A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

I Lo Hre Tawh Em?

I Lo Hre Tawh Em?

Engtin nge hmân laia lawngtuktute chuan an lawngte chu tui lût thei lova an siam?

Hmân lai lawng chanchin zirtu mi thiam, Lionel Casson-a chuan Rom hun laia lawng tuktute’n thingphela lawng ruangâm an din hnua thingphel inzawmna lai an tihphui dân a sawi a. Dân narânin “thingphel inzawmna lai leh lawng pâwn lam zawng zawng chu thil dum hnâng [alkatra] emaw, chu mi leh sathau khâwn inchawhpawlh emawin an hnawih chhuak vek a; tin, lawng chhûng lamah pawh vawi khat an hnawih chhuak bawk ṭhîn a ni.” Rom hun hma daih, hmân lai Akkadia leh Babulon mite chuan an lawngte chu tui lût thei lova siam nân alkatra chu an lo hmang tawh bawk a ni.

Hetiang Alkatra tui chi hi Bible hun lai ramahte chuan a tam hle

Hebrai Pathian Lehkha Thu chuan Genesis 6:14-ah chutiang tih dân chu a târ lang a. Chuta “fâr hnai” tia lehlin Hebrai thu mal chu lei hnuai aṭanga laih chhuah mai theih alkatra sawina niin a lang.

Alkatra chu chi hnih—a tui leh a khalin a chhuak a. Hmân laia lawng tuktute chuan a tui chi chu an hmang a; siam dang lam lovin an lawngah chuan an hnawih a ni. An hnawih tawh chuan alkatra tui chu a ro va, lawng chu tui lût thei lovah a siam ta a ni.

Bible hun lai ramahte chuan alkatra a tam hle a. Tuipui Thi hmuna Siddim ruam chu “alkatra khurin a khat” a ni.—Genesis 14:10. (w14-E 07/01)

Hmân lai khân sanghate hun rei tak dah ṭhat nân eng tih dân nge an hman?

Sangha hi hmân lai aṭang tawhin ei tûr pawimawh tak a ni a. Isua tirhkoh ṭhenkhat chu tûn hmain Galili dîla sangha mantu an ni. (Matthaia 4:18-22) Chuta an sangha man ṭhenkat chu a bul hnaia a sâwngbâwlna “hmun puiah” an sâwngbâwl ṭhîn a ni.

Hman lai aigupta sangha mantute lem thinga ker

Hun rei tak dah ṭhat theih nâna sangha sâwngbâwl dân chu hmân lai Galili ramah khân hman a nih hmêl hle a, tûn lai hmun ṭhenkhatah pawh an la hmang reng a ni. A hmasain sangha rîlte chu an khei chhuak a, an silfai a ni. Studies in Ancient Technology chuan an tih dân chu heti hian a sawi: “Sangha kep, a kâ, leh a phuhlipahte chuan chi hraw an hnawh a. Pher chungah chuan sangha leh chi inkâr thlâkin an chhep a, chu chu pherin an khuh leh a ni. Ni 3 aṭanga ni 5 vêl hnuah an thil khuh chung lam chu a hnuai lama dahin, chutiang hun chhûng vêl chu an dah leh a ni. Chutianga an rêp lai chuan sanghaa tui hnâng awmte chu a pût chhuak a, chi tui chu sanghaah chuan a lût a. Chutianga an rêp hnu chuan sangha sa chu a lo mukin, a lo sak ta a ni,” tiin.

Chutianga sangha sâwngbâwl tawh dah rei theih chin chu hriat a ni lo. Mahse, hmân lai Aigupta mite’n Suria ram thlenga sangha rêp an thawn chhuahna chuan chu sâwngbâwl dân chu a ṭha tâwk hle tih a târ lang a ni. (w14-E 07/01)