Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qyekʼunx qa kʼujlaʼn kykyaqil xjal quʼn

Qyekʼunx qa kʼujlaʼn kykyaqil xjal quʼn

«Kykʼujlame qe kyukʼile ik tzaʼnx kyeye in kykʼujlan kyibʼe.» (MATEO 22:39)

BʼITZ: 25 EX 36

1, 2. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, ¿tiquʼn nim toklen aju kʼujlabʼil?

AT NIMXIX tkʼujlabʼil Jehová (1 Juan 4:16). Ax ikx te Jesús at nim tkʼujlabʼil. A Jesús tnejel tbʼinchbʼen Jehová ex o ten nim millón abʼqʼi tukʼil toj kyaʼj, ex tuʼn jlu el tnikʼ tiʼj qa kʼujlabʼil te Jehová (Colosenses 1:15). Ax ikx o kubʼ tyekʼun Jesús aju kʼujlabʼil lu toj tkyaqil tanqʼibʼil, ik tzeʼn toj kyaʼj ex twitz Txʼotxʼ. Tuʼntzunju, jaku tzʼok qʼuqeʼxix qkʼuʼj tiʼj Jehová ex Jesús qa che kawil tukʼil kʼujlabʼil.

2 Tej t-xi tqanin jun xjal te Jesús alkye mandamient mas nim toklen, xi tqʼamaʼn Jesús jlu: «Kykʼujlame Qman Dios tuʼn tkyaqil kyanmiye ex tuʼn tkyaqil kykʼuʼje ex tuʼn tkyaqil kynabʼle. Atzun tnejel mandamyent jlu maʼxix toklen. Ex aju tkabʼin mandamyent ikx tten ik tzaʼn tnejel, in tmaʼn: Kykʼujlame qe kyukʼile ik tzaʼnx kyeye in kykʼujlan kyibʼe» (Mateo 22:37-39).

3. ¿Alkye qe xjal il tiʼj tuʼn kyok qkʼujlaʼn?

3 Nim toklen tuʼn txi qyekʼun qkʼujlabʼil kyiʼj kykyaqil xjal. Tqʼama Jesús qa il tiʼj tuʼn tok qkʼujlaʼn Jehová ex tuʼn kyok qkʼujlaʼn qe qukʼil moqa kykyaqil xjal. Noqtzun tuʼnj, ¿alkye qe xjal lu? Qa o kubʼ mojeʼ teya, aju xjal mas niqayin taʼ ttxlaja, atzun t-xuʼjila moqa tchmila. Ax ikx, qeju qerman toj Ja te Chmabʼil ex qeju xjal in che kanet quʼn toj pakbʼabʼil. Toj xnaqʼtzbʼil lu, ok kʼelel qnikʼ tiʼj alkye tten jaku kubʼ qyekʼun qkʼujlabʼil kyiʼj kykyaqil xjal.

KʼUJLAMA AJU O KUBʼ MOJEʼYA TUKʼIL

4. Maske aj il qeju o che kubʼ mojeʼ, ¿alkye tten jaku che tzalaj?

4 E kubʼ tmojbʼaʼn Jehová Adán ex Eva. A jlu in tzaj tyekʼun qa a Jehová kubʼ bʼinchante mejebʼleʼn. Tajbʼiltoq Jehová tuʼn kytzalaj Adán ex Eva ex tuʼn tnoj twitz Txʼotxʼ kyuʼn kyukʼil kykʼwaʼl (Génesis 1:27, 28). Noqtzun tuʼnj, tej otoqxi che bʼinchaʼn il twitz Jehová, tzaj nya bʼaʼn tiʼj kymejebʼleʼn ex kyaj kyqʼoʼn il ex kamik qibʼaj qkyaqilx (Romanos 5:12). Maske aj il qeju o che kubʼ mojeʼ, noqtzun tuʼnj, jaku che tzalaj toj kymejebʼleʼn. ¿Tiquʼn ojtzqiʼn quʼn? Tuʼnju o kyaj tqʼoʼn Jehová toj Xjan Uʼj qe tbʼanel nabʼil kye (kjawil uʼjit 2 Timoteo 3:16, 17).

