A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

‘Jehova Hming Chu Inhumhim Nân Hmang Rawh’

‘Jehova Hming Chu Inhumhim Nân Hmang Rawh’

‘Jehova Hming Chu Inhumhim Nân Hmang Rawh’

“Mi tlâwmte leh mi hnuaihnungte chu ka zuah ang a, anni chuan Jehova hming chu inhumhim nân an hmang ngei ang.”—ZEP. 3:12, New World Translation.

1, 2. Thlipui tleh ang eng thil nge mihringte’n kan hmachhawn thuai dâwn?

RUAH sûr vâng emaw, rial tlâk vâng emawin mi bathlârah emaw, lei hnuaiah emaw inhumhimna i zawng tawh ngai em? Chutiang hmun chu ruah sûr leh rial tla lak ata inhumhim nân a ṭha tâwk mai thei a, mahse, thlipui na tak cyclone ang chi tleh ta sela chuan inhumhim nân a ṭha tâwk lo vang.

2 Thlipui chi dang—mihringte nuai chimit vek thei tûr khawpa na—chu a rawn tleh thuai dâwn a. Chu chu ‘chhiatna nî’ tia koh a ni a. Chu “LALPA ni ropui tak” chuan mi zawng zawng chungah nghawng a nei ang. Amaherawhchu, kan mamawh inhumhimna chu kan hmu thei a ni. (Zephania 1:14-18 chhiar rawh.) Engtin nge lo thleng thuai tûr “LALPA thinurna nîah” chuan inhumhimna kan hmuh thei ang?

Bible Hun Laia Thlipui Ang Chhiatna Nîte

3. Hnam sâwm Israel lalram chungah eng “thlipui thil tichhe rem rum” nge lo thleng?

3 Jehova nî chu leia sakhaw dik lo zawng zawng tihtâwpna hmangin a inṭan ang a. Hmân laia Pathian mite chanchin aṭangin inhumhimna hmuh dân tûr kan hre thei ang. B.C.E. kum zabi riatnaa mi Isaia chuan kal pêng hnam sâwm Israel lalram chunga Jehova rorêlna chu “thlipui thil tichhe rem rum” nên a tehkhin a. (Isaia 28:1, 2 chhiar rawh.) He hrilh lâwkna hi B.C.E. 740-a Assuria’n chûng hnam sâwmte aiawh atâna hman an zînga hnam lâr ber Ephraim a rawn rûn khân a thleng famkim a ni.

4. Engtin nge “LALPA ni ropui tak” chu B.C.E. 607-ah Jerusalem chunga a thlen?

4 Israel ram rinawm lo chunga rorêlna chu B.C.E. 607-a Jerusalem leh Juda lalram chunga “LALPA ni ropui tak” chuan a zui a. Chutiang thil a thlen chhan chu Judai ram pawh a kal pên tâk vâng a ni. Nebukadnezzara hruaina hnuaia Babulon mite’n Judai ram leh a khawpui Jerusalem chu an tirâlṭi hle a. Judate chuan “inhumhimna dâwt thute” lamah ṭanpuina an zawng a, chu chu Aigupta nêna an ṭanrualna chungchâng sawina a ni. Mahse, chhiatna thlentu thlipui ang maiin, Babulon mite chuan chu “bihrûkna” chu an chîm pil ang.—Is. 28:14, 17.

5. Sakhaw dik lo tihchhiatna a lo thlen hunah Pathian mite chu engtin nge an awm ang?

5 Jerusalem chunga thleng chu Jehova ni ropui chu kan hun laia kal pêng Kristianna ram chunga lo thleng tûr rorêlna entîrna a ni a. Chu bâkah, khawvêla sakhaw dik lo zawng zawng infin khâwm “Babulon Khaw Ropui” zînga a la bâng zawngte pawh tihchhiat vek a ni ang. Chu mi hnu chuan, Setana khawvêl suaksual zînga a dang zawngte chu tihboral phiar an ni bawk ang. Mahse, Pathian mite chu chu chhiatnaah ho khat angin an dam khawchhuak ang—Jehova chu inhumhim nâna an hman avângin.—Thup. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.

