Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Aj tbʼaj pandemia, ¿kʼokelpe qanqʼibʼil ik tzeʼn tnejel? ¿Jakupe tzʼonin Tyol Dios qiʼj?

Aj tbʼaj pandemia, ¿kʼokelpe qanqʼibʼil ik tzeʼn tnejel? ¿Jakupe tzʼonin Tyol Dios qiʼj?

 «Qkyaqilx qaj tuʼn qanqʼin ik tzeʼn tej naʼmxtoq ttzaj tzyet pandemia» (Ángela Merkel, canciller alemana).

 Bʼalo ax ikx teya in kubʼ t-ximana jlu tuʼnju in nok tkeʼyina qa kukx in tzaj nya bʼaʼn kyiʼj xjal twitz tkyaqil Txʼotxʼ tuʼn COVID-19. ¿Tiʼ kyaj xjal tuʼn tbʼant kyuʼn juntl maj tuʼntzun kyanqʼin ik tzeʼn tnejel?

  •   Tuʼn qanqʼin ik tzeʼn tej naʼmxtoq ttzaj tzyet pandemia. Ateʼ junjun in tzaj kybʼis tuʼnju mintiʼ in kychmon kyibʼ tuʼn kytzalaj, tuʼn ttzaj kychlen kyibʼ, tuʼn kyqʼolbʼen tukʼil kyqʼabʼ ex mintiʼ in bʼant tuʼn kyviajarin. Ateʼ junjun ik kyximbʼetz ik tzeʼn te doctor Anthony Fauci. a Tqʼama doctor Anthony Fauci jlu: «Tuʼn qanqʼin ik tzeʼn tnejel, at toklen jlu tukʼilju tuʼn qxiʼ kyoj restaurante, kyoj teatro ex junjuntl tiʼchaq».

  •   Tuʼn tten tbʼanel qanqʼibʼil. Ateʼ junjun in kubʼ kyximen qa atzun ambʼil lu tuʼn tok qanqʼibʼil te mas tbʼanel twitzju attoq tnejel. In kubʼ kyximen qa jaku che bʼant junjun chʼixpubʼil ik tzeʼn tuʼn miʼn qaqʼunan nim, tuʼn tok qʼet kyoklen kykyaqil xjal ex tuʼn miʼn ttzajxix yabʼil tiʼj kyximbʼetz xjal. Tqʼama Klaus Schwab jlu, aju fundador del Foro Económico Mundial: «In tzaj tqʼoʼn pandemia jun akʼaj ambʼil qe, aju naʼmx tok qqʼoʼn qwitz tiʼj tuʼntzun qximen, tuʼn t-xi tzyet jun akʼaj qximbʼetz ex qanqʼibʼil».

 Atzun kyiʼj txqantl, o tzaj tiʼn pandemia nim nya bʼaʼn kyiʼj ex in kubʼ kyximen qa mlayx ten juntl maj kyanqʼibʼil ik tzeʼn tnejel. Ateʼ nim xjal o tzʼel qʼiʼn kyaqʼun, kyja, o tzaj yabʼil kyiʼj, axpe ikx, o kyim jun toj kyja.

 Ax tok, ni jun jaku tzaj qʼamante tzeʼnxix kʼokel qanqʼibʼil aj tbʼaj pandemia (Eclesiastés 9:11). Pero jaku tzʼonin Biblia qiʼj tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn in qo ok weʼ twitz tkyaqil qʼij. Ax ikx, in tzaj ttziyen tbʼanel tiʼchaq qe aju naʼmx qximen tiʼj ex jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj kyiʼj.

Aju qximbʼetz bʼaʼn tuʼn tten tiʼj COVID-19

 Atxix toj ambʼil ojtxe, kyaj tqʼamaʼn Biblia qa tuʼn kytzaj nim yabʼil moqa epidemia twitz tkyaqil Txʼotxʼ kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil (Lucas 21:11; Mateo 24:3). Qa ma qo ximen tiʼj jlu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn o tzaj COVID-19. In nel qnikʼ tiʼj qa atzun jun kyxol qe tiʼchaq tuʼn kybʼaj ik tzeʼn kyaj qʼamaʼn toj Biblia. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa tuʼn ttzaj waʼyij, nimaq qʼoj ex kyajnabʼ.

 ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj jlu? Bʼalo kpol ambʼil tuʼn tkubʼ naj COVID-19, pero in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa in qo anqʼin kyoj «mankbʼil tqʼijlalil» jatumel at nim yajbʼil (2 Timoteo 3:1). Qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj jlu, jaku ten qximbʼetz toj tumel tiʼj qanqʼibʼil at toj ambʼil jaʼlo.

 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tzul jun chʼixpubʼil tiʼj qanqʼibʼil at jaʼlo. ¿Alkyetzun chʼixpubʼil kbʼantel?

