Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 10

Aju mejebʼleʼn: jun oyaj tuʼn Dios

Aju mejebʼleʼn: jun oyaj tuʼn Dios

«Jun noqʼ te ox twitz, mlay kubʼ tzaqj naj.» (ECLESIASTÉS 4:12.)

1, 2. a) ¿Tiʼ jaku kubʼ qximen aj kykubʼ mojeʼ kabʼe xjal, ex tiquʼn? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

¿TGAN teya aj kykubʼ mojeʼ kabʼe xjal? Nim (bʼampo) xjal tbʼanel in nela toj kywitz tuʼnju jun tbʼanel ikʼsabʼil jlu. Aʼyeju che kbʼel mojeʼ in nok kyqʼoʼn tbʼanelxix kyxbʼalun ex in che tzalajxix wen. In kubʼ kyximan qa che telxix toj tbʼanel.

2 Naqtzen tuʼnj, toj ambʼil jaʼlo (jaʼla), at mas nya bʼaʼn in tzaj kyxol qeju in che kubʼ mojeʼ. Tuʼntzunju, inchq, moqa maske, in qoʼx aj kykubʼ mojeʼ kabʼe xjal ex qaj tuʼn kyten toj tbʼanel, kukx in kubʼ qximen jlu: «¿Ok che tzalajel ex ok che kbʼel ten junx ajxi kykyim?». Ok che tzalajel, naqtzen tuʼnj, oʼkx qa ma tzʼok qʼuqeʼ kykʼuʼj kyiʼj tkawbʼil Dios ex qa ma tzʼok tilil kyuʼn tuʼn kyjapun kyuʼn (kjawil uʼjit Proverbios 3:5, 6). Ilxix tiʼj jlu tuʼn kyten toj tbʼanel ex tuʼn kyten toj tkʼujlabʼil Dios. Qa o qo kubʼ mojeʼ moqa naʼmx, ilxix tiʼj tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj tzaqʼwebʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios kye qeju kyaje xjel lu: ¿Tiquʼn ilxix tiʼj tuʼn nkubʼ mojeʼye? ¿Tiʼ kbʼantel wuʼne tuʼn tjaw njyoʼn jun tbʼanel wukʼile? ¿Alkye tten kbʼel nbʼinchen ntene tuʼn nkubʼ mojeʼye? ¿Tiʼ jaku tzʼonin kyiʼj qeju o che kubʼ mojeʼ tuʼn kyten toj tzalajbʼil?

AJU TIQUʼN JAKU CHE KUBʼ MOJEʼ KABʼE XJAL

3. ¿Tiquʼn nya bʼaʼn tuʼn qkubʼ mojeʼ naq tuʼn junjun tiʼ nyaxix nim toklen?

3 At junjun xjal in kyqʼamaʼn qa ilxix tuʼn kykubʼ mojeʼ tuʼn kytzalaj ex in kyqʼamaʼn qa mitiʼ (tiloʼ) xkanet jun kyukʼe mlay che tzalaj. ¡Nya ik tten jlu! Naqpe qo ximen tiʼj Jesús. Nya oʼkx mitiʼ kubʼ mojeʼ, sino tqʼama qa jun oyaj (kotz) aju qa mitiʼ xkubʼ mojeʼ jun xjal ex ok tqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj qeju jaku bʼant kyuʼn tuʼn kyten kyjunalx (Mateo 19:11, 12). Ax ikx tqʼama apóstol Pablo alkye tbʼanel jaku tzaj te jun xjal qa mitiʼ xkubʼ mojeʼ (1 Corintios 7:32-38). Naqtzen tuʼnj, mitiʼ tqʼama Pablo nix Jesús tuʼn miʼ kykubʼ mojeʼ xjal; axpe ikx in kubʼ tqʼoʼn Tyol Dios aju tuʼn miʼ kykubʼ mojeʼ xjal kyxol «kyxnaqʼtzbʼil» qe «juʼẍ» (1 Timoteo 4:1-3). Aʼyeju mitiʼ in che kubʼ mojeʼ, ex kyaj tuʼn kyajbʼen mastl te Jehová, jaku bʼant nimku tiʼ kyuʼn. Tuʼntzunju nya bʼaʼn tuʼn qkubʼ mojeʼ naq tuʼn junjun tiʼ nyaxix nim toklen, ik tzeʼn aju in kyqʼamaʼn xjal.

