A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Eng Nge Mi Tam Takin An Hlauh?

Eng Nge Mi Tam Takin An Hlauh?

Eng Nge Mi Tam Takin An Hlauh?

“Khawvêl puma chhiat rupna kan hmabâk tih ring tûr chuan sakhaw mi i nih kher a ngai lo.”—STEPHAN O’LEARY, ASSOCIATED PROFESSOR, UNIVERSITY OF SOUTHERN CALIFORNIA. *

A CHUNGA thuziak khi i pawm em? He thuziak inzawm hian mite’n nakin hun an hlauh chhan ṭhenkhatte a rawn târ lang ang a. Mahse, leia nunna a tâwp dâwn lo tih i rin tlat theih chhan pawh a rawn târ lang bawk ang. Tûna i thu chhiar tûr hi a râpawm hle chung pawhin, beiseina neih chhan tûr ṭha tak a awm a ni.

Nuclear indona a thlen mai a la hlauhawm reng. Kum 2007-ah khân Bulletin of the Atomic Scientists tih chanchinbu chuan: “Tûn lai khawvêl hian Hiroshima leh Nagasaki khawpuia atom bomb thlâk lai aia dinhmun hlauhawm zâwk chu a hmachhawn mêk a ni,” tiin a vaukhân a. Engvângin nge an lungkham? Chu chanchinbu sawi dânin kum 2007-ah nuclear râlthuam 27,000 vêl a la awm a, chûng zînga 2,000 chu “kah chhuah mai theih tûra peih sa diam” a ni. Chûng zînga tlêm tê chauh pawh chu tihpuah ni ta sela chuan chhiatna râpthlâk tak a thleng ngei ang le!

Nuclear indona a thlen mai a hlauhawmna chu chu mi kum aṭangin a ziaawm deuh vem? Nuclear râlthuam nei tam ber ram panga—China te, France te, Russia te, United Kingdom te, leh United States-te—chuan “nuclear râlthuam hman dân thar an hmang vek tawh emaw, hman an tum thu a puang tawh emaw” a ni tih SIPRI Yearbook 2009 chuan a târ lang. * * Mahse, chu yearbook chuan chûng ramte chu nuclear râlthuam nei awmchhun an nih loh thu a sawi a. Zir bing mite chuan India, Pakistan, leh Israel ramte’n nuclear bomb 60 aṭanga 80 vêl ṭheuh nei niin an chhût a ni. Tin, khawvêl pumah hian nuclear râlthuam 8,392 vêl chu kah chhuah mai theih tûra peihsa niin an sawi bawk!

Leilung sik leh sa inthlâk chuan khawvêl pum chhiat rupna a thlen mai thei. A chunga kan sawi tâk Bulletin of the Atomic Scientists chanchinbu sawi dân chuan: “Sik leh sa inthlâkna avânga awm hlauhawmna chuan nuclear râlthuam avânga awm hlauhawmna chu a tluk deuh thuak a ni.” Scientist mi zahawm tak Cambridge University-a an professor lo ni tawh ṭhîn Stephen Hawking-a leh Cambridge University, Trinity College Master Sir Martin Rees-a ang chite chuan chutiang vaukhânna chiang tak chu an au chhuahpui ve a. Anni chuan khâwl lam thiamna hman dik lohna leh mihring thiltih avânga chhehvêl boruak inthlâk danglamnain siam ṭhat theih rual lohvin leia nun chu a thlâk emaw, a tihbo vek hial emaw an ring a ni.

Chhiat rupna lo thleng tûr sawi lâwkte chuan mi tam takte a tilungngai. Internet search engine hmingthang tak pakhatah “khawvêl tâwpna” tih leh kum “2012” tih han chhu lût chhin la, chu mi kuma tâwpna lo thleng tûra chhût dân târ lanna chu a sâng têlin a lo lang ang. Engvângin nge? Hmân lai Maya calendar, “the Long Count,” an tih chu kum 2012-a tâwp tûra an chhût vâng a ni. Kan hriat angin, hei hian kawng engemaw ti taka mihring zawng zawng boral vekna tûr a hril nia ngaiin mi tam tak chu an hlau hle a ni.

Sakhaw mi tam takte chuan Bible-in kan chênna leilung tak tak boral tûrin a zirtîr tih an ring a. Anni chuan ringtu rinawm zawng zawng chu vâna lâk chhoh an ni ang a, a bâk zawng chu chi-aina leilunga hnutchhiah emaw, hremhmuna paih emaw an ni dâwnin an hre tlat a ni.

A nih leh, Bible chuan leilung hi a chhe vek dâwn, a nih loh leh tihboral vek a ni dâwn tih a sawi tak zet em? Tirhkoh Johana chuan: “Thlarau nazawng ring suh u,” tiin a vaukhân a, “amaherawhchu thlaraute chu Pathian laka mi an ni nge ni lo fiah rawh u,” tiin a sawi belh a ni. (1 Johana 4:1) Mi dangte thusawi pawm mai ai chuan, engvângin nge nangmah ngeia Bible keuvin, khawvêl tâwpna chungchâng a sawi chu i enfiah loh vang? I thu hmuh chu mak i ti hle mai thei asin. (w10-E 08/01)

[Footnote-te]

^ par. 2 MSNBC Web site, October 19, 2005-a tih chhuah “Chhiatna Thlengte’n Khawvêl Pum Chhiat Rupna Chungchâng Hrilh Lâwkna A Tipung,” tih thu ziak aṭanga lâk chhuah.

^ par. 5 SIPRI tih hi Stockholm International Peace Research Institute lamtâwi a ni.

^ par. 5 SIPRI Yearbook 2009 report hi Shannon N. Kile-i, SIPRI Arms Control and Non-proliferation Programme tâna senior researcher leh nuclear râlthuam project hotu lû ber te; Vitaly Fedchenko-a, SIPRI Arms Control and Non-proliferation Programme tâna researcher te; leh Hans M. Kristensen-a, Federation of American Scientists-a nuclear information project-a an director te ziah a ni.

[Phêk 4-naa Milem Hawhtîrtute]

Mushroom cloud: U.S. National Archives photo; hurricane photos: WHO/League of Red Cross and U.S. National Archives photo