A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Kan Thlarau Lam Rochan Chu I Hlut Em?

Kan Thlarau Lam Rochan Chu I Hlut Em?

“Pathianin ama hming pu atân an zîng ata mite la chhuak tûrin Jentailte a kan.”—TIRH. 15:14.

1, 2. (a) “Davida bâwktê”chu eng nge ni a, engtianga sak ṭhat tûr nge a nih? (b) Tute’n nge tûn laiah Jehova chhiahhlawhte anga rawngbâwl tlâng?

GOVERNING body inhmuhkhâwmna pawimawh tak, C.E. 49-a Jerusalema neihah zirtîr Jakoba chuan heti hian a sawi a: “Pathianin ama hming pu atân an zîng ata mite la chhuak tûrin Jentailte a kan ṭan tirh dân thu chu Sumeona [Petera] hian a sawi ta a. Tin, chûng thu leh zâwlneite thu hi a inhmeh a ni: ‘Chûng zawhah chuan ka kîr leh ang a, Davida bâwkte chim kha ka siam leh ang a, a chhe lai apiang pawh ka rem chho leh ang; mi dang, Jentail zawng zawng ka hming mi ṭâwmhote chuan, Lalpa an zawn nân chu bâwktê chu ka tungding ang,’ tiin. Khawvêl siam tirh ata hêng thu hriattîr ṭhîntu Lalpa [Jehova] chuan a ti e, tih ziak hi,” tiin.—Tirh. 15:13-18.

2 “Davida bâwktê [a nih loh leh, lal in]” chu Lal Hezekia lalṭhuttlêng aṭanga paih thlâk a nih khân a chim a. (Amos. 9:11) Mahse, chu “bâwktê” chu Lal nghet anga Davida thlah Isua lalna hmanga sak ṭhat leh a ni. (Ezek. 21:27; Tirh. 2:29-36) Chu inkhâwm pawimawh taka Jakoba sawi angin, Amosa hrilh lâwkna chu Judate leh Jentailte zînga Lalram ro luahtu tûrte lâkkhâwmnaah a thleng famkim a. Tûn laiah hian hriak thih Kristian a la bângte leh Isua “berâm dang” mi maktaduai tam takte chu Jehova chhiahhlawhte angin Bible thutak puan chhuahnaah an inpumkhat a ni.—Joh. 10:16.

JEHOVA MITE’N HARSATNA AN TAWK

3, 4. Engin nge Jehova mite chu Babulon-ah khân thlarau lama an dam khawchhuah reng?

3 Judate Babulon sala hruai an nih khân, “Davida bâwktê” chu a chim tih a chiang a. Babulon-ah chuan sakhaw dik lo a hluar hle si a, engtin nge Pathian mite chu B.C.E. 607 aṭanga B.C.E. 537 thleng, kum 70 zet sala an tân chhûng khân thlarau lama an dam khawchhuah theih? Jehova mite anga he khawvêl Setana thununna hnuaia kan dam khawchhuah ang bawk hian anni pawh thlarau lamah an dam khawchhuak a ni. (1 Joh. 5:19) Thlarau lam rochan tam tak kan neihte chuan chutianga dam chhuak thei tûr chuan min ṭanpui a ni.

4 Kan thlarau lam rochan zînga mi angin Pathian Thu hi kan nei a. Babulon sala tâng Judate khân Bible hi a bu pumin an nei lo va; mahse, Mosia Dân chu a Thusâwm Pêk nên lam an hria a ni. ‘Zion hlate’ an hria a, thufing tam tak an hre chhuak thei bawk a; tin, an hmaa Jehova chhiahhlawhte hlawhtlinna pawh an hre bawk. Ni e, chûng sal tângte chuan Zion an ngaihtuahin an ṭap ṭhîn a, Jehova chu an theihnghilh lo. (Sâm 137:1-6 chhiar rawh.) Chu chuan thurin leh chîn dân dik lo tam tak awmna Babulon-ah pawh thlarau lamah a dam khawchhuahtîr a ni.

