Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

In xi tyekʼun Jehová kybʼe tmajen tojju bʼe te chwinqlal

In xi tyekʼun Jehová kybʼe tmajen tojju bʼe te chwinqlal

«Lu ju bʼe lu, kyxiʼye tuj» (ISAÍAS 30:21).

BʼITZ: 32 EX 48

1, 2. a) ¿Alkye tqanil o che klet nim xjal tuʼn? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal). b) ¿Alkye tten in qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn Jehová tuʼn qklet?

«WEʼKUYA, KEʼYINXA, BʼINXA». Atzun qeju yol lu e kubʼ qʼoʼn toj jun matij tqanil toj bʼe jatumel in che ikʼx karro toj kybʼe tren atz toj Norteamérica, aju ma tzikʼ mas te 100 abʼqʼi tkubʼlen qʼoʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼntzun miʼn che ok chokarin karro kyuʼn tren in che ikʼx jumin toj kybʼe. O che klet nim xjal kyuʼn qeju yol e kubʼ qʼoʼn te tqanil.

2 Atzunte Jehová in bʼant juntl tiʼ mas tbʼanel tuʼn twitzju noq oʼkx tuʼn tok tqʼoʼn jun tqanil qwitz. In qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn ex in tzaj tyekʼun qbʼe tuʼn qel laqʼeʼ tiʼjju nya bʼaʼn tuʼntzun ttzaj tqʼoʼn qchwinqlal te jumajx. Ik tten Jehová ik tzeʼn jun kwentil ẍneʼl, moqa rit, aju at nimxix tkʼujlabʼil, in tzaj tyekʼun qbʼe ex in tzaj tqʼamaʼn qe tuʼn tel qikʼun nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Isaías 30:20, 21).

KUKX O TXI TYEKʼUN JEHOVÁ KYBʼE QEJU TMAJEN

3. ¿Tiquʼn in qo kyim?

3 Atxix tej ttzaj tzyet kyanqʼibʼil xjal, o txi tqʼoʼn Jehová kawbʼil kye xjal moqa o txi tyekʼun kybʼe. Jun techel, toj tbʼanel najbʼil te Edén, xi tqʼoʼn Jehová qe kawbʼil tuʼn t-xi tyekʼun kybʼe kykyaqil xjal tuʼn kyanqʼin toj tzalajbʼil ex tuʼn miʼn kykyim (Génesis 2:15-17). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ xi kybʼiʼn Adán tukʼil Eva aju tkawbʼil Kytat aju attoq tkʼujlabʼil kyiʼj. Xi tbʼiʼn Eva aju nabʼil xi tqʼamaʼn jun kan, moqa jun lobʼaj, te ex xi tbʼiʼn Adán tyol t-xuʼjil. ¿Tiʼ tzaj tuʼn jlu? Tzaj nya bʼaʼn kyiʼj ex e kyim ex mintiʼ jun qʼuqbʼil kykʼuʼj ten. Ex tuʼnju mintiʼ e bʼiʼn, qkyaqilx in qo kyim.

4. a) ¿Tiquʼn xi qʼoʼn junjuntl kawbʼil kye xjal tej tikʼ Nim Jbʼal? b) ¿Tiʼ in tzaj tyekʼun qe aju akʼaj kawbʼil tiʼj alkye t-ximbʼetz Jehová?

