Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 16

Ku tokxa toj okslabʼil axix tok

Ku tokxa toj okslabʼil axix tok
  • ¿Tiʼ in tqʼamaʼn Tyol Dios kyiʼj sant ex tilbʼilal?

  • ¿Tzeʼn in nela toj kywitz okslal aʼyeju ninqʼij in kubʼ kyikʼsaʼn txqantl okslabʼil?

  • ¿Alkye tten jaku txi tqʼamaʼna aju ojtzqiʼn tuʼna?

1, 2. ¿Alqiʼj kximela aj tetza toj nya ax tok okslabʼil ex tiquʼn ilxix tiʼj?

QA MA tzʼok tbʼiʼna in kuʼtz xoʼn veneno toj ewaj ttxlaj tjaya. Ma txi tiʼn kyqʼiqʼ veneno toj tnam, ex jaku tzaj nya bʼaʼn tiʼja tuʼn. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna? Jakulo txiʼya toj juntl plaj. Pero qa ma txiʼya toj juntl plaj, il tiʼj tuʼn t-ximana tiʼj jlu: «¿Ma chin yabʼtiye tuʼn veneno?».

2 Chʼixme axju in tzaj tuʼn nya ax tok (nya bʼanax) okslabʼil. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tzʼil qe t-xnaqʼtzbʼil ex qe tbʼinchbʼen, ik tzeʼn veneno (2 Corintios 6:17). Tuʼntzun jlu, ilxix tiʼj tuʼn qetz toj «nintz tnam Babilonia», aju in kubʼ qʼoʼn te kyechel kykyaqil nya ax tok okslabʼil (nimbʼil) twitz txʼotxʼ (Apocalipsis 18:2, 4). ¿O bʼant jlu tuʼna? In qo tzalaje qa oje. Pero nya oʼkx tuʼn tetza toj okslabʼil nya ax tok moqa tuʼn t-xi ttzʼibʼena jun uʼj tuʼn miʼ tok qʼoʼntla toj tajlal. Ax ikx kximela tiʼj jlu: «¿Atx xnaqʼtzbʼil ex bʼinchbʼen te nya ax tok okslabʼil in kubʼ nbʼinchaʼne?». Qo xnaqʼtzan tiʼj junjun techel.

AʼYEQE SANT EX NIMSBʼIL KYIMNI

3. a) ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kyiʼj sant ex tilbʼilal, ex tiquʼn kwest in nela toj kywitz junjun xjal aju t-xim Dios kyiʼj sant ex tilbʼilal? b) ¿Tiʼ kbʼantel tuʼna tukʼeju tiʼchaq at toklen tukʼil okslabʼil nya ax tok?

3 Ateʼ xjal, atqeʼ tilbʼilal moqa kytembʼil sant toj kyja atxix ojtxe. Qa ik tejuya, nyaxixle bʼaʼn jaku tzʼela toj twitza qa mitiʼtl sajbʼen jun tilbʼilal moqa jun sant tuʼna tuʼn tnaʼna Dios. Atlo tkʼuʼja kyiʼj qe jlu. Naqtzen tuʼnj, a Dios in qʼamante alkye tten tuʼn qajbʼen te, ax ikx in tzaj tqʼamaʼn Dios toj Tyol qa nya bʼaʼn tuʼn kyajbʼen sant moqa tilbʼilal quʼn (kjawil uʼjit Éxodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Juan 5:21). Tuʼntzunju, qa taja tuʼn tajbʼena junx kyukʼe qeju in che ajbʼen te Jehová, il tiʼj tuʼn tkubʼ tnajsaʼna tkyaqilju tiʼchaq at toklen tukʼil okslabʼil nya ax tok. Ik che elel toj twitza ik tzeʼn te Jehová «ikʼun» qe tuʼn (Deuteronomio 27:15).