Tajbʼil Jehová tuʼn tkubʼ tyekʼun chmilbʼaj tkʼujlabʼil kyiʼj qe toj tja

5. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tten kʼujlabʼil toj jun mejebʼleʼn?

5 In tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios qa tuʼn tten jun tbʼanel mejebʼleʼn, nim toklen tuʼn tten kʼujlabʼil kyxol. Tqʼama apóstol Pablo qe yol lu tiʼj kʼujlabʼil axix tok: «Aju xjal at tkʼujlalil at tpasens ex in tzʼeʼy tkʼuʼj tiʼj tukʼil; aju xjal at tkʼujlalil mintiʼ in tzaj tloʼch tkʼuʼj tiʼj juntl, ex mintiʼ in jaw tniman tibʼ, mintiʼ in bʼaj tyolin tibʼ. At tchi tuj twitz, mya noq oʼkx tiʼjx tok tkʼuʼj; mya txʼuʼj twiʼ, ex mintiʼ in xi tkʼuʼn qʼoj. Mintiʼ in tzalaj tiʼj ju mya bʼaʼn in kybʼinchaʼn xjal, oʼkx in tzalaj tiʼj ju yol ax tok. Tkyaqil nnikʼx tuʼn, tkyaqil niman tuʼn, ex tuj tkyaqil ayoʼn tuʼn, ex at tpasens tuj tkyaqil. Aju kʼujlalil mlay bʼaj» (1 Corintios 13:4-8). Qa ma qo ximen kyiʼj yol tqʼama Pablo ex qa ma che japun quʼn, jaku qo tzalaj toj qmejebʼleʼn.

In tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios alkye tten jaku qo tzalaj toj qmejebʼleʼn (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 6 ex 7)

6, 7. a) ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kye qe wibʼaj toj ja? b) ¿Alkye kymod chmilbʼaj ktel kyukʼil kyxuʼjil?

6 A Jehová o kubʼ ximente alkye kʼokel te wibʼaj toj jun ja xjal. Tqʼama apóstol Pablo jlu: «Waje tuʼn kybʼinteye, ate Crist nejenel te tkyaqil xinaq, atzunte xinaq nejenel te xuʼj, ex ate Dios nejenel te Crist» (1 Corintios 11:3). Noqtzun tuʼnj, tajbʼil Jehová tuʼn tkubʼ tyekʼun chmilbʼaj tkʼujlabʼil kyiʼj qe toj tja, ex mintiʼ tuʼn tok te nya bʼan wibʼaj. A Jehová jun tbʼanel techel te jun wibʼaj nimxix tkʼujlalil. Tuʼntzun jlu, okx tqʼoʼn tibʼ Jesús tjaqʼ tkawbʼil Jehová ex tqʼama jlu: «Kʼujlaʼn Nmane wuʼne» (Juan 14:31). Noqwit tukʼil qʼoj kawin Jehová, mintiʼwtlo okx tqʼon tibʼ Jesús tjaqʼ tkawbʼil.

7 Ax tok o tzaj qʼoʼn toklen chmilbʼaj tuʼn tok te wibʼaj te xuʼjilbʼaj, noqtzun tuʼnj, il tiʼj tuʼn tok tkʼujlaʼn t-xuʼjil (1 Pedro 3:7). ¿Alkye tten jaku bʼant jlu tuʼn chmilbʼaj? Qa ma tzeʼl tnikʼ tiʼj tiʼ tajbʼil tukʼil ex aju in kubʼ tnaʼn. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aqeye chmilbʼaj, kykʼujlam kyxuʼjile ik tzaʼn te Crist ma che tkʼujla kykyaqil okslal ex xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim tuʼn kyklet» (Efesios 5:25). Ikju, xi tqʼoʼn Jesús tchwinqlal kyiʼj qe t-xnaqʼtzbʼen. Qa tukʼil kʼujlabʼil in najbʼen toklen chmilbʼaj ik tzeʼn te Jesús, nya kwest kʼelel te t-xuʼjil tuʼn tok tkʼujlaʼn, tuʼn t-xi tnimen ex tuʼn tonin tiʼj aj tkubʼ t-ximen jun tiʼ tuʼn tbʼant tuʼn (kjawil uʼjit Tito 2:3-5).

