A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

‘Chak Tak Leh Huai Takin Awm Rawh’

‘Chak Tak Leh Huai Takin Awm Rawh’

‘Chak Tak Leh Huai Takin Awm Rawh’

“Chak tak leh huai takin awm phawt mai rawh . . . LALPA i Pathian chu . . . i hnênah a awm zêl dâwn alâwm.”—JOS. 1:7-9.

ENGTIN NGE KAN CHHAN ANG?

Eng kawngin nge Enoka leh Nova chuan huaisenna an lantîr?

Engtin nge hmân laia hmeichhe ṭhenkhat chu rinna leh huaisenna kawnga entawn tlâk tak an nih?

Huaisenna kawnga ṭhalaite entawn tûr siam engin nge i rilru khawih?

1, 2. (a) Nuna kawng dik zawh tûrin a châng chuan eng nge kan neih ngai? (b) Eng thu nge kan bih chian ang?

HUAISENNA chu hlauhna, zahzumna, leh dawihzepna kalh chiah a ni a. Mi huaisen chu mi chak leh mi rorum angin kan ngai mai thei a ni. Mahse, kan nî tin nuna kawng dik zawh zêl tûr chuan ngawi renga huaisenna neih a ngaih châng a awm a ni.

2 Bible-a chhinchhiah mi ṭhenkhat chuan dinhmun hrehawm tak hnuaiah pawh hlauh an nei lo va. Mi dangte chuan Jehova chhiahhlawh tam takte tawh ang dinhmun hnuaiah huaisena an lantîr a ni. Bible-a chuang huaisenna kawnga entawn tûrte aṭangin eng nge kan zir theih? Engtin nge kan huaisen theih?

PATHIAN NGAIHSAK LO KHAWVELA THUHRETU HUAISENTE

3. Enoka khân Pathian ngaihsak lote tawn tûr eng nge a sawi lâwk?

3 Nova hun lai Tuilêt hmaa leia mi suaksualte zînga Jehova thuhretu ni tûr chuan huaisen a ngai a. Mahse, “Adama aṭanga pasarihna,” Enoka chuan he hrilh lâwkna thu hi a puang chhuak a ni: “Ngai teh u, mi zawng zawng chunga rorêl tûr leh Pathian ngaihsak lote zawng zawng Pathian ngaihsak lohna hna Pathian ngaihsak lo chunga an thawh zawng zawng kawngah leh Pathian ngaihsak lo mi sualten a chungah thu khauh tak an sawi zawng zawng kawnga thiam loh chantîr tûrin Lalpa chu a mi thianghlim sîngkhatte nên a lo kal a ni,” tih hi. (Jud. 14, 15) Chu hrilh lâwk thu chu a thlen famkim ngei dâwn avângin Enoka chuan thil thleng tawh angin a sawi a. Pathian ngaihsak lotute chu khawvêl pum huap tuilêtah an boral ta rêng a ni!

4. Eng dinhmun hnuaiah nge Nova chu ‘Pathian nên an lên dun’?

4 Enoka’n thu hrilh lâwkna hna a thawh hnu kum 650 aia tam, B.C.E. 2370-ah Tuilêt chu a lo thleng ta a. Enoka thih leh Tuilêt inkârah chuan, Nova chu lo piangin, chhûngkua a din a, a fapate nên chuan lawng an tuk a ni. Vântirhkoh suaksualte chuan mihring taksa ang rawn puin, hmeichhe hmêl ṭhate nupuiah an rawn nei a, fate an nei a, chûng an fate chu Milianho an ni a. Chu bâkah, mihringte sualna chu a nasain, lei hi inpâwngnêknain a khat zo ta bawk a ni. (Gen. 6:1-5, 9, 11) Chutiang dinhmun hnuaiah pawh, “Nova chu Pathian nên an lêng dûn ṭhîn a,” “felna thu hriltu” angin huaisen takin thu a hril ṭhîn. (2 Petera 2:4, 5 chhiar rawh.) Hêng ni hnuhnûngahte hian chutiang bawk huaisenna chu kan mamawh a ni.

