an inpeih dâwn a ni. Chu hun ruat chu Media leh Persiate’n B.C.E. 539-a Babulon an lâk hnu lawkah a thleng a. Persia Lal Kura II-na chuan Judate chu kîr leh a, Jerusalema Jehova biak in sa ṭha leh tûrin thupêk a chhuah a ni.​—⁠Ezr. 1:​1-4.

9 Juda mi sâng tam takte chuan remchânga lain an kîr leh a. (Ezr. 2:​64-67) Chutiang chuan, hrilh lâwknaa Jeremia thupêk chu an tifamkim a, an dinhmunah chuan hmun danga a ngial a ngana tlânsanna a ni. (Jeremia 51:​6, 45, 50 chhiar rawh.) An dinhmun avângin, Juda mi zawng zawngte chu Jerusalem leh Judai ram lam hla taka an kîr leh chu a rem lo va. Zâwlnei tar tawh tak Daniela-te anga Babulona la châmbângte chuan Jerusalema biakna thianghlim chu tih tak zeta an thlâwp a, Babulon biakna dik lo laka an inlâk hran phawt chuan, Pathian malsâwmna an dawng chhunzawm thei ang.

10. “Babulon Khaw Ropui” chuan eng ang “thil tenawmte” atân nge mawh a phurh?

10 Tûn laiah hian mi tam takte chu hmân lai Babulon aṭanga bul inṭan biakna dik lo chi hrang hrangah an inhnamhnawih a. (Gen. 11:​6-9) Chûng sakhua zawng zawngte chu “Babulon Khaw Ropui, leia nawhchizuarte leh thil tenawmte nu” anga koh a ni. (Thup. 17:⁠5) Sakhaw dik lo chuan hmân lai aṭang tawhin he khawvêl politics rorêltute chu a la thlâwp reng a. Mawh a phurhna “thil tenawmte” zîngah chuan indona avânga “leia thah” mi maktaduai za têlte thihna a tel a ni. (Thup. 18:24) ‘Thil tenawm’ dangte zîngah chuan sakhaw rawngbâwltute naupang khawih chingpenna leh mipat hmeichhiatna lama an bawlhhlawhna leh kohhran thuneitute’n chutiang thil an ngaihzamna pawh chu a tel a ni. Chuvângin, Pathian Jehova’n he leia sakhaw dik lote a nuai bo thuai tûr pawh hi a mak dâwn em ni?​—⁠Thup. 18:⁠8.

11. Babulon Khaw Ropui tih boral a nih hma loh chuan, Kristian dikte’n eng mawhphurhna nge an neih?

11 Chutiang a ni dâwn tih hretu Kristian dikte chuan Babulon Khaw Ropui zînga telte vaukhân tûrin mawhphurhna an nei a. An vaukhân dân kawng khat chu Isua’n “a hun apianga” thlarau lam chaw semsak tûra a ruat “bawi rinawm, fing tak” tihchhuah Bible leh Bible ṭanchhan thu leh hlate sem chhuah hi a ni. (Mt. 24:45) Mite’n Bible thuchah an ngaihven hian, Bible zirpuina hmanga ṭanpui dân ruahman a ni ṭhîn. Anni chuan a tlai luat hmaa ‘Babulon aṭanga an chhuah’ a ngaihzia an hmuh ngei kan beisei a ni.​—⁠Thup. 18:⁠4.

Milem Biakna Tlânsan Rawh

12. Engtin nge Pathianin milemte leh milimte biak chu a ngaih?

12 Babulon Khaw Ropui thiltih tenawm dang leh chu milemte leh milimte biakna hi a ni. Pathianin chûngte chu “thil tenawm te” tiin a ko va. (Deut. 29:17) Pathian tilâwm duh apiangte chuan a thusawi: “LALPA chu ka ni; chu chu ka hming a ni: ka ropuina hi mi dang hnênah ka pe lo vang a, fak ka hlawhna hi milem siam chawpte hnênah ka pe hek lo vang,” tih nêna inmilin milem biakna an hawisan tûr a ni.​—⁠Is. 42:⁠8.