TRINITY HI THIL THAR A NI LO

5. Hmân lai Babulon leh Aiguptaah khân pathian pathum infinkhâwm, a nih loh leh trinity rin dân târ langtu eng nge kan hmuh theih?

5 Pathian pathum infinkhâwm, a nih loh leh trinity rin dân chu Babulon mite biaknaah a langsâr hle. Babylon mite pathian pathum infinkhâwm chu Sin (thla pathian), Shamash (ni pathian), leh Ishtar (fa neih theihna leh indona pathiannu) a ni. Hmân lai Aigupta ramah chuan pathian chuan pathiannu chu nupuiah nei a, ani chuan fapa a hrinsak a, chuti chuan “pathian pathum infinkhâwm a nih loh leh trinity siam ta” anga ngaih a ni ṭhîn, “chubâkah, chutah chuan a pa ber chu a lû ber a ni reng lo va, a châng chuan lal fapa ṭhian ang pawhin a awm ṭhîn a, pathiannu erawh tualchhûng mite biak ber a ni reng a ni.” (New Larousse Encyclopedia of Mythology) Aigupta pathian pathum infinkhâwm zînga pakhat chu pathian Osiris, pathiannu Isis, leh an fapa Horus a ni.

6. Engtin nge Trinity i hrilhfiah ang a, engtin nge chutiang thil dik lo chu ring lo tûra venhim kan nih?

6 Kristianna ram chuan pathian pathum infinkhâwm—Trinity chu a nei a. Sakhaw hruaitute chuan Pa, Fapa, leh thlarau thianghlim chu Pathian pakhat angin an sawi a ni. Mahse, chu chu Jehova lalchungnunna beihna a ni, ani chu Pathian pathum infinkhâwm zînga mi anga a lantîr a, pathian engkimtitheia hmun thuma ṭhena hmun khat chauh a nihtîr avângin. Jehova mite chuan: “Aw Israel mite u, ngaithla teh u, LALPA kan Pathian chauh chu LALPA a ni,” tih thlarauva thâwk khum thu hi an pawm tlat avângin chutiang thil dik lo chu ring lo tûra vênhim an ni. (Deut. 6:4) Isua chuan he thu hi a sawi chhâwng a, chu a thusawi pawmpui lotu Kristian dik chu an awm thei dâwn em ni?—Mk. 12:29.

7. Engvângin nge Trinity ring chhunzawm zêltu tân Pathian Jehova hnêna inpumpêkna dik lantîr nâna baptisma chan chu thil theih a nih loh?

7 Trinity thurin chuan Isua’n amah zuitute hnêna ‘hnam tina mi zirtîrahte siam a, Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hmingah chuan baptist’ tûra thu a pêk chu a kalh a ni. (Mt. 28:19) Kristian dik tak leh Jehova Thuhretute zînga pakhat ni tûra baptisma chang tûr chuan, mi chuan Pa, Jehova chungnung ber nihna bâkah, Pathian Fapa Isua nihna leh thu neihna chu a hre chiang ngei tûr a ni a. Baptisma changtu tûr chuan thlarau thianghlim chu Trinity pêng pakhat ni lovin, Pathian chakna chevêl reng a ni tih a ring ngei tûr a ni bawk. (Gen. 1:2) Trinity ring chhunzawm zêltu chuan Pathian Jehova hnêna a inpumpêkna dik lantîr nân baptisma a chang thei lo. Thlarau lama kan rochan chuan he Pathian chawimawi lo zirtîrna hi ring lo tûra min vênhim avângin kan va lâwm tak êm!

DAWITHIAMNA A LO LANG CHHUAK!

8. Babulon mite chuan pathiante leh ramhuaite chu eng angin nge an ngaih?

8 Babulon-a sakhaw lam ngaih dânah chuan thurin dik lo te, milem pathian te, ramhuai te, leh dawithiamnate tân hmun a tam hle a. The International Standard Bible Encyclopaedia chuan: “Bab[ulon] sakhuanaa pathiante dawta pawimawh chu mihringte taksa emaw, rilru emaw lam chi hrang hranga tihrehawm thei ramhuaite a ni a. Sakhaw thiltih a tam zâwk chu hêng ramhuaite dona hrehawm tak atâna hman a ni a; tin, hêng ramhuaite laka mihringte vênhimna dîlin hmun tinah an pathiante hnêna ṭawngṭaina hlan a ni,” tiin a sawi.