RINNA LEH HUAISENNA AN LANTIR

5. Engtin nge Mosia chuan rinna leh huaisenna a lantîr?

5 Mosia chu rinna leh huaisenna kawnga entawn tûr ṭha tak a ni a. (Heb. 11:24-27) Ani chu Pathianin B.C.E. 1513 aṭanga 1473 thlengin Israel mite Aigupta aṭanga hruai chhuak tûr leh thlalêra anmahni kaihruai tûrin a hmang a ni. Mosia chuan chu hna thawk tûra tling niin a inhre lo va; mahse, a pawm ta tho a ni. (Ex. 6:12) Amah leh a unaupa Arona chu Aigupta lal nunrâwng tak Pharaoa hmaah inlan fovin, Aigupta pathiante tihmualpho nân leh A mite chhan chhuah nâna Jehova’n Hri Sâwm a tlâktîr tûr thu chu huaisen takin an puang a ni. (Ex., bung 7-12) Mosia chuan Pathian ṭanpuina tâwp ngai lo a dawn avângin, rinna leh huaisenna a lantîr a, keini pawhin chutiang ṭanpuina chu kan dawng ve a ni.—Deut. 33:27.

6. Sawrkâr thuneitute’n min dâwp a nih chuan, engtin nge huaisenna nêna thu kan hril theih ang?

6 Mosia neih ang huaisenna chu kan mamawh ve a ni, Isua’n hetianga a sawi avângin: “Keimah avângin hotute leh lalte hmaah anmahni leh Jentailte hriattîrna tûrin an la hruai ang che u. Nimahsela an mantîr hunah che u chuan, ‘Engtin nge, eng thu nge ka sawi ang?’ tiin, lungkham suh ang che u; in sawi tûr chu a hun takah chuan a hriattîr dâwn si che u a. A sawitu chu nangni in ni dâwn si lo va, in Pa thlarauvin nangmahniah a sawi zâwk dâwn a ni,” tih hi. (Mt. 10:18-20) Sawrkâr thuneitute’n min dâwp a nih chuan, Jehova thlarau chuan rinna leh huaisenna neiin zahthiam taka thu hril thei tûrin min ṭanpui ang.—Luka 12:11, 12 chhiar rawh.

7. Engvângin nge Josua chu a huaisen a, a hlawhtlin?

7 Pathian Dân zir ziahna chuan Mosia thlâktu, Josua chu rinna leh huaisenna a neihtîr a. B.C.E. 1473-a Israelte Ram Tiam an luh ṭêp lai khân Pathian chuan Josua hnênah: “Chak tak leh huai takin awm phawt mai rawh,” tiin thu a pe a ni. Josua chuan Dân thu a zawm chuan fing taka thil tiin, a hlawhtling ang a. Ani chu, “Hlau suh la, zâm hek suh: LALPA i Pathian chu i kalna apiangan i hnênah a awm zêl dâwn alâwm,” tiha hrilh a ni. (Jos. 1:7-9) Chûng thute chuan Josua chu a va tichak dâwn em! Kum ruk chhûng lekin—B.C.E. 1467-ah chuan Ram Tiam chu an lâk zawh deuhthaw avângin, Pathian chu a hnênah a awm ngei tih a chiang a ni.

HUAISEN TAKA PATHIAN RAWNGBAWL HMEICHHIATE CHU

8. Engtin nge rinna leh huaisenna kawngah Rahabi kan entawn theih?

8 Kum zabi kal taahte khân, hmeichhe tam tak chuan Jehova rawngbâwlnaah huaisenna an lantîr a. Entîr nân, Jeriko khuaa nawhchizuar Rahabi chuan Pathian rinna neiin, enthlatu atâna Josua tirh mi pahnihte chu huaisen takin a thukrû a, chu mi khaw lal ṭhuihruaite chu kawng dik lo a kawhhmuh a ni. Israelte’n Jeriko khua an lâk chuan amah leh a chhûngte chu chhanhimin an awm a. Rahabi chuan a nun kawng sual kalsanin, Jehova rawng rinawm takin a bâwl a, Messia thlahtu a lo ni ta a ni. (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mt. 1:1, 5) A rinna leh huaisenna avângin malsâwm a va ni tak êm!