4 Xi tyekʼun Jehová tbʼe Noé tuʼntzun tkyaj anqʼin. Tej tikʼ Nim Jbʼal, xi tqʼamaʼn Jehová kye xjal tuʼn miʼn t-xi kywaʼn nix tuʼn t-xi kykʼan chikʼ. ¿Tiquʼn? Tuʼnju toj ambʼil aju, tzaj tzyet tuʼn t-xi tqʼoʼn ambʼil kye xjal tuʼn t-xi kychyoʼn chibʼj. Tuʼnju chʼixpubʼil lu, iltoq tiʼj tuʼn t-xi qʼamet junjuntl kawbʼil kye: «Miʼn txi kychyoʼne chibʼj atx chikʼ tuj, tuʼnju atzun taʼ chwinqlal tuj chikʼ» (Génesis 9:1-4). Tej ttzaj tqʼoʼn kawbʼil lu, in nel qnikʼ tiʼj tiʼ t-ximbʼetz Dios at tiʼj chwinqlal ex qa ate tajaw chwinqlal. Ate Bʼinchal qe ex qʼolte qchwinqlal ex at toklen tuʼn tzaj tqʼoʼn kawbʼil qe tiʼj qchwinqlal. Jun techel, xi tqʼamaʼn kye xjal tuʼn miʼn tkubʼ kybʼyoʼn juntl xjal. Toj twitz Dios, xjan aju chwinqlal ex chikʼ, ex in kubʼ tqʼoʼn kykastiw qeju mintiʼ in najbʼen kyuʼn toj tumel (Génesis 9:5, 6).

5. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu ex tiquʼn?

5 Tej otoqxi tzikʼ ambʼil tej tanqʼin Noé, kukx xi tyekʼun Dios kybʼe qeju tmajen. Tojju xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj junjun techel alkye tten o txi tyekʼun kybʼe tmajen. A jlu kʼonil qiʼj tuʼn tten qximbʼetz tuʼn t-xi qbʼiʼn qe tkawbʼil Jehová aj qokx toj akʼaj twitz Txʼotxʼ.

XI TQʼOʼN JEHOVÁ AKʼAJ KAWBʼIL TE JUN AKʼAJ TNAM

6. a) ¿Tiquʼn nimtoq toklen tuʼn t-xi kybʼiʼn qe tmajen Dios qeju ley xi qʼoʼn te Moisés? b) ¿Tiʼ kymod aj Israel iltoq tiʼj tuʼn tten tiʼjju bʼe tzaj tyekʼun Dios kye?

6 Toj ambʼil tej tanqʼin Moisés, xi tqʼamaʼn Jehová kye tmajen alkyexix kymod tuʼn tten ex alkye tten tuʼn kykʼulin te. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ax ikx chʼexpaj ambʼil. Toj mas te kabʼe syent abʼqʼi e anqʼin aj Israel te majen toj tnam Egipto jatumel kykyaqil xjal in che kʼulintoq kywitz kyimni, in najbʼentoq tilbʼilal kyuʼn ex txqantl tiʼchaq nya bʼaʼn ela toj twitz Jehová. Tej kyetz tzaqpiʼn tmajen Dios toj tnam Egipto, iltoq tiʼj tuʼn t-xi qʼoʼn akʼaj kawbʼil kye. Tuʼnju e ok te jun tnam aju oʼkx tuʼn kyok lepeʼ tiʼj tley Dios. Ateʼ junjun uʼj in tzaj kyqʼamaʼn qa aju yol «ley» toj yol hebreo, at toklen tukʼil jun yol aju a t-xilen «qʼamal», «yekʼil» moqa «qʼol kawbʼil». Kolin Ley kyiʼj tmajen Dios tiʼj yaẍbʼil ex tiʼj nya ax tok kyokslabʼil xjal in che anqʼintoq kytxlaj. Tej t-xi kybʼiʼn aj Israel aju xi tqʼamaʼn Dios kye e tzaj kʼiwlaʼn tuʼn ex tej mintiʼ xi kybʼiʼn tzaj nim nya bʼaʼn kyiʼj (kjawil uʼjit Deuteronomio 28:1, 2, 15).

7. a) Qʼamantza tiquʼn xi tqʼoʼn Jehová junjuntl kawbʼil kye tmajen. b) ¿Alkye tten ok Ley te jun «kwentil» kye aj Israel?