9. (a) Engtin nge Babulon sala an tân hnuin Juda mi tam takte chu sakhuana dik lo thangah an awh? (b) Engtin nge duhthu rênga ramhuai nêna inkûngkaihna hlauhawm tak lak ata vênhim kan nih?

9 Babulon sala an han tân hnu chuan Juda mi tam takte chu Pathian Thu nêna inmil lo ngaih dân tam tak thangah chuan an âwk a. Grik ngaih dân a lo luh tâkah chuan, Juda mi tam takte chuan ramhuaite chu an sualin, an ṭha thei tih thlîr dân an chhawm chhoh tâk avângin ramhuai thununna hnuaiah an lo awm ta a. Pathianin Babulon mite dawithiamna a dem tih kan hriat avângin, kan thlarau lam rochan chuan duhthu rênga ramhuai nêna inkûngkaihna hlauhawm tak lak ata min vênghim a ni. (Is. 47:1, 12-15) Chu bâkah, dawithiamna Pathian thlîr dân chuan min kaihruai bawk.—Deuteronomy 18:10-12; Thu Puan 21:8 chhiar rawh.

10. Babulon Khaw Ropui thil tih leh thurin chungchângah eng nge sawi theih awm?

10 Dawithiamna chu Babulon mite chauhvin an chîng lo va, Babulon Khaw Ropui, khawvêl sakhaw dik lo thlâwptute pawhin a chîng bawk a ni. (Thup. 18:21-24) The Interpreter’s Dictionary of the Bible chuan heti hian a sawi: “Babulon [Khaw Ropui] chuan ram pakhat emaw, hnam pakhat emaw chauh a huam lo. Chu chu ram leilunga ramri kham emaw, hun bituk emaw ai mahin, milem biakna hluarna hmanga sawifiah a ni zâwk a ni,” tiin. (Vol. 1, p. 338) Babulon Khaw Ropui chu dawithiamna te, milem biakna te, leh sual dangtea khat tlatin a la awm reng a—mahse, a awm rei tawh lo vang.—Thu Puan 18:1-5 chhiar rawh.

11. Dawithiamna chungchângah eng vaukhânna nge chhuah a nih?

11 Jehova chuan: “Ka ngaithei tawp lo mai; khawlohna [“ramhuai thlarau thiltihtheihna,” NW] a ni,” tiin a puang chhuak a. (Is. 1:13) Kum zabi 19-na hun lai khân thlarau chauh hi thil tak awmchhun nia rinna, dawithiamna thiltih chu a hluar hle a. Chuvângin, Zion’s Watch Tower May 1885 chhuak chuan heti hian a sawi a ni: “Mitthite chu khawvêl dangah emaw, dinhmun dangah emaw an nung zêl anga rin chu thil thar a ni lo. Chu chu hmân lai sakhaw zînga tel, hmasâng thawnthu zawng zawng lo chhuahna bul ber chu a ni,” tiin. Chu thuziak chuan ramhuaite chu mi nungte biak pawh tum mitthi tawhte lemah an chang ṭhîn a; chuvângin, ramhuaite chuan mi tam takte ngaihtuahna leh thiltih chu an thunun thei tih a sawi bawk. Lehkhabu tê kan neih hmasak ber pâwl, What Say the Scriptures About Spiritism? tih pawhin tûn hnaia kan thu leh hla chhuaha kan hmuh ang bawkin chutiang vaukhânna chu a pe a ni.

MITTHITE’N HREHAWM AN TUAR EM?

