Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Military equipment: Anton Petrus/Moment via Getty Images; money: Wara1982/iStock via Getty Images Plus

!KUKX QO XQʼUQIN!

Xi najsaʼn nimxix pwaq tuʼn qʼoj, ⁠¿tiʼ mas o naj tuʼn jlu?

Xi najsaʼn nimxix pwaq tuʼn qʼoj, ⁠¿tiʼ mas o naj tuʼn jlu?

 In naj nim tiʼchaq tuʼn tpaj qʼoj.

  •   «Twitz tkyaqil Txʼotxʼ in naj 2.2 billón dólar tuʼn tlaj qʼoj», chi uʼj The Washington Post, 13 te febrero te 2024.

 Pero nya oʼkx pwaq in xi najset tuʼn qʼoj. Jun techel, qo ximen tiʼj qʼoj in nok toj tnam Ucrania.

  •   Qe soldad. Ma tzikʼ kabʼe abʼqʼi toklen qʼoj toj Ucrania ex in tzaj kyqʼamaʼn junjun xjal qa o che kyim ex qa o che kʼixbʼi chʼixme 500 mil soldad.

  •   Qe xjal. In tzaj tqʼamaʼn Naciones Unidas qa mas te 28 mil xjal o che kyim ex qa o che kʼixbʼi. Maske ikju, tqʼama jun xjal nim toklen in naqʼunan toj ONU: «Mlay tzʼel qnikʼ tiʼj jniʼ nya bʼaʼn o tzaj tiʼj kyanqʼibʼil xjal tuʼn qʼoj lu». a

 Tuʼn tlaj qe qʼoj in che ok toj tkyaqil twitz Txʼotxʼ, in tzaj nimxix kʼixkʼoj toj kyanqʼibʼil xjal.

  •   114 millón xjal o kyaj kytzaqpiʼn kyja tuʼn tpaj qʼoj ex ikʼbʼil, chi jun tqanil etz toj septiembre te 2023.

  •   783 millón xjal mintiʼxix in kanin kywa junjun qʼij. «Noq tuʼn tpaj qʼoj, in tzaj waʼyij kyiʼj nimku xjal. Junlo setenta tiʼj jun syent xjal at waʼyij kyiʼj tuʼnju in che anqʼin jatumel in nok qʼoj ex bʼiybʼil», chi Programa Mundial de Alimentos.

 ¿Kpolpe jun qʼij jatumel ya miʼn tentl qʼoj? ¿Jakupe tzʼok qeʼ qkʼuʼj qa ktel mujbʼabʼil tzalu twitz Txʼotxʼ? ¿Che ajbʼelpe qe at twitz Txʼotxʼ tuʼntzun tkubʼ kyiʼj waʼyij ex mebʼayil? ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Biblia tiʼj jlu?

In qo anqʼin toj ambʼil te nim qʼoj

 Tqʼama Biblia qa tzultoq nim qʼoj toj tkyaqil twitz Txʼotxʼ toj ambʼil jaʼlo. Ex in kubʼ techlaʼn jlu ik tzeʼn jun xjal in chejin.

  •   «Extzun juntl chej kyaq tiʼj, ex aju tjax tibʼaj chej xi qʼoʼn toklen tuʼn tok qʼoj, tuʼn miʼn kyten xjal tuj txubʼtxaj ex tuʼn tkubʼ kybʼyon kyibʼ xjal kyxolx; ex xi qʼoʼn jun spad maʼxix te» (Apocalipsis 6:4).

 Lepcheqeʼk kabʼetl xjal in che chejin tiʼjju xjal tjax tibʼaj chej kyaq keʼyin. In nok jlu te techel waʼyij ex kamik tuʼn tpaj yabʼil ex junjuntl tiʼ (Apocalipsis 6:5-8). Tuʼn tel mas tnikʼa tiʼj profecía lu ex tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj qa in japun twiʼ toj qʼij jaʼlo, jaku jaw tuʼjina xnaqʼtzbʼil «¿Alkyeqe kyaje xjal in che chejin?»

Qo anqʼil toj txubʼtxaj

 Miʼntl tzʼajbʼen qeju at twitz Txʼotxʼ kyuʼn xjal tuʼn tok qʼoj. Noqtzun tuʼnj nya kyuʼn xjal kbʼantel jlu. In tzaj tqʼamaʼn Biblia kyjalu:

  •   Kbʼel tnajsaʼn Dios «tkyaqil qʼoj [...] tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ» (Salmo 46:9).

  •   Kxel tbʼinchaʼn Dios tiʼj tkyaqil tiʼchaq in naj tuʼn qʼoj. «Kʼelel t-suʼn Dios taʼl kywitz kykyaqil; ex mintiʼtl kamik, ex mintiʼtl bʼis, ex mintiʼtl oqʼel, ex mintiʼtl kʼixkʼoj; porke aqeju at tnejel ma che naj» (Apocalipsis 21:4).

  •   In tzaj ttziyen Dios qa qkyaqilx qo tel toj mujbʼabʼil te jumajx. «Qe xjal etzan tuʼn Dios che tel tuj txubʼtxaj, ex che najal kyuj qe ja segurxix te ojlabʼl» (Isaías 32:18).

 Ik tzeʼn in tzaj kyqʼamaʼn qe profecía ateʼkux toj Biblia, aʼyeqe qʼoj ex aju in nikʼ toj ambʼil jaʼlo in tzaj tyekʼin qa chʼixtl tpon ambʼil tuʼn qanqʼin toj mujbʼil.

 ¿Tiʼ kʼajbʼel tuʼn Dios tuʼn qten toj mujbʼabʼil twitz Txʼotxʼ? Aju Tkawbʼil Dios moqa aju t-gobierno at toj kyaʼj (Mateo 6:10). Tuʼn tel tnikʼa tiʼj tiʼ t-xilen Tkawbʼil Dios ex tiʼ kbʼantel tuʼn tiʼja, qʼonk twitza tiʼj video chʼin tqan ¿Tiʼ aju Tkawbʼil Dios?

a Chi Miroslav Jenča, subsecretario general te ONU toj Europa toj 6 te diciembre te 2023.