A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Thessalonika Khuaa Mite leh Timothea Hnêna Lehkha Thawnte Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Thessalonika Khuaa Mite leh Timothea Hnêna Lehkha Thawnte Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Thessalonika Khuaa Mite leh Timothea Hnêna Lehkha Thawnte Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

TIRHKOH Paula’n a va tlawh laia an din Thessalonika khuaa kohhran thar chuan atîr aṭangin dodâlna a tâwk nghâl a. Chuvângin, kum 20 pêl tawh Timothea’n an chungchâng chanchin lâwmawm tak a han hrilh chuan, Paula chuan Thessalonika khuaa mite hnênah fakna leh fuihna thu a ziak ta a ni. C.E. 50 tâwp dâwn lama ziak chu lehkha thawn chu, Paula ziak thâwk khum thute zînga a hmasa ber a nih a rinawm. Chu mi hnu lawkah chuan, Thessalonika khuaa Kristiante hnênah a lehkha thawn pahnihna chu a ziak leh a. Chu mi ṭumah chuan, mi ṭhenkhatin thurin dik lo an neihte sawiin, unaute chu rinnaa nghet reng tûrin a fuih a ni.

A hnu kum sâwm vêlah chuan, Paula chu Makedonia ramah a awm a, Timothea erawh chu Ephesi khuaah a awm thung a. Paula chuan Timothea hnênah lehkha thawnin, ani chu Ephesi khuaa awm tûr leh kohhran chhûnga zirtîrtu derte thununna do va, unaute chu Jehova nêna an inlaichînna ṭha vawng tûra ṭanpui tûrin a fuih a ni. C.E. 64 kuma Rom khuaa kângmei nasa tak chhuak avânga Kristiante tihduhdah an nih khân, Paula chuan Timothea hnêna a lehkha thawn pahnihna chu a ziak a. Hei hi thâwk khum thu a ziakte zînga a hnuhnûng ber a ni. He Paula ziak lehkha thawn pali-tea awm fuihna leh zilhna thute hi tûn lai hunah pawh kan hlâwkpui thei a ni.​—⁠Heb. 4:⁠12.

‘I MENG ANG U’

(1 Thes. 1:​1–5:⁠28)

Paula chuan Thessalonika khuaa mite chu ‘an rin avânga an thiltih te, hmangaihna avânga an thawh rimna te, leh an chhelna te’ avângin a fak a. Anni chu a tân ‘beiseina, hlimna, leh lallukhum’ an nih thu a hrilh a ni.​—⁠1 Thes. 1:​2, 3; 2:⁠19.

Thessalonika khuaa Kristiante chu thawhleh beiseina hmanga inthlamuan tawn tûra a fuih hnuah, Paula chuan: “Lalpa nî chu zânah rûkru angin a lo thleng dâwn,” tiin a hrilh a. Anni chu ‘meng a,’ ngaihven reng tûrin a zilh a ni.​—⁠1 Thes. 4:​16-18; 5:​2, 6.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

4:​15-17—⁠Tute nge ‘boruaka Lalpa hmuak tûrin lâk chhohva awm a,’ engtin nge chu chu a thlen? Hêng mite hi hriak thih Kristian, Lalram thiltihtheihna nêna Krista a lo awm lehna chhûnga nung dama awmte an ni a. Anni chuan mita hmuh theih loh vân hmunah Isua an ‘Lalpa chu an hmuak’ a ni. Mahse, chutianga hmuak thei tûr chuan an thih a, thlarau thil siam anga kaih thawh an nih phawt a ngai a. (Rom 6:​3-5; 1 Kor. 15:​35, 44) Krista lo awm lehna chu a inṭan dêr tawh a, chuvângin tûn laia hriak thih Kristiante an thih hian, thihnaah an muhîl reng lo. Anni chu ‘lâk chhoh,’ a nih loh leh kaihthawh nghâl an ni.​—⁠1 Kor. 15:​51, 52.

5:23—⁠Paula’n “in thlarau leh, in rilru leh, in taksa chu . . . humhimin awm rawh se,” tia a ṭawngṭai khân eng a sawina nge ni? Paula chuan mi tam takte awmna Kristian kohhran thlarau, rilru, leh taksa a sawina a ni a, chutah chuan Thessalonika khuaa hriak thih Kristiante pawh an tel a ni. Kohhran chu humhima awm tûra ṭawngṭai mai lovin, a “thlarau,” a nih loh leh rilru put hmang ber humhimna tûrin Paula chu a ṭawngṭai a. Tin, ‘rilruin’ a entîr chu kohhran nunna, a nih loh leh a din ngheh rengna tûr leh, a “taksa”​—⁠hriak thihho hmanga din entîr nei taksa​—⁠atân a ṭawngṭai bawk. (1 Kor. 12:​12, 13) Chuvângin, he ṭawngṭaina hian Paula’n kohhran a veizia a târ lang a ni.

Kan Zir Tûrte:

1:​2, 3, 7; 2:13; 4:​1-12; 5:15. Zilhna pek dân hlawhtling tak chu an phu ang taka fakna thu leh tiṭha lehzual tûra fuihna thu hrilh kawp hi a ni.