4. a) ¿Tiquʼn mitiʼx tajbʼen tuʼn t-xi qqanin onbʼil kye kyimni? b) ¿Tiquʼn tzaj tqʼamaʼn Jehová kye aj Israel tuʼn miʼn tkubʼ kybʼinchaʼn aju in bʼent kyuʼn chman?

4 Juntl kybʼinchbʼen nim (bʼampo) okslabʼil nya ax tok aju in cheʼx qanil onbʼil kye kyimni. Tej naʼmxtaq tel kynikʼ junjun xjal tiʼj axix tok tkuʼx toj Tyol Dios, in kubʼtaq kyximen qa kukx in che anqʼin kyimni toj jun tembʼil nya qʼanchaʼl ex qa jaku che onin moqa jaku tzʼok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj qeju xjal itzʼqe. Atle junjun tiʼ in bʼanttaq tuʼna tuʼn miʼ tok kybʼinchen kyimni nya bʼaʼn tiʼja. Pero ik tzeʼn o xnaqʼtzana tiʼj toj xnaqʼtzbʼil 6, aʼyeju kyimni mitiʼ (tiloʼ) in che anqʼin toj juntl plaj. Kyjuʼtzun, mitiʼx tajbʼen tuʼn qyolin kyukʼil kyimne. Aj t-xi kybʼiʼn xjal tqʼajqʼajel twiʼ jun toj kyja otaq kyim, jakulo kubʼ kyximin qa aju toj kyja otaq kyim in yolin, pero tkyaqil jlu atz tzajni kyukʼe taqʼunal tajaw il. Tuʼntzen jlu, tzaj tqʼamaʼn Jehová kye aj Israel tuʼn miʼn kyyolin kyukʼe qeju otaq che kyim moqa tuʼn miʼ tkubʼ kybʼinchen junjuntl tiʼchaq in bʼent kyuʼn chman (kjawil uʼjit Deuteronomio 18:10-12).

5. ¿Tiʼ kbʼantel tuʼna qa kwest tuʼn tkyaj ttzaqpiʼna qe tilbʼilal ex qe sant, moqa aju tuʼn t-xi tqanina onbʼil kye kyimni?

5 ¿Tiʼ kbʼantel tuʼna qa kwest tuʼn tkyaj ttzaqpiʼna qe tilbʼilal ex qe sant aʼyeju in che ajbʼen toj okslabʼil atz jatumeltaq tokxiya, moqa aju tuʼn t-xi tqanina onbʼil kye kyimni? Ximana kyiʼj texto che jawil tuʼjina, moqa che jawil t-ẍchʼiʼna, aju in tzaj kyyekʼun tiʼ t-xim Dios kyiʼj qeju bʼinchbʼen lu. Qaninxa onbʼil te Jehová tkyaqil qʼij; qʼamanxa te qa taja tuʼn tajbʼena junx kyukʼe qeju axix okslal (nimil), ax ikx qaninxa te tuʼn tten t-xima ik tzeʼnj te (Isaías 55:9).

MITIʼ KUBʼ KYIKʼSAʼN TNEJEL OKSLAL NAVIDAD

6, 7. a) Ik tzeʼn in kubʼ kyximin xjal, ¿tiʼ in kubʼ kynaʼn toj Navidad ex kubʼpetzele kyikʼsaʼn tnejel okslal jlu? b) ¿Alqukʼil attaq toklen aju in kubʼtaq kyikʼsaʼn xjal kyitzʼjlen toj ambʼil kye tnejel okslal?

6 Jaku tzʼilix qnaʼj Dios tuʼn okslabʼil nya ax tok qa ma kubʼ qikʼsaʼn junjun ninqʼij. Jun techel aju Navidad. Toj kyxim xjal qa aju Navidad in tzaj tnaʼn aju titzʼjlen Jesucristo, ex chʼixme kykyaqil okslabʼil aʼyeju in kyqʼamaʼn qa lepchiqeʼk tiʼj Jesús in kubʼ kyikʼsaʼn jlu. Pero mitiʼ yekʼbʼil at qa kubʼ ikʼsaʼn jlu toj tnejel syent abʼqʼi kyuʼn qeju lepchiqeʼktaq tiʼj Jesús. Aju uʼj Los orígenes sagrados de las cosas profundas in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Kyoj qeju kabʼe syent abʼqʼi atxix tej tul itzʼj Jesús, nijun xjal ojtzqiʼntaq tuʼn alkye ambʼil ul itzʼj Jesús ex nyataq nim toklen jlu toj kywitz».