4. ¿Tiquʼn atz jaku che chʼiy kʼwaʼl toj tbʼanel kyxol qeju o che kubʼ mojeʼ?

4 ¿Atpe tiquʼn kbʼel mojeʼ jun xjal? At tiquʼn. Aju kymojbʼabʼil kyibʼ kabʼe xjal, ax ikx jun oyaj o tzaj tqʼoʼn Dios aju jaku tzaj tbʼanel tuʼn ex jaku che tzalajxix xjal tuʼn (kjawil uʼjit Génesis 2:18). Tnejel, atz jaku che chʼiy kʼwaʼl toj tbʼanel, tuʼnju kyaj kʼwaʼl tuʼn kyten kyukʼe kytat ex kyukʼe kynan tuʼntzen kyok kʼujlaʼn, tuʼn kyxi xnaqʼtzaʼn ex tuʼn kyxi kawin kyuʼn (Salmo 127:3; Efesios 6:1-4). Naqtzun tuʼnj, at txqantl tiquʼn jaku kubʼ t-ximen jun xjal tuʼn tkubʼ mojeʼ.

5, 6. a) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Eclesiastés 4:9-12, ¿tiʼ tbʼanel jaku tzaj qa kyamiwxix kyibʼ kabʼe xjal? b) ¿Tzeʼn jaku tzʼok kymojbʼabʼil kyibʼ kabʼe xjal ik tzeʼn jun noqʼ te oxe twitz?

5 Qo xnaqʼtzan chʼin kyiʼj qeju yol ateʼk ttxlaj taqikʼ Tyol Dios tkubʼ twi xnaqʼtzbʼil lu: «Mas bʼaʼn kabʼe xjal twitzju noq junx xjal, porque kyjaʼtzun bʼaʼn kʼelel aju aqʼuntl in bʼant kyuʼn. Porque qa ma kubʼ tzʼaq jun, jaku jaw wabʼan tuʼn juntl. Pero bʼekʼbʼil twitz jun xjal in kubʼ tzʼaq ex tjunalxte at, pwes mi aʼl jun bʼaʼn tjaw wabʼante te. Ax ikx qa ma che kubʼ tan kabʼe xjal junx, in bʼaj kymeqʼsan kyibʼ kykabʼil; qatzun tjunalxte jun, ¿tzaʼn tten tuʼn tmeqʼt? Jun xjal tjunalxte at, jaku kubʼ tiʼj; qatzun at kabʼe kybʼet, jaku kyklonte kyibʼ. Ax ikx jun noqʼ te ox twitz, mlay kubʼ tzaqj naj» (Eclesiastés 4:9-12).

6 Aʼyeju taqikʼ Tyol Dios lu, mas in che yolen tiʼj qa nim toklen kyamiwbʼel kabʼe xjal. Naqtzen tuʼnj, ax ikx jaku tzʼajbʼen kye qeju o che kubʼ mojeʼ tuʼnju mas jaku tzʼok kyamiwenxix kyibʼ, iktzun tten, jaku tzʼonin jun tiʼj juntl, jaku tzʼok kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj ex jaku tzʼok kyxqʼuqen kyibʼ ik tzeʼn saj tqʼamaʼn taqikʼ Tyol Dios. Naqtzen tuʼnj, tuʼn tten tbʼanel kyxol kabʼe xjal o che kubʼ mojeʼ, ilxix tiʼj juntl kyukʼe. Iktzun tten kʼokel ik tzeʼn jun noqʼ bʼalqʼiʼn tten te oxe twitz, ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Eclesiastés, mas jaku tzikʼx tuʼn twitzju qa oʼkx kabʼe twitz at. ¿Alkye toxen twitz noqʼ in xi tqʼoʼn mas tjwers? A Jehová. Qa at Jehová kyukʼe qeju o che kubʼ mojeʼ ex qa ma tzʼok tilel tuʼn chmilbʼaj ex tuʼn xuʼjilbʼaj tuʼn ttzalaj Jehová kyuʼn, ok ktel jun tbʼanel kymojbʼabʼil kyibʼ.

