A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

I Fate Chu Nungchang Ṭha Zirtîr Rawh

I Fate Chu Nungchang Ṭha Zirtîr Rawh

Chhungkaw Hlim Neih Dan Kawngte

I Fate Chu Nungchang Ṭha Zirtîr Rawh

Mexico rama nu pakhat Loida-i * chuan: “School-a condom an sem avângin, tleirâwlte chuan ‘a him’ phawt chuan mipat hmeichhiatna hman a pawi lo tih ngaih dân an nei a ni,” tiin a sawi.

Japan rama nu pakhat Nobuko-i chuan: “Ka fapa hnênah chuan a bialnu nên chauhva an awm huna a tih tum ka zâwt a. ‘Ka hre lo le,’ tiin min chhâng a ni.

I FANU emaw, fapa emaw kal chhet chhet thei rual i neih lai khân, i in chu naupang himna tûrin i siam em? I fa a him theih nân electric switch board chu i khuh bo emaw, thil hriamte i thukru emaw, kailâwn chu naupang kal tlang theih loh tûrin i siam emaw pawh a ni thei ang.

I fa tleirâwlte humhim pawh chutianga awlsam chu ni sela a va duhawm dâwn êm! Tûnah chuan: ‘Ka fapa hian saruak lemte a en em?’ ‘Ka fanu hian cell phone hmangin ama lem dukdak lote a thawn chhuak em?’ tihte leh zawhna huphurhawm ber, ‘Ka fa tleirâwl hi mipat hmeichhiatna lamah a inhmang em?’ tihte ngaihtuahin i lungngaihna a zual zâwk a ni.

Thunun Bur Pawh Hi A Ni Lo

Nu leh pa ṭhenkhat chuan an fa tleirâwlte chu awm chilh rengin an thiltih apiang enthlâk zêl chu an tum a. An zînga tam tak chuan a hnuah chutianga enthlâknain naupangte chu an thiltihte a thuptîr zâwk tih an hmu chhuak a ni.

Thunun bur pawh hi a ni lo tih a chiang hle a ni. Pathian Jehova ngei pawhin a thil siamte chu a thu âwih tûrin a tilui lo va, nangni nu leh pate pawhin in tilui tûr a ni bîk lo. (Deuteronomy 30:19) A nih chuan, engtin nge i fa tleirâwlte chu nungchang lama thu tlûkna fing siam tûra in ṭanpui theih?—Thufingte 27:11.

A theih dân bulpui ber chu in fate an têt lai aṭanga sawipui chhoh zel hi a ni a. * (Thufingte 22:6) An lo tleirâwl chhuah hunah pawh sawipui chhunzawm zêl ang che. Nu leh pa in nih angin, in fa tleirâwlte’n thu rin tlâk an hmuhna in ni tûr a ni. Britain rama tleirâwl pakhat Alicia-i chuan: “Mi tam tak chuan mipat hmeichhiatna chungchângah chuan ṭhiante kan be zâwk tûrah an ngai a; mahse, chu chu a dik lo. He mi chungchâng kan nu leh pate sawi chu kan ngaihlu a. An thu sawite chu kan ring thlap a ni,” tiin a sawi.

Nungchang Tehna Ṭha Neih A Ṭûlna

Naupangte chuan an kum upat chhoh ang zêlin mipat hmeichhiatna chu fa neihna mai a nih lohzia an hriat a ngai a. “Chhia leh ṭha fiah tûrin an hriat theihnate chu an sawizawi” a ngai bawk a ni. (Hebrai 5:14) A tawi zâwnga sawi chuan, anni chuan tehna—an rin ngheh tlat mipat hmeichhiatna lama nungchang ṭha tehna—leh chu mi nêna inmil nungchang chu an neih a ngai a ni. Engtin nge i fa tleirâwlte chu nungchang ṭha i zirtîr theih?

Nangma neih tehnate ngaihtuahnain ṭan ang che. Entîr nân, inngaihna—nupa ni lote inkâra mipat hmeichhiatna hmanna—chu thil sual a ni tih i ring tlat a ni. (1 Thessalonika 4:3) Chu mi chungchânga i dinna chu i fate’n an hriat ngei a rinawm a; i rinna thlâwptu Bible chângte pawh an sawi thei hial mai thei. Han zâwt ta ila inneih hmaa mipat hmeichhiatna hman hi a dik lo tiin an chhâng nghâl vat ṭhîn pawh a ni thei bawk.

