Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Qa ma kykʼujla kyibʼe kyxolxe»

«Qa ma kykʼujla kyibʼe kyxolxe»

«Qa ma kykʼujla kyibʼe kyxolxe»

«Kxel nqʼoʼne jun akʼaj mandamyent kyeye: Tuʼn kykʼujlante kyibʼe kyxolxe ik tzaʼn weye ma che nkʼujlaye, ikxtzun kyeye tuʼn kykʼujlante kyibʼe kyxolxe. Qa ma kykʼujla kyibʼe kyxolxe, tuʼntzun jlu kʼelel kynikʼ kykyaqil xjal kyiʼje qa nxnaqʼtzbʼen qeye» (JUAN 13:​34, 35).

¿Tiʼ tajtoq Jesús tuʼn ttzaj tqʼamaʼn? Xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn tok kykʼujlan kyibʼ ik tzeʼn otoq che ok tkʼujlaʼn. Pero, ¿alkye tten kubʼ tyekʼin Jesús tkʼujlabʼil kyiʼj? Bʼant jlu tuʼn tej kyok tkʼujlaʼn xjal te tkyaqil tnam ex tej tok tqʼoʼn kyoklen xuʼj, ex nya ik tzeʼn bʼant kyuʼn xjal toj tqʼijlalil (Juan 4:7-10). Ax ikx, ok tqʼoʼn Jesús ambʼil ex tipumal tuʼn tonin kyiʼj txqantl maske otoq sikt (Marcos 6:30-34). Pero kubʼ tyekʼin qa kʼujlaʼnxix qoʼ tuʼn tej t-xi tqʼoʼn tchwinqlal qiʼj. Tqʼama jlu: «Aqine bʼaʼn pastor; ate bʼaʼn pastor in xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim tuʼn kyklet qe ẍneʼl» (Juan 10:11).

Aju techel kubʼ kyqʼoʼn tnejel okslal. Xi kyqʼamaʼn okslal te tnejel syent abʼqʼi erman kye qeju junx kyokslabʼil kyukʼil (Filemón 1, 2). Mintiʼ el kyikʼun okslal qe xjal te junxitl tnam. Kubʼ kyximen qa ax kyoklen judiy kyukʼil xjal te Grecia tuʼnju ax Kyajaw (Romanos 10:11, 12). Toj abʼqʼi 33 tej tkubʼaj ninqʼij Pentecostés, xi kykʼayin okslal te Jerusalén «kytxʼotxʼ ex ju at kye, ex [...] xi kysipan pwaq kye kykyaqil, noq alkye at tajbʼenxix te junjun». ¿Tiquʼn bʼant jlu kyuʼn? Bʼant jlu kyuʼn tuʼn kykyaj ten qeju kʼitzqeku e bautisarin toj tnam tuʼntzun tok kybʼiʼn kyxnaqʼtzbʼil apóstol (Hechos 2:41-45). Tej naʼmxtoq tikʼ kabʼe syent abʼqʼi kykyimlen apóstol, tqʼama Tertuliano tiquʼn bʼant jlu kyuʼn okslal. Kubʼ ttzʼibʼin aju ok tbʼiʼn kyiʼj okslal: «Qʼonka twitza kyiʼj [...] nimxix in kykʼujlan kyibʼ [...] ex jaku txi kyqʼon kyibʼ tuʼn kykyim te t-xel juntl».

¿Alkyeqe in nel kykanoʼn techel kyaj kyqʼoʼn tnejel okslal? In tzaj tqʼamaʼn uʼj Historia de la decadencia y ruina del Imperio romano qa toj nimku syent abʼqʼi, mas nim nya bʼaʼn tzaj kyxol qeju in kyqʼamaʼn qa okslal qe twitzju nya bʼaʼn ok bʼinchaʼn kyiʼj kyuʼn junjuntl xjal. Tzaj tyekʼin jun xnaqʼtzbʼil bʼant kyuʼn xjal atz Estados Unidos qa mas at ikʼbʼil toj kyanmi qeju at jun kyokslabʼil. Chʼixme kykyaqil xjal te junjuntl tnam mintiʼ in che yolin kyxolx maske junx kyokslabʼil. Tuʼntzunju, aj ttzaj jun nya bʼaʼn kyiʼj, mintiʼ in tzaj anqʼin toj kyanmi tuʼn tbʼaj kyonin kyibʼ kyxolx.

Toj abʼqʼi 2004, ikʼ kyaje huracán toj kabʼe xjaw toj tnam Florida atz Estados Unidos. Tej tikʼ chʼin ambʼil, aju xjal qʼol onbʼil aj ttzaj xitbʼil toj tnam Florida, ok tqʼoʼn twitz tiʼj alkye tten xi sipet onbʼil kye xjal. Tej tok tqʼoʼn twitz tiʼj qa mas nukʼun kyten testigo de Jehová, xi tqʼamaʼn kye qa kʼoniltoq kyiʼj. Ax ikx, toj abʼqʼi 1997 e xiʼ jun kʼloj testigos de Jehová toj República Democrática del Congo tuʼn t-xi kyqʼoʼn onbʼil kye kyerman ex kye junjuntl xjal. Xi kyiʼn onbʼil ik tzeʼn qʼanbʼil, wabʼj, xbʼalun ex junjuntl tiʼchaq. Tzaj qʼoʼn onbʼil lu kyuʼn testigos de Jehová te Europa ex japun tajlal te jun millón dólar.