A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Kawppuite Enkawl An Ngaih Hunah

Kawppuite Enkawl An Ngaih Hunah

Chhûngkaw Hlimna Bul Ber

Kawppuite Enkawl An Ngaih Hunah

Chronic fatigue syndrome an tih hun rei tak chhûng awh chauh ngawih ngawihna natna chi khat ka vei avângin, ka pasal chuan hna zawng zawng a thawh vek a ngai a. Mahse, kan sum hman dân chungchâng chu min sawipui ngai lo. Engvângin nge min sawipui ngai loh? Kan sum dinhmun chu a ṭhat loh êm avângin, ka hriat chuan ka mangang dâwn tih a hriat vâng a ni ngei ang.—Nancy-i. *

INNEIHNAAH chuan harsatna a awm thei a; mahse, nupaa a pakhat zâwk a hrisêl ṭhat laia pakhat zâwkin natna benvawn a vei hian harsatna a tam lehzual thei a ni. * Kawppui dam lo enkawl i ni em? I nih chuan: ‘Ka kawppui natna hi a zual zêl chuan engtin nge ka hmachhawn ang? Engtianga rei nge amah enkawl chungin ei rawngbâwl te, in tihfai te, leh hna dang thawhte chu ka chhunzawm zêl theih ang? Engvângin nge a hrisêl zâwka ka ṭan avânga ka inthiam loh?’ tih zawhnate zînga a engemaw ber hian i rilru a tibuai em?

Kawng leh lamah chuan, nupa zînga a hrisêl lo zâwk i nih chuan: ‘Mahni mawhphurhna pawh ka hlen theih loh laiin, engtin nge mahni inzahna ka neih theih ang? Ka kawppui chuan ka hrisêl loh avângin min ning em? Nupa anga kan hlimna chu a tâwp ta em ni?’ tiin i ngaihtuah mai thei a ni.

Lungchhiatthlâk takin, nupa ṭhenkhat chu natna benvawn veinain harsatna a thlen avângin an inṭhen phah a. Mahse, chutiang avâng chuan in inneihna chu a hlawhchham ngei dâwn tihna a ni chuang lo.

Nupa tam tak chuan an tuar chhuak a, natna benvawn vei chung pawhin, an inneihna chu a nghet zual a ni. Entîr nân, Yoshiaki-a leh Kazuko-i te hi han ngaihtuah teh. Hnungzâng ruh natna (spinal injury) avângin Yoshiaki-a chu ṭanpuina tel lovin chhe tê pawh a che sawn thei eih lo va. Kazuko-i chuan heti hian a sawi: “Ka pasal chuan engkimah ṭanpuina a mamawh a. Amah ka enkawlna lamah ka nghâwng te, ka dâr te, leh ka bân te chu a na vek mai a, in lam aṭangin ruh leh tha lam enkawlna damdawi inah ka inenkawl hial a. A châng chuan dam lo enkawl chu hahthlâk ka ti hle ṭhîn a ni,” tiin. Mahse, harsatna tâwk chung pawhin, Kazuko-i chuan: “Kan nupa inlaichînna chu a nghet zual sauh a ni,” a ti.

A nih chuan, chutiang dinhmun hnuaiah pawh hlimna bul ber chu eng nge ni? Kawng khatah chuan, inneihnaa lungawi tâwkna nei nupate chuan an kawppuite natna tawrh chu pakhat chung chauhva thleng ang ni lovin, an nupa chunga thleng angin an ngai a ni. Tihah chuan pakhat a dam loh pawhin, a nghawng dân chu in ang lo mah se, an pahnih chuan nasa takin an tuar ve ve si a. Hetianga nupui leh pasal inkâra inrinchhan tawnna hi Genesis 2:24 chuan: “Mipain a nu leh a pa a kalsan ang a, a nupui a vuan ang: tichuan tisa pum khat an lo ni tawh ang,” tiin a sawi a ni. Chuvâng chuan, nupaa pakhat zâwk zâwkin natna benvawn a neih hunah, harsatnate hmachhawn tûra an pahniha an thawh tlân chu a pawimawh hle a ni.

Chu bâkah, natna benvawn hmachhawnnaa inlaichînna ṭha vawngtu nupate chuan an dinhmun chu pawmin, chu mi mila insiamrem dân an thiam tih zir chîkna chuan a târ lang a. Dinhmun hmachhawn thiam dân an zir chhuah tam tak chu Bible-a hmuh thurâwn chuai thei lo nên a inmil a ni. Hêng a hnuaia thurâwn pathumte hi han ngaihtuah teh.