7, 8. a) ¿Alkye kawbʼil xi tqʼoʼn Pablo kye okslal naʼmx kykubʼ mojeʼ aʼyeju kwest tuʼn kyjukʼunte kyibʼ tiʼj tajbʼil kyxmilal? b) ¿Alkye axix tok in tzaj tqʼamaʼn tyol Dios tiʼj kymojbʼabʼil kyibʼ kabʼe xjal?

7 Ax ikx oʼkx qa o che kubʼ mojeʼ kabʼe xjal jaku che kubʼ koẍeʼ ex jaku che tzalaj tuʼn jlu (Proverbios 5:18). Qa ikju, ¿tiʼ kbʼantel tuʼn jun xjal aju naʼmx tkubʼ mojeʼ ex ‹qa ma japin tabʼqʼe jaʼ tuʼn tmejeye›, toj juntl yol, qa ma tzikʼ ambʼil jatumel tajxixtaq tuʼn tkubʼ koẍeʼ? Qa kwest tuʼn tjukʼunte tibʼ ex qa jaku kubʼ tbʼinchen jun nya bʼaʼn, in tzaj tqʼoʼn Pablo kawbʼil lu: «Me qa nlay bʼant kyuʼn ikyjo, bʼaʼn tuʼn kymeje, quʼn ex tbʼanilx teʼ tuʼn kymeje, tzeʼnkul teʼ tuʼn kyxiʼ toj najin tuʼn tpaj tajbʼil kyxmilil» (1 Corintios 7:9, 36, ATM; Santiago 1:15).

8 Naqtzen tuʼnj, aʼyeju kyaj tuʼn kykubʼ mojeʼ ilxix tiʼj tuʼn kyximen tiʼ t-xilen jlu kye. Tqʼama Pablo jlu: «Aqeju in che mojeʼ, tzul yajbʼil kye tuj kychwinqlal tzalu twitz txʼotxʼ» (1 Corintios 7:28). Aʼyeju in che kubʼ mojeʼ ok che okel weʼ twitz nim nya bʼaʼn aju mitiʼ in che ok weʼ qeju naʼmx kykubʼ mojeʼ twitz. Tuʼntzun jlu, qa at jun in kubʼ t-ximen tuʼn tkubʼ mojeʼ, ¿tiʼ kbʼantel tuʼn, tuʼn miʼ ttzajxix nya bʼaʼn tiʼj aj tkubʼ mojeʼ ex tuʼn ttzaj nimku tbʼanel te? Jun tten aju tuʼn tjaw tjyoʼn jun tbʼanel tukʼe.

¿TZEʼN JAKU JAW QJYOʼN JUN TBʼANEL QUKʼE?

9, 10. a) ¿Alkye techel kubʼ tqʼoʼn Pablo tiʼjju jaku tzaj qiʼj qa ma tzʼok qmojbʼan qibʼ tukʼe jun nya okslal? b) ¿Tiʼ in tzaj kyiʼj qeju mitiʼ in xi kybʼiʼn tkawbʼil Dios ex in che kubʼ mojeʼ tukʼe jun nya okslal?

9 Kubʼ ttzʼibʼen Pablo jun taqikʼ Tyol Dios aju nim toklen tuʼn tajbʼen kyuʼn qeju in che jyoʼn jun kyukʼe. Ajbʼen jun techel tuʼn apóstol Pablo tiʼj alkye tten in kubʼ aqʼunet txʼotxʼ tej tqʼama: «Miʼ tzʼokx kyqʼoʼn kyibʼe tjaqʼ yuw nya junx kyukʼe nya okslal» (2 Corintios 6:14, TNM). Qa ma tzʼokx qʼoʼn jun txkup mas matij twitz juntl tjaqʼ jun yuw, ¿tiʼ jaku bʼaj? Mlay bʼant-xix kyaqʼunan ex jaku che kʼixbʼe tuʼnju nya junx kyjwers. Axju in bʼaj qa ma kubʼ mojeʼ jun okslal tukʼe jun nya okslal, in nokx tqʼon tibʼ tjaqʼ jun «yuw» nya junx. At nim nya bʼaʼn in tzaj kyxol, tuʼnju nya junx kyxim: jun taj (tgan) tuʼn tten kukx toj tkʼujlabʼil Dios, atzun juntl, nyaxix tgan moqa mitiʼ tgan tiʼj. Ax tok, mitiʼ in che ten toj tbʼanel. Kyjuʼtzun xi tqʼamaʼn Pablo kye okslal tuʼn kymojeʼ «tukʼil jun okslal tiʼj Qajaw» (1 Corintios 7:39).