7 Naqwit ok kyojtzqiʼn tnejel okslal alkye ambʼil ul itzʼj Jesús, mitiʼwtlo kubʼ kyikʼsaʼn titzʼjlen. ¿Tiquʼn? Tuʼnju in kubʼtaq kyximin tnejel okslal qa «attaq kyoklen ninqʼij lu tukʼeju in kubʼtaq kybʼinchaʼn nya okslal» (Las cosas nuestras de cada día). Oʼkx in yolin Tyol Dios tiʼj kyitzʼjlen kabʼe ajkawil aʼyeju mitiʼtaq in che ajbʼen te Jehová (Génesis 40:20; Marcos 6:21). Ax ikx in che jawtaq kynimsaʼn xjal txqantl dios toj ninqʼij lu. Jun techel, aju in kubʼtaq kyikʼsaʼn aj Roma titzʼjlen jun kydios aju Diana tbʼi toj 24 te mayo ex toj juntl qʼij, aju titzʼjlen Apolo, aju tdios Qʼij. A jlu in tzaj tyekʼun, qa mitiʼ toklen ikʼsbʼil kyitzʼjlen xjal kyukʼe okslal, quʼn a jlu at toklen tukʼeju in jaw kynimsaʼn xjal txqantl dios.

8. Qʼamantza tiʼ toklen aju in kubʼ kyikʼsaʼn xjal kyitzʼjlen tukʼilju in kubʼ kyximen xjal.

8 At juntl tiquʼn mitiʼwtlo kubʼ kyikʼsaʼn tnejel okslal titzʼjlen Jesús: tuʼnju ojtzqiʼntaqle kyuʼn qa aʼyeju in kubʼtaq kyikʼsaʼn kyitzʼjlen attaq toklen tukʼeju in kubʼtaq kyximen xjal. Toj ambʼil ojtxe attaq nim xjal te Grecia ex te Roma in kubʼtaq kyximen qa kykyaqil xjal attaq jun xewbʼaj (espíritu) in xqʼuqin kyiʼj tej kyul itzʼj ex qa in che oktaq tkwentin toj tkyaqil kyanqʼibʼil. «Attaq toklen xewbʼaj lu tukʼe dios in japuntaq tabʼqʼi junx tukʼeju te xjal tabʼqʼi.» (The Lore of Birthdays [La tradición de los cumpleaños].) Melayx kubʼ toj twitz Jehová tuʼn tkubʼ ikʼset jun ninqʼij atz jatumel at toklen Jesús tukʼeju in kubʼ kyximen xjal (Isaías 65:11, 12). Qa ik ttenju, ¿tiquʼn nim xjal in kubʼ kyikʼsaʼn Navidad?

¿JATUMEL TZAJNI NAVIDAD?

9. ¿Tiquʼn jaw jyoʼn 25 te diciembre tuʼn tkubʼ naʼn titzʼjlen Jesús?

