Tzaj qʼamaʼn jlu toj uʼj The Watch Tower (toj qyol, Aju Xqʼuqil) aju etz te 1 te junio te 1912: «Aqeju in che uʼjin kyiʼj quʼj, ojtzqiʼnlo qe xjal moẍ kyuʼn». Ax ikx, tzaj qʼamaʼn toj revista qa ateʼ uʼj noq kukx kye xjal moẍ. Ex tqʼamatl jlu: «In che etz imprimirit uʼj kyukʼil tal punto tuʼntzunju tjaw kyuʼjin xjal moẍ. In che tzalaj xjal moẍ aj tok kybʼiʼn qa kpol ambʼil jatumel kykyaqil xjal tzul kykʼamoʼn nim kʼiwlabʼil».

 Tej kykubʼ tzʼibʼin yol lu, ya otoq txi tzyet tuʼn kyetz uʼj kyukʼil tal punto kyuʼn testigo de Jehová maske naʼmxtoq tetz jun uʼj toj braille kye kykyaqil tnam toj inglés. Toj ambʼil jaʼlo, kukx in che etz uʼj kye xjal moẍ. Ex in netz toj mas te 50 yol. ¿Alkye tten in bʼant?

 Tnejel, in bʼaj tzʼibʼin tqanil kyoj letra in che ajbʼen toj braille. In naqʼunan Michael Millen toj Servicios de Procesamiento de Texto atz Patterson Nueva York, ex tqʼama jlu: «Tnejel, ajbʼen jun programa quʼne tuʼn tkubʼ qtzʼibʼine qe yol toj braille, pero mintiʼ bʼant tuʼn kyetz uʼj kyoj txqantl yol. Atzun jaʼlo, in najbʼen programa Watchtower Translation System quʼne. In nonin programa lu tuʼn kyetz uʼj toj braille kyoj kykyaqil yol twitz tkyaqil Txʼotxʼ. Tbʼanelxix programa lu ex in kubʼ nximane qa mintiʼ juntl ik tzeʼn te».

 Nya oʼkx in kux qʼoʼn tqanil kyoj uʼj toj braille, sino ax ikx in tzaj chikʼbʼaʼn yol kyiʼj tilbʼilal. Jun techel, aju tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil uʼj Tzalaja tiʼj tanqʼibʼila in tzaj chikʼbʼaʼn toj yol braille ik tzeʼn jlu: «In bʼet jun xjal toj jun tbʼanelxix bʼe aju at nim bʼech ttxlaj, witz ex qe tzeʼ». Tqʼama Jamshed jlu, aju in najbʼen te precursor ex te onil kye ansyan: «In nok nqʼoʼne nimxix kyoklen yol kyiʼj tilbʼilal».

 Otoqxi bʼaj tzʼibʼin tqanil kyoj letra in che ajbʼen toj braille, in chex samaʼn kyoj ninja qʼil twitz aqʼuntl tuʼntzun kyetz imprimirit. Tuʼn tbʼant jlu, in najbʼen jun tbʼanel uʼj tuʼntzun miʼn tkubʼ laqj aj tkubʼ qʼoʼn qe puntos toj, nix tuʼn kynaj aj kyajbʼen nimku maj. Yajxitl, in che ok mojbʼaʼn kyxaq ex iktzun tten in bʼant jun uʼj. Te tibʼajxi, in chex samaʼn junx kyukʼil junjuntl uʼj in chex samet kye erman, moqa in chex samaʼn noq kukx kye moẍ tuʼnju in tzaj tqʼoʼn tnam ambʼil tuʼn tbʼant jlu. Ex qatzun kyaj erman moẍ ex qeju mintiʼxix in bʼant kykeʼyin tuʼn kypon samaʼn naj qe uʼj in che ajbʼen kyoj chmabʼil, jun rat naj in bʼaj t-ximen ninja qʼil twitz aqʼuntl tuʼn t-xi samaʼn kyuʼj erman.

 In xi tiʼn nim ambʼil ex pwaq tuʼn tbʼant tkyaqil jlu. Nya oʼkx, ax ikx toj imprenta te Wallkill (Nueva York), ax ambʼil in xi tiʼn tuʼn tetz kabʼe Biblia toj braille tukʼilju aj tetz 50.000 Biblia. a Ex toj jun Biblia toj braille te inglés, at 25 volumen toj. Aju kywiʼ material in najbʼen tuʼn kybʼant uʼj lu, in xi tiʼn mas te 123 maj twitzju in xi tiʼn jun Biblia normal. Aju twiʼ t-xkʼomil jun Biblia te 25 volumen, in xi tiʼn 150 dólar pwaq.

 ¿Tiʼ in kubʼ kynaʼn qeju in che onin tuʼn kyetz uʼj toj braille? In tzaj tqʼamaʼn Nadia aju at toj sucursal te Sudáfrica jlu: «Kwest kyanqʼibʼil xjal moẍ ex qeju mintiʼxix in bʼant kykeʼyin. Tuʼntzunju, jun tbʼanel oklenj te weye tuʼn wonine kyiʼj. Qʼuqli nkʼuʼje tiʼj qa kʼujlaʼn qe tuʼn Jehová».