4:​1, 9, 10. Jehova betute chu thlarau lamah an ṭhang chho zêl tûr a ni.

5:​1-3, 8, 20, 21. Jehova ni a hnaih angin, ‘rinna leh hmangaihna âwmphaw chu hain, chhandam beiseina chu lukhuma hmangin kan ngaihven zâwk’ tûr a ni. Chu bâkah, Pathian hrilh lâwkna Thu, Bible chu ngun takin kan ngaihven tûr a ni bawk.

‘DING NGHET RAWH U’

(2 Thes. 1:1–3:⁠18)

Paula lehkha thawn a hmasa zâwka thute chu herh kawiin, kohhran chhûnga mi ṭhenkhat chuan “Lalpa nî chu a lo thleng reng tawh,” tiin an hnial niin a lang. Chu thlîr dân chu siam ṭhat nân, Paula chuan Lalpa ni a lo thlen hmaa thil ‘lo thleng hmasa’ tûr chu a sawi a ni.​—⁠2 Thes. 2:​1-3.

Paula chuan: “Ding nghet ula, thurochhiahte . . . kan zirtîr che u kha pawm tlat rawh u,” tiin a fuih a. “Dân lo anga awm unau tinrêngte lakah chuan inthiarfihlîm tûrin” thu a pe a ni.​—⁠2 Thes. 2:15; 3:⁠6.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

2:​3, 8—⁠Tunge “dân bawhchhepa” chu ni a, engtin nge ani chu tihboral a nih ang? He “dân bawhchhepa” hi mi pakhat sawina ni lovin, Kristianna rama sakhaw hruaitute sawina a ni. Mi suaksualte chunga Pathian rorêlna puang chhuak tûr leh anmahni tihboralna thupêk chhuah tûra thuneitu chu “Thu”​—⁠Pathian tâna Thusawitu Ber, Isua Krista a ni. (Joh. 1:⁠1) Chuvâng chuan, dân bawhchhepa chu Isua’n “a kaa thawin” a tiboral dâwn tia sawi theih a ni.

2:​13, 14—⁠Engtin nge hriak thih Kristiante chu ‘chhandam ni tûra atîr ata thlan’ an nih? Jehova’n hmeichhe thlah chu Setana lu tihthitlintîr a tum khân, hriak thih Kristiante chu a pâwl anga ruat lâwk an ni a. (Gen. 3:15) Jehova chuan an tlin ngai thil phûtte, an hna thawh tûrte, leh fiahna an tawrh tûrte chu a sawi bawk. Chuvângin, anni chu ‘chutiang atân chuan’ a ko a ni.

Kan Zir Tûrte:

1:​6-10. Jehova rorêlna chuan a phute chauh a hrem ṭhîn.

3:​8-12. Jehova ni a hnaihna chu rawngbâwl avânga mahni inchâwmna tûr hna thawh loh phah nâna hman tûr a ni lo. Hna thawh mumal nei lova tei mai maina chuan min tithatchhiain, “mi dangte thiltih rêlsaktu” min nihtîr thei a ni.​—⁠1 Pet. 4:⁠15.

“I HNENA KAWLTIRA AWM CHU VAWNG ṬHA RAWH”

(1 Tim. 1:1–6:⁠21)

Paula chuan Timothea chu ‘indona ṭha chu do reng a; rinna leh chhia leh ṭha hriatna thiang tak nei’ tûrin a zirtîr a ni. Tirhkoh chuan kohhran hruaitute tâna thil tlin ngaite chu a ziak a. Paula chuan Timothea chu ‘Pathian zah lohna thawnthu mai mai duh lo’ tûrin a zirtîr bawk.​—⁠1 Tim. 1:​18, 19; 3:​1-10, 12, 13; 4:⁠7.

Paula chuan: “Putar deuhte hau suh la . . . i hnêna kawltîra awm chu vawng ṭha rawh. Pathian zah lo lam thu sawi mai mai leh, dik lo taka ‘finna’ an vuah hnialna hi hawisan rawh,” tiin Timothea chu a fuih a ni.​—⁠1 Tim. 5:1; 6:⁠20.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

1:18; 4:14—⁠Timothea chungchângah eng “hrilh lâwk thute” nge sawi a nih? Chûng thute chu Paula’n a missionary zin vawi hnihnaa Lustra a tlawh ṭuma Kristian kohhrana Timothea chanvo la chelh tûrte chungchâng thlarau thâwk khuma a sawite a ni thei ang. (Tirh. 16:​1, 2) Hêng “hrilh lâwk thute” hi ṭanchhanin, kohhran upate chuan a chunga ‘kut nghatin’ rawngbâwlna engemaw bîk atân ani chu an serh hrang a ni.

2:15—⁠Engtin nge hmeichhiate chu “fa hrin avângin chhandamin an awm”? Fa nei a, naupang enkawl a, in chhûng sekrek khawihna chuan hmeichhiate chu that chhiaa ‘thusawi loh tûr sawia kamtam leh mite thiltih rêlsak chîng’ lo tûrin a vênghim, a nih loh leh a ‘chhandam’ thei a ni.​—⁠1 Tim. 5:​11-15.