10 Naqtzen tuʼnj, at junjun in kynaʼn qa kyjunalx ateʼ ex qa masle bʼaʼn tuʼn tokx kyqʼon kyibʼ tjaqʼ jun «yuw nya junx». At maj in kubʼ kyximen tuʼn miʼ tokx kybʼiʼn tkawbʼil Dios ex in che kubʼ mojeʼ tukʼe jun xjal mitiʼ in najbʼen te Jehová. Naqtzun tuʼnj, in tzaj nim kybʼis aj tel kynikʼ qa jaw kyjyoʼn jun kyukʼe aju mlay bʼant kyyolen tukʼe tiʼjju nim toklen toj kyanqʼibʼil, ex tuʼn jlu atlo maj in kynaʼn qa mas kyjunalxtl atqeʼ twitzju tej naʼmxtaq kykubʼ mojeʼ. Naqtzen tuʼnj, in qo tzalaj kyiʼj nimku okslal aʼyeju mitiʼ o txi kyqʼoʼn ambʼil te jlu tuʼnju in nok qʼuqeʼ kykʼuʼj tiʼj Jehová ex kukx in che bʼin te (kjawil uʼjit Salmo 32:8). Qʼuqli kykʼuʼj qa okle kpol jun ambʼil jatumel kkanetel jun kyukʼil toj ttnam Dios.

11. ¿Tiʼ onbʼil at tuʼn tjaw qjyoʼn jun tbʼanel qukʼe? (Ax ikx jyonkuxa aju « ¿Tzeʼn jaku kanet jun tbʼanel qukʼe?».)

11 Ax tok, nya oʼkx tuʼn tjaw qjyoʼn jun qukʼe toj ttnam Jehová. Ax ikx il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn qwitz qa atqeʼ tbʼanel tmod, qa chʼixme junx qaj tuʼn tbʼant quʼn toj ttnam Jehová ex qa junx qkʼujlabʼil tiʼj Dios. Tuʼnju nim toklen jlu, o tzaj tqʼoʼn majen in bʼant taqʼun nim kawbʼil tiʼj aju in jatz toj Tyol Dios, tuʼntzen aju, bʼaʼn tuʼn qxnaqʼtzan kyiʼj kawbʼil lu tukʼe naʼj Dios ex tuʼn kyxi qbʼiʼn (kjawil uʼjit Salmo 119:105). *

12. ¿Alkye tten in tzaj jyoʼn kyxuʼjel xjal toj nimku tnam, ex alkye techel nim toklen tkuʼx toj Tyol Dios tiʼj jlu?

12 Kyoj nimku tnam, aʼyex tatbʼaj in tzaj kyjyoʼn kyxuʼjel kykʼwaʼl. Atz tzajne tiʼjju qa, at mas kynabʼil tatbʼaj ex nimxi o tzikʼ kywitz tiʼj, jaku bʼant tuʼn ttzaj kyjyoʼn kyxuʼjil kykʼwaʼl. Ax tok qa, ik tzeʼn bʼant kyuʼn tmajen Dios toj ambʼil ojtxe, bʼaʼn in che ela mejebʼleʼn lu. Aʼyeju tatbʼaj in tzaj kyjyoʼn kyxuʼjel kykʼwaʼl jaku tzʼonin kyiʼj aju techel kyaj tqʼoʼn Abrahán. Tej tkubʼ t-ximen tuʼn ttzaj tjyoʼn t-xuʼjil tkʼwaʼl aju Isaac, mitiʼ ximen tiʼj tpwaq nix tiʼj toklen txin kyxol xjal. Aju bʼant tuʼn, ajbʼen tmajen tuʼn ttzaj tjyoʼn jun xuʼj aju in najbʼentaq te Jehová (Génesis 24:3, 67). *

¿TIʼ KBʼANTEL QUʼN NAʼMXTAQ QMOJEʼ?