KʼUJLAMA QE ERMAN

8. ¿Alkye qmod kbʼel qyekʼun kyukʼil qerman?

8 Twitz tkyaqil Txʼotxʼ, at nim millón xjal in che ajbʼen te Jehová. ¿Alkye qmod ktel kyukʼil? In tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Qbʼincham bʼaʼn kye kykyaqil, ex tnejelxix kye qe erman tuj okslabʼl» (Gálatas 6:10; kjawil uʼjit Romanos 12:10). Kubʼ ttzʼibʼen apóstol Pedro qa in xi qniman aju «yol axix tok», tuʼn jlu kʼokel qkʼujlan qibʼ qxolx. Ax ikx xi tqʼamaʼn Pedro jlu kye qeju okslal: «Pero aju mas il tiʼj, tuʼn ttenxix kykʼujlalile kyxolxe» (1 Pedro 1:22; 4:8).

9, 10. ¿Tiquʼn at mujbʼabʼil kyxol qeju in che ajbʼen te Dios?

9 Mintiʼ juntl tnam at twitz tkyaqil Txʼotxʼ ik tzeʼn ttnam Jehová. ¿Tiquʼn? Tuʼnju at nim qkʼujlabʼil qxol kyukʼil qerman. Aju mas nim toklen, tuʼnju kʼujlaʼn Jehová quʼn ex in chex qnimen qe tkawbʼil. Tuʼntzunju, in tzaj tqʼoʼn xewbʼaj xjan qe aju at mas tipumal twitz alkyexku juntl tbʼinchbʼen Jehová ex in qo tzaj tonin tuʼn tten axix tok mujbʼabʼil qxol kyukʼil kykyaqil qerman twitz tkyaqil Txʼotxʼ (kjawil uʼjit 1 Juan 4:20, 21).

10 Tqʼama Pablo qa il tiʼj tuʼn tten kʼujlabʼil kyxol okslal tej tqʼama jlu: «Qʼaqʼanx kykʼuʼje tiʼj juntl, kybʼinchame xtalbʼil, miʼn jaw kyniman kyibʼe, che oke mans, ten kypasense; kybʼinchame jlu porque kʼujlaʼn qeye tuʼn Dios ex skʼoʼmaj qeye tuʼn, tuʼn kyoke tekuxix». «Ex aju mas il tiʼj twitz tkyaqil jlu, tuʼn tten kykʼujlalile, porque tuʼntzun jlu qtzuylaj qibʼ qkyaqil.» (Colosenses 3:12, 14.) Ax ikx, kubʼ ttzʼibʼin Pablo jlu: «Atwit kykʼuʼje kyiʼje kyxolxe, qʼaqʼanx kykʼuʼje tiʼj juntl, kynajsame kyile kyxolxe ik tzaʼn te Dios kubʼ tnajsaʼn kyile noq tuʼn Crist» (Efesios 4:32). Nimxix in xi qqʼoʼn chjonte tuʼnju at kʼujlabʼil qxol aju «qtzuylaj qibʼ qkyaqil» noq jaxku tumel in qo anqʼin.

Tuʼnju at kʼujlabʼil ex mujbʼabʼil kyxol tmajen Jehová in nel nikʼbʼaj kyiʼj qa axix tok lepchiqeʼk tiʼj Jesús ex in che ajbʼen tuʼn Dios tuʼn t-xi kypakbʼan tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil twitz tkyaqil Txʼotxʼ

11. ¿Tzeʼn in nel nikʼbʼaj tiʼj ttnam Dios?