9. Engtin nge Debori te, Baraka te, leh Jaeli te chuan huaisenna an lantîr?

9 Josua thih hnu B.C.E. 1450 vêlah chuan, rorêltute’n Israel ramah ro an rêl a. Pathianin hma latu atâna rorêltu Baraka chêttîr tûra zâwlneinu Debori a hman lai chuan, Kanaan Lal Jabina chuan Israel mite chu kum 20 chhûng zet a lo hnehchhiah tawh a. Baraka chuan Kison lui ruama sipai leh indo tawlailîr 900 nêna lo thawk Jabina sipai lal Sisera bei tûrin a mi 10,000 te chu Tabor Tlângah a hruai khâwm a. Israelte’n chu lui ruam an pan lai chuan, Pathianin thâwklehkhatah tui a tilian a, chu chuan indona hmun chu chirhdûpa chantîrin, Kanaan mite tawlailîr chu che thei lovin a siam ta a ni. Baraka mite chuan an hneh a, “Sisera sipaiho zawng zawngte chu khandaihin an that vek a.” Sisera chuan Jaeli puan inah inhumhimna a zawng a; mahse, a mut hlânin Jaeli’n a that ta a ni. Baraka hnêna Debori hrilh lâwkna ang chiahin, chu hnehna ‘hming ṭha’ chu hmeichhia, Jaeli’n a chang ta a ni. Debori te, Baraka te, leh Jaeli te chuan huaisen taka thil an tih avângin, Israel chu “kum sawmli chhûng râlmuangin a awm a.” (Ro. 4:1-9, 14-22; 5:20, 31) Pathian ngaihsaktu mipa leh hmeichhia tam tak chuan chutiang rinna leh huaisenna chu an lantîr ve a ni.

KAN THUSAWI CHUAN MI DANGTE CHU HUAISENNA A PE THEI

10. Engvângin nge kan thusawi chuan mi dangte chu huaisenna a pe thei tih kan sawi theih?

10 Kan thusawi chuan Jehova betu kan unaute chu huaisenna a pe thei a. B.C.E. kum zabi 11-naah khân Lal Davida chuan a fapa Solomona hnênah: “Chak tak leh huai takin awm la, bei rawh; hlau suh la, zâm hek suh; LALPA Pathian, ka Pathian hi i hnênah a awm e; LALPA in lam hna zawng zawng hi peih vek a nih hma loh chuan a kalsanin a thlahthlam lo vang che,” tiin a hrilh a. (1 Chro. 28:20) Solomona chuan huaisen taka thil tiin, Jerusalem-ah Jehova biak in ropui tak chu a sa ta a ni.

11. Israel hmeichhe naupangin huaisen taka thu a sawina chuan mi pakhat nunah eng nghawng nge a neih?

11 B.C.E. kum zabi sâwmnaah, huaisen taka Israel hmeichhe naupang thusawi chuan phar natna vei mi pakhat tân malsâwmna a thlen a ni. Chu hmeichhe naupang chu sala hruai a ni a, Suria sipai hotu phar vei Naamana ina chhiahhlawh a lo ni a. Zâwlnei Elisa hmanga Jehova thilmak tih chungchâng chu hriain, hmeichhe naupang chuan Naamana nupui hnênah a pasal chu Israel rama a kal chuan Pathian zâwlneiin a lo tihdam tûr thu a hrilh a. Naamana chu Israel ramah chuan a kal ta ngei a, mak tak maia tihdam a niin, Jehova betu a lo ni ta a ni. (2 Lal. 5:1-3, 10-17) Chu hmeichhe naupang anga Pathian hmangaihtu i nih chuan, Pathian chuan i zirtîrtute, i zirpuite, leh mi dangte hnêna thu hril tûrin huaisenna a pe thei che a ni.

12. Engtin nge Lal Hezekia thusawi chuan a khua leh tuite a nghawng?

12 Dinhmun hlauhawm lai taka thu ṭha sawina chuan mi dangte chu huaisenna a pe thei a ni. B.C.E. kum zabi riatnaa Asuria mite Jerusalem bei tûra an thawh khân, Lal Hezekia chuan a khua leh tuite chu: “Chak takin, huai takin awm ula, Asuria lal leh a hote mipui chu hlau suh ula, zâm hek suh u, kan lama ṭang chu a lama ṭang aiin a chak zâwk si a: a lama ṭang chu tisa sipai an ni a, min pui tûr leh min dosak tûra kan lama ṭang erawh chu LALPA kan Pathian a ni si a,” tiin a thlamuan a. Chu a thusawi chu engtianga dawnsawn nge a nih? “Mipui chuan Juda lal Hezekia thu sawite chu an ring a.” (2 Chro. 32:7, 8) Chutiang thute chuan tihduhdaha kan awm hunah min tihuaisen theiin, kan Kristian unau dangte pawh a tihuaisen lehzual thei a ni.