9 Tej otaqxi tzikʼ nim syent abʼqʼi tulen Jesús twitz Txʼotxʼ, jaw jyoʼn 25 te diciembre tuʼn tkubʼ naʼn titzʼjlen Jesús. Pero mitiʼ ul itzʼj Jesús toj diciembre, * quʼn toj octubre ul itzʼj. ¿Tiquʼntzun jaw jyoʼntz 25 te diciembre? Tuʼnju atle junjun in kyqʼamaʼntaq qa okslalqe ex kyajtaq «tuʼn tkubʼ kychʼexpuʼn kyninqʼij nya okslal tuʼntzen tkubʼ kyikʼsaʼn aju at toklen kyukʼe okslal. [...] Aʼyeju xjal nya okslal toj tnam Roma in najbʼentaq 25 te diciembre kyuʼn, tuʼn tkubʼ kyikʼsaʼn [...] titzʼjlen ‹Qʼij nim tipumal›» (Enciclopedia de la Religión Católica). Toj jbʼalil, aj tkubʼ tipumal (tbʼalor) Qʼij, aʼyeju nya okslal in kubʼtaq kybʼinchan junjun tiʼchaq tuʼn tmeltzʼaj Qʼij kyuʼn, tuʼn ttzaj tqʼoʼn juntl maj tspikʼumal ex tkyaqal kyibʼaj. In kubʼtaq kyximen qa toj 25 te diciembre in tzyet tuʼn tmeltzʼaj juntl maj Qʼij. Naq tuʼn kyok xjal te okslal, aʼyeju nejenel kye okslal kubʼ kyikʼsaʼn ninqʼij lu ex ok tilil kyuʼn tuʼn tok ninqʼij lu kye «okslal». *

10. ¿Tiquʼn mitiʼ kubʼ kyikʼsaʼn junjun xjal aju Navidad ojtxe?

10 Atxix ojtxe ojtzqiʼn qa aju Navidad atz tzajni kyxol nya okslal. Quʼn mitiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn tkubʼ ikʼset ninqʼij lu, kyoj qeju wuqlaj syent (1700) abʼqʼi kubʼ qʼoʼn jun kawbʼil toj tnam Inglaterra ex toj junjun tal tnam te Estados Unidos tuʼn mi tkubʼ ikʼsaʼn ninqʼij lu. Qa mitiʼtaq in che pon xjal toj kyaqʼun tuʼnju in che kyajtaq kyja tuʼn tkubʼ kyikʼsaʼn Navidad, in neltaq iqʼen kymult. Pero tej tbʼet ambʼil, e ok tentl xjal ninqʼijil ex kubʼ kyikʼsaʼn mastl ninqʼij. Ok juntl maj Navidad te kyninqʼij ex kukx in kubʼ kyikʼsaʼn xjal toj nimku tnam. Pero aʼyeju xjal kyaj tuʼn ttzalaj Dios kyiʼj ojtzqiʼn kyuʼn qa at toklen jlu tukʼil okslabʼil nya ax tok ex mitiʼ in kubʼ kyikʼsaʼn jlu nix juntl ninqʼij aju at toklen kyukʼe qeju nya okslal. *

¿AT TOKLEN AJU JATUMEL TZAJNIQE NINQʼIJ?

11. ¿Tiquʼn in kubʼ kyikʼsaʼn xjal junjun ninqʼij ex alkye at mas toklen?

11 At junjun xjal ojtzqiʼn kyuʼn qa at junjun ninqʼij ik tzeʼn Navidad atz tzajni kyxol nya okslal, pero bʼaʼn in nela toj kywitz tuʼn tkubʼ kyikʼsaʼn. Quʼn in kyqʼamaʼn qa nya kykyaqil xjal in che qʼamante qa at toklen jlu tukʼil okslabʼil nya ax tok ex qa a ambʼil jlu tuʼn tok tchmon tibʼ jun xjal kyukʼe toj tja. ¿A teya t-xim jlu? Qa ikju, tuʼnlo tkʼujlabʼila kyiʼj toj tjaya kwest in nela toj twitza tuʼn tajbʼena junx kyukʼe qeju in che ajbʼen te Jehová, ex nya tuʼnju taja tuʼn ttena toj okslabʼil nya ax tok. Jaku tzʼok qʼuqeʼ tkʼuʼja qa taj Jehová tuʼn ttzalaja kyukʼe toj tjaya quʼn a bʼinchel kye ja xjal (Efesios 3:14, 15). Pero at junjuntl tumel tuʼn kytzalaj toj qja ex tuʼn ttzalaj Dios quʼn. Tqʼama apóstol Pablo alkye at mas toklen: «Tzʼelx kynikʼe tiʼj alkyeju bʼaʼn tuj twitz Qajaw» (Efesios 5:10).

