Chhûngkaw Hlim Neih Dân Kawngte

Fa Neihnain Inneihna A Nghawng Dân

Charles-a: * “Mary nên chuan fanu thar kan nei chu kan lâwm hle a. Mahse, a pian hnu thla engemaw zât chhûng chu mut ka kham lo hle. Amah enkawl chhoh dân tûr ruahmanna kan siam ṭeuh va; mahse, chûngte chu a thâm ral thuai a ni.”

Mary: “Fa ka neih hnu chuan, ka duh ang angin ka nung thei tawh lo. Hnute bûr siam te, a zun huh thlâk te, a nih loh leh naute ṭap awih mut te chu ka nuna ka thil ngaih pawimawh ber an ni ta thut mai a. Chu insiam remna chu a lian tham hle. Thla engemaw zât hnuah chauh Charles-a nêna kan inlaichînna chuan ngai a awh leh thei a ni.”

MI TAM tak chuan fa neih chu nuna hlimna nasa berte zînga mi a ni tih an pawm ngei ang. Bible chuan naupangte chu Pathian laka “rochan” niin a sawi. (Sâm 127:3) Charles-a leh Mary ang fa tîr nei nupate chuan fate’n rin loh zâwng taka inneihna a nghawng theihzia an hre bawk. Entîr nân, fa tîr nei nu ber chuan a fa chu a ngaihsakin, a taksa leh a thinlung hian a fa sên mamawh neuh neuhte a chhân lêt dân chu mak a ti mai thei a ni. Naute pa pawh chuan a nupui leh naute inkâra inzawmna awm chu mak ti ve tho mai thei mah se, ngaihthah a ni ta thut mai chu a lunghnûrpui thei bawk.

Dik tak chuan, fa tîr neih chu nupa kâra harsatna siamtu a ni thei a. Fa enkawl a hautak avângin mi mala rilru ngaih ngam lohna an neihte leh nupa inkâra buaina chinfel loh an neihte chu a lo lang chiang lehzual thei a ni.

Engtin nge fa tîr nei nupate chu an fa piang hlimin ngaihsakna zawng zawng a mamawh lai atîr lam thla tlêmte chhûng chu an insiamrem theih ang? Engtin nge nupate chuan an inlaichînna chu an vawn reng theih ang? Fa enkawl dân chungchânga an inlungrual lohnate chu engtin nge an chinfel theih ang? Hêng harsatnate a mal mala bih chiangin, sukiang tûra Bible thu bulte’n nupate a ṭanpui theih dân i lo ngaihtuah ang u.

HARSATNA 1: Naute bâk ngaihtuahna hun a awm ta lo.

Nau piang hlim chuan a nu hun leh ngaihtuahna zawng zawng a la a. Nu chuan a fa sên  enkawlna aṭangin chhûngrila lungawina a nei thei a. Chutih laiin, a pasal chuan ngaihthah nia inhriatna a nei thei a ni. Brazil rama chêng Manuel-a chuan heti hian a sawi: “Ka nupuiin kei aia kan nautê a ngaihsak ta zâwk chu inthlâk thlengna pawm harsa ka tih ber a ni a. Tûn hma chuan, keimah chauh min ngaihtuah ṭhîn kha a ni a, tûnah chuan vawi leh khatah nautê chauh a ngaihtuah ta,” tiin. Engtin nge chutiang inthlâkna lian tham tak chu i hmachhawn theih ang?

▪ Hlawhtlin theih dân: Dawhthei rawh. “Hmangaihnain a dawhthei a, ngil a nei bawk ṭhîn; hmangaihnain . . . mahni hma a sial lo va, a thinur duh lo va,” tiin Bible chuan a sawi a ni. (1 Korinth 13:4, 5) Nupate’n fa an han neih chuan chu fuihna zâwm tûrin eng nge an tih ve ve theih?