13-15. a) ¿Tzeʼn jaku tzʼonin Proverbios 24:27 tiʼjju xinaq kuʼxun in jyon t-xuʼjil? b) ¿Tiʼ kbʼel tbʼinchaʼn jun xuʼj naʼmxtaq tkubʼ mojeʼ?

13 Qa qaj tuʼn qkubʼ mojeʼ, ilxix tiʼj tuʼn qximen tiʼj jlu: «¿Ma bʼaj nbʼinchen ntene?». Nya oʼkx at toklen jlu tukʼe qxim at tiʼj kʼujlabʼil, tiʼj tuʼn qkubʼ koẍeʼ, tiʼj qjunalx in qo anqʼin moqa kyiʼj kʼwaʼl. Mas bʼaʼn tuʼn tkubʼ qximen alkye kbʼantel quʼn tnejel.

14 Tnejel qo ximen tiʼj jun kuʼxun aju in jyon t-xuʼjil. Ilxix tiʼj tuʼn t-ximen tiʼj jlu: «Bʼinchama kyiʼj qe taqʼuna ex txiʼya bʼinchalte taqʼuna tuj kojbʼil, ex te tibʼajxi bʼaʼntzun tuʼn tjaw tbʼinchaʼna tjaya» (Proverbios 24:27). ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn jlu qe? Kyxol tmajen Dios ojtxe, aju xjal in kubʼtaq t-ximen tuʼn tkubʼ mojeʼ iltaq tiʼj tuʼn t-ximen tiʼj jlu: «¿Bʼantni ntene tuʼn t-xqʼuqit ex tuʼn tkʼaʼchit jun xuʼj wuʼne ex qe kʼwaʼl che ul?». Naʼmxtaq tkubʼ mojeʼ, iltaq tiʼj tuʼn tkubʼ taqʼunan ttxʼotxʼ. Axju kbʼantel kyuʼn qeju kyaj tuʼn kykubʼ mojeʼ toj ambʼil jaʼlo. Ilxix tiʼj tuʼn tkubʼ kybʼinchen kyten tuʼn tbʼant kyuʼn aju in tzaj qʼamaʼn kye. Qa bʼaʼn ateʼqe, il tiʼj tuʼn kyaqʼunan. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aju xjal mitiʼ in xi tqʼoʼn aju at tajbʼen kye toj tja, mitiʼ in ximen tiʼjju in kynaʼn ex mitiʼ in xi tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye tiʼj Tyol Dios, mas nya bʼaʼn xjal lu twitz jun nya okslal (kjawil uʼjit 1 Timoteo 5:8).

15 Ax ikx te xuʼj il tiʼj tuʼn tkubʼ tbʼinchen tten tuʼn tbʼant aqʼuntl tuʼn aju nim toklen. Axpe ikx in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios alkye junjun tbʼanel tmod ktel ex alkye junjun aqʼuntl kbʼantel tuʼn, tuʼn tonin tiʼj tchmil ex kyiʼj toj tja (Proverbios 31:10-31). Qa at jun naq in nok t-xoʼn tibʼ tuʼn tkubʼ mojeʼ —qa jun xinaq moqa jun xuʼj— mitiʼ in ximen kyiʼj txqantl. ¿Tiquʼn? Tuʼnju mitiʼ in ximen tiʼ kxel tqʼoʼn teju kbʼel mojeʼ tukʼe. Naqtzen tuʼnj, aju mas at toklen aju tuʼn tkubʼ kybʼinchen kyten tuʼn tjapun kyuʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Dios. ¿Tiʼ t-xilen jlu?

16, 17. Aʼyeju kyaj tuʼn kykubʼ mojeʼ, ¿alkyeqe kawbʼil ilxix tiʼj tuʼn kyximen tiʼj?