¿Bʼaʼnpetzulo tuʼn tjatz tiʼna jun chupet (duls) toj tbʼe tzʼil aʼ ex tuʼn t-xi twaʼna?

12. ¿Alkye techel in kubʼ qʼoʼn aju in tzaj tyekʼun qa il tiʼj tuʼn kykyaj qtzaqpiʼn bʼinchbʼen ex ninqʼij tzʼilqe?

12 Jakule kubʼ t-ximana qa aʼyeju ninqʼij lu mitiʼtl kyoklen tukʼeju e kubʼ ikʼsaʼn ojtxe. ¿At toklen aju jatumel tzajniqe ninqʼij? At toklen. Ximana tiʼj jlu, qa tkuʼx jun chupet (duls) toj tbʼe tzʼil aʼ. ¿Bʼaʼn tuʼn tjatz tiʼna ex tuʼn t-xi twaʼna? Nya bʼaʼn; quʼn puro tzʼil tiʼj. Ik tzeʼn chupet lu, atqeʼ ninqʼij tbʼanel jaku che ela toj qwitz pero tzajniqe toj junjun tembʼil puro tzʼilqe. Qa qaj tuʼn qokx toj axix okslabʼil, il tiʼj tuʼn tten qxim ik tzeʼn te Isaías. Xi tqʼamaʼn jlu kye qeju xjal in che ajbʼentaq te Dios: «Miʼn tzʼok kymakoʼne ju ttzʼilil» (Isaías 52:11).

QʼAMANXA AJU OJTZQIʼN TUʼNA TOJXIX TUMEL

13. ¿Tiʼchaq nya bʼaʼn jaku tzʼok weʼya twitz qa mitiʼ xkubʼ tikʼsaʼna junjun ninqʼij?

13 At maj jaku tzʼok weʼya twitz nya bʼaʼn aj tkubʼ t-ximana tuʼn miʼ tkubʼ tikʼsaʼntla junjun ninqʼij. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna qa mitiʼ sok toj kywiʼ qeju in che aqʼunan junx tukʼila tiquʼn mitiʼ in kubʼ tikʼsaʼna junjun ninqʼij? ¿Yejtzun qa ma tzaj qʼoʼn jun oyaj teya toj Navidad? ¿Bʼaʼnpetzele tuʼn ttzaj tiʼna? ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna qa nya junx tokslabʼila tukʼe t-xuʼjila moqa tukʼil tchmila? ¿Tiʼ jaku bʼent tuʼna tuʼn miʼ tkubʼ kyximen tkʼwaʼla qa tbʼanelqe ninqʼij?

14, 15. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna qa ma ttzaj qʼoʼn jun oyaj teya?

14 Il tiʼj tuʼn tten qnabʼil aj qok weʼ twitz junjun nya bʼaʼn. Toj tkyaqil maj aj tyolina, qʼamanxa toj tumel. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Chebʼa che yoline tkyaqil maj, atwit tchyaʼl kyyole, tuʼntzun tel kynikʼe tiʼj tzaʼn tten tuʼn t-xi kytzaqʼweʼne teyle junjun xjal» (Colosenses 4:6). Aj t-xi tqʼamaʼna tiquʼn mitiʼ in kubʼ tbʼinchaʼna junjun tiʼchaq, qʼamanxa toj ttxolil tuʼntzen tel bʼaʼn toj twitz alkyexku xjal. Qʼamanxa qa bʼaʼn in nela toj twitza tuʼn t-xi tqʼoʼna jun oyaj ex tuʼn ttena junx kyukʼil txqantl, ex qʼamanxa qa taja tuʼn tbʼant jlu tuʼna toj juntl ambʼil.