Thlarau Lam leh Tisa Lama Inhumhimna

6. Engtin nge Jehova mite chuan inhumhimna an hmuh theih?

6 Engtin nge Pathian mite chuan tûn tâwpna hunah ngei pawh inhumhimna an hmuh theih? Thlarau lama inhumhimna chu ṭawngṭaina nêna ‘[Pathian] hming ngaihsakna’ leh ṭhahnemngai taka a rawngbâwlna aṭangin kan hmu a ni. (Malakia 3:16-18 chhiar rawh.) Mahse, a hming ngaihsak aia tam kan tih a ngai a ni, heti hian kan chhiar si a: “Tupawh Lalpa hming lam apiangte chu chhandamin an awm ang,” tiin. (Rom 10:13) Jehova hming lamna leh a chhandamna hmuhna chuan inzawmna a nei a. Tin, rilru ṭha pu mi tam takte chuan zah taka Pathian “hming ngaihsaktute” a Thuhretute anga rawngbâwltu Kristian dikte leh a rawngbâwl lotute danglamna chu an hmu thei a ni.

7, 8. Eng kawngin nge kum zabi khatnaa Kristiante chuan tisa lama chhandamna an hmuh a, chu chu tûn laia eng nên nge a inan?

7 Chuti chung pawhin, kan hmuh theih chhandamna chu thlarau lama inhumhimna mai a ni lo. Tisa lama chhandamna pawh Pathian mite hnêna tiam a ni. Chutiang a nihzia chu C.E. 66-a Rom sipai hotu Cestius Gallus-a’n Jerusalem a beih hnua thilthlengah hian a lang a ni. Isua chuan chu hrehawmna nasa tak chu “tihtâwi” a ni dâwn tih a sawi lâwk a. (Mt. 24:15, 16, 21, 22) Chu chu Rom sipaite’n khawpui an beih lai beisei loh taka an bânsan tâk khân a thleng a, chu chu “mihring” ṭhenkhat, Kristian dikte tân ‘dama chhuahna,’ a nih loh leh chhandamna a ni ta a ni. Anni chuan khawpui leh a chhehvêl chu an tlân chhiatsan thei a. Ṭhenkhat chuan Jordan Lui kânin, a chhak lama tlâng ramahte an inhumhim a ni.

8 Chûng hun laia Kristiante leh tûn laia Pathian mite hian inanna an nei a. Tûn hma kum zabi khatnaa Kristiante’n inhumhimna an zawn ang bawkin, tûn laia Pathian mite chuan an zawng ve ang. Amaherawhchu, tûn ṭumah chuan Kristian dikte chu khawvêl hmun tina an awm avângin, hmun khawi emaw lai bîkah a ngial a nganin an tlânchhe lo vang. Chuti chung pawhin, ho khat angin “thlante” leh an ṭhiante chuan Jehova leh tlâng ang mai a inawpna pâwla inhumhimna an zawn avângin, anni chu kal pêng Kristianna ram tihboralnaah an dam khawchhuak ang.