Ngaihsakna Inlantîrtawn Rawh U

Thuhriltu 4:9 chuan: “Pahnih chu pakhat ai chuan an ṭha zâwk,” tiin a sawi a. Engvângin nge? Châng 10-na chuan: “An tlûk pawhin pakhat chuan a ṭhian chu a khaiding dâwn si a,” tiin a hrilhfiah a ni. I ngaihhlutna lantîrin i kawppui, a nih loh leh ‘i ṭhian chu i khaiding em?’

In inṭanpui tawn theih dân kawngte chu i hmu thei em? A nupui taksa a ṭhen lai zeng Yong-a chuan: “Engtik lai pawha ka nupui ngaihsak chu ka tum a. Ka tui a hâl apiangin, ani pawh tui hâl ve tûrah ka ngai a. Pâwna chhuah a, ram mawi thlîr ka duhte hian, lo tel ve a duh leh duh loh ka zâwt ṭhîn. Chutiang chuan hrehawm kan tuar dûnin, dinhmun chu ka hmachhawn dûn a ni,” tiin a sawi.

Kawng leh lamah chuan, i kawppui enkawlna dawngtu i nih chuan, i hrisêlna hlauhthâwnawma dah chuang si lo va, mahnia tih theih thil ṭhenkhat i nei em? I neih chuan, chu chuan mahni inhlutna a pe thei chein, i kawppui pawh nangmah enkawl zui zêl theihna a pe thei a ni.

I kawppui chunga ngaihsakna lantîr dân kawng ṭha ber hria nia inngaih ai chuan, engvângin nge a duh dân chu i zawh loh vang? A tîra kan sawi tâk, Nancy-i chuan, a tâwpah chuan a pasal hnênah chhûngkaw sum dinhmun a hriat lohnain amah a nghawng dân chu a hrilh ta a. Tûnah chuan a pasal chuan he mi chungchânga inbiak pawh tam lehzual chu a tum tawh a ni.

HETI HIAN TI CHHIN RAWH: Tûna i dinhmun tiziaawm tûra i kawppuiin a tih theih nia i hriatte chu ziak chhuak la, i kawppui pawh chutiang chuan tihtîr ve rawh. Tichuan, in thil ziah chhuah chu inthleng ula. In hlen chhuah theih ngei tûr rawtna pahnih khat chu thlang ve ve ang che u.

Hun Duan Inbûk Tâwk Tak Nei Rawh

“Engkim tân hian hun ruat a awm,” tiin Lal fing Solomona chuan a ziak a. (Thuhriltu 3:1) Mahse, natna benvawn veina chuan chhûngkaw hun duan a tihbuai theih êm avângin, hun duan inbûk tâwk vawn reng chu thil theih niin a lang lo mai thei. Inbûk tâwkna engemaw chen tal nei tûrin eng nge in tih theih?

Inenkawlna lam ringawt ngaihtuah loh châng in nei thei a. Entîr nân, in hrisêl ṭhat laia in lo tih ṭhin thil ṭhenkhat chu in la ti thei em? In ti thei lo a nih chuan, thil dang eng nge in tih chhin theih? Lehkha inchhiarsak ang chi thiltih awlsam tak emaw, ṭawng dang zir ang chi thil harsa tak emaw pawh in tichhin thei a ni. Natna tuar chung pawha intih dun theih apiang intih dunna chuan “tisa pum khat” in nihna chu a tinghetin, in hlimna a belhchhah ang.

Inbûk tâwkna vawn theih dân kawng dang leh chu mi dangte bula awm a ni. Thufingte 18:1-ah Bible chuan: “Mi inkulh hrang mi chuan mahni duhzâwng a zawng ṭhîn a, finna dik zawng zawng a tai ṭhîn,” tiin a sawi a. He Bible chângah hian mahni inkulh hranna chuan rilruah nghawng duhawm lo tak a nei thei a tih hi i hmu em? Mi dangte nêna inkawm fona erawh chuan i rilru a tihlim theiin, thil thlîr dân ṭha zâwk nei tûrin a ṭanpui thei che a ni. Tuemaw chu nangmahni rawn tlawh tûrin engvângin nge in sâwm loh vang?

