Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

CHʼINTL XNAQʼTZBʼIL

Aju qʼolbʼebʼil te bandera, aju aj kyxiʼ xjal votarel ex aju aqʼuntl te tnam

Aju qʼolbʼebʼil te bandera, aju aj kyxiʼ xjal votarel ex aju aqʼuntl te tnam

Qʼolbʼebʼil te bandera. Jun nimsabʼil, moqa jun kʼulbʼil, in nela toj kywitz testigos de Jehová aju qʼolbʼebʼil te bandera ex aju aj tjaw nimset aj t-xi bʼitzet jun bʼitz, tuʼnju in xi qʼamet qa tuʼn tnam ex kyuʼn nejenel in che klet xjal, ex nya tuʼn Dios (Isaías 43:11; 1 Corintios 10:14; 1 Juan 5:21). Jun kyxol qe kawil xi kykʼamoʼn jun nimsabʼil ik tzeʼn jlu a Nabucodonosor te Babilonia. Tuʼn tkubʼ tyekʼun toklen ex tokslabʼil kywitz qeju ateʼkxtaq tjaqʼ tkawbʼil, aju ajkawil nim toklen lu kubʼ tbʼinchen jun matij tilbʼilal ex xi tqʼamaʼn kye kykyaqil xjal tuʼn kykubʼ mejeʼ twitz tilbʼilal ajtaq t-xi bʼitzen jun wiq bʼitz. Naqtzen tuʼnj, attaq oxe aj hebreo —Sadrac, Mesac ex Abednego— mitiʼ (tiloʼ) jaw kynimsaʼn tilbʼilal lu, ex ojtzqiʼntaq kyuʼn qa tuʼn jlu jakutaq che kubʼ bʼiyoʼn (Daniel, capítulo 3).

Yejtzen jaʼlo (jaʼla), ¿tiʼ in bʼaj? Aju xjal in xnaqʼtzan tiʼjju ikʼ ojtxe Carlton Hayes tbʼi in yolen tiʼjju «in bʼant kyuʼn xjal tuʼn tjaw kynimsaʼn tnam toj ambʼil jaʼlo» ex tqʼama: «Aju tbandera jun tnam jun techel nimxix toklen toj kywitz xjal ex in jaw kynimsaʼn, moqa in che kʼulun twitz. [...] Aj tikʼx bandera in kutz kyiʼn xjal aju tjax toj kywiʼ; aʼyeju tzʼibʼel tbʼanel yol in kubʼ kytzʼibʼen junjun tbʼanel yol tuʼn tjaw nimset; in che bʼitzen kʼwaʼl te». Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa at junjun «qʼij xjanqe» toj kywitz qeju in jaw kynimsaʼn qe tnam —ik tzeʼn 15 te septiembre, jatumel in kubʼ ikʼsaʼn Tqʼij Tnam Paxil—, ax ikx atqeʼ «kysant» ex junjun «tembʼil xjanqe» toj kywitz (El nacionalismo: una religión). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn jun uʼj te México qa «aju Escudo, aju Bandera ex aju Tbʼitz Tnam, in che kubʼ qʼoʼn te Techel Tnam» ex in tzaj tqʼamaʼn qa il tiʼj «tuʼn kyjaw nimset, moqa tuʼn kykʼulet, qe techel tnam» (Diario Oficial de la Federación). Ex ma bʼet-xi ambʼil ttzajlen tqʼamaʼn jun uʼj qa «xjan aju bandera, ik tzeʼn cruz» (The Encyclopedia Americana).

