ENOKA chu rei tak a dam a. Kum 365 vêl lai dam a nih avângin mitthla a har deuh pawh a ni mai thei, chu chu tûn lai mihring dam kum aiin a lêt li daiha rei a ni! A hun lai khawvêl ngaihtuah chuan a upa lutuk lêm lo. Kum zabi 50 kal taa mite chu tûn lai mite aiin an dam rei zâwk daih a. Mihring hmasa ber Adama chu Enoka a pian khân kum zaruk a chuang tawh a, kum zabi pathum dang a la dam chhun zawm zêl a ni! Adama thlah ṭhenkhat phei chu, chu aia rei an dam a. Chuvângin, kum 365 mi Enoka chu a la chak viauvin kum tam tak a la dam thei ngei ang. Mahse, a dam chhun zawm zêl lo.

Enoka chu dinhmun hlauhthâwnawm takah a awm a. Pathian hnên aṭanga thuchah a hrilh laia a theihnghilh theih loh khawpa mite chhân lêtna avângin an hnên ata a tlân chhe lai chu han mitthla teh. Chûng mite hmêlah chuan an thinurzia a lang a. Enoka chu an haw hluah hluah a ni. A thuchah an duh loh bâkah amah tîrtu Pathian chu an haw hle bawk a. A Pathian Jehova chu an beih theih loh avângin amah an bei ta a ni! Enoka chuan a chhûngte a hmu leh ngai ang em tih a ngaihtuah mai thei a. A nupui leh a fanute, a fapa Methusela, leh a tupa Lamekate chu a ngaituah ang em? (Genesis 5:21, 23, 25) Hei hi a nun tâwp hun tûr a ni em?

Enoka chungchâng hi Bible-ah mak danglam taka târ lan a ni a. Vawi thum chauh tawitêin a chuang a ni. (Genesis 5:21-24; Hebrai 11:5; Juda 14, 15) Mahse, a chungchâng sawina Bible thute chuan rinna nghet tak a neihzia a târ lang chiang hle. Chhûngkaw enkawltu i ni em? Thil dik i ṭan avângin harsatna i tâwk tawh ṭhîn em? I tâwk tawh ṭhîn a nih chuan, Enoka rinna aṭangin thil tam tak i zir thei a ni.

Enoka a rawn pian khân mite chuan sual kawng an lo zawh thui tawh hle a. Ani chu Adama aṭanga chhuan sarihna a ni. Chutih laia mite chu Adama leh Evi’n an neih, an hloh leh tâk nun ṭha famkim nên an la inhnaih êm avângin rei tak tak an dam a. Mahse, nungchang lam leh thlarau lamah erawh chuan dinhmun hlauhawm takah an awm thung. Tharum thawhnate lah a hluar hle bawk. Chûngte chu Kaina’n a nau Abela a thah hun, chhuan hnihna aṭanga inṭan chho a ni a. Kaina thlahte zînga pakhat chuan Kaina aia a nun râwnna leh phuba lâk hmang a nihna chu a chapopui hle niin a lang! Chhuan thumnaah chuan, sual dang a rawn awm leh ta. Mite chuan Jehova hming an lam ṭan a; mahse, biakna atâna zah taka hman a ni lo. Pathian hming thianghlim chu a chhe zâwng leh zah lo takin an hmang a ni.—Genesis 4:8, 23-26.

Enoka dam laiin chutiang sakhaw dik lo chu a hluar tawh hle a. Enoka a rawn ṭhan chhoh chuan duh thlanna a siam a ngai a ni. A hun laia mite angin a awm ve mai ang em? Nge ni a, lei leh vân siamtu Pathian dik Jehova chu a zawng zâwk dâwn? Jehova duhzâwnga betu martara thi Abela chungchâng a hriat chuan a rilru a khawih hle ngei ang le. Chuvângin, Pathian duhzâwng tih a tum tlat ta a ni. Genesis 5:22 chuan: “Enoka chu . . . Pathian nên an lêng dûn ṭhîn,” tiin min hrilh a. He thu  chhinchhiah tlâk tak hian ani chu Pathian ngaihsak lohna khawvêlah Pathian ngaihsak mi a ni tih a târ lang. Pathian nên an lêng dûn tia Bible sawi lan zînga hmasa ber a ni.