A châng chuan nupaa a enkawltu zâwkte chuan inbûk tâwkna neih chu harsa an ti ṭhîn a. Ṭhenkhat chu an thawhrim lehlutuk avângin, zawi zawiin an lo chau va, an hrisêlnain a tawrh phah ṭhîn a. A tâwpah phei chuan, an kawppui hmangaih takte pawh an enkawl chhun zawm thei ta lo hial ṭhîn a ni. Chuvângin, natna benvawn nei kawppui i enkawl a nih chuan, nangma mamawhte chu ngaihthah suh la. Mahni intihhahdam nân hun insiam fo ang che. * Ṭhenkhat chuan mipain an mipatpui, hmeichhiain an hmeichhiatpui ṭhian rintlâk tak hnêna an mangannate thlenna chuan a chhâwk zângkhai hle tih an hmu a ni.

HETI HIAN TI CHHIN RAWH: I kawppui i enkawlna kawnga i harsatna tawhte chu lehkhaah ziak chhuak la. Tichuan, chûng harsatnate hneh tûr emaw, hlawhtling lehzuala hmachhawn tûr emawa hma i lâk theihte chu ziak chhuak ang che. Chûng i thil ziah chhuahte chhût vak ai chuan, heti hian inzâwt zâwk rawh: ‘Dinhmun tihhmasâwn dân tûr kawng tluangtlam ber leh chiang ber chu eng nge ni ang?’ tiin.

A Ṭhazâwnga Thil Thlîr Dân Neih Reng Tum Rawh

Bible chuan: “Nang chuan zâwt suh, hmân lai nîte ṭhat zâwkzia, tûn lai aiin,” tiin min vaukhân a ni. (Thuhriltu 7:10) Chuvângin, chu natna tel lova nun awm dân tûr ngaihtuah rengna chu pumpelh la. He khawvêla hlimna engpawh hian kawng engemaw takin chin tâwk a nei ṭheuh tih hre reng ang che. I dinhmun chu pawm a, a ṭha thei ang bera hmachhawn chu thil pawimawh ber a ni.

He mi chungchângah hian nang leh i kawppui chu engin nge ṭanpui thei che u? Malsâwmna in dawnte chu chhût dûn ula. In natnain ziaawm lam a panna chhe têah pawh lâwm rawh u. Beisei theih tûr thilte chu dap ula, in tlin theih tûr thiltumte insiam rawh u.

Shoji-a leh Akiko-i te nupa chuan chûng thurâwnte chu an nunpui a, rah ṭha a chhuah a ni. Akiko-i’n tihrâwl natna chi khat fibromyalgia an tih chu a vei tih hmuh chhuah a nih hnu chuan, Kristian rawngbâwlnaa hunbi kima an chanvo chu an chawlhsan a ngai ta a. Chu chu an lunghnual phah em? Lunghnual chu thil pângngai tak a ni. Mahse, Shoji-a chuan chutiang ang deuh bawk dinhmun tawngtu apiangte hnênah hetiang hian thurâwn a pe a ni: “I thil tih theih tawh lohte ngaihtuahin intilunghnual suh la. A ṭhazâwngin thil thlîr ang che. Engtik niah emaw chuan nun phung pângngaia kîrleh in inbeisei a nih pawhin tûna in nun dânah hian in rilru pe phawt ang che u. Ka tân chuan chu mi awmzia chu ka nupui ngaihsak a, ṭanpui hi a ni,” tiin. Nang pawh, i kawppuiin mamawh zual bîk a nei a nih chuan, chutiang thurâwn chhawr tlâk tak chuan a ṭanpui thei che a ni. (w09-E 11/01)

[Footnote-te]

^ par. 3 Hming ṭhenkhat thlâk a ni.

^ par. 4 He thuziakah hian kawppuiin natna benvawn a veina dinhmun chu sawi a ni a. Mahse, accident tawh vâng emaw, lungngaihna ang chi rilru lama harsatna vâng emawa hrisêl lohna hmachhawn nupate tân pawh a hnuaia thute nunpui chu a ṭangkai thei a ni.

^ par. 20 I dinhmun a zirin, a theih chuan damdawi lama mi thiamte emaw, khawtlânga pâwl dinte emaw hnên aṭanga ṭanpuina lâk ṭhin chu a finthlâk mai thei bawk.

HETI HIAN INZAWT RAWH . . .

Kei leh ka kawppuiin tûna kan tih ngai ber chu eng nge ni?

▪ Natna chungchâng sawi tam

▪ Natna chungchâng sawi tam loh

▪ Lungkham lutuk loh

▪ Inngaihsakna lantîr lehzual

▪ Natna vei chung pawha a theih apiang tihdun

▪ Mi dangte kawm tam

▪ Thil tum inang siam

[Phêk 12-naa milem]

Nuna inbûk tâwkna nei tûrin, in tuizâwng thil engemaw in titlâng thei em?