9. Tute’n nge Pathian Jehova hming chu thai bo tum? Entîrna pe rawh.

9 Kawng lehlamah chuan, Kristianna ram chuan a mi leh sate hnêna thlarau lam thil a zirtîr loh avâng leh Pathian hming a huatzia a lantîr avângin, lo thleng tûr tihboralna chu a phu hliah hliah a ni. Middle Age hun chhûng khân, Pathian hming bil chu Europe khawmualah hriat lâr thawkhat a ni a. Chu hming, Hebrai thu mal pali Tetragrammaton, YHWH (a nih loh leh JHVH) tia lehlin ṭhin chu tangka chungah te, kawng lam ântu bangah te, lehkhabu tam tak leh Bible-ah te, leh Catholic leh Protestant biak in ṭhenkhatahte chuan a chuang a ni. Mahse, tûn hnai mai khân Bible lehlin leh a hmanna dangte aṭanga chu hming paih bo chu chîn thar a ni a. Chutiang a nihzia a lanna pakhat chu, ‘Pathian Hming’ chungchânga Congregation for Divine Worship leh Discipline of the Sacraments-in Bishop Inkhâwmpui hnêna June 29, 2008-a Lehkha an thawn hi a ni. Chutah chuan, Roman Catholic Kohhran chuan Tetragrammaton leh a lehlin dân chi hrang hrangte chu “Lalpa” tia thlâk vek tawh tûrin thu a râwn a. Roman Catholic hmunpui, Vatican chuan Pathian hming bil chu Pathian fakna hla leh Catholic inkhâwma ṭawngṭainaah hmang tawh lo tûrin thu a pe a ni. Tin, Kristianna ram chhûng leh pâwn lama sakhaw hruaitute pawhin Pathian dik nihna chu a betu tam takte lakah an khuh bo bawk.

Pathian Hming Tithianghlimtute Tâna Invênhimna

10. Engtin nge Pathian hming chu tûn laiah chawimawi a nih?

10 Sakhaw dangte thiltih nêna inkalh takin, Jehova Thuhretute chuan Pathian hming chu an fakin an chawimawi a. Zahawm taka hmangin a hming an tithianghlim a ni. Jehova chuan amah ringtute chu a lâwm a, a mite malsâwm tûr leh vênghim tûrin a ṭûl ang apiang a innihtîr ṭhîn. Ani chuan “amaha an rinna nghattute chu a hria” a ni.—Nahum. 1:7; Tirh. 15:14.

11, 12. Hmân lai Judai ramah tute’n nge Jehova hming ṭan tlat a, tûn laiah tute’n nge ṭan tlat?

11 Hmân lai Judai rama mi tam zâwkte chu kal pêng mah se, ‘Jehova hming inhumhim nâna hmang’ mi ṭhenkhat an awm a ni. (Zephania 3:12, 13 chhiar rawh.) Pathianin rinna nei lo Judate chu Babulon ho kuta hremin, salah hruaitîr hial mah se, Jeremia te, Baruka te, leh Ebedmeleka te ang mi ṭhenkhat chu an him a ni. Anni chu hnam kal pêng kârah an khawsa a. Mi dangte chu an sal tân lai pawhin an rinawm tlat bawk. B.C.E. 539 khân, Lal Kura kaihhruai Media leh Persia chuan Babulon an hneh a. Lal Kura chuan Juda a la bângte chu anmahni ramah a kirtîr leh ta thuai a ni.

12 Biakna dik din thar lehna hmutute chungchângah Zephania chuan Pathian Jehova’n anni chu a chhanhimin, anmahniah a lâwm ang tih a sawi lâwk a. (Zephania 3:14-17 chhiar rawh.) Chu chu kan hun lai atân pawh a dik a ni. Vâna Pathian Ram din a nih hnuah, Jehova chuan hriak thih a la bângte chu Babulon Khaw Ropui hnuaia thlarau lam sal tânna ata a chhan chhuak a. Tûn thleng hian anmahniah a la lâwm reng a ni.

13. Eng zalênna nge hnam tina mite’n an neih?

13 Leia chatuana nun beiseina neite pawhin Babulon Khaw Ropui chu an chhuahsan a, sakhaw dik lo zirtîrna ata an zalên a ni. (Thup. 18:4) Chuvângin, Zephania 2:3-na thu: “Nangni leia mi thuhnuairawlh zawng zawng, a thu âwihtute u, LALPA chu zawng rawh u,” tih hian tûn lai hunah thlen famkimna ropui ber a nei a. Vân lam emaw, lei lam emawa beiseina nei hnam tina mi thuhnuairawlh zawng zawngte chuan Pathian Jehova hming chu inhumhim nân an hmang mêk a ni.

