Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Aqeye testiw wiʼje»

«Aqeye testiw wiʼje»

«Chi Qman [‹Jehová›, TNM] kyjaʼ: Aqeye testiw wiʼje.» (IS. 43:10)

1, 2. a) ¿Tzeʼn jun testiw, ex alkye axix tok mintiʼlo in tzaj kyqʼamaʼn qeju tqanil in bʼant kyuʼn xjal? b) ¿Tiquʼn nya il tiʼj tuʼn kyajbʼen tqanil in netz kyuʼn xjal tuʼn Jehová?

¿TZEʼN jun testiw? At jun pujbʼil yol in tzaj tqʼamaʼn tzeʼn jun testiw, in tzaj tqʼamaʼn qa aju jun testiw atz in yolin tiʼj «jun xjal aju in nok tqʼoʼn twitz tiʼj jun tiʼ ex in xi tqʼamaʼn aju otoq tzikʼ». Jun techel tiʼj jlu, aju jun periódico tok tbʼi jaʼlo The Witness (Aju Testiw), ex ma tzikʼ 160 abʼqʼi in netz toj jun tnam te Sudáfrica. Bʼaʼn aju tbʼi uʼj tok, quʼn aju tajbʼen jun periódico aju tuʼn ttzaj tqʼamaʼn tiʼxix in nikʼ twitz Txʼotxʼ. Aju tnejel bʼinchal uʼj lu tzaj ttziyen qa aju periódico lu ok tzul tqʼamaʼn «aju axix tok, tkyaqil axix tok, ex oʼkx aju axix tok».

2 Noqtzun tuʼnj, bʼisbʼajilxix tuʼnju atxix ojtxe chʼixmi kykyaqil qeju tqanil in bʼant kyuʼn xjal mintiʼ in tzaj kyqʼamaʼn tiʼxix in nikʼ moqa axpe ikx in kubʼ kychʼixpun junjun tiʼ o tzikʼ kyiʼj xjal. Ax ikx mintiʼlo in xi kyqʼamaʼn axix tok tiʼj Dios nimxix tipumal tibʼaj tkyaqil ex tiʼjju o bʼant tuʼn. Tqʼama Dios jlu te t-sanjel ojtxe, aju Ezequiel tbʼi: «Kʼeleltzun kynikʼ mastl nasyon tiʼj, aqine Kydios aj Israel xjanxix qine» (Ezeq. 39:7). Noqtzun tuʼnj, aju Kawil Nimxix Toklen tibʼaj tkyaqil, nya il tiʼj tuʼn kyajbʼen qe tqanil in netz kyuʼn xjal tuʼn t-xi qʼamet axix tok tiʼj. Twitz tkyaqil Txʼotxʼ at junlo 8 millón Ttestiw in xi kyqʼamaʼn kye kykyaqil xjal alkye te, tiʼ o bʼant tuʼn ex tiʼ in bʼant tuʼn jaʼlo tuʼn tonin kyiʼj xjal. Aʼyeju testiw lu, aʼyeju chʼixmi ik kyten ik tzeʼn jun kʼloj soldad, ax ikx in xi kyqʼamaʼn kye xjal tiʼ kbʼantel tuʼn Jehová tuʼn kytzaj tkʼiwlaʼn xjal toj ambʼil tzul. Tuʼntzunju, qa aju tuʼn qxiʼ qʼamal tbʼanel tqanil lu mas nim toklen toj qwitz, in kubʼ qyekʼun qa ax tok Ttestiw Jehová qoʼ, ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Jehová toj Isaías 43:10: «Aqeye testiw wiʼje, ex aqeye nmajene e jaw nskʼoʼne».

3, 4. a) ¿Toj alkye abʼqʼi tok kybʼi Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios te testigos de Jehová, ex tiʼ kynaʼ tuʼn jlu? (Qʼoʼnka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.) b) ¿Alkyeqe xjelbʼitz qo xnaqʼtzal kyiʼj?

3 ¡Jun tbʼanel qoklen iqʼin tbʼi Dios quʼn!, tuʼnju «ate Dios Rey tuj tkyaqil tabʼqʼiyil», aju in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Atzun nbʼiye jlu te jumajx, chi Dios, ex kukx ktzajel naʼn kyuj kykyaqil tabʼqʼiyil» (1 Tim. 1:17; Éx. 3:15, jyonkuxa aju tqanil tkuʼx t-xe t-xaq Tuʼjil Tyol Dios tiʼj texto lu; mojbʼankuya tukʼe Eclesiastés 2:16). Toj 1931 e tzalaj qeju Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios tej tok kybʼi te testigos de Jehová, ex atxix toj ambʼil aju kubʼ qʼet toj uʼj Aju Xqʼuqil aju tzaj kytzʼibʼen erman tuʼn ttzaj kyqʼoʼn chjonte. At jun kʼloj erman toj Canadá tzaj kytzʼibʼen jlu: «Aju tbʼanel tqanil qa testigos de Jehová qoʼ in qo tzalaje tiʼj ex in nonin qiʼje tuʼn kukx tok mastl tilil quʼne tuʼn qanqʼine toj tumel tuʼntzun tjaw qnimsaʼne bʼibʼaj Jehová».

4 Yajtzun teya, ¿alkye tten jaku kubʼ tyekʼuna qa in tzalaja tuʼnju tok tbʼiya te testigo de Jehová? Ax ikx, ¿jakupe bʼant tchikʼbʼet tuʼna tiquʼn testigos de Jehová qbