CHʼINTL XNAQʼTZBʼIL
¿Bʼaʼn tuʼn kykubʼ qikʼsaʼn ninqʼij?
AYEJU ninqʼij in che kubʼ kyikʼsaʼn okslabʼil (nimbʼil) ex txqantl xjal kyoj nimku tnam mitiʼ (tiloʼ) tkuʼx toj Tyol Dios. Qa ikju, ¿jatumel tzajniqe? Qa jaku bʼant tuʼn t-xiʼya toj jun ja jatumel at nim (bʼampo) uʼj, jaku che kanet junjun tbʼanel tqanil tuʼna kyiʼj ninqʼij in che kubʼ ikʼsaʼn atz jatumel najliya. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel.
Xjan Qʼij. In kubʼ kyximen xjal qa aju xjan qʼij in tzaj tnaʼn tkyimlen Jesús ex tej tjaw anqʼin, pero at nim kybʼinchbʼen xjal nya okslal (nimel) o tzʼokx toj ninqʼij lu, jun techel, aju in
che etz xjal bʼetil kyukʼil kysant. Aju uʼj Las Grandes Religiones Ilustradas, in tzaj tqʼamaʼn qa atxix tej naʼmxtaq tul Jesús, aʼyeju aj Babilonia «in noktaq kyqʼoʼn nim tiʼchaq kyiʼj sant [...]. In noktaq kyqʼoʼn tbʼanel kyxbʼalen, in kubʼtaq kyqʼoʼn kyu, in kubʼtaq kyqʼoʼn tqul kyqʼabʼ ex in noktaq kyqʼoʼn kyxmulqʼabʼ (kyxmilqʼobʼ)».Akʼaj Abʼqʼi. Aju ikʼsabʼil akʼaj abʼqʼi, nya toj junx ambʼil in kubʼ kyikʼsaʼn tnam ex junxitl tten in kubʼ kyikʼsaʼn. In tzaj tqʼamaʼn uʼj The World Book Encyclopedia qa «aju ajkawil Julio César te Roma, kyaj bʼent tiʼj tuʼn toj abʼqʼi 46 tjaqʼ tqʼijlal Jesús tuʼn tkubʼ ikʼset aju Akʼaj Abʼqʼi toj tnejel qʼij te enero. Aju qʼij lu kubʼ kyikʼsaʼn aj Roma tuʼn tjaw kynimsaʼn aju dios Jano tbʼi, aju dios te ttzi ja ex dios tuʼn kyxi tzyet qe tiʼchaq. Aju tbʼi t-xjawil (qyaʼ) enero [toj latín, Januarius] atz ela tiʼj tbʼi Jano, aju dios lu attaq kabʼe plaj twitz: jun tiʼjxi ex jun twitz». A jlu in tzaj tyekʼun qa aju tuʼn tkubʼ ikʼset Akʼaj Abʼqʼi atz tzajni kyxol qeju nya okslal.
Aju Kyqʼij Kyimni. Aju uʼj The Encyclopædia Britannica te 1910 toj tomo I, toj t-xaq 709, in tqʼamaʼn jlu: «Aju Kyqʼij kyimni [...] kyaj bʼant tiʼj tuʼn Iglesia Católica Romana tuʼn kykubʼ naʼn qeju okslal otaq che kyim. [...] Aju junjun xnaqʼtzbʼil at toklen tukʼe Kyqʼij kyimni atz tzajniqe kyxol nya okslal ex atxix toj ambʼil ojtxe. Tuʼntzunju in kubʼ kyximin xjal aʼyeju in che anqʼin kyoj kojbʼil toj nimku tnam jatumel at nim Católico, qa toj qonikʼan texju qʼij in kubʼ ikʼset Kyqʼij Kyimni, in che meltzʼaj kyimni kyoj ja jatumel otaq che najan ex qa in che waʼn tiʼj kywa xjal itzʼqe».
Txqantl ninqʼij. At nim ninqʼij in kubʼ ikʼsaʼn twitz tkyaqil txʼotxʼ, mlay bʼant tuʼn qyolin kyiʼj kykyaqil. Pero nya bʼaʼn in che ela toj twitz Jehová aʼyeju ninqʼij in che jaw nimsaʼn xjal moqa jun kʼloj xjal kyuʼn (Jeremías 17:5-7; Hechos 10:25, 26). Ax ikx, aju jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tel qnikʼ qa bʼaʼn moqa nya bʼaʼn qe ninqʼij in kubʼ kyikʼsaʼn okslabʼil aju qa ma tzʼok qojtzqiʼn jatumel tzajniqe (Isaías 52:11; Apocalipsis 18:4). Aʼyeju texto ateʼkux toj xnaqʼtzbʼil 16 te uʼj lu, ok che onil tiʼja tuʼn tok tojtzqiʼna tzeʼn in nela toj twitz Dios qa ma che kubʼ qikʼsaʼn txqantl ninqʼij.