Chu Bible châng vêk chuan Enoka chu a fapa Methusela a neih hnuah pawh Jehova nên an la lêng dûn zêl tih a sawi a. Chuvângin, kum 65 mi vêl a nihin chhûngkua a din tih kan hre thei a ni. Nupui a nei a; mahse, Bible-ah a hming târ lan a ni lo va, “fanu leh fapate” engzât nge a neih tih pawh sawi lan a ni lo bawk. Pa ber chu chhûngkaw enkawl chunga Pathian nên lêng dûn tûr chuan, a chhûngte chu Pathian duhzâwng mila enkawl a tum ngei ang. Enoka’n a nupui chunga rinawm tlat tûrin Jehova’n a beisei tih a hria a. (Genesis 2:24) Chu bâkah, Pathian Jehova chungchâng chu a fate hnênah theih tâwpin a zirtîr a ni. Eng nge a rah chhuah?

Chumi chungchâng chu Bible-ah chipchiar taka târ lan a ni lo. Enoka fapa Methusela rinna chungchâng pawh engmah sawi lan a ni lo va, ani chu Bible-a târ lan dam rei ber niin, Tuilêt kum khân a thi a ni. Mahse, Methusela chuan fapa Lameka a nei a. Lameka chu a pu Enoka nên kum zabi khat chhûng an dam tlâng hman a ni. Tichuan, Lameka chu rinna nghet tak nei mi niin a seilian a. Jehova’n a ni chu a fapa Nova chungchâng hrilh lâwk tûrin thlarauvin a thâwk khum a, chu hrilh lâwkna chu Tuilêt hnuah a thleng famkim a ni. Nova chu a pu Enoka ang bawkin, Pathian nêna lêng dûn nia hriat a ni a. Nova chuan Enoka chu a hmu ngai hauh lo a ni. Mahse, Enoka chuan rochan ṭha tak a hnutchhiah a. Nova’n chu rochan chu a pa Lameka emaw, a pu Mathusela hnên aṭangin emaw a hria a ni thei a, a nih loh leh kum 366 mi a niha thi ta Enoka pa Jareda hnên aṭang pawhin a ni thei bawk a ni.—Genesis 5:25-29; 6:9; 9:1.

Enoka leh Adama inan lohzia hi han ngaihtuah teh. Adama chu mi ṭha famkim ni mah se, Jehova chungah thil a tisual a, a thlahte tân helna leh buaina rochan a hnuchhiah a ni. Enoka erawh mi ṭha famkim lo ni mah se, Pathian nên an lêng dûn a, a thlahte tân rinna rochan a hnutchhiah ve thung. Adama chu Enoka kum 308 mi a nihin a boral a. A chhûngte’n chu thlahtu hmasial tak chu an sûn ang em? Kan hre lo. Engpawh ni se, Enoka chu “Pathian nên an lêng dûn ṭhîn,” a ni.—Genesis 5:24.

Chhûngkaw enkawl mêk i nih chuan, Enoka rinna aṭanga i zir theihte chu ngaihtuah ang che. I chhûngkuate tisa lam mamawh phuhrûksak chu pawimawh hle mah se, thlarau lam thil aiin a pawimawh zâwk tûr a ni lo. (1 Timothea 5:8) Chu mamawh chu thu sawi mai ni lovin, i thiltihin i phuhru zâwk tûr a ni. Enoka anga Pathian nên lêng dûn a, Pathian thâwk khuma tehnate i inkaihhruaitîr chuan i chhûngte tân rochan ṭha tak—an tân entawn tûr ṭha i pe thei dâwn a ni.

Enoka chu rinna nei mi ni mah se, rinna nei lote hual vêla a awm avângin mal nia inhriat châng a nei mai thei. Pathian Jehova’n ani chu a hria em? Hre teh meuh mai. Jehova’n he a chhiahhlawh rinawm a biak pawh hun a lo thleng ta. Pathianin Enoka chu a hun laia mite hnêna hrilh tûr thuchah a pe a. Chuvângin, a ni chu zâwlneiah a ruat a, Bible-a târ lan thuchah sawitu hmasa ber a lo ni ta a ni. Chutianga kan hriat chhan chu, kum zabi tam tak hnuah, Isua  unau Juda’n Enoka hrilh lâwkna thute thlarauva thâwk khumin a ziah vâng a ni. *

