A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Chhiartute Zawhna

Chhiartute Zawhna

Chhiartute Zawhna

Inngaihna emaw, hurna emaw vânga mi chu Kristian kohhran aṭanga hnawhchhuah theih a nih ang bawkin, bawlhhlawh taka a khawsak avângin hnawhchhuah theih a ni em?

Ni e, mi chu inlamlêtna nei lova inngaih chîng emaw, bawlhhlawh tak emaw, a nih loh leh hur tak emawa a khawsak chhoh zêl chuan kohhran aṭanga hnawhchhuah theih a ni. Tirhkoh Paula chuan chûng thil sual tihte chu kohhran aṭanga hnawhchhuah theih thiltih dangte rualin a ziak lang a ni: “Tisa thiltihte chu a lang fiah a ni; chûng chu hêng hi a ni: inngaihna te, bawlhhlawhna te, hurna te . . . chu; . . . ‘chutiang thil tih hmangte chuan Pathian ram an chang lo vang,’ tia . . . ka hrilh lâwk che u hi,” tiin.—Galatia 5:19-21.

Inngaihna (Grik ṭawngin, por·neiʹa) tih hian Pathian Lehkha Thu ang taka innei lote inkâra mipat hmeichhiatna hmanna a kâwk a. Chutah chuan uirêna te, nawhchizawrhna te, leh nupui pasal inkâr ni lova mipat hmeichhiatna hman te a tel a; tin, kâa châkna inhrîkthlâksakna leh mawngkuaa inpâwlna, leh nula tlangvâl serh inkhalhsakna te a tel a ni. Inlamlêt lova inngaih chîng mi chu Kristian kohhran chhûnga mi a ni thei lo.

Hurna (Grik ṭawngin, a·selʹgei·a) tih hian “tisa châkna ûmna; lepchiahna; nungchang zahpui awm tak; hurherhna,” a kâwk a ni. The New Thayer’s Greek-English Lexicon chuan chu Grik thu mal chu “inthunun hauh lova hurna, . . . hleihhluakna, zah theih lohna, tawrawtna,” tiin a hrilhfiah a ni. Dictionary dang pakhat sawi dân chuan hurna chu “mipui vântlâng pawm theih chin piah lama khawsakna” hi a ni.

Kan sawi tâk hrilhfiahnate’n a târ lan angin, “hurna” tihah chuan thil pahnih a tel: (1) A nungchang hrim hrim chu Pathian dânte bawhchhiatna khûnkhân tak a ni a; tin, (2) thil sual titu rilru put hmang chu zahpah nei lo tak, chaltlai tak a ni.

Chuvâng chuan, “hurna” tih hian nungchang ṭhat lohna ho têtê ang chi chu a kâwk lo. Chu chu Pathian dânte kalha thiltih khûnkhân tak leh rilru put hmang chaltlai tak—thuneihna te, dân te, leh tehna te zah lohna, a nih loh leh hmuhsitna târ langtu rilru put hmang nên a inkûngkaih a ni. Paula chuan hurna chu inngaihna nên a thlun zawm a. (Rom 13:13, 14) Galatia 5:19-21-na chuan hurna chu Pathian Ram min luah lohtîr thei thil chîn sual dangte zînga a târ lan tel avângin, hurna chu zilhna pêk theihna emaw, Kristian kohhran aṭanga hnawhchhuah theihna emaw tling thil sual a ni.

Bawlhhlawhna (Grik ṭawngin, a·ka·thar·siʹa) tih chu “inngaihna,” “bawlhhlawhna,” leh “hurna” tia lehlin thu malte zînga thil huap zau ber a ni a. Chutah chuan thianghlim lohna tawh phawt chu a tel a; chûng zîngah chuan mipat hmeichhiatna lam te, ṭawngkam chhuak lam te, thiltih lam te, leh thlarau lama thianghlim lohna lam te a tel a ni. “Bawlhhlawhna” chuan thil sual khûnkhân tam tak a huam tel a ni.

