Toj Tyol Dios, aju yol ajbʼen toj yol griego aju at maj in kubʼ qʼet te «aju bʼaʼn», atz in yolin tiʼjju tbʼanel qajbʼil tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju iqʼin quʼn atxix tej qul itzʼji. Ax ikx in yolin tiʼjju nimxix toklen qbʼinchbʼen.

Ok kyqʼon okslal nimxix toklen qeju tyol apóstol Pablo tej tqʼama jlu: «Qajbʼile tuʼn qbʼinchanteye aju bʼaʼn tuj tkyaqil». ¿Tiʼ t-xilen txol yol lu?

Chʼixmi kykyaqil xjal in nok kyqʼoʼn kywitz kyiʼj toj jun espej naʼmxtoq kyetz kyja. ¿Tiquʼn? Tuʼnju kyajbʼil tuʼn kyetz toj tbʼanel. Noqtzun tuʼnj, at juntl tiʼ mas nim toklen twitzju noq tuʼn tbʼaj qxyebʼin qwiʼ ex tuʼn tbʼaj qxbʼaluminxix qibʼ. Axpe ikx, in nonin qiʼj aju tkuʼx toj qanmi tuʼn tbʼaj qxbʼalumin qibʼ toj tumel moqa tuʼn miʼn tbʼaj qxbʼalumin qibʼ toj tumel.

In tzaj tqʼmaʼn Tyol Dios qa jaku kubʼ qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn. In tzaj tqʼamaʼn Génesis 8:21 qa «ate xjal atxix tuj tkuʼxumal oʼkx in ximan tiʼj mya bʼaʼn». Tuʼntzunju, qa qajbʼil tuʼn tkubʼ tiʼj nya bʼaʼn quʼn, il tiʼj tuʼn tok tilel quʼn tuʼn tkubʼ tiʼj. Tqʼama apóstol Pablo junjun yol tej tok tilel tuʼn, tuʼn tkubʼ tiʼj il tuʼn tej tqʼama jlu: «In chin tzalaje tiʼj Dios tuj wanmiye; pero in nnaʼne juntl ley tuj nximlale in qʼojin tiʼj tley nnabʼle, ex in chin okx presine tuʼn tjaqʼ tley il aju at tuj nximlale» (Romanos 7:22, 23).

Jun techel, aj qok toj joybʼil tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn, mintiʼ tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil te tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn, ex mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa mlay kubʼ tiʼj quʼn. Nya majen qoʼ kyjaqʼ joybʼil, tuʼnju aqoʼ qo kbʼel ximente qa kbʼel qbʼinchaʼn moqa miʼn kubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn. Aj tel qikʼun jun nya bʼaʼn ximbʼetz, in jaw qskʼoʼn tuʼn qok te tbʼanel xjal kyxol nim nya bʼaʼn xjal toj ambʼil jaʼlo.

Aju tuʼn qok te tbʼanel xjal, at toklen tukʼilju in xi qnimen. Bʼisbʼajilxix, tuʼnju toj kywitz nim xjal, mas nim toklen te kye tuʼn tten jun tbʼanel kybʼi twitzju tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn aju bʼaʼn. Qa bʼaʼn in nela toj kywitz, in che ok ten jyol tumel tuʼn tok te tbʼanel aju nya toj tumel in bʼant kyuʼn. Aj tten kyximbʼetz xjal ikju, in tzaj tqʼamaʼn aju uʼj The (Honest) Truth About Dishonesty (La [honesta] verdad sobre la deshonestidad), tiʼj jlu: «In kubʼ qsbʼun qibʼ ajxi tkubʼ qximen qa kukx tbʼanel xjal qo». Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tkubʼ qximen qa toj tumel in bʼant quʼn aj qok te nya bʼaʼn xjal?

Toj tkyaqil twitz Txʼotxʼ, at nim millón xjal o tzʼel kynikʼ tiʼj qa in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios jun tbʼanel onbʼil qe. In yolin Tyol Dios tiʼj tbʼanel mod ex mlay che kanet quʼn toj juntl uʼj (Salmo 19:7). In tzaj tqʼoʼn onbʼil aju jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj aj tyolin kyiʼj ja xjal, tiʼj aqʼuntl, tiʼj tbʼanel qmod ex tiʼj qokslabʼil. Kukx at kyajbʼen qe tbʼanel nabʼil ateʼkuʼx toj. Aqeju kawbʼil ex nabʼil ateʼ toj, at kyajbʼen te kykyaqil tnam, te alkyexku kyyajil xjal ex te kykyaqil kʼloj xjal junxilchaq kyyol. Qa ma jaw quʼjin Tyol Dios ex qa ma qo ximen tiʼjju in jaw quʼjin, ex qa in kubʼ qbʼinchaʼn aju in tzaj tqʼamaʼn, jaku txi  qxnaqʼtzan qibʼ tuʼn tkyaqil qanmi tuʼn qok te tbʼanel xjal.

In qo anqʼin toj jun ambʼil jatumel kyajbʼil xjal tuʼn tkubʼ qximen qa bʼaʼn aju nya bʼaʼn in kubʼ kyximen, tuʼntzunju, tuʼn qok te tbʼanel xjal, nya okx tuʼn tok qojtzqiʼn Tyol Dios. Tuʼn tkubʼ tiʼj nya bʼaʼn quʼn, il tiʼj tuʼn t-xi qqanin te Dios toj naʼj Dios tuʼn tonin qiʼj (Filipenses 4:6, 7, 13). Iktzun tten ktel qipumal tuʼn qkolin tiʼjju bʼaʼn ex qo okel te tbʼanel xjal toj tkyaqil.