12. Thlarauva thâwk khum Solomona chuan mitthite dinhmun eng nge a sawi?

12 Chu zawhna chu ‘thutak hria apiangin’ an chhâng thei ang. (2 Joh. 1, 2) Solomona thusawi he thu hi kan pawmpui tlat a ni: “Sakeibaknei thi ai chuan ui nung takngial pawh a ṭha zâwk si. Mi nungdamte chuan an la thi dâwn tih an hre si a, mitthi erawh chuan engmah an hre lo . . . I kutin tih tûr a hmuh apiang chu theihtâwpin ti rawh; thlân i kalna tûrah chuan thiltih tûr emaw, remruat tûr emaw, hriatna emaw, finna emaw a awm si lo va,” tih hi.—Thur. 9:4, 5, 10.

13. Engtin nge Judate chu Grik sakhua leh hnam dânte’n a nghawng?

13 Judate chu mitthite dinhmun dik tak hre thei tûr an ni a. Mahse, Alexander Ropuia sipai hotute zînga Grik ram chu sem darh a han nih khân, Grik sakhua leh hnam dânte hmanga Judai ram leh Suria ram inpumkhattîr tûra ṭan lâk a ni a. Chuvângin, Judate chuan mihringte’n thlarau thi thei lo an nei tih leh hremhmun a awm tih zirtîrna dik lo chu an pawm ta a ni. Grik mite chu hmuh theih loh hremhmun chungchâng ring hmasatu an ni lo; Babulon mite chuan “khawvêl dang . . . hmun hlauhawm tak, . . . pathian chakte leh ramhuai kawlh takte’n mite an nghaisakna hmun awm” nia an lo ngaih tawh avângin. (The Religion of Babylonia and Assyria) Ni e, Babulon mite chuan thlarau thi thei lo a awm tih an ring a ni.

14. Joba leh Abrahama’n thihna leh thawhlehna chungchângah eng nge an hriat?

14 Mi dik Joba khân Bible a nei lo chung pawhin, thihna chungchânga thu dik chu a hria a. Pathian chu hmangaihna nei tak, thihna ata amah kaihthawh châk tak a ni tih a hre bawk. (Job. 14:13-15) Abrahama pawhin thawhlehna chu a ring a. (Hebrai 11:17-19 chhiar rawh.) Thi thei lote kaihthawh chu thil theih a nih loh avângin, chûng Pathian ṭihtute chuan mihringin thlarau thi thei lo a neih an ring lo. Pathian thlarau chuan Joba leh Abrahama te chu mitthite dinhmun hre thiam tûr leh thawhlehna ring tûrin a ṭanpui a ni tih a chiang a. Hêng thudikte pawh hi kan rochan zînga mi a ni.

‘TLANNA AVANGA CHHUAH ZALEN’ KAN NGAI

15, 16. Engtin nge sual leh thihna ata chhuah zalen kan nih?

15 Pathian chuan Adama aṭanga kan rochun sual leh thihna ata min chhanchhuaktu chungchânga thudik a laihlan bawk avângin a kan lâwm hle a. (Rom 5:12) Isua chu “rawngbâwlsaka awm tûrin a lo kal lo va, rawngbâwl tûr leh mi tam tak tlan nâna a nun pe zâwk tûrin a lo kal” tih kan hria a ni. (Mk. 10:45) ‘Krista Isuaa tlanna awm avângin, [“chhuah zalenin,” NW] kan awm’ tih hriat chu a va nuam tak êm!—Rom 3:22-24.

16 Kum zabi khatnaa Judate leh Gentailte chuan an sualte an sim a, Isua tlanna inthâwina an rin a ngai a. Chutiang a nih loh chuan, ngaihdam an ni thei lo vang. Tûn laiah pawh chutiang tho chu a ni. (Joh. 3:16, 36) Mi chuan zirtîrna dik lo, Trinity leh thlarau thi thei lo zirtîrnate chu a vawn tlat chuan, tlanna chu a hlâwkpui thei lo. Mahse, keini chuan kan hlâwkpui thei a ni. ‘[Pathian] Fapa a hmangaih takaah chuan kan tlanna—kan sualte ngaihdamna chu kan hmu’ tih kan hria a ni.—Kol. 1:13, 14.

JEHOVA HMING PUTUTE ANGIN HMA LAM PAN ZEL RAWH!