Pathian Hming Chu Inhumhimna Hmanrua A Ni Lo

14, 15. (a) Mi ṭhenkhatin inhumhimna hmanrua angin eng nge an hman? (b) Inhumhimna hmanrua angin eng nge kan hman loh vang?

14 Israel mi ṭhenkhat chuan biak in chu hmêlma laka inhumhimna hmanrua angah an thlîr a. (Jer. 7:1-4) Tûn hma chuan, Israelte chuan thuthlung bâwm chu indonaa anmahni humtu tûr hmanruaah an lo ngai tawh a ni. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Constantine Ropuia chuan indonaa a sipaite a vênhim a rin avângin “Krista” sawina hawrawp hmasa pahnih infinkhâwm Grik lehkha khi leh rho chu an phâw chungah a ziak a ni. Tin, Kum Sawmthum Indonaa tel Sweden Lal Gustav Adolph II-na chuan phêk 15-naa lang âwmphaw hi a ha nia sawi a ni ṭhîn. Chutah chuan Iehova tih hming hi langsâr taka ziak lan a ni tih chhinchhiah ang che.

15 Ramhuai beihna tâwk Pathian mi ṭhenkhat chuan Jehova hming au chhuaka koh chu inhumhimna a ni tih an hmu a. Chuti chung pawhin, Pathian hming chuanna thil engemaw chu mak taka mi humhim theihna nei ang hrima ngaiin, inhumhimna hmanrua angin nî tin nuna hman tûr a ni lo. Hei hi Jehova hming inhumhim nâna hman dân tûr a ni lo.

Tûn Laia Kan Inhumhim Dân

16. Engtin nge tûn laiah thlarau lam inhumhimna kan hmuh theih?

16 Tûn lai hian Pathian mite’n ho khat anga an neih thlarau lam himnaah inhumhimna kan hmu a. (Sâm 91:1) “Bawi rinawm, fing tak” leh kohhrana upate kal tlangin, chu himna tiderthâwng thei tûn lai thilte hre thei tûra ṭanpui kan ni. (Mt. 24:45-47; Is. 32:1, 2) Hausak âtchilhna laka vaukhân ngun kan nih dân leh chûng vaukhânnate’n thlarau lam chhiatna laka min vên dân han ngaihtuah teh. Tin, Jehova rawngbâwlnaa inhmang lova min awmtîr thei ngaihsamna rilru put hmang hlauhawmna chungchâng chu engtin nge? Pathian Thu chuan: “Mi â-te chu an ngaihsam avângin an chhe bawk ang. Ka thu ngaithlatute erawh chu him takin an awm ang a, thil ṭha lo hlau lovin thlamuang takin an awm ang,” a ti a ni. (Thuf. 1:32, 33, C.L. Re-edited) Nungchang thianghlimna vawn tlat tumna chuan kan thlarau lam himna vawng tûrin min ṭanpui thei bawk.

17, 18. Engin nge tûn laiah mi maktaduai tam takte chu Jehova hming inhumhim nâna hmang tûra ṭanpui?

17 Bâwih rinawm pâwlin leilung zawng zawnga Lalram chanchin ṭha hril tûra Isua thu min pêk zâwm tûra min fuih dânte kha ngaihtuah bawk teh. (Mt. 24:14; 28:19, 20) Zephania chuan Pathian hming inhumhim nâna hmang tûra mite ṭanpuitu tûr inthlâkthlengna chungchâng a sawi a. Heti hian kan chhiar a ni: “Chutih hunah chuan mipuite chu hmui thianghlim ka puttîr leh ang, LALPA hming chu an zaa an lama thukhat vuaa a rawng an bâwl tlân theih nân,” tiin.—Zep. 3:9.