 Yajtzun qa mintiʼ in bʼant tuʼjin jun xjal toj yol braille, ¿tiʼ jaku bʼant tuʼn? Ma tzikʼ junjun abʼqʼi etz jun folleto tok tbʼi Aprenda a leer braille. Toj uʼj lu, tkuʼx xnaqʼtzbʼil toj ex xnaqʼtzbʼil toj braille. O kubʼ bʼinchaʼn uʼj lu kye xjal moẍ ex kye xjal bʼaʼn che keʼyin tuʼntzun tajbʼen kyuʼn junx. At junjun tiʼchaq in che tzaj qʼoʼn junx tukʼil folleto lu, jun regleta positivo ex jun punzón braille. Qa in xnaqʼtzan jun xjal tiʼj braille, jaku che ajbʼen tiʼchaq lu tuʼn tuʼntzun tbʼant ttzʼibʼin toj braille. Aj tbʼant jlu tuʼn, jaku tzʼonin tiʼj tuʼn kytzaj tnaʼn qe punto toj braille ex tuʼn tel tnikʼ kyiʼj kyukʼil twiʼ tqʼabʼ.

 ¿Tzeʼn in che onin uʼj toj braille kyiʼj erman moẍ ex kyiʼj qeju mintiʼxix in bʼant kykeʼyin? Qbʼinx tiʼ bʼaj tiʼj Ernst aju in nanqʼin toj tnam Haití. Kukxtoq in xiʼ kyoj chmabʼil, pero mintiʼtoq jun tuʼj toj braille. Tuʼntzunju, iltoq ti’j tuʼn tkyaj toj twiʼ tkyaqilju tajtoq tuʼn t-xi tqʼamaʼn kyoj chmabʼil. Atzun jaʼlo in tzaj tqʼamaʼn qa o chʼexpaj jlu. Tqʼama: «Jaku jaw wiʼne nqʼabʼe toj alkyexku ambʼil tuʼn t-xi nqʼamaʼne jun nyole kyoj chmabʼil. Ex in kubʼ nnaʼne qa at woklene kyxol erman. Qkyaqilx in tzaj qkʼamoʼn ax xnaqʼtzbʼil».

 In najbʼen Jan toj jun congregación ex in nanqʼin atz Austria, ex mintiʼxix in bʼant tkeʼyin. Maske ikju, in nex tqʼoʼn Xnaqʼtzbʼil tiʼj uʼj Aju Xqʼuqil ex aju Xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios kye kʼloj okslal. In tzaj tqʼamaʼn Jan jlu: «Jaku txi nqʼamaʼne qa mas in nel nnikʼe kyiʼj uʼj toj braille. Jun techel, tok tajlal junjun t-xaq uʼj, jun rat in che kanet tqanil ex tbʼanelxix tzeʼn in che tzaj chikʼbʼaʼn qe tilbʼilal».

 Toj tnam Corea del Sur, in nanqʼin jun precursora Seon-ok tbʼi. Moẍ ermana lu ex mintiʼ in bʼant tbʼin. Tnejel, in noktoq ttzyuʼn juntl ermana tqʼabʼ tuʼn tonin tiʼj tuʼntzun tel tnikʼ kyiʼj chmabʼil. Atzun jaʼlo, tjunalx in jaw tuʼjin qe uʼj toj braille. Tqʼama jlu: «Kwest tuʼn kyjaw uʼjit junjuntl uʼj toj braile tuʼnju nya tzʼaqli qe punto, nya jiqun kyiʼj línea ex slikʼ qe uʼj in che ajbʼen kyuʼn xjal. Atzun qe uʼj in che etz kyuʼn testigo de Jehová, nya kwest tuʼn kyjaw uʼjit tuʼnju tbʼanel material in najbʼen kyuʼn ex jun rat in che kanet qe tal punto quʼn. Ojtxe, okxtoq in jaw wuʼjine qe uʼj tiʼj Tyol Dios qa at jun ma tzʼonin wiʼje. Atzun jaʼlo, njunalxe in bʼant jlu wuʼne. Ngane tuʼn tbʼaj nbʼinchaʼne ntene kyiʼj chmabʼil ex tuʼn t-xi nqʼoʼne jun nyole kyoj. Ex in jaw wuʼjine kykyaqil uʼj in che ul wukʼile toj braille. Mlay chin anqʼine qa mintiʼ qe uʼj».

 In tzaj qʼamaʼn txol yol lu kyoj uʼj toj braille ex kyoj txqantl uʼj in che etz: «Mintiʼ in xi kʼayit uʼj lu aj t-xi qʼoʼn kye xjal tuʼnju at toklen tukʼil jun aqʼuntl in bʼant twitz tkyaqil Txʼotxʼ te xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios ex in xi onit tukʼil oyaj». Noq tuʼnju onbʼil in tzaj kyqʼoʼne toj junxichaq tten toj donate.pr418.com, in netz xnaqʼtzbʼil kye kykyaqil xjal, axpe ikx kye xjal moẍ ex qeju mintiʼxix in bʼant kykeʼyin. Chjontexix kyeye tuʼn onbʼil.