Ax uʼj lu tqʼama kʼitzqeku qa aʼye kybʼitz tnam atz tzajneqe «tiʼjju in kynaʼn xjal tiʼj kytnam atz jatumel in najbʼen junjun yol kyuʼn tuʼn t-xi kyqanin te Dios tuʼn ttzaj tyekʼun tbʼe ex tuʼn tok t-xqʼuqen kytnam moqa tuʼn ttzaj tyekʼun kybʼe kynejenel ex tuʼn kyok t-xqʼuqen». Tuʼntzen jlu, nya naq kukx in kyqʼamaʼn testigos de Jehová qa jun wiq okslabʼil aju in bʼant kyuʼn xjal tuʼn tjaw kynimsaʼn qe tnam ik tzeʼn qʼolbʼebʼil te bandera ex ik tzeʼn aj t-xi kybʼitzen tbʼitz tnam. Aju ajxnaqʼtzal D. W. Brogan yolen toj tuʼj tiʼj qa e pon qʼiʼn nim maj testigos de Jehová in che xnaqʼtzantaq toj tja xnaqʼtzbʼil twitz jwes tuʼnju nya kyajtaq tuʼn tjaw kynimsaʼn bandera te Estados Unidos ex tuʼnju nya kyajtaq tuʼn t-xi kyqʼamaʼn aju qʼolbʼebʼil te bandera, ex tqʼamaxix jlu: «Aju Jusgad Nimxix Toklen tzaj tqʼamaʼnx [tej otaqxi chex qʼiʼn nimku maj testigos de Jehová twitz jwes] qa aju in bʼant kyuʼn xjal tuʼn tjaw kynimsaʼn tnam jun wiq okslabʼil jlu» (Genio y figura del norteamericano).

Mitiʼ in jaw kynimsaʼn testigos de Jehová qe tnam, tuʼnju mitiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, naqtzun tuʼnj, mitiʼ in nel kyiʼn ambʼil kye txqantl xjal tuʼn tbʼant jlu kyuʼn qa kyaj. Ax ikx mitiʼ in che el kyikʼen bandera aʼyeju in che ajbʼen te kyechel tnam ex in nokx kyqʼon kyibʼ tjaqʼ kykawbʼil ajkawil aʼyeju at kyoklen tuʼn kykawin, quʼn aʼye kawil lu «sanjelal te gobierni» qe ex in che ajbʼen kykyaqil ik tzeʼn «ajbʼel qe te Dios» (Romanos 13:1-4). Ax ikx in xi kybʼiʼn kawbʼil tuʼn kynaʼn Dios «kyiʼj qe gobierni ex kyiʼj kykyaqil qeju at kyoklen tuj kawbʼil». Naqtzen tuʼnj, in bʼant jlu kyuʼn tuʼn ttzaj qʼoʼn ambʼil kye tuʼn kyten «tuj txubʼtxaj» ex tuʼn kykubʼ «txuleʼ», ex tuʼn kyniman «twitz Dios» ex tuʼn kybʼet «tuj tumel» (1 Timoteo 2:2).

¿Bʼaʼnpe tuʼn qvotaren? Aju axix tok okslal (nimil) mitiʼ in nel tiʼn ambʼil kye txqantl xjal tuʼn kyvotaren. Mitiʼ in nex qʼamalte tuʼn miʼn kyvotaren xjal, ax ikx mitiʼ in kubʼ t-ximen tuʼn miʼ tokx tqʼon tibʼ tjaqʼ kykawbʼil ajkawil che jawil jyoʼn. Naqtzen tuʼnj, o bʼaj t-ximenxix tuʼn miʼ tonin kyiʼj xjal tuʼn kyok te ajkawil (Mateo 22:21; 1 Pedro 3:16). ¿Yejtzun qa in che ok obligaren xjal tuʼn kyvotaren toj jun tnam moqa jaku tzʼok bʼinchen nya bʼaʼn kyiʼj qa mitiʼ ẍeʼx votarel? Qa bʼaʼn in tnaʼn okslal, jakule txiʼ jatumel in che votaren xjal. Iktzun tten, ok kʼelel tkanoʼn tiʼjju bʼant tuʼn Sadrac, Mesac ex Abednego aʼyeju i eʼx toj chqʼajlaj Dura tbʼi tej kyok weʼ twitz jun tiʼ ik tzeʼn in qo yolen tiʼj. Naqtzen tuʼnj, tuʼn miʼ tonin kyiʼj qeju kyaj tuʼn kyok te kawil, ilxix tiʼj tuʼn kytzaj tnaʼn waqaq kawbʼil lu:

  1. Aʼye t-xnaqʼtzbʼen Jesús «mya te twitz txʼotxʼ» qe (Juan 15:19).

  2. Aʼye okslal samaʼnqe tuʼn Jesucristo ex tuʼn tKawbʼil (Juan 18:36; 2 Corintios 5:20).

  3. At mujbʼil qxol qkyaqil tuʼnju junx qxnaqʼtzbʼil ex in nok qkʼujlan qibʼ qkyaqil (1 Corintios 1:10; Colosenses 3:14).

  4. Aju xjal in votaren tiʼj jun xjal, at chʼin tpaj tiʼjju kbʼantel tuʼn xjal lu (jyonkuxa 1 Samuel 8:5, 10-18 ex 1 Timoteo 5:22).

  5. Tej t-xi kyqanin aj Israel tuʼn tok jun xjal te kykawil, tnaʼ Jehová qa in nelxixtaq kyikʼen aju Toklen tuʼn Tkawin (1 Samuel 8:7).

  6. Qaj tuʼn qyolen tiʼj tKawbʼil Dios tukʼe alkyexku xjal ex naq alkyexku kyxim at kyiʼj kawil (Mateo 24:14; 28:19, 20; Hebreos 10:35).

Aqʼuntl te tnam. At junjun tnam in xi kyqanin kye qeju nya kyaj tuʼn kyajbʼen te soldad tuʼn tbʼant jun aqʼuntl te tnam kyuʼn toj jun ambʼil. ¿Tiʼ kbʼantel kyuʼn okslal qa ma tzaj qanin jlu kye? Bʼaʼn tuʼn kynaʼn Dios ex tuʼn ttzaj kyjyoʼn junjun tqanil, jakulo txi kyqanin jun kynabʼil te juntl okslal at tnabʼil. Iktzun tten, ok kbʼantel tuʼn tjaw kyjyoʼn aju tbʼanel in kynaʼn tuʼn (Proverbios 2:1-5; Filipenses 4:5).

In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kye okslal «tuʼn kyten tjaqʼ tkawbʼil gobierni ex tjaqʼ kykawbʼil aj sanjelal, ex tuʼn t-xi kyniman, noq bʼanin kyten tuʼn kybʼinchante tkyaqil aqʼuntl bʼaʼn» ex «tuʼn kyten bʼaʼn kyukʼil kykyaqil» (Tito 3:1, 2). Qa kyaj tuʼn tjapen kawbʼil lu kyuʼn, ilxix tiʼj tuʼn kyximen tiʼj jlu: «¿Ok kbʼel kyximen xjal qa atinkxe kyxol ajkawil tuʼn aqʼuntl te tnam moqa kbʼel nbʼinchene aju at toklen tukʼe nya ax tok okslabʼil?» (Miqueas 4:3, 5; 2 Corintios 6:16, 17). «¿Kwest, moqa melay bʼant, tuʼn tjapuntl wuʼne aju in tzaj tqʼamaʼn Dios weye?» (Mateo 28:19, 20; Efesios 6:4; Hebreos 10:24, 25.) «¿Moqa tzul tqʼoʼn mas ambʼil weye tuʼn wajbʼene mas te Jehová, ex axpe ikx tuʼn t-xi tzyet tuʼn npakbʼane toj tkyaqil ambʼil?» (Hebreos 6:11, 12.)

Qa bʼaʼn in tnaʼn jun okslal tuʼn taqʼunan tiʼj jun aqʼuntl te tnam ex nya tuʼn t-xiʼ pres, mitiʼ tuʼn kyjaw yolen txqantl okslal tiʼj (Romanos 14:10). Axju kbʼantel kyuʼn qa ma kubʼ t-ximen okslal tuʼn miʼ taqʼunan tiʼj aqʼuntl lu (1 Corintios 10:29; 2 Corintios 1:24).