Tzul jun tbʼanel ambʼil aj tbʼaj pandemia

 Nya oʼkx in yolin Tyol Dios kyiʼj nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj, sino ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa tzul jun tbʼanel ambʼil. Kyaj gobierno tuʼn ttzaj kyiʼn tbʼanel ambʼil lu, pero mlay bʼant kyuʼn tuʼnju oʼkx Dios jaku bʼant jlu tuʼn. «Kʼelel t-suʼn Dios taʼl kywitz kykyaqil; ex mintiʼtl kamik, ex mintiʼtl bʼis, ex mintiʼtl oqʼel, ex mintiʼtl kʼixkʼoj; porke aqeju at tnejel ma che naj» (Apocalipsis 21:4).

 In tzaj ttziyen Jehová Dios jlu: b «Tkyaqil kʼokel te akʼaj wuʼne» (Apocalipsis 21:5). Kxel tbʼinchaʼn Jehová tiʼj tkyaqil nya bʼaʼn in bʼaj twitz Txʼotxʼ, axpe ikx kxel tbʼinchaʼn kyiʼj nya bʼaʼn o cheʼx toj il tuʼn pandemia. In tzaj ttziyen jlu qe:

  •   Ya mlay tzaj yabʼil tiʼj qxmilal nix tiʼj qximbʼetz. Ni jun wiq yabʼil ktel ex ya mlay ten kyimen (Isaías 25:8; 33:24).

  •   Ktel tbʼanel qaqʼun ex qo tzalajel tiʼj. Ya mlay kubʼ kyqʼoʼn xjal nim aqʼuntl qibʼaj, ya mlay qo sikt ex mlay bʼaj qipumal (Isaías 65:22, 23).

  •   Kykyaqilx ktel tbʼanel kyanqʼibʼil. Ya mlay ten mebʼayil nix weʼyaj (Salmo 72:12, 13; 145:16).

  •   Ya mlay tzaj qnaʼn qe nya bʼaʼn o tzikʼ qiʼj ex jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa che kjawil anqʼin qe toj qja o che kyim (Isaías 65:17; Hechos 24:15).

 ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj jlu? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aju oybʼil lu ik tten ik tzaʼn taqʼal barc, in ajbʼen te tzuybʼil te qanmi tuʼn tten qanmi segurxix ex tuʼn miʼn qyyukch» (Hebreos 6:19). Jaku chewix qanmi qa at jun qʼuqbʼil qkʼuʼj qa tkyaqil kʼokel te tbʼanel. Jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj jaʼlo, tuʼn miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj, tuʼn miʼn qtzaj xobʼ ex tuʼn qtzalaj.

 Pero, ¿jakupe tzʼok qeʼxix qkʼuʼj kyiʼj yol tkuʼx toj Biblia? Jaku jaw tuʼjina xnaqʼtzbʼil «Tkuʼx axix tok toj Tyol Dios».

Qe consej tkuʼx toj Tyol Dios jaku che onin tiʼja akux in bʼaj pandemia

  •   Qʼonka toklen chwinqlal

     In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Porke aju nabʼl in kolin tiʼj xjal» (Eclesiastés 7:12).

     ¿Tzeʼn jaku txi qbʼiʼn consej lu? Bʼaʼn tuʼn tjaw tjyoʼna aju mas tbʼanel ex kʼonil jlu tiʼja tuʼn miʼn ttzajxix yabʼil tiʼja. Ojtzqiʼnka qe ley o kubʼ tqʼoʼn gobierno tiʼj yabʼil ex tzeʼn jaku tzʼok qxqʼuqin qibʼ. Ax ikx bʼaʼn tuʼn tok tbʼiʼna jteʼ xjal at yabʼil kyiʼj ex jteʼ xjal o tzʼok vacuna kyiʼj. Jaku tzʼonin jlu tiʼja tuʼn tel tnikʼa tiʼj qa jaku tzʼel tiqina yabʼil jatumel in naqʼina.

  •   Tenx tnabʼila

     In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aju xjal at tnabʼl in xobʼ tiʼj ju mya bʼaʼn ex nneʼl tpaʼn tibʼ tiʼj, atzunju xjal mintiʼ tnabʼl jurat in jaw kyaqpaj ex tuj twitz qa bʼaʼn taʼ» (Proverbios 14:16).

     ¿Tzeʼn jaku txi qbʼiʼn consej lu? Kukx tzʼok tilil tuʼna tuʼn tok t-xqʼuqin tibʼa. In kubʼ kyximen xjal at kyojtzqibʼil qa ktel coronavirus toj nim ambʼil.

  •   Tzʼajbʼenx tqanil tuʼna, aju jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj

     In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aju xjal mintiʼ tnabʼl in xi tniman tkyaqil aju in tzaj qʼmaʼn te; atzunju xjal at tnabʼl tok tkwent tiʼj jatum in bʼet» (Proverbios 14:15).

     ¿Tzeʼn jaku txi qbʼiʼn consej lu? Ximana tiʼj alkye tqanil kxel tbʼiʼna. Nim toklen jlu tuʼnju qa ma txi tbʼiʼna jun tqanil nya ax tok, jaku tzaj nya bʼaʼn tiʼja.