Korinth thawn hnih 12:21-a chhinchhiah angin, Paula chuan “tûn hma lama thil tisualtute zînga thil bawlhhlawh tih te, inngaih te, hur te chînga sim si lo mi tam takte” chungchâng a sawi a. “Bawlhhlawhna” chu “inngaih te, hur te” ruala ziah lan tel a nih avângin, bawlhhlawhna ṭhenkhat chuan dân anga action lâk a phu a ni. Mahse, bawlhhlawhna tih ṭawngkam chuan a huap zau êm êm a, dân anga action lâk ngai kher lo thil dangte pawh a huam tel a ni. In pakhat chu a bâl deuh emaw, a ṭawp hle emaw thei a, chutiang bawkin, bawlhhlawhna pawh chu a nasat dân a inang lo thei a ni.

Ephesi 4:19-a târ lan angin, Paula chuan ṭhenkhat chu “inhriat chhuah theihna rêng rêng an neih tawh loh avângin, thil bawlhhlawh tinrêng duhâm taka ti tûrin hurnaah an inpumpêk” thu a sawi a. Chutiang chuan Paula chuan ‘bawlhhlawhna duhâm taka tih’ chu hurna nêna inang khat rengah a dah a ni. Baptisma chang pakhat chuan inlam lêt hauh lova ‘bawlhhlawhna duhâm taka a tih’ zawm zêl chuan, bawlhhlawhna nasa tak ti a nih avângin kohhran aṭanga hnawhchhuah theih a ni.

Entîr nân, innei tûra inhual lai kawp khat chu châkna chawk tho tûrin vawi tam tak inchûlin infâwp ṭhîn ta se. Hurna anga ngaih theih tûr khawpin zah theih lohna lantîr ni lo mah se, an nungchangah duhâmna engemaw chen tel niin upate chuan an rêl thei a. Chuvângin, upate chuan bawlhhlawhna nasa tak a tel avângin, an chungah dân angin action an la thei a ni. Telephone hmanga zahmawh lam thila mi dangte biak chîng chu, a bik takin chutiang avânga zilhna lo tâwk tawh a nih phei chuan bawlhhlawhna nasa tak anga action lâk chu a inâwm thei bawk.

Upate chuan chutiang chungchânga thu tlûkna an siam hunah ngaihruat thiamna an neih a ngai a. Dân anga action lâk a ṭûl leh ṭûl loh an hriat theih nân, a thil sual tih leh a nasat dân chu ngun takin an bih chiang tûr a ni. Bible zilhna pawm lotu apiang chu hurna thil ti anga puh mai tûr tihna lam a ni lo va; dân anga action lâk tûr a nih leh nih loh pawh chu thil sual an tih ngun dânah a innghat hek lo. Upate chuan dinhmun tinte chu thil sual tih leh tih ngun a nih dân te, nungchang ṭhat loh dân leh a nasat dân te, leh thil sualtitu thiltum leh rilru put hmangte chu ngun takin ṭawngṭaina nên an bûk vek tûr a ni.

Bawlhhlawhna nasa takah chuan mipat hmeichhiatna lama sual chauh a tel lo. Entîr nân, baptisma chang tawh râwlthar pakhat chuan rei lo te chhûng chu meizial a lo zu zauh zauh va, a nu leh pa hnênah a inpuang a. Meizial zûk leh tawh loh chu a tum nghet tlat a ni. Chu chu bawlhhlawhna a ni a; mahse, bawlhhlawhna nasa tak emaw, ‘bawlhhlawhna duhâm taka tihna’ emaw a ni lo. A nu leh pa ṭanpuinaa upa pahnih khatin Pathian Lehkha Thu hmanga zilhna an pêk chu a tâwk mai a ni. Mahse, chu râwlthar chu meizial zu ṭhang a nih chuan, chu chu duh rêng vânga tisa tihbawlhhlawhna a nih avângin, chu bawlhhlawhna nasa tak chu judicial committee hmanga ngaihtuah a ngai ang a. (2 Korinth 7:1) Chu râwlthar chu a inlamlêt loh chuan, hnawhchhuah a ni ang.