11 Aju axix tok kʼujlabʼil ex mujbʼabʼil at kyxol tmajen Jehová in nok te jun techel qa in kubʼ kyxnaqʼtzaʼn aju okslabʼil axix tok. Tqʼama Jesús lu: «Qa ma kykʼujla kyibʼe kyxolxe, tuʼntzun jlu kʼelel kynikʼ kykyaqil xjal kyiʼje qa nxnaqʼtzbʼen qeye» (Juan 13:34, 35). Ex kubʼ ttzʼibʼen apóstol Juan lu: «Tuʼntzun jlu nneʼl nikʼbʼaj kyiʼj alkye qe tkʼwaʼl Dios ex alkye qe tkʼwaʼl tajaw il; porque tkyaqilju mintiʼ in tbʼinchaʼn aju tzʼaqlxix, myatzun te Diosju, ax ikx mya te Dios aju mintiʼ in tkʼujlaʼn terman. Porque atzunju yol lu o kybʼiye atxix t-xe tnejel: Tuʼn qkʼujlante qibʼ qxolx» (1 Juan 3:10, 11). Tuʼnju at kʼujlabʼil ex mujbʼabʼil kyxol tmajen Jehová in nel nikʼbʼaj kyiʼj qa axix tok lepchiqeʼk tiʼj Jesús, aqetzun xjal lu in che ajbʼen tuʼn Dios tuʼn t-xi kypakbʼan tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil twitz tkyaqil Txʼotxʼ (Mateo 24:14).

IN NOK KYCHMON KYIBʼ «NIMXIX KYAJLAL XJAL»

12, 13. a) ¿Tiʼ in bʼant kyuʼn qeju «nimxix kyajlal xjal» toj ambʼil jaʼlo? b) ¿Tiʼ kʼokel kyqʼoʼn qeju «nimxix kyajlal xjal» kywitz tiʼj toj chʼintl ambʼil?

12 Nimxix kyxol qeju in che ajbʼen te Jehová toj ambʼil jaʼlo ateʼqe kyxol qeju «nimxix kyajlal xjal» in che tzaj toj junxichaq tnam twitz tkyaqil Txʼotxʼ, ex in kubʼ kyyekʼun qa in che onin tiʼj Tkawbʼil Dios. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aqe xjal lu, «ma che etz tuj nimxix yajbʼil, ex ma tzʼel kytxʼjoʼn tiʼj kyxbʼalun, ex ma saqix tiʼj kyxbʼalun tuʼn tchkʼel Tal Ẍneʼl». A t-xilen jlu qa ma tzʼok qeʼ kykʼuʼj tiʼj chojbʼil bʼant tuʼn Jesús. Aqeju «nimxix kyajlal xjal» lu kʼujlaʼn Jehová kyuʼn ex in che ajbʼen te «qʼijl ex qonikʼan», ex kʼujlaʼn Jesús kyuʼn (Apocalipsis 7:9, 14, 15).

13 Toj chʼintl ambʼil kbʼel tnajsaʼn Dios tkyaqil nya bʼaʼn at twitz Txʼotxʼ toj «kʼixbʼisabʼl maʼxix» (Mateo 24:21; kjawil uʼjit Jeremías 25:32, 33). Noqtzun tuʼnj, tuʼnju kʼujlaʼn qe tmajen Jehová tuʼn, kxqʼuqil kyiʼj ex che xel tiʼn toj akʼaj twitz Txʼotxʼ. Malo tzikʼ kabʼe mil abʼqʼi kyaj ttziyen Dios lu: «Kʼelel t-suʼn Dios taʼl kywitz kykyaqil; ex mintiʼtl kamik, ex mintiʼtl bʼis, ex mintiʼtl oqʼel, ex mintiʼtl kʼixkʼoj». ¿Taj teya tuʼn tanqʼina toj Tbʼanel Najbʼil jatumel otoq kubʼ najsaʼn nya bʼaʼn, kʼixkʼoj ex kyimen? (Apocalipsis 21:4.)

14. ¿Jteʼ kybʼet qeju «nimxix kyajlal xjal» at toj ambʼil jaʼlo?

14 Tej tzaj tzyet mankbʼil tqʼijlalil toj abʼqʼi 1914, noq oʼkx attoq junjun mil kybʼet tmajen Dios. E ok weʼ twitz nim nya bʼaʼn, noqtzun tuʼnj, noq tuʼnju kykʼujlabʼil kyiʼj xjal ex tuʼnju onbʼil tzaj tqʼoʼn xewbʼaj xjan, aqeju tal kʼloj xjal skʼoʼmaj lu xi kypakbʼaʼn tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios. ¿Tiʼ bʼant tuʼn jlu? Toj ambʼil jaʼlo, nimxix kyajlal xjal in che ok chmoʼn, aqeju at qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ. Kyjuʼtzun, at chʼixme 8 millón testigos de Jehová toj mas te 115,400 kʼloj okslal twitz tkyaqil Txʼotxʼ, ex kukx in chʼiy kybʼet. Jun techel, toj abʼqʼi te pakbʼabʼil te 2014 jaw aʼ kywiʼ, moqa e bʼyan, 275,500 akʼaj testigos de Jehová. A jlu in tzaj tyekʼun qa chʼixme 5,300 in jaw aʼ kywiʼ toj junjun seman.