7 Ax ikx at juntl tiquʼn ajbʼen qe akʼaj kawbʼil. Onin Ley kyiʼj aj Israel tiʼj jun tiʼ nim toklen aju at toklen tukʼil t-ximbʼetz Jehová, aju tuʼn tultoq Mesías, Jesucristo. Tzaj tnaʼn Ley kye aj Israel qa aj iltoq qe. A jlu onin kyiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn t-xi qʼet jun chojbʼil tzʼaqli tuʼn tkubʼ najset kyil te jumajx (Gálatas 3:19; Hebreos 10:1-10). Nya oʼkxju, ax ikx kolin Ley kyiʼj t-xeʼchel Mesías ex onin kyiʼj aj Israel tuʼn tel kynikʼ tiʼj aj tultoq. Ikju, aju Ley onin kyiʼj toj jun ambʼil moqa ok ik tzeʼn jun «kwentil», moqa xqʼuqil, kye tuʼn kypon tiʼj Cristo (Gálatas 3:23, 24).

8. ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn qe nabʼil tkuʼx toj Tley Moisés?

8 Ax ikx qe, jaku tzʼetz qiʼn tbʼanel xnaqʼtzbʼil kyiʼj kawbʼil xi tqʼoʼn Jehová toj Ley. ¿Alkye tten? Il tiʼj tuʼn qkubʼ weʼ ex tuʼn tok qqʼoʼn qwitz kyiʼj nabʼil tkuʼx toj Ley. Ax tok, ya nya atoʼ kyjaqʼ ley, noqtzun tuʼnj, kukx jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj kyiʼj nim kawbʼil lu tuʼn kyajbʼen quʼn toj qanqʼibʼil tkyaqil qʼij ex tiʼj qajbʼebʼil te Jehová. Kyaj ttzʼibʼin Jehová qeju ley lu toj Tyol tuʼn kukx tel qnikʼ tiʼj, tuʼn ttzaj tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil qe ex tuʼn t-xi qqʼoʼn chjonte tuʼnju tzaj t-xnaqʼtzaʼn Jesús qe tiʼchaq mas nim toklen ik tzeʼn Tley Moisés. Jun techel, il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn nabʼil lu, aju tqʼama Jesús: «Miʼn tbʼinchaya aj pajil, chi tuj ley. Atzun weye kxel nmaʼne kyeye, alkye jun ma txi keʼyinte jun xuʼj ex in pon tkʼuʼj tiʼj tuʼn tbʼinchante mya bʼaʼn tukʼil, ma tbʼincha aj pajil tuj tanmi». Nya oʼkx tuʼn tel qikʼun aju yaẍbʼil, sino ax ikx il tiʼj tuʼn tel qikʼun aju nya bʼaʼn qximbʼetz ex aju nya bʼaʼn qajbʼil (Mateo 5:27, 28).

9. ¿Alkye junjuntl tiʼ chʼexpaj tuʼntzun ttzaj tqʼoʼn Jehová akʼaj kawbʼil?

9 Tejtzun tok Jesús te Mesías, tzaj tqʼoʼn Jehová akʼaj kawbʼil ex tzaj tqʼamaʼn mas tqanil tiʼj t-ximbʼetz. ¿Tiquʼn? Tuʼnju el tikʼun Jehová aju tnam Israel toj abʼqʼi 33 ex jaw t-skʼoʼn jun kʼloj okslal tiʼj Jesús tuʼntzun tok te ttnam. Juntl maj, chʼixpet ambʼil toj kyanqʼibʼil tmajen Jehová.

IN CHE TZAJ T-XNAQʼTZAʼN JEHOVÁ AJ ISRAEL ETZAN TUʼN

10. ¿Tiquʼn xi qʼoʼn akʼaj kawbʼil kye kʼloj okslal ex tiquʼn junxitl twitz aju xi qʼoʼn kye aj Israel?