Mahse, chu mai chu a tâwk lo. Sex Smart tih lehkhabu chuan ṭhalai ṭhenkhatin mipat hmeichhiatna chungchânga an nu leh pate ngaih dân a pâwnlâng maia an ṭâwmpuizia heti hian a sawi a ni: “Anni chuan mahniin ngaih dân an siam hlei thei lo. An beisei loh tak dinhmuna an din a, ‘an kal theih chin tûr’ an hriat nghâl mai loh hian, buaina nasa tak an tâwk ṭhîn,” tiin. Hei ngei hi a ni, tehna ṭha neih a ṭûl chhan chu. Chutiang tehna nei tûrin i fa tleirâwlte chu engtin nge i ṭanpui theih?

I tehna tichiang hle rawh. Mipat hmeichhiatna hi nupa kâr chauhva hman tûr a ni tih i ring em? I rin chuan, i fa tleirâwlte hnênah chiang takin hrilh nawn fo rawh. Beyond the Big Talk tih lehkhabu chuan “nu leh pate’n tleirâwl laia mipat hmeichhiatna hman an duh lohzia an hrilh ṭhinte chuan mipat hmeichhiatna an hman hma loh tlângpui a rinawm” tih zir bingnain a târ lan thu a sawi.

Kan sawi tâk angin, nungchang tehna ṭha i neihte hrilhhriatna mai chuan i fate chu, chu mi milin a nuntîr kher lo vang. Amaherawhchu, chhûngkuain a chhawm atâna i duh nungchang tehna ṭha chiang taka sawi chhuahna chuan naupangte chu mahni tehna siam tûra an mamawh nghahchhan a pe a ni. Fate chuan an tleirâwl laiin an nu leh pate nungchang tehna chhawm lo angin lang ṭhîn mah se, a tâwpah an zînga tam tak chuan an chhawm ve nge nge ṭhîn tih zirna chuan a târ lang a ni.

HETI HIAN TICHHIN TEH: Thilthleng engemaw chu inbiakna ṭan nân leh nungchang lama i tehna hrilhhriat nân hmang rawh. Entîr nân, pâwngsual chanchinte a thang a nih chuan heti hian i sawi thei ang: “Mipa ṭhenkhatin hmeichhiate an cheibâwl dân chu ka ten ngawt mai. Chutiang ngaihtuahna chu khawi aṭanga an neih nge nia i rin?” tiin.

Mipat hmeichhiatna chungchânga thu dik hrilh vek rawh. Vaukhânna pêk a ngai a. (1 Korinth 6:18; Jakoba 1:14, 15) Mahse, Bible chuan mipat hmeichhiatna chu Setana thang ang ni lovin, Pathian thilpêk angin a târ lang zâwk a ni. (Thufingte 5:18, 19; Hla Thlan Khâwmte 1:2) I fa tleirâwlte hnêna a hlauhawmna chauh i hrilh chuan, mipat hmeichhiatna chungchângah Bible thute nêna inmil lo thlîr dân veiherh an neih phah thei a ni. France rama nula Corrina-i chuan: “Ka nu leh pate’n nungchang bawlhhlawhna an sawi chhiat nasat êm avângin mipat hmeichhiatna hrim hrim pawh sualah ka ngaih phah a ni,” tiin a sawi.

I fate chu mipat hmeichhiatna chungchâng thu dik hrilh vek ngei ang che. Mexico rama nu pakhat, Nadia-i chuan: “Ka fa tleirâwlte hnênah chuan mipat hmeichhiatna hi mihringte’n hlim taka an hman atâna Pathian Jehova pêk thil ṭha leh pângngai tak a ni a. Mahse, chu chu nupa kâr chauhva hman tûr a ni. Kan hman dân azirin hlimna emaw, hrehawmna emaw min thlen thei a ni tih hriattîr ka tum reng ṭhîn,” a ti.

HETI HIAN TICHHIN TEH: I fa tleirâwlte mipat hmeichhiatna chungchâng i sawipui leh hunah, in titina chu thu ṭha takin tlip ṭhîn ang che. Mipat hmeichhiatna chu nakina nupui pasal an neih huna hlim taka an hman theih tûr Pathian thilpêk ṭha tak a nihzia hrilh hreh suh la. Nupui pasal an neih hma zawnga Pathian tehna an zawm tlat theih i rinzia hrilh ang che.

I fa tleirâwl chu a rah chhuah bûk tûrin ṭanpui rawh. Nun kawng engkima thu tlûkna ṭha siam tûrin tleirâwlte chuan duhthlanna siam tûr awm theite an hriat a ngai a; tin, chûng duhthlan tûr tinte sâwtna leh sâwt lohna an bûk thiam a ngai bawk. Thil dik leh dik lo an hriat mai chu a tâwk tûrah ngai suh. Australia rama Kristian pakhat, Emma-i chuan: “Ka vânglaia ka thil tihsualte ka thlîr lêt hian, Pathian tehnate hriat leh pawm a inang lo hle tih ka chiang khawp mai. Chûng tehnate zawm a hlâwkna leh zawm lohna rah chhuahte hriatthiam chu a pawimawh hle,” tiin a sawi.