13. Lal Ahaba in chhûng enkawltu Obadia chu engvângin nge huaisenna chungchânga entawn tûr a nih?

13 A châng chuan huaisenna chu thil sawi chhuah lohna hmanga târ lan a ni a. B.C.E. kum zabi sâwmnaah Lal Ahaba in chhûng enkawltu Obadia chuan Lalnu suaksual Jezebeli thupêk anga thah an nih loh nân huaisen takin Jehova zâwlnei zate chu “pûkah sawmnga têlin” a thukru a ni. (1 Lal. 18:4) Pathian ṭihtu Obadia angin, tûn laia Jehova chhiahhlawh rinawm tam tak chuan tiduhdahtute hnêna an Kristian unaute chanchin hrilh lohna hmangin anni chu huaisen takin an humhim a ni.

ESTHERI—LALNU HUAISEN TAK CHU

14, 15. Engtin nge Lalnu Estheri chuan rinna leh huaisenna a lantîr a, chu chuan eng nge a rah chhuah?

14 Lalnu Estheri pawhin rinna leh huaisenna nasa tak a lantîr a. B.C.E. kum zabi nga-naah chuan mi suaksual Hamana’n Persia Lalram chhûnga Juda mi zawng zawng tihhlum tumin a phiar rû a. Anni chuan ṭap ngawih ngawih a, chaw an nghei pawh chu a mak lo ve! An thinlung zawng zawngin an ṭawngṭai ngei ang tih pawh rinhlelh rual a ni lo. (Est. 4:1-3) Lalnu Estheri chu a lungngai hle a. A patea fapa Mordekaia chuan mihring suatna thupêk ziak chhâwn chu a hnênah a thawn a, Juda mite tâna duhsakna ngên tûra lal hnêna inlan tûrin a ti bawk a ni. Mahse, koh lohva lal hnêna kal tupawh chu tihhlum tûr an ni si.—Est. 4:4-11.

15 Mahse, Mordekaia chuan Estheri hnênah: ‘I ngawih mai mai chuan chhuahna chu hmun dang aṭangin a lo awm ang. Mahse, lal nihna i lo chan hi hetih hun atân ngei hian a ni dâwn lâwm ni?’ a ti a. Estheri chuan Mordekai chu Susan-a Juda mi zawng zawng ko khâwm a, chaw nghei tûrin a hrilh a. “Kei . . . pawhin [ka] nghei ve ang a; tin, dân lo angin lal hnênah ka lût ang a; tin, ka boral leh ka boral a ni mai ang,” a ti a ni. (Est. 4:12-17) Estheri chuan huaisen takin thil a ti a, a hming chawi lehkhabu chuan Pathianin a mite chu a chhanhim tih a târ lang a ni. Kan hunah hian, hriak thih Kristiante leh an ṭhian inpumpêkte chuan fiahna hnuaiah chutiang huaisenna chu an lantîr a—“ṭawngṭaina ngaithlatu” chu englai pawhin an lamah a ṭang a ni.—Sâm 65:2; 118:6 chhiar rawh.

“THLAMUANG TAKIN AWM RAWH”

16. Ṭhalaite chuan Isua hnên aṭangin eng entawn tûr nge an neih?

16 C.E. kum zabi khatnaah ṭum khat chu kum 12 mi Isua chu biak inah “zirtîrtute zînga ṭhua an thu lo ngaithlaa lo zâwtin” hmuh a ni a. Chu bâkah, “a thu hria apiang chuan a hriatzia leh a chhânzia chu mak an ti hle a.” (Lk. 2:41-50) Isua chuan naupang ni mah se, biak ina zirtîrtu puitlingte hnêna thil zâwt tûrin rinna leh huaisenna a nei a ni. Isua entawn tûr siam hriat rengna chuan Kristian kohhrana ṭhalaite chu ‘an beisei chhan zâwt apiangte hnêna chhân’ theihna hun remchâng dap tûrin a ṭanpui ngei ang.—1 Pet. 3:15.