3:16—⁠Eng nge Pathian ngaihsakna thurûk chu? Mihringte tân Jehova lal chungnunna hnuaia intuk luhna famkim lantîr theih a nih leh nih loh chu kum tam tak chhûng thurûk a lo ni tawh ṭhîn a. Isua chuan a thih thlenga Pathian laka rinawmna famkim vawngin a chhânna a pe a ni.

6:​15, 16—⁠Hêng thute hi Jehova sawina nge Isua Krista sawina? Hêng thute hi Isua Krista inlârna chungchâng sawina a ni. (1 Tim. 6:14) Lal ang leh lalber anga rorêltu mihringte nêna khaikhin chuan, Isua chu “Thuneitu tak chauh” leh amah chauh chu thih theih lohna nei a ni. (Dan. 7:14; Rom 6:⁠9) Mita hmuh theih loh vâna a lâwn hnu aṭangin leia mihring tumahin a hring a hrânin “an hmu thei” lo.

Kan Zir Tûrte:

4:15. Kristian kan nihna a rei tawh emaw, a la rei lo emaw pawh ni se, hmasâwn tak nih kan tumin, thlarau lamah hma kan sâwn zêl tûr a ni.

6:⁠2. Kan rinpuite’n min chhawr a nih chuan, kohhran pâwna mi tuemaw tâna kan thawhsak aia thawk nasa lehzualin, eng kawng mahin remchânga lâk kan tum tûr a ni lo.

“THU CHU HRIL RAWH”

(2 Tim. 1:1–4:⁠22)

Harsatna lo thleng tûr hmachhawn thei tûra Timothea buatsaih tûrin Paula chuan: “Pathianin hlauhna thlarau min pe lo va, thiltihtheihna leh hmangaihna leh rilru fel tak neihna thlarau min pe zâwk a ni,” tiin a ziak a ni. Tin, Timothea chu: “Lalpa bâwih chuan do tûr a ni si lo va, mi zawng zawng chungah zaidamin, zirtîr thiamin . . . a zirtîr zâwk tûr a ni,” tia thurâwn pêk a ni bawk.​—⁠2 Tim. 1:7; 2:​24, 25.

Paula chuan Timothea chu: “I thil zir leh i thil hriat chianahte chuan awm reng rawh,” tiin a fuih a. Kalpêngte zirtîrna chu a darh zau êm avângin: “Thu chu hril rawh . . . an thiamloh hriattîr la, zilh la, fuih rawh,” tiin a zilh bawk a ni.​—⁠2 Tim. 3:​14, 15; 4:⁠2.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

1:13—⁠“Thu dik dân” chu eng nge? “Thu dik dân” chu “kan Lalpa Isua Krista thu”​—⁠Kristian zirtîrna dikte a ni. (1 Tim. 6:⁠3) Isua zirtîrna leh a thiltih chu Pathian Thu nên a inmil a; chuvângin “thu dik dân” tih chuan Bible zirtîrna zawng zawng pawh a kâwk thei a ni. Hêng zirtîrnate hian Jehova thil min phûtte hre thiam tûrin min ṭanpui thei a. Bible aṭanga kan thu zirte nunpuiin he dân hi kan vuan tlat a ni.

4:13—⁠“Savun lehkha” chu eng nge? “Savun lehkha” chu thu ziahna tûr savuna siam a ni a. Paula chuan Rom khuaa a tân laia a zir atân Hebrai Pathian Lehkha Thu ziakna lehkha zial ṭhenkhatte chu a chah a ni thei ang. Lehkha zial ṭhenkhatte chu phairuanga siam a ni a, a dang erawh chu savuna siam a ni.

Kan Zir Tûrte:

1:5; 3:​14, 15. Timothea’n a thiltih zawng zawng thununtu Krista Isua a rin nachhan bul ber chu, a naupan têt ata in lama Pathian Lehkha Thu zirtîrna a dawn vâng a ni. Nu leh pate’n Pathian leh an fate chunga he mawhphurhna an neih lâk thutak chu a va pawimawh tak êm!

1:​16-18. Kan rinpuite’n fiahna te, tihduhdahna te an tuarin, lung inahte an tân hunah an tâna ṭawngṭaiin, theih tâwpin i ṭanpui ang u.​—⁠Thuf. 3:27; 1 Thes. 5:⁠25.

2:22. Thlarau lam thilte tih nâna hun nei lo tûr khawpa taksa sawizawinaah te, infiamnaah te, rimawi ngaihthlâknaah te, intihhlimnaah te, tuizâwng thiltihnaah te, zin vei vahnaah te, awmze nei lova titi mai mainaah te, leh chutiang chi-ahte chuan Kristiante, a bîk takin ṭhalaite chu an inhmang lutuk tûr a ni lo. (w08 9/15)

[Phêk 11-naa milem]

Tirhkoh Paula ziak thâwk khum lehkha thawnte zîngah a eng hi nge ziah hnuhnûn ber?