Pasal fing chuan nausên piangin tisa lam leh rilru lama a nu a nghawng dân hriat tumin, a nupui a hmangaihzia chu a lantîr ṭhîn a. Chutianga hriat a tum chuan, a nupui mizia a inthlâk thut thut chhan chu a hre thiam ang. * Fanu thla 11 mi lek nei, France rama chêng Adama chuan heti hian a ti: “Ka nupui mize inthlâkthleng chu hriat thiam leh dawh harsa tih châng ka nei ṭhîn. Mahse, ka chunga lungni lo a ni lo va, kan dinhmun thar avânga lo awm tûn hmaa kan la hriat loh harsatnate a hmachhawn vâng a ni zâwk tih hriat reng ka tum tlat a ni,” tiin.

I nupui chuan ṭanpui i tumna hriat thiam loh châng a nei em? A nei a nih chuan, thinur nghâl mai suh. (Thuhriltu 7:9) Dawhtheihna nên mahni tân ni lovin, a tâna ṭha ber tûr chu ngaihtuah zâwk la, chutiang chuan thinurna i pumpelh ang.—Thufingte 14:29.

Kawng lehlamah chuan, nupui fing chuan a pasal chu a mawhphurhna thar chelh thei tûra fuih a tum ang a. A pasal chu a tîrah khawr deuh pawh ni se, dawhthei takin naute zun huh thlâk dân emaw, hnute bûr siamsak dân emaw chu zirtîrin, fa enkawlnaah a inhnamhnawihtîr ang.

Fanu thar nei kum 26 mi Ellen-i chuan a pasal a cheibâwl dân a thlâk a ngai a ni tih a hria a. Heti hian a sawi a ni: “Nautê chu ka ta neih bîk loh deuh a ngai a. A enkawl dân tûr ka hrilh anga tih a tum hian, a tihsualna laite lo sawisêl nghâl zêl lo tûra ka inhrilh ṭhin a ngai bawk,” tiin.

HETI HIAN TICHHIN RAWH: Nupuite u, in pasalte’n naute an enkawlna kawngah in tih ṭhin dân ang lo deuhva thil an tih hian sawisêl duhna emaw, tihṭhat leh duhna emaw in neih chu do vang che u. An tih ṭhat chin chu fak ula, chu chuan inrin tâwkna a neihtîr lehzual ang a, in mamawh ṭanpuina pe zêl tûrin a fuih bawk ang. Pasalte u, in fa a pian hnu thla engemaw ti chhûng chu a tam thei ang bera in nupuite in ṭanpui theih nân thil pawimawh vak lote tih nân hun hmang tlêm deuh vang che u.

HARSATNA 2: Nupa anga in inlaichînna a chau tawlh tawlh.

Mut kham loh avânga chauhna leh beisei loh taka lo thleng harsatnate avângin, fa nei thar nupate chuan inlaichînna ṭha neih chu harsa an ti a ni. Kum thum mi leh kum khat mi fa nei French nu, Vivianne-i chuan: “A tîrah chuan, nu ka nih anga ka tih tûrte ka ngaihsak êm avângin, nupui ka nihna chu ka theihnghilh ṭhelh a ni,” tiin a sawi.

Kawng lehlamah, pasal chuan nau painain tisa leh rilru lama a nupui a nghawng dân chu a hre chang lo thei. Tûn hmaa rilru lam leh mipat hmeichhiatna lam atâna hun leh tha in lo hman ṭhinte chu nau thar lo piang tâna in hman a ngai thei a ni. Chuti chu, engtin nge nupate chuan ṭanpui ngai an fa duhawm tak chu an inkâra hêm thlâktu an nih lohtîr theih?

 ▪ Hlawhtlin theih dân: Hmangaihna intiam nawn ṭhîn rawh u. Inneihna chungchângah Bible chuan: “Mipain a nu leh a pa a kalsan ang a, a nupui a vuan ang: tichuan tisa pum khat an lo ni tawh ang,” tiin a sawi. * (Genesis 2:24) Fate’n a tâwpa an nu leh pa an kalsan chu Pathian Jehova ruahman dân rêng a ni a. He mi nêna inkalh takin, nupate erawh chu dam chhûng zawnga tisa pum khat ni tûrin a beisei thung a ni. (Matthaia 19:3-9) Engtin nge he mi hriatthiamna hian fa nei thar nupate chu thil ngaih pawimawh indawt dân ṭha vawng tûra a ṭanpui theih?