17. Engvângin nge Isua’n a zirtîrte chu huaisen tûrin a fuih a, engvângin nge huaisen taka thil kan tih a ngaih?

17 Isua chuan mi dangte chu ‘thlamuang taka awm,’ a nih loh leh hlauh nei lova huaisen taka awm tûrin a fuih a. (Mt. 9:2, 22) A zirtîrte hnênah: “Ngai rawh u, a hun a thleng dâwn, a ni, a thleng tawh mêk, chu mi hunah chuan mahni in ṭheuhvah in darh vek ang a, keimah chauhvin mi thlahthlam ang; nimahsela Pa ka hnênah a awm avângin mahni chauhvin ka awm si lo. Hêng thu hi in hnênah ka sawi tawh hi, keimahah hian in thlamuanna tûrin. Khawvêlah hian hrehawmin in awm ṭhîn; nimahsela thlamuang [a nih loh leh, huaisen] takin awm rawh u, keiin khawvêl ka ngam ta,” tiin a hrilh a ni. (Joh. 16:32, 33) Isua hnungzuitu hmasate angin, khawvêl huat kan tâwk a; mahse, khawvêla mite ang i ni ve lo vang u. Pathian Fapa huaisenna chungchâng ngaihtuahna chuan he khawvêl bawlhhlawh kai lova awm reng tûrin huaisenna min pe thei a. Ani chuan khawvêl a ngam a, keini pawhin kan ngam ve thei a ni.—Joh. 17:16; Jak. 1:27.

18, 19. Tirhkoh Paula chuan eng rinna leh huaisenna nge a lantîr?

18 Tirhkoh Paula chuan fiahna tam tak a tâwk a. Ṭum khat phei chu Rom sipaite’n chhan chhuak lo sela chuan Jerusalem-a Judate’n an pawt darh vek ngei ang. Zan laiah: “Lalpa chu Paula kiangah a ding a, ‘Thlamuang takin awm rawh, Jerusalem khuaa ka thu i hriattîr ang bawk hian Rom khuaah pawh i hriattîr tûr a ni,’ a ti a.” (Tirh. 23:11) Paula chuan chutiang chiah chuan a ti a ni.

19 Paula chuan Korinth khaw kohhran tihbawlhhlawh tumtu “tirhkoh lian berte” chu huaisen takin a zilh a. (2 Kor. 11:5; 12:11) Anmahni ang lo takin ani chuan tân ina tân te, zin kawng hlauhawm taka zin te, hlauhawm dang te, rîlṭâmna te, tuihâlna te, leh mut hmuh lohna te, a Kristian unaute nasa taka a ngaihtuahna ang chi a tirhkoh nihna chu a finfiah thei a ni. (2 Korinth 11:23-28 chhiar rawh.) Paula rinna leh huaisenna chu Pathian pêk chakna vâng a ni tih a va lang chiang tak êm!

20, 21. (a) Huaisenna kan mamawh tih târ langtu entîrna pe rawh. (b) Eng dinhmun hnuaiahte nge huaisenna kan lantîr a ṭûl a, eng nge kan chian theih?

20 Kristian zawng zawng chuan tihduhdahna nasa tak chu an tâwk kher lo vang. Mahse, kan vai hian nuna harsatnate hmachhawn theih nân huaisenna kan mamawh a ni. Entîr nân, ṭhalai pakhat chu mi sual pâwla mi a ni a. Bible a zir hnu chuan inthlâkthlengna a siam a ngai tih a hria a; mahse, chu mi pâwl chhuahsan apiang chu thah an ni tlângpui a ni. Ani chu a ṭawngṭai a, an hotu hnênah chuan chu mi pâwla a awm theih loh chhan hrilhfiah nân Bible chângte a hmang a. Tichuan, phuba la lova chhuahtîr a niin, Lalram thuchhuahtu a lo ni ta a ni.

21 Chanchin ṭha hril tûr chuan huaisen a ngai a. School-a rinawmna vawng reng tûrin Kristian ṭhalaite chuan he mizia hi an mamawh a ni. Inkhâwmpui session zawng zawnga tel kim thei tûra hnathawhna pu ber hnêna chawlh dîl nân huaisenna neih a ngai thei a. Entîrna sawi tûr tam tak a awm a. Kan harsatna tawn chu engpawh ni se, Jehova chuan ‘rinnaa kan ṭawngṭaina’ chu a ngaithla ang. (Jak. 5:15) Ani chuan ‘chak tak leh huai taka’ kan awm theih nân a thlarau thianghlim min pe thei tak zet si a! (w12-E 02/15)

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 19-naa milem]

Enoka chuan Pathian ngaihsak lohna khawvêlah huaisen takin thu a hril

[Phêk 20-naa milem]

Jaeli chu a huaisenin a chak