Bible thupêkte chu a rah chhuah tûr hrilhfiahnain a zui ṭhin avângin, chu chuan min ṭanpui thei a ni. Entîr nân, Thufingte 5:8, 9 chuan tlangvâlte chu ‘an ropuina mi dangte hnêna pêk a nih loh nân’ inngaih tlânsan tûrin a fuih a. Heta târ lan angin, inneih hmaa mipat hmeichhiatna hmangtute chuan nungchang ṭhatna te, thinlung kima rawngbâwlna te, leh mahni inzahna te an hloh va. Chutiang mize ṭha hloh lotute tân chuan anni chu an iaiawm ṭhîn a ni. Pathian dânte pawisak lohnain tisa lam, rilru lam, leh thlarau lama chhiatna a thlen dân ngaihtuahna chuan i fa tleirâwlte’n chûng dânte zawm an tumna chu a tinghet thei a ni. *

HETI HIAN TICHHIN TEH: I fa tleirâwlin Pathian tehnate zawm a finthlâkzia hmu thiam tûra ṭanpui nân tehkhin thute hmang rawh. Entîr nân, heti hian i sawi thei ang: “Ei rawngbâwlna mei chu a ṭha a; ram tikângtu mei erawh a ṭha lo. A danglamna chu eng nge ni a, i chhânna chu mipat hmeichhiatna chungchânga Pathian ramri siam nên engtin nge a inkûngkaih?” tiin. Thufingte 5:3-14 thu chu inngaihna sual rahchhuah hlauhawm tak hre thiam tûra i fa tleirâwlte ṭanpui nân hmang rawh.

Japan rama kum 18 mi Takao-a chuan: “Thil dik ka tih a ngai tih ka hria; mahse, tisa châkna ka chai reng a ngai a ni,” a ti. Chutiang harsatna nei ṭhalai i nih chuan i mal ṭan lo tih hriat chu i thlamuanpui ngei ang. Kristian puitling tak tirhkoh Paula meuh pawhin: “Thil ṭha tih ka duh laiin sualna ka hnênah a lo awm ṭhîn,” tiin a sawi.—Rom 7:21.

Tleirâwlte chuan chutianga sual tih châkna chai reng chu thil sual a ni reng bîk lo tih an hre tûr a ni. Chu chuan mi eng ang nge nih an duh tih ngaihtuah tûrin a tur thei a. Chu chuan anni chu, ‘Mahni inthunun a, nungchang ṭhatna nei leh thinlung kima rawngbâwltu nia hriat hlawh chu ka duh nge ni a, a châkna laka tlâwm mai ṭhîntu hnungzui nia hriat hlawh chu ka duh zâwk?’ tih zawhna ngun taka ngaihtuah tûrin a ṭanpui thei a ni. Nungchang tehna ṭha neihna chuan i fa tleirâwl chu he zawhna fing taka chhâng tûrin a ṭanpui ang. (w11-E 02/01)

[Footnote-te]

^ par. 3 He thuziakah hian hming ṭhenkhat chu thlâk a ni.

^ par. 10 In fate mipat hmeichhiatna chungchâng sawipui ṭan dân leh an kum upat ang zêla sawipui tûr thute chungchânga rawtna hmuh nân, Vênnainsâng, December 1, 2010, phêk 12-14 en ang che.

^ par. 22 Hriat tam lehzual nân, Jehova Thuhretute tihchhuah Awake! (English) April 2010-a chhuaka “Ṭhalaite Zawhna . . . Mipat Hmeichhiat Hmannain Kan Inlaichînna A Tiṭha Zual Ang Em?” tih thuziak chu en rawh.

HETI HIAN INZAWT RAWH . . .

Ka fa tleirâwl hian nungchang ṭha tehna nghet tak a vawng tih finfiahna eng nge ka neih?

Mipat hmeichhiatna chungchâng ka fa tleirâwlte ka sawipui hian chu chu Pathian thilpêk angin ka târ lang deuh nge ni a, Setana thang ang zâwkin?

[Phêk 12-naa bâwm]

Bible Chuan Fiah A Dâwl

“Mipat hmeichhiatna chungchânga Bible kaihhruainate chuan fiah a dâwl a. Tleirâwl tam takin puitlin hmaa mipat hmeichhiatna hman rah chhuah rilru natna nasa tak, innei si lo va naupai te, leh AIDS leh mipat hmeichhiat hmanna aṭanga inkaichhâwn theih natna dangte an tawrhna tûn lai hunah hian, inneih hmaa mipat hmeichhiatna hmang lo tûra Bible fuihna . . . chu pawimawh tak, ‘mipat hmeichhiatna him’ awmchhun, leh sâwt tak a ni.”—Parenting Teens With Love and Logic.