17, 18. Kan chanchin ṭangkai takte chu khawi aṭangin nge kan hmuh theih a, chu mi hriat chu engtin nge kan hlâwkpui theih?

17 Zirtîrna dik kan pawm lai chungchângah te, Pathian chhiahhlawh kan nih anga kan thiltawn chungchângah te, thlarau lam leh tisa lama malsâwmna kan dawn chungchângahte chuan sawi theih tam tak a la awm ang a. Kum sâwmbi tam tak chhûng chu kan Yearbook-ahte chuan khawvêl puma kan rawngbâwlna chanchin phûrawm tak tak a chuang a ni. Kan chanchin chu Faith in Action, tih video Part 1 leh 2-ahte leh Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom tih lehkhabu-ahte kan hmu thei a. Tin, kan magazine-ahte chuan kan unau duh takte chanchin mi tiphûr thei takte a tel fo ṭhîn bawk a ni.

18 Israel mite’n Pathianin Aigupta sala an tânna ata a chhanchhuah dân ngaihtuah lêt an hlâwkpui ang bawkin, Jehova inawpna pâwl chanchin ngaihtuah lêtna chu keini pawhin kan hlâwkpui a ni. (Ex. 12:26, 27) Pathian thiltih mak takte sawi thei tûr tar a nih tawh angin, Mosia chuan Israel mite chu heti hian a fuih a ni: “Hmasâng nîte chu hre reng la, chhuan tam tak kumte chu ngaihtuah teh: i pa zâwt la, a kawhhmuh ang che; i upate pawh, an hrilh ang che,” tiin. (Deut. 32:7) ‘Jehova mite leh a ran tlatna hmuna berâmte’ kan nih angin, kan vai hian a fakna thu hlim taka puang chhuakin, a thiltih ropui takte chu mi dangte hnênah kan hrilh a ni. (Sâm 79:13) Chu bâkah, kan chanchin ngun taka enfiah a, chu mi aṭanga in zirin, hma lam hun tûr kan ruahman tûr a ni bawk.

19. Tlarau lam êng kan neih avângin eng nge kan tih ang?

19 Thima vâkvai lo va, Pathian hnên aṭanga thlarau lam êng kan neih avângin kan lâwm hle a ni. (Thuf. 4:18, 19) Chuvângin, Pathian Thu chu taima taka zirin: “I felna, nangma felna thu chauh ka sawi ang. Aw Pathian, ka naupan têt ata chu nangin mi zirtîr a; tûn thlengin i thilmak tihte chu ka hriattîr ṭhîn. A ni, Aw Pathian, ka tara ka lu ṭuah hnu pawhin mi kalsan lul suh ang che; i chakna hi ṭhangthar lehte hnênah leh, i thiltihtheihna hi lo la awm tûr apiangte hnêna ka hriattîr hma loh zawng,” tih thute hmanga Lal Chungnungber Pathian Jehova chawimawitu fakna hla phuahtu angin mi dangte hnênah taima takin thutak chu i hril zêl ang u.—Sâm 71:16-18.

20. Inkûngkaihna nei eng thu buai nge awm a, chu chu engtin nge i ngaih?

20 Baptisma chang tawh Jehova mite kan nih angin, Pathian lalchungnunna leh mihringte rinawmna nêna inkûngkaih thu buai chu kan hria a. Jehova chu Lei leh Vâna Lal Chungnungber, thinlung zawng zawnga kan biak phu a ni tih thutak hnial rual loh chu kan puang chhuak a ni. (Thup. 4:10, 11) Pathian thlarauvin min awmpui avângin, thuhnuairawlhte hnênah chanchin ṭha kan hril a, thinlung lungchhiate kan hnêmin, lungngaite kan thlamuan bawk a ni. (Is. 61:1, 2) Setana’n Pathian mite leh mi dangte awpbeh a tum thlâwn ang. Kan thlarau lam rochan chu kan hlut hle a, chu chuan tûnah leh chatuan thlenga Lal Chungnungber Pathian Jehova kan chawimawi theih nâna rinawm reng tûrin min ṭanpui ang.—Sâm 26:11; 86:12 chhiar rawh. (w13-E 02/15)