  •   Tenx t-ximbʼetza toj tumel

     In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Miʼn tmaya: ¿Tiquʼn mas bʼaʼn qe tyemp o che bʼaj twitzju te jaʼlo? Porke jun xjal at tnabʼl mlay tma ikju» (Eclesiastés 7:10).

     ¿Tzeʼn jaku txi qbʼiʼn consej lu? Qʼonka tilil tuʼn kybʼant tbʼanel tiʼchaq tuʼna toj ambʼil jaʼlo. Miʼn tzaj tbʼisa tiʼj tanqʼibʼila ten tej naʼmxtoq ttzaj pandemia ex ya miʼn ximana kyiʼj tiʼchaq mintiʼ e bʼant tuʼna tuʼn tpaj e kubʼ qʼoʼn qe ley tiʼj yabʼil.

  •   Bʼaʼn tuʼn trespetarina kye txqantl

     In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Che nimane [moqa che respetarine] kye kykyaqil» (1 Pedro 2:17).

     ¿Tzeʼn jaku txi qbʼiʼn consej lu? Junxitl kyximbʼetz xjal at tiʼjju tuʼn tbʼant kyuʼn akux at pandemia ex junxitl tiʼ o bʼaj kyiʼj. Bʼaʼn tuʼn tok tqʼoʼna toklen kyximbʼetz txqantl ex kukx tzʼok tilil tuʼna tuʼn t-xi tbʼinchaʼna aju o kubʼ t-ximana tuʼn tbʼant. Bʼaʼn tuʼn respetarina ex bʼaʼn tuʼn tkubʼ tyekʼina tbʼanel tmoda kyukʼil qeju naʼmx tok vacuna kyiʼj, kyukʼil qeju o che tijen ex kyukʼil qeju at jun yabʼil kyiʼj.

  •   Tenx tpasensa

     In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aju xjal at tkʼujlalil at tpasens ex in tzʼeʼy tkʼuʼj tiʼj tukʼil» (1 Corintios 13:4).

     ¿Tzeʼn jaku txi qbʼiʼn consej lu? Bʼaʼn tuʼn tel tnikʼa kyiʼj qeju in che tzaj xobʼ tuʼn t-xi kybʼinchaʼn qe tiʼchaq juntl maj ik tzeʼn tnejel. Akux in che el qʼiʼn junjun ley tiʼj yabʼil, qa kwest in nela toj twitza tuʼn t-xi tbʼinchaʼna junjun tiʼchaq ik tzeʼn tnejel, tenx tpasensa tiʼjxa.

In nonin Tyol Dios kyiʼj xjal akux at pandemia

 In tzaj qʼuqbʼaʼn kykʼuʼj testigo de Jehová kyuʼn qe tziybʼil ateʼkux toj Biblia tiʼj ambʼil tzul. A jlu in nonin kyiʼj tuʼn miʼn tok kyqʼoʼn kywitz oʼkx tiʼj pandemia. Ex tuʼnju in xi kybʼiʼn kawbʼil tuʼn tok kychmon kyibʼ tuʼn kykʼulin te Dios, jaku bʼaj kyonin kyibʼ kyxolx (Hebreos 10:24, 25). Kykyaqilx jaku che ten kyoj chmabʼil kye testigo de Jehová ex in che ok toj videoconferencia akux at COVID-19.

 At junjun xjal o tzaj kyqʼamaʼn qa o che onin kychmabʼil testigos de Jehová kyiʼj kyoj qe ambʼil kwest te pandemia. Jun techel, jun xuʼj otoq tzaj COVID-19 tiʼj xi tkʼamoʼn jun txokbʼil tuʼn tokx toj kychmabʼil testigos de Jehová toj videoconferencia. Maske mintiʼ el yabʼil tzaj tiʼj tuʼn COVID-19, pero e onin chmabʼil tiʼj tuʼn tten tbʼanel t-ximbʼetz. Yajxitl tqʼama jlu: «In kubʼ nnaʼne qa ya ma chin oke ik tzeʼn jun toj kyja. Aj wuʼjine tiʼj Tyol Dios in nonin wiʼje tuʼn tten tbʼanel nximbʼetze ex tuʼn tok nqʼoʼn nwiʼye tiʼj qʼuqbʼil nkʼuʼje at tiʼj ambʼil tzul ex nya kyiʼj qeju nya bʼaʼn in che tzaj wiʼje. Chjonte tuʼnju o che onine wiʼje tuʼn tok wamiwen wibʼe tukʼil Dios aju in jyone tiʼj toj tkyaqil wanqʼibʼile».

a Director del Instituto Nacional de Alergias y Enfermedades Infecciosas de Estados Unidos.

b In tzaj tqʼamaʼn Biblia qa Jehová tbʼi Dios (Salmo 83:18, TNM).