16 Tnejel, ilxix tiʼj tuʼn kyximen qeju kyaj tuʼn kykubʼ mojeʼ tiʼjju taj Dios tuʼn tbʼant kyuʼn. Aju xinaq il tiʼj tuʼn telxix tnikʼ alkye taqʼun kbʼantel aj tok te wibʼaj kyxol toj tja. Mitiʼ tuʼn tajbʼen toklen tuʼn kykubʼ tyajen toj tja, mas bʼaʼn tuʼn tok lepeʼ tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús (Efesios 5:23). Ax ikx te xuʼj il tiʼj tuʼn tel tnikʼ tiʼj tkyaqil aqʼuntl kbʼantel tuʼn. Tuʼntzen aju, bʼaʼn tuʼn t-ximen tiʼj jlu: «¿Jaku tzʼokx nqʼon wibʼe tjaqʼ ‹ley› te jun chmilbʼaj?» (Romanos 7:2). Aju xuʼj naʼmx tkubʼ mojeʼ ya tokxtl tjaqʼ tkawbʼil Jehová ex Jesús (Gálatas 6:2). Ex qa ma kubʼ mojeʼ ok kʼokex tqʼon tibʼ tjaqʼ juntl kawbʼil: aju tkawbʼil tchmil. Bʼaʼn tuʼn t-ximen juntl maj tiʼj jlu: «¿Jaku bʼant tuʼn tokx nqʼon wibʼe tjaqʼ tkawbʼil jun xinaq aj il ex tuʼn wonine toj tkyaqil tiʼj?». Qa nyaxix bʼaʼn in nela jlu toj twitz, masle bʼaʼn tuʼn miʼ tkubʼ mojeʼ.

17 Ax ikx aju kbʼel mojeʼ ilxix tiʼj tuʼn t-xi tqʼoʼn aju at tajbʼen te tukʼe, aju junxitl twitzju te taj (kjawil uʼjit Filipenses 2:4). Kubʼ ttzʼibʼen Pablo jlu: «Teyle junjun kyeye, kʼujlam t-xuʼjil ik tzaʼn in tkʼujlan tibʼ, ax ikx te xuʼj nimanx tchmil». A jlu in tzaj tyekʼun, qa el tnikʼ Pablo tiʼj aju tzaj tqʼamaʼn Dios te qa nimxix toklen toj twitz chmilbʼaj tuʼn tokx bʼiʼn, atzunte xuʼj tuʼn tok kʼujlaʼn (Efesios 5:21-33).

Tbʼanel aju in bʼant kyuʼn qeju in che xmoxen aj t-xi kyiʼn juntl kyukʼe

18. ¿Tiquʼn ilxix tiʼj tuʼn kyjukʼunte kyibʼ qeju in che xmoxin?

18 Aju xmoxbʼil nya jun ambʼil jlu te saqchbʼil. Ilxix tiʼj tuʼn tajbʼen ambʼil lu kyuʼn qeju in che xmoxin tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ ex tuʼn tel kynikʼ qa jaku bʼant tuʼn kykubʼ mojeʼ. Ax ikx toj ambʼil aju, mitiʼ tuʼn t-xi kyqʼoʼn ambʼil teju kyajbʼil. ¿Tiquʼn? Tuʼnju xjal qoʼ ex jaku kubʼ qyekʼun qkʼujlabʼil aju oʼkx qeju o che kubʼ mojeʼ jaku kubʼ kyyekʼun. Naqtzun tuʼnj, qa ax tok at tkʼuʼj jun tiʼj juntl, melay kubʼ kybʼinchen aju jaku naj kyamiwbʼel tuʼn tukʼe Jehová (1 Tesalonicenses 4:6). Tuʼntzen jlu, aʼyeju in che xmoxen il tiʼj tuʼn kyjukʼunte kyibʼ, a jlu nim toklen, qa ma che kubʼ mojeʼ ex qa mitiʼ.

¿TIʼ KBʼANTEL KYUʼN TUʼN MIʼ TKUBʼ KYPAN KYIBʼ?

19, 20. Qʼamantza tukʼe techel tzeʼn in nela toj kywitz xjal aju kymojbʼabʼil kyibʼ ex tzeʼn kʼelel toj qwitz qa okslal qoʼ.