Toj twitz Hitoshi, aju ma qo yolin tiʼj toj tnejel xnaqʼtzbʼil, tzaj tiʼn nim tbʼanel tiʼj tej e yolin xjal qa tbʼanel aqʼunal, tuʼnju tzaj qʼoʼn taqʼun tuʼn jun xjal aju tbʼanel toj twitz aqeju xjal mintiʼ in che sbʼun. Tqʼama Hitoshi jlu: «Nimxix in xi nqʼoʼne chjonte. O kanet jun waqʼune aju at jun nnabʼile toj txubʼtxaj tuʼn».

Chʼixmi ax jlu o bʼaj kyiʼj junjuntl xjal. Ximana tiʼjju o tzikʼ kyiʼj junjuntl xjal, aʼyeju o tzaj tiʼn tbʼanel kye tuʼnju o kubʼ kyqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil aju kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios tuʼn kybʼinchante «aju bʼaʼn tuj tkyaqil».

• At jun tbʼanel qnabʼil

  «Kyaj ntzaqpiʼne tja xnaqʼtzbʼil tej iqʼintoq 13 abʼqʼi wuʼne, noq tuʼn ‹waqʼunane› kyukʼil xjal eleqʼ. Tiʼj tkyaqil qe tiʼchaq attoq toj njaye, 95% tzajnitoq tiʼj aqʼuntl nya bʼaʼn. Tej tbʼet ambʼil in kubʼ mojeʼye ex xi tzyet tuʼn qxnaqʼtzane tukʼe nchmile tiʼj Tyol Dios kyukʼil testigos de Jehová. El qnikʼe tiʼj qa in nel tikʼun Jehová * jun xjal eleqʼ, tuʼntzunju, kubʼ qximane tuʼn tbʼaj qchʼixpuʼn qanqʼibʼile (Proverbios 6:16-19). Toj 1990, o bʼyane, moqa jaw aʼ qwiʼye, ex o oke te testigos de Jehová.

  »Toj ambʼil ojtxi, nojni toj njaye kyuʼn tiʼchaq otoq tzaj welqʼane, atzun jaʼlo ya o chʼexpaj jlu. Toj ambʼil jaʼlo, at jun tbʼanel wanqʼibʼile ex at nnabʼile toj txubʼtxaj. Aj wok tene ximel tiʼj ambʼil tej in chin elqʼantoqe, in xi nqʼoʼne chjonte te Jehová tuʼnju o tzaj tyekʼun qʼaqʼbʼil tkʼuʼj wiʼje. Mintiʼ juntl mas tbʼanel at twitzju ojtzqiʼn wuʼne qa in tzalaj Jehová wiʼje aj nxiʼye jtal tkyaqil qonikʼen» (chi Cheryl te Irlanda).

  «Tej tok tbʼiʼn npatrone qa nya bʼaʼn ela toj nwitze tej tajbʼiltoq jun xjal in pon laqʼol tuʼn nsbʼune, tzaj tqʼamaʼn jlu weye: ‹A Tdiosa o tzʼonin tiʼja tuʼn toka te jun xjal aju jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj. Tbʼanel tuʼnju in naqʼunana tzalu›. Tuʼnju mintiʼ in chin sbʼuʼne, in tzaj tqʼoʼn ambʼil weye tuʼn tten jun nnabʼile toj tumel twitz Jehová. Ax ikx jaku chin onine kyiʼj toj njaye ex kyiʼj junjuntl xjal tuʼn tbʼant jlu kyuʼn» (chi Sonny te Hong Kong).

• Txubʼtxaj in qnaʼn

  «In chin aqʼunane te asistente ejecutivo toj jun banco internacional. Kyoj qeju kʼaẍjel lu, mintiʼ in tzaj kynaʼn xjal qa nya bʼaʼn aju sbʼubʼil noq tuʼn tkanet chʼintl pwaq kyuʼn. Kykyaqil xjal in kubʼ kyximen jlu: ‹¿Tiʼ nya bʼaʼn jaku tzaj qa ma qo sbʼun chʼin tuʼn tkanet mas pwaq ex in nonin tuʼn tten mas tbʼanel anqʼibʼil?›. Noqtzun tuʼnj, txubʼtxaj in qnaʼn qa mintiʼ in qo sbʼun. Kukx in kubʼ nximane tuʼn tbʼant jlu wuʼne, noq tiʼxku jaku tzaj. Ojtzqiʼn kyuʼn npatrone qa mlay chin ok tene qʼamal nya ax tok yol kyiʼj ex mlay txi nqʼamaʼne jun nya ax tok yol kye» (chi Tom, te Estados Unidos).

• In qo ok nimen

  «Aju nejenel tiʼj aqʼuntl jatumel in chin aqʼunane, tzaj tqanin weye tuʼn t-xi nqʼamaʼne nya ax tok yol tiʼj jun tiʼ otoq txi tzʼaq toj aqʼuntl. Mintiʼ bʼant jlu wuʼne. Tejtzun tel nikʼbʼaj kyiʼj qeju eleqʼ, aju tajaw aqʼuntl tzaj tqʼoʼn chjonte weye tiʼjju bʼant wuʼne. Tuʼn miʼn qelqʼan kyxol xjal toj ambʼil jaʼlo, il tiʼj tuʼn tten qipumal. Noqtzun tuʼnj, tuʼn jlu in noq qeʼ kykʼuʼj txqantl qiʼj ex in qo ok nimen kyuʼn» (chi Kaori te Japón).

Aju tbʼanel jaku tzaj qe tuʼnju in qo ok te tbʼanel xjal, at jun tbʼanel qnabʼil, txubʼtxaj in qnaʼn ex in qo ok nimen. ¿Nyapelo tbʼanel jlu?