15. ¿Tiʼ o tzʼonin qiʼj tuʼn t-xi qpakbʼaʼn tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios?

15 Tbʼanelxix aj tok qqʼoʼn qwitz tiʼj alkye tten nimxix xjal o txi kybʼiʼn aju tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios. Aju o tzʼonin qiʼj tuʼn t-xi qiʼn tbʼanel tqanil kye xjal, aʼyeju quʼj aju o che etz kyoj mas te 700 yol. Jun techel, Aju Xqʼuqil, atzun uʼj mas in xi sipet twitz tkyaqil Txʼotxʼ ex tkyaqil xjaw in netz toj kʼuxbʼil mas te 52 millón toj 247 yol. Juntl techel, o tzʼetz toj kʼuxbʼil mas te 200 millón uʼj aju ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼnxix Tyol Dios?, toj mas te 250 yol.

16. ¿Tiquʼn kukx in chʼiy ttnam Jehová?

16 Aju ttnam Jehová kukx in chʼiy noq tuʼnju at qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Dios ex tuʼnju qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa a bʼinchalte Xjan Uʼj (1 Tesalonicenses 2:13). Ax tok in qo el ikʼun tuʼn Tajaw il, noqtzun tuʼnj, kukx jaku qo tzalaj tiʼj jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová (2 Corintios 4:4).

TOJ TKYAQIL AMBʼIL YEKʼUNXA QA KʼUJLAʼN QE XJAL TUʼNA

17, 18. ¿Alkye qmod tajbʼil Jehová tuʼn tkubʼ qyekʼun qa nya kyaj xjal tuʼn tkubʼ kybʼiʼn tbʼanel tqanil?

17 In qo kubʼ kybʼiʼn xjal toj pakbʼabʼil toj junxichaq tten. At junjun xjal in qo kubʼ kybʼiʼn ex at junjuntl mintiʼ in xi kybʼiʼn aju tqanil in xi qpakbʼaʼn. ¿Alkye qmod tajbʼil Jehová tuʼn tkubʼ qyekʼun kyukʼil xjal lu? Noq tzeʼnxku kyximbʼetz xjal ktel tiʼj tbʼanel tqanil, bʼaʼn tuʼn kukx t-xi qbʼiʼn aju kawbʼil in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios lu: «Chebʼa che yoline tkyaqil maj, atwit tchyaʼl kyyole, tuʼntzun tel kynikʼe tiʼj tzaʼn tten tuʼn t-xi kytzaqʼweʼne teyle junjun xjal» (Colosenses 4:6). Tuʼnju kʼujlaʼn qe xjal quʼn, qajbʼil tuʼn qkolin tiʼjju in xi qokslaʼn toj chebʼa ex tukʼil tbʼanel yol (1 Pedro 3:15).

18 Axpe ikx qa ma tzaj kyqʼoj xjal ex qa mintiʼ ma kubʼ kybʼiʼn aju tbʼanel tqanil, kukx bʼaʼn tuʼn t-xi qyekʼun qkʼujlabʼil kyiʼj, iktzun tten jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Jesús. Tej tok yasoʼn Jesús «mintiʼ aj tmojtzaʼn yasbʼil. Tej tyajlanjtz kyuʼn, mintiʼ xi tmaʼn yol te xobʼtzabʼl kye». Aju bʼant tuʼn, ok qʼuqeʼ tkʼuʼj tiʼj Jehová (1 Pedro 2:23). Toj tkyaqil ambʼil, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qin qibʼ ex tuʼn tkubʼ qqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil aju kawbʼil lu: «Miʼn tzʼaj kyqʼoʼne t-xel mya bʼaʼn; qa ma che ok yasoʼne kyuʼn xjal, miʼn tzʼaj kymojtzaʼne yasbʼil; atzun jlu kybʼinchame kye: Che yoline bʼaʼn kyiʼj» (1 Pedro 3:8, 9).