A thusawi kan târ lan tâk Vivianne-i chuan: “Genesis 2:24 thu ka ngaihtuah a, chu chuan ka fa nên ni lovin, ka pasal nên ‘pum khat’ kan ni zâwk tih hre thiam tûrin min ṭanpui a. Kan inneihna tihngheh sauh a ngai a ni tih ka hmu thiam ta a ni,” tiin a sawi. Fanu kum hnih mi nei Theresa-i chuan: “Ka pasal hlat deuh nia inhriatna ka neih ṭan hian, rei lo te chhûng pawh ni se, nî tina ngaihsakna pumhlûm pe tûrin hma ka la nghâl vat a ni,” tiin a sawi.

Pasal i nih chuan, in inneihna tinghet tûrin eng nge i tih theih? I nupui hnênah i hmangaih thu hrilh ṭhîn la. Chu chu dimdâwina lantîrin nemnghet rawh. I nupuiin rilrua ngaih ngam lohna a neih mai theihte paih bosak tûrin ṭan la tlat ang che. Kum 30 mi fa nei tawh Sarah-i chuan: “Nupuite chuan naupai hmaa an taksa ang pu tawh lo mah se, ngaihhlut leh hmangaih an la ni tho tih inhriatna neihtîr an mamawh a ni,” tiin a sawi. German rama awm fapa pahnih nei Alan-a chuan a nupui rilru lam mamawh phuhrûk a ngaihzia a hria a, heti hian a sawi a ni: “Ka nupui a lungngaih laia thlamuan chu ka tum reng ṭhîn,” tiin.

Fa neihna chuan nupa inkâra mipat hmeichhiat hmanna a tikhaihlak ang tih chu hriat sa a ni a. Chuvângin, chu mi chungchâng chu an sawi dûn tûr a ni. Bible chuan nupate mipat hmeichhiatna hman chungchânga inthlâkthlengna chu ‘rem an tih ve ve’ chauhva neih tûr a nih thu a sawi. (1 Korinth 7:1-5) Chutiang ni tûr chuan inbiak pawh a ngai a. I seilenna leh hnam dân azirin, i kawppui nêna mipat hmeichhiatna chungchâng sawi chu i hreh mai thei. Mahse, fa enkawl mêk nupate tân chutianga sawiho chu thil pawimawh tak a ni a. Chutiang hunah chuan ngilnei tak, dawhthei tak, leh inhawng takin thu sawi ṭhîn ang che. (1 Korinth 10:24) Chutiang chuan, i kawppui nêna inhriatthiam lohna in pumpelh ang a, in inhmangaihna a zual zêl ang.—1 Petera 3:7, 8.

Nupate chuan lâwmthu inhrilh tawnin an inhmangaihna chu an tizual thei bawk a. Pasal fing chuan fa nei thar a nupuiin mi dang hriatpui loh hna tam tak a thawk a ni tih a hria ang. Vivianne-i chuan: “Ni a han ral meuh chuan ni lêngin naute awm mah ila engmah thawk chhuak lo anga inhriatna ka nei fo ṭhîn!” tiin a sawi. Nupui fing chu buai hle mah se, a pasalin  chhûngkaw tâna a thiltihte ngainêp lo tûrin a fîmkhur ang.—Thufingte 17:17.

HETI HIAN TICHHIN RAWH: Nute u, naute muthilh hlânin lo chhîng ve zawk ṭhîn ang che u. Chutiang chuan in intichak thar leh ang a, in inneihna atân tha leh zung in nei lehzual ang. Pate u, in nupuite an chawlh hahdam theih nân a theih hun apiangin zânah naute hnute bûr pein, zun huhte thlâk ve ṭhîn ang che u. I nupui i hmangaihna chu lehkha tâwi hnutchhiah te, sms thawn te, a nih loh leh phone-a biakna te hmangin nemnghet ṭhîn ang che u. Nupaa hmai chhana inbiak nân hun insiam ula. In naute chanchin mai ni lovin, in chanchin pawh sawi ve ṭhîn ang che u. In kawppui nêna in inṭhianna chu tinghet reng ula, fa nei nupa in nih anga harsatna in tawhte chu in hmachhawn ṭha zâwk thei ang.