19 Tuʼn miʼ kykubʼ qeju o che kubʼ mojeʼ tuʼn nya bʼaʼn aj tbʼet ambʼil, ilxix tiʼj tuʼn tkubʼ ten toj kywiʼ qa mitiʼ tuʼn tkubʼ kypan kyibʼ. Quʼn aj kykubʼ mojeʼ kabʼe xjal, atz in xi tzyet kymojbʼabʼil kyibʼ aju kyaj bʼant tuʼn Jehová tuʼn tten te jun majx (juneleʼx) (Génesis 2:24). Bʼisbʼajilxix tuʼnju nya ik kyxim xjal toj ambʼil jaʼlo. Kyoj junjun tnam in kubʼ kyximen xjal qa aju kymojbʼabʼil kyibʼ kabʼe xjal ik tten ik tzeʼn kabʼe aqwil jaku che kubʼ kʼalet ex jaku che kubʼ tzaqpettl. Tuʼnju ik in kubʼ kyximen xjal, oʼkx kyaj tuʼn kyten junx qa bʼaʼn sela toj kywitz, qatzun nya bʼaʼn sela toj kywitz in kyaj kytzaqpin kyibʼ.

20 Nim qe in kubʼ kyximen qa aju kymojbʼabʼil kyibʼ naq te chʼin ambʼil. In che tzalaj aj kykubʼ mojeʼ tuʼnju qʼuqli kykʼuʼj qa jaku kubʼ kypan kyibʼ qa nyaxix bʼaʼn sela toj kywitz moqa ma tzaj nya bʼaʼn kyxol. Naqtzun tuʼnj, qa ma tzaj qnaʼn in kubʼ tmojbʼaʼn Tyol Dios kyamiwbʼel kabʼe xjal —ax ikx kymojbʼabʼil kyibʼ kabʼe xjal— tukʼe jun noqʼ toj Eclesiastés 4:12, aju yol ajbʼen toj hebreo tiʼj «noqʼ» ax ikx in yolin tiʼj jun aqwil (saqbʼaq). Aʼyeju aqwil in che ajbʼentaq tiʼj bark in che bʼaj bʼinchaʼntaq tuʼn tikʼx kyuʼn, nya tuʼn kykubʼ laqj, axpe ikx in nikʼx kyuʼn aj ttzaj nimxix kyqʼiqʼ ex nimxix jbʼal. Ax ikx aju kymojbʼabʼil kyibʼ xjal: o bʼaj tbʼinchaʼn Jehová tuʼn miʼ tkubʼ kypan kyibʼ. Tqʼama Jesús jlu: «Aju ok tmojbʼaʼn Dios, miʼn tzʼel tpaʼn xjal» (Mateo 19:6). Ik qxim ktel qa okslal qoʼ. A jlu mitiʼ in nok te jun iqtz.

21. ¿Alqiʼj kʼokel kyqʼoʼn kywitz qeju o che kubʼ mojeʼ, ex alqiʼj che okel lepeʼ?

21 Aʼyeju o che kubʼ mojeʼ jaku che ten toj tzalajbʼil ex jaku tzaj nim tbʼanel kye. Tuʼn tten jlu kye, ilxix tiʼj tuʼn tok kyqʼoʼn kywitz tiʼj tbʼanel kymod ex tiʼjju tbʼanel in bʼant kyuʼn, nya tiʼj nya bʼaʼn. Naqtzen tuʼnj, qa mas sok kyqʼoʼn kywitz tiʼjju tbʼanel, ¿bʼaʼnpetzele aju? Bʼaʼn. Ik tzeʼn te Jehová mas in nok tqʼoʼn twitz tiʼj bʼaʼn ex nya tiʼj nya bʼaʼn, ex aju qe qaj aju tuʼn kukx tok tqʼoʼn twitz kyiʼj tbʼanel qmod. Ik tzeʼn tqʼama ajbʼitzel: «Nman, noqwit kukx in tzaj tnaʼna aju qbʼinchbʼene mya bʼaʼn, ax tok mi jun jaku kyaj ten mintiʼ til» (Salmo 130:3). Ax ikx, aʼyeju o che kubʼ mojeʼ miti’xix tu’n tok kyq’o’n kywi’ ti’j nya b’a’n ex il ti’j tu’n tkub’ kynajsa’n kyil (kjawil uʼjit Colosenses 3:13 *).

22, 23. ¿Alkye techel kyaj tqʼoʼn Abrahán ex Sara kye qeju o che kubʼ mojeʼ?