10 Xi tqʼoʼn Jehová Tley Moisés kye aj Israel tuʼn t-xi t-xnaqʼtzaʼn kye alkyetoq tten tuʼn kyanqʼin ex alkyetoq tten tuʼn kykʼulin te. Tej txi tzyet qeju tnejel syent abʼqʼi, aju ttnam Dios, ya nya oʼkx tzajnitoq tiʼj jun tnam sino tiʼj nimku tnam ex te junxilchaq tten kyanqʼibʼil ex ok qʼoʼn kybʼi te aj Israel etzan tuʼn Dios. Atzun qe jlu e ok te kʼloj okslal ex e okx toj akʼaj yol. Tzaj tqʼoʼn Jehová akʼaj kawbʼil kye tiʼj alkye tten tuʼn kyanqʼin ex alkye tten tuʼn kykʼulin te. Qʼuqlixix qkʼuʼj tiʼj qa «mintiʼ in tkeʼyin Dios aju kyxilen xjal, noq oʼkx in tzalaj kyiʼj xjal at tchi Dios kye tuj tkyaqil nasyon, ex in kybʼinchaʼn aju tzʼaqlxix» (Hechos 10:34, 35). In xi kybʼin aju «tley Crist» aju tkuʼx nabʼil nim toklen toj, aju nya tzʼibʼin twitz jun abʼj sino aju tzʼibʼin toj kyanmi. Aqeju ley lu, ok che onil kyiʼj okslal noq jaxku tumel in che anqʼin (Gálatas 6:2).

11. ¿Alkye kabʼe kawbʼil xi qʼoʼn kye okslal aju at toklen tukʼil «tley Crist»?

11 Aju kawbʼil o tzaj tqʼoʼn Jehová noq tuʼn Jesús kye aj Israel etzan tuʼn, nim o tzʼonin kyiʼj. Tej e okx toj akʼaj yol, xi tqʼamaʼn Jesús kabʼe kawbʼil nim toklen kye. Jun, aju tuʼn kypakbʼan. Ex tkabʼ, aju alkye kymod okslal il tiʼj tuʼn tten kyukʼil txqantl. Aqeju kawbʼil lu xi qʼoʼn kye kykyaqil okslal. Ax ikx toj ambʼil jaʼlo, qkyaqilx il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn noq jaxku tumel qo anqʼil, qa toj kyaʼj moqa tzalu twitz Txʼotxʼ.

12. ¿Tiquʼn jaku t-xi qqʼamaʼn qa akʼaj aju tuʼn kypakbʼan okslal?

12 Toj ambʼil ojtxi, aqeju xjal te juntl tnam, iltoq tiʼj tuʼn kypon toj Israel tuʼn kyajbʼen te Jehová (1 Reyes 8:41-43). Noqtzun tuʼnj, tqʼma Jesús aju kawbʼil aju in kanet quʼn toj Mateo 28:19, 20 (kjawil uʼjit). Xi tqʼmaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kyxiʼ kyukʼil kykyaqil xjal. Tojju ninqʼij te Pentecostés te abʼqʼi 33, tzaj tyekʼun Jehová qa tajbʼiltoq tuʼn t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil twitz tkyaqil Txʼotxʼ. Toj qʼij aju, chʼixmi 120 kybʼet qeju xjal attoq kyxol akʼaj kʼloj okslal tzaj qʼoʼn xewbʼaj xjan kyibʼaj ex tzyet kyyolin toj junxilchaq kyyol aj Judiy ex toj kyyol xjal e ok te Judiy (Hechos 2:4-11). Yajxitl, e pakbʼan kye xjal aj Samaria. Ex toj abʼqʼi 36, tzyet kypakbʼan kye xjal nya judiy. A t-xilen jlu qa iltoq tiʼj tuʼn kypakbʼaʼn okslal twitz tkyaqil Txʼotxʼ.

13, 14. a) ¿Ti kbʼantel quʼn tuʼn tjapun aju «akʼaj mandamyent» quʼn? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qkanoʼn tiʼjju bʼant tuʼn Jesús?

