Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

¿Axpe tok anqʼin Juan el Bautista?

¿Axpe tok anqʼin Juan el Bautista?

 In tzaj kyqʼamaʼn libro in che yolin tiʼj tanqʼibʼil Jesús qa pakbʼan Juan el Bautista tiʼj Tkawbʼil Dios toj tnam Judea. ¿Ope tzʼel kynikʼ xjal tiʼj qa ax tok aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼj xjal lu? Qo ximen tiʼj jlu:

  •   In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Ul Juan aju in che bʼyan xjal tuʼn tuj aʼ, o pakbʼan tuj Judea tuj lugar tzqij txʼotxʼ, in tmaʼn kye xjal: Tajtz tiʼj kyanmiye, porke ma tzul laqʼeʼ ju kawbʼil in tzaj tuj kyaʼj» (Mateo 3:1, 2). ¿In tzajpe kyqʼamaʼn junjuntl libro mintiʼ in che yolin tiʼj Tyol Dios qa ax tok anqʼin Juan el Bautista? Ikju.

     Anqʼin jun historiador Flavio Josefo tbʼi toj tnejel syent abʼqʼi ex yolin tiʼj jun xjal «Juan tbʼi, aju ax ikx ok qʼoʼn tbʼi te Bautista». Xi tqʼamaʼn Juan kye judiy qa «iltoq tiʼj tuʼn tten tbʼanel kymod kyxolx ex tuʼn ttzalaj Dios kyuʼn, ax ikx [...] qa iltoq tiʼj tuʼn kybautisarin» (Antigüedades judías, libro XVIII).

  •   In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa xi tkawin Juan te Herodes Antipas, jun xjal ok te gobernador tibʼaj tnam te Galilea ex Perea. Tzaj tqʼamaʼn Herodes qa judiy te ex qa japun tley Moisés tuʼn. Xi tqʼamaʼn Juan te Herodes qa nya toj tumel tej tkubʼ mojeʼ tukʼil Herodías, aju t-xuʼjil medio terman (Marcos 6:18). Ax ikx, ateʼ junjuntl libro mintiʼ in che yolin tiʼj Tyol Dios ex in tzaj kyqʼamaʼn tqanil lu.

     In tzaj tqʼamaʼn Josefo qa xi’ tanmi Antipas tiʼj Herodías, axpe ikx «xi tqʼamaʼn te tuʼn tkubʼ mojeʼ tukʼil». Xi tbʼiʼn Herodías tyol Antipas ex kyaj ttzaqpiʼn tchmil.

  •   In tzaj tqʼamaʼn Biblia qa «e pon xjal tukʼil Juan, in che tzaj tuj Jerusalén ex tuj tkyaqil Judea ex tuj tkyaqil lugar ttziʼyile nima Jordán; ex [...] e bʼyan tuʼn Juan tuj nima Jordán» (Mateo 3:5, 6).

     Ax ikx yolin Josefo tiʼj tqanil lu. In tzaj tqʼamaʼn qa in cheʼxtoq xjal keʼyil te Juan ex qa «e tzalaj tej tok kybʼiʼn tyol».

 Tuʼn jlu, in nel qnikʼ tiʼj qa ok qeʼ tkʼuʼj Flavio Josefo tiʼj qa ax tok anqʼin Juan el Bautista. Ax ikx qe, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj jlu.