Enoka hrilh lâwkna chu eng nge ni? “Ngai teh u, mi zawng zawng chunga rorêl tûr leh Pathian ngaihsak lote zawng zawng Pathian ngaihsak lohna hna Pathian ngaihsak lo chunga an thawh zawng zawng kawngah leh Pathian ngaihsak lo mi sualten a chungah thu khauh tak an sawi zawng zawng kawnga thiam loh chantîr tûrin Lalpa chu a mi thianghlim sîngkhatte nên a lo kal a ni,” tih hi a ni. (Juda 14, 15) Hrilh lâwknaa thute chu Pathianin a thlentîr tawh anga sawiin, Enoka chuan thil kal tawh angin a sawi tih i lo hre ngei ang. A hnua târ lan hrilh lâwknate pawh hetianga ziah a ni ṭhîn. A tum ber chu: Zâwlnei hian thil thleng ngei ngei tûr a sawi a, chu chu thil thleng tawh angin a târ lang a ni!—Isaia 46:10.

Enoka’n mi zawng zawng hriattîr tûra chu thu a puang chu, atân eng ang nge ni ang? A vaukhânna thu chu khauh tak a ni tih chhinchhiah rawh—mite, an thiltihte leh an nunkawngte târ lan nân “Pathian ngaihsak lo” tih thumal vawili lai a hmang a ni. Eden huan ata mihringte hnawhchhuah an nih aṭang khân khawvêl hi a chhiat tawh êm avângin hrilh lâwkna chu mi zawng zawng tân vaukhânna a ni. Jehova chu a vântirhkoh “thianghlimte”—indonaa beitu tûr vântirhkoh chak tak takte—nên a lo kal hunah, khawvêl chuan tâwpna, a nih loh leh tihchhiatna râpthlâk tak a hmachhawn dâwn a ni. Enoka chuan amah chauhvin Pathian vaukhânna chu huaisen takin a puang a ni! Tleirâwl Lameka chuan a pu huaisenzia chu mak ti takin a thlîr ngei ang. Chutiang a nih chuan, a thlîr chhan chu kan hre thiam thei a ni.

Kan chênna khawvêl hi Pathian thlîr anga kan thlîr dâwn leh dâwn loh inzâwt tûrin Enoka rinna chuan min chêttîr mai thei. Enoka’n huaisen taka a lo hrilh rorêlna chu a la nung reng a ni; a hun laia khawvêl tân a ni ang bawkin tûn lai khawvêl tân pawh a ni bawk. Enoka vaukhânna nêna inmilin Jehova chuan Nova hun laia Pathian ngaihsak lo khawvêl chungah Tuilêt a thlentîr a. Chu chhiatna râpthlâk tak chu nakina lo thleng tûr chhiatna nasa zâwk atâna entîrna a ni. (Matthaia 24:38, 39; 2 Petera 2:4-6) Hmânlai ang bawkin, tûn laiah pawh Pathian ngaihsak lohna khawvêla fel taka rorêl tûrin Pathian chu a mi thianghlim tam takte nên an inpeih reng a. Kan vai hian Enoka vaukhânna kan ngaih pawimawh a, mi dangte kan hriattîr a ngai a ni. Kan chhûngte leh ṭhiante chu rinna hrang nei an nih theih avângin, mal ngawih ngawih nia kan inngaih châng pawh a awm mai thei. Mahse, Jehova chuan Enoka a thlahthlam ngai lo ang bawkin, tûn laia a chhiahhlawh rinawmte chu engtikahmah a thlahthlam ngai lo vang!

Engtin nge Enoka tân tâwpna chu a lo thlen? A thih dân chu a nun kawng aiin a makin a ngaihvenawm zâwk daih a ni. Genesis bu chuan heti hian a sawi: “Enoka chu Pathian nên an lêng dûn ṭhîn a: tin, a awm ta lo va; Pathianin a la bo ta a ni,” tiin. (Genesis 5:24) A nih leh, Pathianin Enoka chu engtin nge a lâk bo? A hnuah tirhkoh Paula’n heti hian a hrilhfiah a ni: “Rinnain Enoka kha thihna hre lo tûra lâk bovin a awm a; tin, Pathianin a lâk bo avângin hmuh theih a ni ta lo va; lâk bova a awm hmain Pathian lâwmzâwng mi a ni tih an hriattîr tawh rêng a,” tiin. (Hebrai 11:5) Paula’n “thihna hre lo tûra lâk bovin a awm” a tih hian eng a sawi duhna nge ni? Bible lehlin ṭhenkhat chuan Pathianin Enoka chu vânah a la tiin an sawi a. Mahse, chu chu a ni thei lo. Isua Krista chauh chu vâna lâwn tûra tho hmasa ber a ni tih Bible-in a târ lang a ni.—Johana 3:13.