18 Chu hmui thianghlim chu eng nge ni? Hmui thianghlim tih chu Bible-a hmuh Pathian Jehova leh a thiltumte chungchâng thutak hi a ni a. Pathian Ram chungchâng hriatna dik leh chu chuan a hming a tihthianghlim dân tûr mite i hrilh a, Pathian lalchungnunna thiam chantîrna i sawi uar a, mi rinawmte dawn tûr chatuan daih malsâwmna te phûr taka i sawi chuan hmui thianghlim i pu tihna a ni. Mi tam takin he hmui thianghlim hi an put avângin, ‘Jehova hming lamtu’ leh ‘thukhat vuaa a rawng bâwl tlângtu’ an pung telh telh a ni. Ni e, khawvêl puma mi maktaduai tam tak chuan Jehova chu inhumhim nân an hmang mêk a ni.—Sâm 1:1, 3.

19, 20. Engtin nge Bible hun laia “inhumhimna dâwt thute” chu a hlawhchham?

19 He khawvêla mite hian buaina sut kian rual loh anga langte chu an hmachhawn a ngai a ni. An buainate sut kian an duh êm avângin, mihring ṭha famkim lote lam an hawi a. A nih loh leh an buaina su kiang tûrin politics lamah beiseina an nei a ni, hmân lai Israel ramin ṭanpuitu atâna a ṭhenawm ramte ṭanrualpui châng a neih ang khân. Mahse, chu chuan Israel chu a ṭanpui lo tih i hria. Chutiang bawkin, tûn laia eng politics mah, United Nations meuh pawhin mihringte buaina chu a su kiang tak tak dâwn lo. Chuvângin, engah nge politics lam nêna ṭanrualna chu inhumhim nân kan hman ang? Bible chuan chu chu “inhumhimna dâwt thute” tiin a ko va. Chûnga beiseina nghattute chu an la beidawn ngei dâwn avângin, chutiang chuan i thlîr thei a ni.—Isaia 28:15, 17 chhiar rawh.

20 Rei lo têah entîr nei Jehova nî thlipui chuan lei a rawn dêng thuai ang a. Mihringte ruahmanna siam chuan vênhimna min pe thei lo vang; nuclear laka invênhimna emaw, hausakna emaw lahin min vênghim thei bawk hek lo vang. Isaia 28:17 chuan: “Rial chuan inhumhimna dâwt thute chu a chhu bo vek ang a, tuite chuan bihrûkna chu a chîm pil ang,” tih min hrilh a ni.

21. Kum 2011 kum châng kan nunpui chuan hlâwkna eng nge kan neih theih?

21 Tûnah leh chûng nakina thil lo thleng tûrte a lo thlen hun chhûng chuan, Pathian mite chuan an Pathian Jehova-ah inhumhimna dik tak an hmu ang. Zephania hming, “Jehova’n A Thukru” tihna chuan chu inhumhimna lo chhuahna hnâr dik tak chu a târ lang a. Inâwm takin, kum 2011 kum châng atân he fuihna thu fing tak: ‘Jehova hming chu inhumhim nân hmang rawh,’ tih hi kan hmang a ni. (Zep. 3:12, NW) Tûnah ngei pawh hian Jehova hming chu inhumhim nân kan hmang theiin kan hmang tûr a ni bawk a, amah chu kan ring tlat tûr a ni. (Sâm 9:10) He thlarauva thâwk khum intiamkamna hi rilruah nî tin i vawng reng ang u: “LALPA hming chu kulhpui a ni a, mi fel chu a tlân lût ṭhîn a, a him ṭhîn,” tih hi.—Thuf. 18:10. (w11-E 01/15)

Kan Hre Chhuak Thei Em?

• Engtin nge tûnah hian Jehova hming chu inhumhim nân kan hman theih?

• Engvângin nge “inhumhimna dâwt thute” chu kan rinchhan loh vang?

• Nakin atân eng humhimna nge tiam kan nih?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 14-naa thu lâk chhuah]

Kum 2011 atâna kum châng: ‘Jehova hming chu inhumhim nân hmang rawh.’—Zephania 3:12, NW.

[Phêk 15-naa Milem Hawhtîrtu]

Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”