13. Eng ang milem biakna hriatthiam mai thei loh nge kan tlânsan ngai?

13 Pathian thu chuan milem biakna chi dang hriatthiam mai theih loh a sawi lang bawk a. Entîr nân, duhâmna, a nih loh leh awhna chu “milem biakna” tiin a ko a ni. (Kol. 3:⁠5) Thil awt tih chu, mi dangte thil neihsak duhna a ni a. (Ex. 20:17) Diabol-Setana lo ni ta vântirhkoh chuan Chungnungbera ang nih leh mite chibai bûk nih chu awtin, a châk a ni. (Lk. 4:​5-7) Chu chuan Jehova laka helna leh Evi chu Pathian thil khap awt tûra thlêmna a thlen a. Adama pawhin amah hmangaihtu a Pa vâna mi thu âwih aia mahni hmasial taka a nupui nêna inṭhianna neih chu dah pawimawh zâwkin, milem biaknaah a tlu lût a tih theih a ni. Chu mi nêna inkalh takin, Pathian thinurna nî tlânsan duh apiangte chuan a hnênah inpe pumhlûmin, chutiang awhna eng pawh chu an do tûr a ni.

“Inngaih Hi Tlânsan Rawh U”

14-16. (a) Engvângin nge Josefa chu nungchang lama entawn tûr ṭha tak a nih? (b) Hurna bawlhhlawh leh châkna sual kan neih chuan eng nge kan tih ang? (c) Engtin nge inngaih tlânsanna kawngah kan hlawhtlin theih?

14 Korinth thawn khat 6:18 chhiar rawh. Potiphara nupuiin Josefa a thlêm khân, ani chuan a ngial a nganin a tlânsan a. Kristian nupui pasal la nei lote leh nei tawhte tân entawn tûr ṭha a va siam tak êm! Josefa chhia leh ṭha hriatna chu nungchang bawlhhlawhna chungchânga Pathian ngaihtuahna târ langtu tûn hma lama thilthlengte chuan a thunun a ni ngei ang. ‘Inngaih tlânsan’ tûra thupêk zawm kan duh chuan, kan kawppui ni lote ngaih châkna min neihtîr thei thilte chu kan pumpelh ang. “In taksa pêng leia awmte chu tihlum rawh u, inngaih te, bawlhhlawhna te, hurna te, châkna sual te, duhâmna te hi (duhâmna chu milem biakna a ni si a); chûng thil avâng chuan a ni, Pathian thinur chu âwih lo fate chunga a thlen ṭhin ni,” tia hrilh kan ni.​—⁠Kol. 3:​5, 6.

15 ‘Pathian thinur a thleng ṭhîn’ tih hi chhinchhiah rawh. Khawvêla mi tam takte chuan hurna bawlhhlawh an nei a, chûngah chuan an inhmang ta ṭhîn a ni. Chuvângin, keini Kristiante chuan châkna sualte thununa kan awm loh nân Pathian ṭanpuina leh a thlarau thianghlim dîla kan ṭawngṭai a ngai a ni. Chu bâkah, Bible zirna te, Kristian inkhâwma telna te, leh ṭhenawmte hnêna chanchin ṭha hrilhna te chuan ‘thlarauva awm reng’ tûrin min ṭanpui ang. Chutiang chuan ‘tisa châkna chu kan zâwm lo vang.’​—⁠Gal. 5:⁠16.

16 Saruak lemte kan en chuan, ‘thlarauva awm’ kan ni lo tih a chiang hle ang. Chutiang bawkin, Kristian tinte chuan mipat hmeichhiatna lama châkna kai tho thei thu chhiar te, lem en te, leh thu ngaihthlâk te chu an pumpelh a ngai a ni. Chu mi nêna inzûl zuiin, Pathian “mi thianghlimte” tân chuan chutiang chungchânga fiamthu thawh emaw, sawiho emaw nuam tih chu a dik lo. (Eph. 5:​3, 4) Chutiang kawng chuan, min hmangaihtu kan Pa hnênah lo thleng tûr a thinurna nîa dam khawchhuah leh felna khawvêl thara nun kan duhzia kan lantîr a ni.

“Tangka Sum Ngainat” Chu Tlânsan Rawh

17, 18. Engvângin nge “tangka sum ngainat” chu kan tlânsan ang?

17 Paula chuan Timothea hnêna a lehkha thawn hmasa zâwkah, Kristian pute an neih avânga hlâwkna beisei mai thei Kristian salte thununtu tûr thu bulte chu a sawi uar a. Mi dangte chuan Kristian kohhrana unaute chu mahni hlâwkpui atâna hman an tum mai thei. Paula chuan “Pathian ngaihsak hi hlâwkna” anga ngaihna lakah vaukhânna thu a sawi a. Buaina lo chhuah chhan ber chu hausa leh retheite chunga nghawng ṭha lo tak nei thei “tangka sum ngainat” vâng a ni thei ang.​—⁠1 Tim. 6:​1, 2, 5, 9, 10.