Il tiʼj tuʼn kyok qkʼujlaʼn qe aj qʼoj qiʼj noq tiʼxku in nok kybʼinchan qiʼj

19. ¿Alkye qmod ktel kyiʼj qe qajqʼoj?

19 Qa in kubʼ qin qibʼ, kxel qbʼiʼn aju kawbʼil tqʼama Jesús: «O kybʼiye aju o qʼmanjtz ojtxi: Kykʼujlame qe kyukʼile, atzunju aj qʼoj kyiʼje kʼelel kyikʼune, chi tuj ley. Atzun weye kxel nmaʼne kyeye: Kykʼujlame qe aj qʼoj kyiʼje, che yoline bʼaʼn kyiʼj qeju in che yasun kyiʼje, kybʼinchame bʼaʼn kye qeju in che ikʼun kyeye, ex che naʼne Dios kyiʼj qeju in che ilin kyiʼje ex in che yajlan kyeye. Kykʼujlamtzune, tuʼntzun tel nikʼbʼaj kyiʼje qa kʼwaʼlbʼaj qeye te Kymane aju at tuj kyaʼj; porque tuʼn in jaʼwil qʼij kyibʼaj qe xjal mya bʼaʼn ex qe xjal bʼaʼn, ex ax in tzaj qʼonte jbʼal kyibʼaj qe xjal tzʼaqlxix ex qe xjal mya tzʼaqlxix» (Mateo 5:43-45). Tuʼnju tmajen Jehová qoʼ, il tiʼj tuʼn kyok qkʼujlaʼn qe aj qʼoj qiʼj noq tiʼxku in nok kybʼinchan qiʼj.

20. ¿Jtoj kʼokel kykʼujlaʼn xjal Jehová ex kbʼel kyyekʼun kykʼujlabʼil kyxolx twitz tkyaqil Txʼotxʼ? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.)

20 Toj tkyaqil ambʼil, kbʼel qyekʼun qa kʼujlaʼn Jehová quʼn ex qe xjal. Axpe ikx qa ma qo el ikʼun kyuʼn xjal moqa mintiʼ ma txi kybʼiʼn tqanil in xi qqʼamaʼn kye, kukx qo onin kyiʼj aj tpon ambʼil qa kyajbʼil tuʼn tok kybʼiʼn tqanil. Kubʼ ttzʼibʼin apóstol Pablo lu: «Miʼn che kyaj tene tuj kʼas, noq oʼkx tuʼn kykʼujlante kyibʼe kyxolxe; porque alkyeju kʼujlaʼn tukʼil tuʼn, in japun ley tuʼn. Porque atzun qe mandamyent jlu: Miʼn kybʼinchaye aj pajil, miʼn che bʼiyune, miʼn che elqʼane, miʼn che nikʼane yol tiʼj juntl, miʼn pon kykʼuʼje tiʼj jun tiʼxti at te kyukʼile; ex qa at juntl mandamyent, pero junx kytzuylaj kyibʼ tiʼj ju yol lu: Kykʼujlame qe kyukʼile ik tzaʼn kyeye in kykʼujlan kyibʼe. Qa at kykʼujlalile mlay kybʼinchaye mya bʼaʼn tiʼj kyukʼile; kyjaʼtzun tuʼnju at kykʼujlalile in japun ju ley kyuʼne» (Romanos 13:8-10). Tuʼnju a Satanás in kawin kyibʼaj xjal, tuʼntzunju at nim ikʼbʼil kyxol, atzun qe, kʼujlaʼn qe xjal quʼn (1 Juan 5:19). Aj tbʼaj t-xiten Jehová Satanás, qe nya bʼaʼn anjel ex kykyaqil xjal nya bʼaʼn, kʼokeltzun kykʼujlaʼn xjal Jehová ex ktel kʼujlabʼil kyxol kykyaqil xjal twitz tkyaqil Txʼotxʼ. ¡Tbʼanelxix kʼiwlabʼil ktel twitz Txʼotxʼ!