HARSATNA 3: Fa enkawl dân tûr chungchângah in thu a inhmu lo.

Nupa inkâra inhnialna chu an lo seilenna inan loh vânga lo chhuak a ni thei a. Japan mi Asami leh a pasal Katsuro chuan he harsatna hi an tâwk a. Asami chuan: “Katsuro chu kan fanu hnêna zalênna pe tam mah mah nia ka hriat laiin, ani chuan khuahkhirh lutukah min ngai thung a ni,” tiin a sawi. Engtin nge chutianga inkalh lo tûra hma in lâk theih?

▪ Hlawhtlin theih dân: I kawppui nên inbepawpin, in ṭanpui tawn rawh u. Lal fing Solomona chuan: “Chapona chuan inhauhna mai a tichhuak a, thunun ṭhat mi hnênah erawh chuan finna a awm,” tiin a ziak a ni. (Thufingte 13:10) Fate enkawl dân tûr chungchânga i kawppui ngaih dân chu eng chen nge i hriat? Fa enkawl dân tûr sawiho nâna a lo pian chhuah thleng in nghah chuan, chu harsatna hlawhtling taka hmachhawn aiin in inkâra thu inhmuh lohna chinfel tumin in buai zâwk ang.

Entîr nân: “Engtin nge kan fa chu ei dân ṭha leh mut hunbi nei tûrin kan zirtîr ang? Mut hunah nautê chu ṭap ta se, kan pawm chhuak ziah kher ang em? Engtin nge kan nautê chu êk bêl hman dân kan zirtîr ang?” tih zawhnaahte hian in inlungrual vek em? Hêng chungchânga thu tlûkna in siamte chu nupa dangte siam nên a inang lo ngei ang. Fa pahnih nei Ethan-a chuan: “Inlungrual theih nân inbiak rem a ngai a. Chutiang chuan fate mamawh chu phuhrûk theih a ni ang,” tiin a sawi.

HETI HIAN TICHHIN RAWH: I nu leh pate’n an enkawl chhoh dân che chu ngaihtuah la. Mahni fa i enkawlna kawnga entawn i duh an rilru put hmang leh thiltihte chu thlang rawh. Tin, rilru put hmang leh thiltih pumpelh tûrte a awm a nih chuan chûng pawh chu hria ang che. Chûng chu i kawppui nên sawiho ang che u.

Fa Neihna Chuan Inneihna A Tiṭha Thei

Inkawpa vûra tleng ṭhînte’n inzir nân hun leh dawhtheihna an neih a ngai ang bawkin, fa nei nu leh pa tân pawh insiam rem nân hun a ngai a. Mahse, a tâwpah chuan inrintâwkna in lo nei ang.

Fa enkawlna chuan i kawppui laka i inpêkna chu a fiahin, in inlaichînna chu chatuan atân a thlâk danglam ang. Mahse, chu chuan mize ṭha duhawm takte neih theihna hun remchâng a pe bawk ang che. Bible thurâwn fing takte i nunpui chuan: “Fate enkawlna chuan ka nupui leh ka chungah nghawng ṭha a nei a ni. Tûnah chuan mahni hma kan sial tawh lo zâwk a, kan inhmangaihin, kan inhre thiam tawn tawh zâwk a ni,” titu Kenneth-a ang i ni ve thei ang. Inneihnaa hetiang inthlâk thlengnate hi a duhawm hle a ni. (w11-E 05/01)

[Footnote-te]

HETI HIAN INZAWT RAWH . . .

▪ Kâr hmasa chhûng khân, chhûngkaw tâna ka kawppui thiltih ka hlutzia lantîr nân eng nge ka tih?

▪ Ka kawppui nêna fa enkawl dân tûr chungchâng ni lo thil danga rilru tak zeta kan titi hnuhnûn ber chu engtik khân nge?