15 ¿Yejtzun qa at jun xjal taj tuʼn ttzaj tqʼoʼn jun oyaj teya? At maj jaku tzaj tkʼamoʼna ex at maj mlay. ¿Tiquʼn? Tuʼnju atle maj jaku tzaj qʼamaʼn jlu teya: «Ojtzqiʼn wuʼne qa mitiʼ in kubʼ tikʼsaʼna ninqʼij lu, pero waje tuʼn t-xi nqʼoʼne oyaj lu teya». Jakulo tzaj ttzyuʼna oyaj lu, qa in tnaʼna qa mitiʼ in kubʼ tikʼsaʼna ninqʼij tuʼn jlu. Qatzun mitiʼ ojtzqiʼn tokslabʼila tuʼn xjal, jaku txi tqʼamaʼna te qa mitiʼ in kubʼ tikʼsaʼna ninqʼij lu. A jlu kxel tyekʼun te xjal tiquʼn miʼ txi tqʼoʼntla jun oyaj te. ¿Yejtzun qa at jun xjal taj tuʼn ttzaj tqʼoʼn jun oyaj teya naq tuʼn tok tojtzqiʼn qa in kubʼ tbʼinchaʼna aju in tzaj tqʼamaʼn Dios moqa mitiʼ? Qa ikju, nyale bʼaʼn tuʼn ttzaj tiʼna .

¿TIʼ KBʼANTEL TUʼNA QA NYA JUNX TOKSLABʼILA KYUKʼE TOJ TJAYA?

16. ¿Tiʼ kbʼantel tuʼna qa in kubʼ kyikʼsaʼn toj tjaya junjun ninqʼij?

16 ¿Tiʼ kbʼantel tuʼna qa nya junx tokslabʼila kyukʼe toj tjaya? Ax ikx kxel tqʼamaʼna tojxix tumel. Nya il tiʼj tuʼn tjaw kyaqpaja kyukʼe toj tjaya aj tkubʼ kybʼinchaʼn junjun tiʼchaq moqa aj tkubʼ kyikʼsaʼn junjun ninqʼij. Miʼ tzʼok tena qʼojel tiʼjju in bʼant kyuʼn, ik tzeʼn teya nya taja tuʼn kyqʼojin tiʼjju in bʼant tuʼna (kjawil uʼjit Mateo 7:12). Pero miʼ kubʼ tbʼinchaʼna jun tiʼ aju at toklen tukʼe ninqʼij. Naqtzen tuʼnj, at junjun tiʼchaq jaku bʼant tuʼna aju mitiʼ in tzaj tyekʼun qa in kubʼ tikʼsaʼna ninqʼij. Pero oʼkx kbʼantel tuʼna aju in tnaʼna qa bʼaʼn taʼ (kjawil uʼjit 1 Timoteo 1:18, 19).

17. Aj tok kyqʼoʼn kʼwaʼl kywitz kyiʼj qeju in kubʼ kyikʼsaʼn ninqʼij, ¿tiʼ kbʼantel tuʼna tuʼn miʼn tkubʼ kyximen tkʼwaʼla qa at nim tiʼchaq tbʼanel kyoj ninqʼij?

17 ¿Tiʼ jaku bʼent tuʼna tuʼn miʼ tkubʼ kyximen tkʼwaʼla qa tbʼanel qe ninqʼij, aʼyeju mitiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn kykubʼ ikʼset? At toklen jlu tukʼeju kbʼantel tuʼna toj tkyaqil ambʼil. Ateʼ kytat kʼwaʼl in jaw kyjyoʼn junjuntl ambʼil tuʼn t-xi kyqʼoʼn oyaj kye. Jun tbʼanel oyaj jaku txi kyqʼoʼn tatbʼaj kye kykʼwaʼl aju tuʼn tel kypaʼn ambʼil tuʼn kyten kyukʼil ex tuʼn kyok kykʼujlaʼn.