Kristian ṭhenkhat chuan zahmawh lam thuziak leh milemte chhiar leh en an chîng a. Chu chu Pathian tân huatthlalaawm tak a ni a, upate pawhin unaute zînga chutiang thil ti an awm chu mak an ti hle mai thei. Mahse, zahmawh lam thuziak leh milem en apiangte chungthu chu judicial committee hmanga ngaihtuah a ngai kher lo. Entîr nân, unaupa pakhat chuan zahmawh lam thil a ngial a ngana chuanna ni si lo, soft-core an tih ang chu vawi engemaw zât lo en ta se. Ani chu a zakin, upa pakhat hnênah a inpuang a, en tawh miah loh chu a tum tlat bawk a ni. Upa chuan chu unaupa thiltih chu ‘bawlhhlawhna duhâm taka tihna’ a tling lo emaw, hurna anga ngaih theih tûrin chaltlaina rilru put hmang a lantîr lo emaw niin thu a titlu thei a ni. A chunga action lâk chu ngai lo mah se, chutiang chi bawlhhlawhna chuan upate hnên aṭanga Pathian Lehkha Thu hmanga zilhna khauh tak pêk chu a phu a ni.

Amaherawhchu, Kristian pakhat chuan zahmawh lam thil a ngial a ngana lanna chu kum tam tak chhûng a rûkin a lo en a, chu a thil sual tih chu theihtâwp chhuahin thup a tum a ni. A thil ente chu pâwngsual rawnna te, phuar bet chunga pâwngsualna te, a nunrâwngzâwnga hurherhna te, hmeichhe chunga nunrâwng taka kutthlâkna te, a nih loh leh naupang kum tling lo saruak lem leh inpâwl lai lemte thlengin a tel thei ang. Mi dangte’n a thil chîn chu an han hriat chhuah chuan a zak hle a ni. Ani chuan zah theih lohna rilru put hmang lantîr lo mah se, upate chuan thil chîn ṭha lo tak ti tûra “inpumpêk” ang leh ‘bawlhhlawhna duhâm taka ti,’ a nih loh leh bawlhhlawhna nasa tak ti niin thu an titlu thei a ni. Bawlhhlawhna nasa tak tihna a nih avângin, judicial committee hmanga ngaihtuah a ni ang. Thil sualtitu chuan Pathian duhzâwng inlamlêtna a lantîr loh va, zahmawh lam thuziak leh milemte chhiar leh en tawh ngai loh a tum tlat loh chuan hnawhchhuah a ni ang. Mi dangte chu zahmawh lam thilte enpui tûra a ina a sâwm chuan, chutiang lam thil a vawrh lâr tihna a ni a, hurna anga ngaih theih tûrin chaltlaina rilru put hmang a lantîr tihna a ni.

Bible-a “hurna” tih ṭawngkamah chuan sual khûnkhân tak, mipat hmeichhiatna lam hawi sualna a tel ṭhîn a. Upate chuan hurna a nih leh nih loh hriat an tum hunah, chaltlaina, lepchiahna, bawlhhlawhna, zah theih lohna, leh mipui vântlâng mak tihna a tel leh tel loh an en tûr a ni. Kawng leh lamah chuan, Pathian Jehova dân bawhchhetu chuan rilru put hmang chaltlai tak lantîr lo mah se, a thil sual tiha “duhâmna” a lantîr thei tlat a. Chutiang buainate chu chuta tel bawlhhlawhna a nasat dân azira chinfel tûr chu a ni.

Miin bawlhhlawhna nasa tak emaw, hurna emaw anga ngaih theih tûr khawpa thil a tihsual leh sual loh chungchânga thu tlûkna siam chu mi dangte nun khawih thei thil a nih avângin mawhphurhna sâng tak a ni. Chutiang buaina chingfeltute chuan Pathian hnênah a thlarau thinghlim te, ngaihruat thiamna te, leh hriatthiam theihna te dîl chungin tih tak zetin an ngaihtuah tûr a ni. Upate chuan kohhran thianghlimna chu vawng tlatin, an thu tlûkna chu Pathian Thu leh “bawi rinawm, fing tak” kaihhruaina ṭanchhanin an siam tûr a ni. (Matthaia 18:18; 24:45) Tûn lai hun suaksual takah hian, upate chuan: “In thiltih chu ngun taka ngaihtuahin ti rawh u; mihring tâna rorêl in ni lo va, LALPA tân a ni zâwk si a,” tih thu hi tûn hma zawng aia an ngaih pawimawh a ngai a ni.—2 Chronicles 19:6. (w06 7/15)