22 Aj tbʼet ambʼil, jaku chʼiy aju tzalajbʼil kyxol qeju o che kubʼ mojeʼ. Qo ximen tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Abrahán ex Sara, aʼyeju e ok weʼ twitz nimku nya bʼaʼn tej kytijen. Tukʼe tabʼqʼi Sara —iqʼintaqle 60 abʼqʼi tuʼn—, kwestlo ela toj twitz tej tkyaj ttzaqpiʼn tbʼanel tnajbʼil, toj tbʼanel tnam Ur, ex tuʼn tanqʼintl toj jun ja xbʼalun. Naqtzen tuʼnj, bʼant jlu tuʼn tuʼnju okx tqʼon tibʼ tjaqʼ tkawbʼil tchmil. Axpe ikx, kukx onin tuʼn tel bʼaʼn aju in kubʼtaq t-ximen tchmil ex onin tiʼj toj tkyaqil ambʼil. Nya tukʼe kabʼe tkʼuʼj bʼant jlu tuʼn, axpe ikx «tuj tanmi» in tqʼamaʼntaq tat te Abrahán (Génesis 18:12, TNM; 1 Pedro 3:6). In nokxtaq tbʼiʼn tchmil tukʼil tkyaqil tanmi.

23 Qʼanchaʼl qa at maj nya junxtaq kyxim. Toj jun maj, xi tqʼamaʼn Sara te Abrahán tuʼn tbʼant jun tiʼ tuʼn aju «tzaj nim tbʼis Abraham» tuʼn. Naqtzun tuʼnj, kubʼ tiʼn tibʼ ex xi tbʼiʼn tyol t-xuʼjil tuʼnju tzaj tqʼamaʼn Jehová te, a jlu tzaj tiʼn tbʼanel kye kykyaqil toj tja (Génesis 21:9-13). Aʼyeju mojleqe toj ambʼil jaʼlo —naq jteʼxku abʼqʼi kykubʼlen mojeʼ— jaku tzʼel kykanoʼn nim tbʼanel kyiʼj qeju tbʼanel tmajen Dios lu.

24. ¿Alkyeqe mojbʼabʼil in jaw nimsaʼn Jehová kyuʼn, ex tiquʼn?

24 Atqeʼ nim o che kubʼ mojeʼ toj ttnam Jehová atz jatumel in xi tnimen xuʼj tchmil ex in nok tkʼujlaʼn xinaq t-xuʼjil ex in xi tqʼoʼn toklen, ex in kubʼ kyqʼoʼn tnejel aju tajbʼil (tvoluntad) Jehová. Ax tok, jaku che ten qeju o che kubʼ mojeʼ toj tzalajbʼil. Ik tzeʼn ma qo xnaqʼtzaʼn tiʼj, aʼyeju kyajbʼil tuʼn tten jun tbʼanel kymojbʼabʼil kyibʼ ilxix tiʼj tuʼn tjaw kyjyoʼn jun tbʼanel kyukʼil, tuʼn tbʼaj kybʼinchen kyten ex tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn tten mojbʼabʼil ex kʼujlabʼil toj kyja. Jun mojbʼabʼil ik tzeʼn jlu ok kjawil nimsaʼn Jehová tuʼn ax ikx kʼonil tiʼj okslal tuʼn kukx tten toj tkʼujlabʼil Dios.

^ taqik' 11 Jyonkuxa xnaqʼtzbʼil 2 toj uʼj El secreto de la felicidad familiar, aju bʼinchaʼn kyuʼn testigos de Jehová.

^ taqik' 12 At junjun tmajen Dios ten nim kyxuʼjil ojtxe. Naqtzun tuʼnj, mitiʼ tzaj tqʼamaʼn Dios jlu. Tzaj tqʼoʼn Dios ambʼil te jlu toj ambʼil te Abrahán, Jacob ex junjuntl, ax ikx toj ambʼil kye aj Israel atz jatumel tzaj tqʼoʼn junjun kawbʼil tiʼj jlu. Naqtzen tuʼnj, toj ambʼil kye okslal, mitiʼtl tzaj tqʼoʼn ambʼil kye tmajen tuʼn tten nim kyxuʼjil (Mateo 19:9TNM; 1 Timoteo 3:2).

^ taqik' 21 Colosenses 3:13 (TNM): «Kukx tzik’x kyu’ne aju kypaltil txqantl, ex kynajsame kyil txqantl qa at jun q’oj kyxole. Ik tze’n te Jehová kub’ tnajsa’n kyile, ax ikx kyeye kyb’inchame ikju».