A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Thilmak Tihte Chu A Thleng Thei Tak Zet Em?—Hnial Kalhna Tlânglâwn Pathumte

Thilmak Tihte Chu A Thleng Thei Tak Zet Em?—Hnial Kalhna Tlânglâwn Pathumte

Thilmak Tihte Chu A Thleng Thei Tak Zet Em?—Hnial Kalhna Tlânglâwn Pathumte

HNIAL KALHNA 1: Thilmak tihte hi leilung dân kalh a nih avângin thil thleng thei a ni lo. Leilung dân kan hriatte hian mi thiamte’n kan chhehvêla thilthlengte an zir chianna a ṭanchhan a. Mahse, kan chhehvêla thilthlengte kan hriatna chu a famkim loh êm avângin, leilung dân kan hriatna pawh a famkim lo hle a ni. (Joba 38:4) Scientist inpe tak pakhat chuan leilung dân a engemaw ber zir chian nân a dam chhûng hun a hmang zo pawh a ni thei a. Mahse, a kalhzâwng thil pakhat a hmuhna mai pawh chuan leilung dân a hriatthiamna chu a thlâktîr ang. Chu chu, “Choâk vâr pakhat chauh pawhin choâk zawng zawng dum vek tûra ngaihna chu a vaw thla a ni,” kan tih ang vêl a ni.

Thawnthu nuihzatthlâk ang reng tak pakhat chuan thil nih dân kimchang hre lova ngaih dân siam a awlsamzia a târ lang a ni. John Locke-a (1632-1704) chuan Dutch ambassador leh Siam lal thawnthu chu heti hian a sawi a: Dutch ambassador chuan lal hnênah a ram Holland chanchin hrilhin, an ramah chuan sai pawhin tui chunga kal theih châng a neih thu a hrilh a. Lal chuan a thusawi chu pawm lovin, dâwt a hrilh ngei niin a ngai a ni. Mahse, ambassador chuan lalin a nuna a la tawn loh thil engemaw chungchâng a sawina mai a ni a. Tui a lo khang a, vura a chan hian, chu chuan sai tluka rit pawh a dâwl thei tih lal chuan a hre lo a ni. Lal tân chuan thil nih dân kimchang a hriat loh avângin chutiang thil a thlen theih chu a âwih lo hle a ni.

Kum sâwmbi tam vak lo kal taa thil theih loh tûr anga ngaih ṭhin, tûn lai thil theih ni lawi sî-te zînga ṭhenkhat lo ngaihtuah ta ila:

● Thlawhna pakhat chuan New York aṭangin châwl miah lovin Singapore-ah khualzin mi 800 aia tam a phur thleng thei a, dârkâr khata mêl 560 (km 900)-a chakin a thlawhpui thei.

● Video conference hmanga inbiakna chuan khawmualpui hranga awmte chu hmaichhana inhmu ang maiin a inbiaktîr thei.

● Hla sâng tam tak chu nawhalh bâwm pawh tiat lovah a khung vek theih.

● Doctor mi zai thiamte chuan lung leh taksa pêng dangte pawh an thlâk thei.

Hêng thilte aṭang hian eng thu tâwp inâwm tak nge kan siam theih? Mihringte mahin kum engemaw zât lek kal taa thil theih loh tûr anga an ngaihte pawh an tihtheih tawh chuan, lei leh vân leh a chhûnga thil awm zawng zawngte siamtu Pathian chuan kan la hriat thiam loh thil emaw, kan la tih ve theih loh thil emawte chu a ti thei ngei ang, tih hi. *Genesis 18:14; Matthaia 19:26.

HNIAL KALHNA 2: Mite’n an rin theih nân Bible chuan thilmak tihte a rinchhan. Bible chuan thilmak tih zawng zawngte ring tûrin min ti lo. A nihna takah chuan, ring vek lo tûrin min hrilh hlauh zâwk a ni. Bible chuan thilmak tihte leh thiltih ropuite rin chungchângah fîmkhur hle tûrin chiang takin min vaukhân a ni: “Chu Dân Bawhchhepa chu Setana chakna nên a lo kal ang a, thiltihtheihna tinrêng te, chhinchhiahna tinrêng te, dâwt thilmak tinrêng te nên a lo thawk ang, boral mêkte tân fel lohna bumna tinrêng nên a ni ang,” tiin.—2 Thessalonika 2:9, 10.

Isua Krista pawhin mi tam takin amah zui angin an inchhâl ang a, a hnungzuitu dik tak erawh an ni lo vang tih a sawi bawk a. Ṭhenkhat phei chuan: “Lalpa, Lalpa, i hmingin thute kan sawiin, i hmingin ramhuaite kan hnawt chhuakin, i hmingin thil mak tam takte kan ti ṭhîn lo vem ni,” an ti hial ang. (Matthaia 7:22) Mahse, Isua chuan anni chu a hnungzuitute angin a pawm dâwn lo tih a sawi a ni. (Matthaia 7:23) Chuti a nih chuan, Isua chuan thilmak zawng zawng hi Pathian hnêna mi a nih vek lohzia a zirtîr tih a chiang hle.

Pathian chuan amah betute chu thilmak tihte chunga an rinna nghat mai tûrin a ti lo. Chutih ahnêkin, an rinna chuan thil awm ngeite a ṭanchhan zâwk tûr a ni.—Hebrai 11:1.