A nih leh, Enoka chu “thihna hre” lo tûrin engtianga  “lâk bo” nge a nih? Jehova’n na tuar lova thi tûrin a la bo mai a nih a rinawm. Mahse, Enoka chuan “Pathian lâwmzâwng mi a ni tih hriattîrna” a dawng hmasa phawt a ni. Engtin nge? A thih hma lawk khân, Pathianin Enoka chu inlârnaah lei paradis a hmuhtîr a ni thei a. Jehova lâwmzâwng mi a ni tih chiang taka hriattîrna a hmuh hnuah thihnaah chuan a muhîl ta a ni. Enoka leh mi rinawm a hmei a pate chungchâng ziakin tirhkoh Paula chuan: “Chûng zawng zawngte chu rinna neiin an thi ta a,” tiin a sawi a. (Hebrai 11:13) A thih hnuah chuan a hmêlmate’n a ruang an zawng a; mahse, “hmuh theih a ni ta lo.” Milem biakna, a nih loh leh sakhaw dik lo chawilârna atâna hman a nih loh nân Jehova’n a la bo a ni thei ang. *

Chutianga Bible châng chhût dânte chu rilrua vawng rengin, Enoka nun tâwp dân tûr chu i han ngaihtuah chhin teh ang u. Tûna kan thlîr dân tûr hi, thil thleng thei mai a ni tih hria ang che. Enoka chu a tlân chhiat avângin a hah êm êm a. Amah tiduhdahtute chuan rorêlna thuchah a hrilh avânga thinrim êm êmin an rawn ûm mêk bawk a ni. Bihrûkna tûr hmun pakhat a hmuh veleh chutah chuan a biru ta a; mahse, rei tak a biru thei dâwn lo tih a hria. Rei lo têah râwng taka tihhlum a ni tawh dâwn a ni. Chutia a bihrûk lai chuan, Pathian hnênah a ṭawngṭai a. Tichuan, chhûngrila thlamuanna a nei ta a ni. Enoka’n amah ngei telna inlârna fiah tak mai chu a hmu a, chu chuan a la bo ta a ni.

A hriat ṭhin khawvêl nêna inang lo tak khawvêl chu inlârnaah a hmu angin han mitthla teh. Chu chu atân chuan Eden huan ang maia mawi a ni a, mihring lût chhuak lo tûra vêngtu cherubte pawh an awm lo. A hmei a pa mi zawng zawngte chu an hrisêlin an chak hle a. An zîngah remnain hmun a luah khat tlat bawk. Inhuatna a awm lo va, Enoka’n a hriat chian êm êm sakhuana avânga tihduhdahnate pawh a awm hek lo. Amah Enoka ngeiin Jehova thutiam te, hmangaihna te, leh duhsaknate pawh a dawng bawk a ni. Chu mi hmun chu a tân a ni a, in pawh a nei ang tih a inhre chiang a ni. Thlamuanna dik tak a neih laiin, Enoka chu a mit a chhîng a, mumang nei miah lo va tui taka muhîlin, a muhîl hlen ta a ni.

Ani chu vawiin nî thlengin thihnaah a la muhîl a, Pathian Jehova hriatrengnaah ṭha taka chhinchhiahin a awm reng a ni! A hnuah Isua tiam angin, Pathian hriatrengnaa awm mi zawng zawngte chuan Isua aw hria a, thlân aṭanga rawn chhuakin, khawvêl thar mawi tak leh remnaa khat chu an rawn hmuh hun a awm dâwn a ni.—Johana 5:28, 29.

Chutah chuan awm ve i duh ang em? Enoka i hmuh huna i phûr dân tûr chu han mitthla teh. A hnên aṭanga kan hriat theih tûr thil mak tak takte chu han ngaihtuah chhin bawk teh! A hun tâwp dânte chu kan ngaihruat chhin ang chiah a ni nge ni lo tih min hrilh thei ngei ang. Mahse, tûn la laa a hnên aṭanga kan zir tûr pawimawh tak a awm. Enoka chanchin a sawi hnuah, Paula chuan: “Rinna lovin ama [Pathian] lâwmzâwng mi nih rual a ni lo,” tiin a sawi zawm a. (Hebrai 11:6) Enoka rinna nghet tak kan entawnna tûr chhan ṭha tak a va ni êm!