13 Ax ikx tzaj tqʼoʼn Jesús «jun akʼaj mandamyent» tiʼj alkye qmod tuʼn tten kyukʼil kykyaqil qerman (kjawil uʼjit Juan 13:34, 35). Il tiʼj tuʼn tkubʼ qyekʼun qkʼujlabʼil kyiʼj qerman tkyaqil qʼij, noqtzun tuʼnj, ax ikx il tiʼj tuʼn t-xi qqʼoʼn qchwinqlal kyiʼj. Maske mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn Ley jlu (Mateo 22:39; 1 Juan 3:16).

14 A Jesús jun tbʼanel techel aju kubʼ tyekʼun nimxix kʼujlabʼil kyiʼj txqantl xjal. Ok tkʼujlaʼn Jesús qe t-xnaqʼtzbʼen ex xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim tuʼn kypaj. Ax ikx, tajbʼil tuʼn tel kykanoʼn kykyaqil qeju lepcheqeʼk tiʼj. Ax ikx qe, il tiʼj tuʼn tikʼx junjun nya bʼaʼn quʼn ex axpe ikx qa il tiʼj tuʼn t-xi qqʼoʼn qchwinqlal kyiʼj qerman (1 Tesalonicenses 2:8).

IN TZAJ TYEKʼUN JEHOVÁ QBʼE TOJ AMBʼIL JAʼLO EX TOJ AMBʼIL TZUL

15, 16. a) ¿Alkye tten in che tzaj t-xnaqʼtzaʼn Dios qe tmajen toj ambʼil jaʼlo? b) ¿Toj alkye ambʼil in qo anqʼin toj ambʼil jaʼlo?

15 O jaw t-skʼoʼn Jesús «aju majen in bʼant taqʼun [...] ex at tnabʼl» tuʼntzun t-xi tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil tojxix ambʼil bʼantni tiʼj kye qeju lepchiqeʼk tiʼj (Mateo 24:45-47). Aju xnaqʼtzbʼil, at toklen kyukʼil akʼaj kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Dios kye tmajen aj tchʼexpaj ambʼil. ¿Toj alkye ambʼil in qo anqʼin toj ambʼil jaʼlo?

16 In qo anqʼin kyoj «mankbʼil», moqa bʼajsbʼil tqʼijlal, ex toj chʼintl ambʼil kʼokel qqʼoʼn qwitz tiʼj nimxix yajbʼil aju naʼmx tikʼ jun maj (2 Timoteo 3:1; Marcos 13:19). Ax ikx, ok kutz xoʼn Satanás kyukʼix qe taqʼunal toj kyaʼj ex ateʼ tzalu twitz Txʼotxʼ tuʼn tok kybʼinchaʼn nim yajbʼil kyiʼj xjal (Apocalipsis 12:9, 12). Nya oʼkxju, ax ikx in xi qbʼiʼn aju kawbʼil tqʼama Jesús tuʼn qpakbʼan twitz tkyaqil Txʼotxʼ kye nim xjal ex kyoj nim yol, a jlu naʼmx tbʼant jun maj.

17, 18. ¿Tiʼ il tiʼn tuʼn tbʼant quʼn kyukʼil qeju kawbʼil in tzaj tqʼoʼn ttnam Jehová qe?

17 O tzaj tqʼoʼn ttnam Jehová nim onbʼil qe tuʼn tonin qiʼj tuʼn qpakbʼan. ¿In che ajbʼenpe onbʼil lu tuʼna? Kyoj chmabʼil in tzaj yekʼun qe alkye tten tuʼn kyajbʼen qe onbʼil lu quʼn toj tumel. ¿In kubʼpe t-ximen teya qa a Jehová in tzaj qʼonte qe onbʼil lu?