Entîr nân, Bible-a chhinchhiah thilmak thleng lâr tak, Isua Krista thawhlehna chungchâng hi lo ngaihtuah ta ila. Isua a thawhleh hnu kum engemaw zâtah chuan Korinth khuaa Kristian ṭhenkhat chuan Isua a tho leh tih chu an ringhlel ṭan a. Engtin nge tirhkoh Paula’n chûng Kristiante chu a ṭanpui? “Rinna neih belh rawh u,” a ti mai em? Ti mai lo. Finfiahna nei thilthlengte a hriatnawntîr dân hi lo chhinchhiah teh. Ani chuan Isua chu “an phûm a, Pathian Lehkha Thu ang zêla ni thum nia kaihthawha a awm a, Kiphaa hnêna a lo inlâr te kha; chu mi hnuah chuan sâwm leh pahnihte hnênah a inlâr leh a, chu mi hnuah chuan unau zanga aia tam hnênah a inlâr leh a, chu mi zînga mi tam zâwk chu tûn thlengin an la dam cheu va,” tiin a sawi a ni.—1 Korinth 15:4-8.

Chûng Kristiante tân Isua thawhlehna thilmak thleng an rin leh rin loh chu thil pawimawh a ni em? Paula chuan: “Krista kha kaihthawhin a awm loh chuan kan thu hrilh hi engmah lo a ni ang a, in rin pawh engmah lo a ni bawk ang,” tiin a sawi zawm a ni. (1 Korinth 15:14) Paula chuan chu mi chungchâng chu a la urhsûn hle a. Isua thawhlehna thilmak chu thilthleng dik emaw, dik lo emaw a engemaw ber chu a ni ngei tûr a ni! Chutih lai chuan mit ngeia hmutu mi za têl nungdama an la awm avângin, thilthleng dik tak a ni tih Paula chuan a hria a. Dik takin, chûng mita hmutute chuan an thil hmuhte phat ai chuan thih pawh an thlang zâwk hial a ni.—1 Korinth 15:17-19.

HNIAL KALHNA 3: Thilmak tihte chu leilung pianken thil dangdai tak a ni a, chûng chu lehkha thiam lote’n thilmak thleng angin an hre sual mai a ni. Mi thiam ṭhenkhat chuan Bible-a thilmak thleng chhinchhiahte hi Pathian tih ni lovin, thilthleng pângngai ve mai anga sawifiah an tum a. Chu chuan Bible-a thu chuangte chu rin tlâk zâwkah a siam niin an hria a ni. Leilung pianken thil dangldai tak thlengte chuan thilmak tih ṭhenkhat—lîrnghîng te, hrilêng te, leh leimin ang chite—nên inzawm châng nei mah se, hetianga hrilhfiahna hian inanna pakhat a nei a. Chu chu Bible-a hrilhfiah thilmakte a thlen hun an ngaihthahna hi a ni.

Entîr nân, mi ṭhenkhat chuan Aigupta rama hri lêng hmasa ber, Nile Lui thisena chantîrna kha luiin lei sen a nawr thlâk vâng leh rawng sen siamtu mit lâwnga hmuh theih lo thil nung, flagellates tia kohte vâng niin an sawi a. Mahse, Bible chuan lui chu lei sen rawng ni lovin, thisena a chan thu a sawi a ni. Exodus 7:14-21 ngun taka chhiarna chuan thilmak chu Mosia kaihhruaina anga Arona’n a tianga Nile Lui a vuak lai chiaha thleng a ni tih a târ lang a. Lui inthlâkna chu leilung pianken thil dangdai tak pawh lo ni ta tehrêng se, chutih hun lai taka Arona’n lui a vaw chiah thei chu thilmak a tling hrim hrim a ni!

Thilmak tih nâna hun a pawimawhzia târ lan nân, Ram Tiama Israel hnam an luh dâwn ṭêpa thilthleng kha lo ngaihtuah leh ta ila. An kawng chu Jordan Lui a kuang zawng zawnga liam chuan a dang tlat a. Bible chuan a dawta thil thleng chu heti hian min hrilh a ni: “Bâwm zâwntute chu Jordan lui an va thlen a, bâwm zâwntu puithiamte ke chuan vaukam tui a han rah veleh, . . . chhak lam aṭanga tui lo luang thla lai chu a ding ta a, hla feah Zarethan ram bula Adam khuaah chuan a lo inhlâwm ding ta luah a,” tiin. (Josua 3:15, 16) Chu chu lîrnghîng emaw, leimin emaw vâng a ni em? Thuziak chuan engmah a sawi lang lo. Mahse, chu thil a thlen hun tak chu thilmak a tling a ni. Jehova’n a thleng ang tia a sawi hunah tak a thleng si a.—Josua 3:7, 8, 13.

A nih chuan, thilmak tihte chu a thleng thei tak zet em? A thleng thei tih Bible chuan a sawi a ni. A sawi dân chuan chûngte chu leilung pianken thil dangdai tak mai a ni lo. Chuvângin, chûng thilmak tihte chu nî tina a thlen loh avâng maia thleng thei lo tûr anga ngaih chu thil inâwm a ni thei dâwn em ni? (w12-E 08/01)

[Footnote]

^ par. 9 Pathian a awm leh awm loh chungchânga rinhlelhna i neih chuan hriat chian lehzual nân Pathian Hian Min Ngaihsak Tak Tak Em? tih leh Was Life Created? tih brochure-te chu en la, a nih loh leh he magazine petu che hi zâwt ang che.