18 “Tangka sum ngainat” vâng emaw, suma lei theih thil ṭûl lo dangte hmangaih vâng emawa Pathian nêna an inlaichînna tichhetu Bible-a tuemawte entîrna chu i ngaihtuah chhuak thei em? (Jos. 7:​11, 21; 2 Lal. 5:​20, 25-27) Paula chuan Timothea chu: “Nang, Pathian mi, chûng thilte chu tlânsan la, felna te, Pathian ngaihsakna te, rinna te, hmangaihna te, dawhtheihna te, thuhnuairawlhna te ûm zêl rawh,” tiin a fuih a ni. (1 Tim. 6:11) Lo thleng tûr thinurna nîa dam khawchhuak duh apiangte tân chu thurâwn zawm chu a pawimawh hle.

“Tleirâwl Châknate Chu Tlânsan La”

19. Tleirâwl zawng zawngin eng nge an mamawh?

19 Thufingte 22:15 chhiar rawh. Tleirâwl thinlunga âtna chuan ani chu awlsam takin a hruai sual thei a ni. He mi do tûra ṭanpui thei thil pakhat chu Bible ṭanchhana pêk thununna a ni a. An rinna ṭâwmpui lo nu leh pa nei Kristian tleirâwl tam takte chuan Bible-a thu bul awmte chu zawngin, an nunpui a. Mi dangte chuan kohhran chhûnga thlarau lama puitlingte thurâwn fing tak chu an hlâwkpui a ni. Bible ṭanchhan thurâwn chu tu pêk pawh ni se, chu mi zawmna chuan tûnah leh nakin hun atân hlimna a thlen thei a ni.​—⁠Heb. 12:​8-11.

20. Engtin nge tleirâwlte chuan châkna sualte tlânsan tûra ṭanpuina chu an hmuh theih?

20 Timothea thawn hnih 2:​20-22 chhiar rawh. Zilhna ṭangkai tak dawng lo tleirâwl tam takte chuan inelna thinlung te, awhna te, inngaihna te, tangka sum ngainatna te, leh hlimhlawp bâwl ûmna ang chi kawng âtthlâk takte chu an zawh a ni. Hêngte hian Bible-in tlânsan tûra a fuih “tleirâwl chaknate” chu a târ lang a. Chu mi tlânsan tûr chuan, khawi aṭanga lo chhuak pawh ni se, Kristian tleirâwl chu thununna hlauhawm rêng rêngte laka a invên a ngai a ni. “Thinlung thianghlima Lalpa lam apiangte” ruala Pathian ngaihsak miziate ûm hi a ṭangkai ber a ni.

21. Isua Krista chuan a hnungzuitu berâm ang mite chungchângah eng thutiam ropui tak nge a siam?

21 Kan upa tawh emaw, kan tleirâwl chhuak chauh emaw pawh ni se, min hruai sual tumtute thu kan ngaihthlâk lohna chuan ‘mi dangte aw tlân bosantu’ Isua hnungzuitu berâm ang mite zînga tel kan duhzia a lantîr a ni. (Joh. 10:⁠5) Amaherawhchu, Pathian thinurna nî pumpelh tûr chuan, thil hlauhawmte tlânsan mai aia tam kan tih a ngai a. Mize ṭhate neih kan tum ngei a ngai a ni. A dawta thuziakah chuan chûng zînga pasarihte chu kan ngaihtuah ang. Isua’n: “[Ka berâmte] hnênah chatuana nunna ka pe a; kumkhuain an boral lo vang a, tuman ka kut ata mi chhuhsak thei lo vang,” tih thutiam ropui tak a siam avângin, he mi chungchâng kan bih chian lehzual nachhan tûr ṭha tak kan nei a ni.​—⁠Joh. 10:28. (w08 6/15)

Engtin Nge Kan Chhân Ang?

• Isua’n sakhaw hruaitute hnênah vaukhânna eng nge a pêk?

• Tûn laia mi maktaduai tam takte’n eng dinhmun hlauhawm tak nge an hmachhawn?

• Eng milem biakna hriatthiam harsa tak nge kan tlânsan ang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 13, 14-naa milemte

“Tlânsan” tih thu mal i han hriat hian eng nge i ngaihtuah?