18 Tuʼn qtzaj tkʼiwlaʼn Jehová, il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼnxix qwiʼ kyiʼj kawbʼil in tzaj tqʼoʼn ttnam Jehová qe. Qa in chex qbʼiʼn kawbʼil lu toj ambʼil jaʼlo, mas nya kwest kʼelel toj qwitz tuʼn t-xi qbʼiʼn toj «kʼixbʼisabl maʼxix» aj tkubʼ najsaʼn tkyaqil nya bʼaʼn at tjaqʼ tkawbʼil Satanás (Mateo 24:21). Yajxitl, il-lo tiʼj tuʼn ttzaj qʼoʼn akʼaj kawbʼil qe tuʼntzun qanqʼin toj jun akʼaj twitz txʼotxʼ tzʼaqli, jatumel mlay tzʼok tbʼinchaʼn Satanás jun nya bʼaʼn qiʼj.

Toj akʼaj twitz Txʼotxʼ, che ul qʼoʼn uʼj qe tukʼil akʼaj kawbʼil tuʼn qanqʼin toj Tbʼanel Najbʼil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 19 ex 20).

19, 20. a) ¿Alkyeqe uʼj che kjawel jaqet toj akʼaj twitz Txʼotxʼ? b) ¿Alkye tten che onil qeju akʼaj kawbʼil lu qiʼj?

19 Toj ambʼil tej tanqʼin Moisés, iltoq tiʼj tuʼn t-xi qʼamet akʼaj kawbʼil kye aj Israel, tuʼntzunju xi tqʼoʼn Jehová Ley kye. Tej tikʼ mas ambʼil, e ok lepeʼ kʼloj okslal tiʼj «tley Crist». Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa toj akʼaj twitz Txʼotxʼ, che ul qʼoʼn uʼj qe tukʼil akʼaj kawbʼil (kjawil uʼjit Apocalipsis 20:12). Aqeju uʼj lu, tzul kychikʼbʼaʼn qe alkye tajbʼil Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn xjal toj ambʼil aju. Tkyaqil jlu kbʼel kyxnaqʼtzan kykyaqil xjal, axpe ikx qeju che kjawil anqʼin kbʼantel tuʼn tel kynikʼ tiʼj tiʼ tajbʼil Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn. Che onil qeju uʼj qiʼj tuʼn tel mas qnikʼ tiʼj t-ximbʼetz Jehová. Ax ikx kʼelelxix qnikʼ tiʼj Tyol Dios, ex iktzun tten kʼokel qkʼujlan qibʼ toj Tbʼanel Najbʼil ex kʼokel qqʼoʼn kyoklen txqantl (Isaías 26:9). ¡Noqpe ximana tiʼj nim tiʼchaq kʼelel qnikʼ tiʼj ex aj t-xiʼ qqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye txqantl tjaqʼ tkawbʼil aj Kawil, Jesucristo!

20 Qa ma qo ok lepeʼ kyiʼj kawbʼil «tzʼibʼan kyuj libro» ex qa kukx ma qo ajbʼen te Jehová toj mankbʼil joybʼil, kbʼelex ttzʼibʼin qbʼi te jumajx toj «libro te chwinqlal». ¡Jaku tzaj qʼoʼn qchwinqlal te jumajx! Noqtzun tuʼnj, il tiʼj tuʼn qkubʼ WEʼ aj quʼjin tiʼj tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn QWITZ tiʼj tuʼntzun tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-xilen ex il tiʼj tuʼn t-xi QBʼIʼN tuʼntzun t-xi qnimen qeju tkawbʼil Jehová toj ambʼil jaʼlo. Qa ik ma bʼant quʼn, jaku qo kyaj anqʼin aj tul nimxix yajbʼil ex tuʼn kukx qtzalaj tuʼn tel qnikʼ tiʼj Qman Jehová te jumajx, aju at nim tnabʼil ex nim tkʼujlabʼil (Eclesiastés 3:11; Romanos 11:33).