Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qʼonka tilil tuʼn tten tipumala

Qʼonka tilil tuʼn tten tipumala

Qʼonka tilil tuʼn tten tipumala

«Aju mas nim toklen in bʼant kyuʼn qeju in kyaj kytzaqpiʼn sichʼ, aju kyipumal in ten tuʼn miʼn kysichʼin juntl maj» (Stop Smoking Now! [¡Ya miʼn sichʼina!]).

NIM toklen tuʼn tten tipumala qa taja tuʼn tkyaj ttzaqpiʼna sichʼ. ¿Tiʼ kʼonil tiʼja tuʼn tten tipumala? Tnejel, bʼaʼn tuʼn t-ximana kyiʼj kʼiwlabʼil tzul tkʼamoʼna qa ma tzʼok tilil tuʼna tuʼn ya miʼn tsichʼina.

Mlay bʼaj tnajsaʼna nim pwaq. Qa ma bʼaj jun kaj sichʼ tuʼna toj jun qʼij, jaku bʼaj tnajsaʼna nim mil dólar. «Mintiʼ el nnikʼe tiʼj qa xi nnajsaʼne nim pwaq tiʼj tabaco» (Gyanu, te tnam Nepal).

Ktzalajela mas tiʼj tanqʼibʼila. «Tuʼnju o kyaj ntzaqpiʼne tuʼn nsichʼine, mas tbʼanel taʼ wanqʼibʼile ex mas in chin tzalaje» (Regina, te tnam Sudáfrica). Qa ma tzʼok tilil tuʼn jun xjal tuʼn ya miʼn tsichʼin, mas in tnaʼn tkʼokʼjal qe tiʼchaq, in ten tipumal ex mas tbʼanel in ten t-ximlal.

Mlayxix tzaj yabʼil tiʼja. «Aj tkyaj kytzaqpiʼn xinaq ex xuʼj tuʼn kysichʼin jaku tzaj tiʼn tbʼanel tiʼj kyxmilal» (Centros para el Control y la ­Prevención de Enfermedades, te tnam Estados Unidos).

Mas kʼokel qeʼ tkʼuʼja tiʼja. «Kyaj ntzaqpiʼne tuʼn nsichʼine tuʼnju wajtoqe tuʼn woke te tajaw nchwinqlale» (Henning, te tnam Dinamarca).

Tzul tiʼn tbʼanel kye toj tjaya ex kye tamiwa. «Qa ma sichʼina [...] jaku tzaj yabʼil kyiʼj qeju ateʼk ttxlaja. [...] O tzaj kyyekʼin tqanil qa tuʼn tpaj sibʼ in nel kyiʼj sichʼ, in che kyim nim xjal junjun abʼqʼi tuʼn cáncer tiʼj kypulmón ex tuʼn yabʼil tiʼj kyanmi» (Sociedad Americana contra el Cáncer).

Ktzalajel Dios tuʼna. «Aqeye erman at nkʼuʼje kyiʼje, atzunju yol lu tzaj ttziyan Dios qe. Kyjaʼtzun qtxʼjoʼmel tkyaqilju in tzʼilsante qchibʼjal» (2 Corintios 7:1). «Chin kubʼsale kywitze tuʼn t-xi kyqʼoʼne kyximlale te Dios ik tzaʼn jun oyaj itzʼ, tekuxix Dios ex bʼaʼn nneʼla tuj twitz» (Romanos 12:⁠1).

«Tej tel nnikʼe tiʼj qa in nel tikʼun Dios qe tiʼchaq in bʼaj tzʼilsante qxmilal, kyaj ntzaqpiʼne tuʼn nsichʼine» (Sylvia, te tnam España).

At maj, nya oʼkx il tiʼj tuʼn tten tipumala, sino nim toklen tuʼn kyonin junjuntl tiʼja ik tzeʼn qe toj tjaya ex qe tamiwa. ¿Tzeʼn jaku che onin tiʼja?