KU TOKXA TOJ OKSLABʼIL AXIX TOK

Ok ktzalajela qa ma tzʼokxa toj axix okslabʼil

18. Qa ma bʼeta kyoj chmabʼil, ¿tzeʼn jaku tzʼonin jlu tiʼja tuʼn tajbʼena junx kyukʼe qeju axix okslal?

18 Tuʼn ttzalaj Dios tiʼja ilxix tiʼj tuʼn tel tikʼena nya ax tok okslabʼil ex tuʼn tajbʼena junx kyukʼil qeju ateʼkx toj okslabʼil axix tok. ¿Alkye tten jaku bʼant jlu tuʼna? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Qo ximan tiʼj tuʼn [qonin] qibʼ qxolx tuʼn qkʼujlante qibʼ ex tuʼn qbʼinchante bʼaʼn. Ex miʼn txi qkolin tuʼn tok qbʼuyin qibʼ, ik tzaʼn junjun ma che naqʼet mintiʼ in nnoʼk kybʼuyin kyibʼ; pero qqʼom qnabʼl qxolx, axixpe jlu tuʼn qbʼinchante, porque in laqʼex ttzaj tqʼijlalil tuʼn tul Qajaw» (Hebreos 10:24, 25). In qo tzalajxix wen kyoj qeju chmabʼil lu, quʼn in jaw qnimsaʼn Dios ik tzeʼnj in tzaj tqʼamaʼn (Salmo 22:22; 122:1). Ax ikx in qo «[onin] qibʼ qxolx» kyoj qeju chmabʼil lu (Romanos 1:12).

19. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn t-xi tqʼamaʼna kye txqantl aju o kubʼ t-xnaqʼtzaʼna toj Tyol Dios?

19 Juntl tumel tuʼn tajbʼena junx kyukʼil qeju in che ajbʼen te Jehová, aju qa ma yolina kyukʼe txqantl tiʼjju o kubʼ t-xnaqʼtzaʼna toj Tyol Dios kyukʼil testigos de Jehová. Nim xjal in che bʼisun ex in che oqʼ tuʼn tlaj tkyaqil mya bʼaʼn in bʼant twitz txʼotxʼ. Qa ojtzqiʼn qe xjal tuʼna aʼyeju in che bʼisen, bʼaʼn tuʼn tyolina kyukʼil tiʼjju kbʼantel tuʼn Dios toj ambʼil tzul. Kukx yolina tiʼjju tbʼanel xnaqʼtzbʼil o tzʼel tnikʼa tiʼj toj Tyol Dios ex kukx bʼeta kyoj chmabʼil aju in kubʼ kyikʼsaʼn axix okslal. Qa ma bʼent jlu tuʼna, atzunju kʼonil tiʼja tuʼn miʼn tpontl tkʼuʼja kyiʼj qeju ninqʼij in kubʼ kyikʼsaʼn nya ax tok okslabʼil. Qa ma tzʼajbʼena junx kyukʼil qeju in che ajbʼen te Jehová, ktzalajela ex ok ktel nim tbʼanel teya (Malaquías 3:10).

^ taqik' 9 Jyonkuxa chʼintl xnaqʼtzbʼil tok tbʼi: «¿Ul itzʼj Jesús toj diciembre?».

^ taqik' 9 Aʼyeju ninqʼij in che kubʼtaq ikʼsaʼn toj 17 al 24 te diciembre tuʼn tjaw nimsaʼn aju dios te awal kye aj Roma, onin tuʼn tjaw jyoʼn aju qʼij 25 te diciembre. Kyoj qeju ninqʼij lu attaq tbʼanel wabʼj, in xi kyqʼoʼntaq xjal oyaj (kotz), in che kʼantaq qʼeʼn, moqa traw, ex in che ẍchʼintaq.

^ taqik' 10 Toj xnaqʼtzbʼil tok tbʼi: «¿Bʼaʼn tuʼn kykubʼ qikʼsaʼn ninqʼij?», in tzaj qʼamaʼn tzeʼn in nela toj kywitz axix okslal aʼyeju txqantl ninqʼij nim kyoklen.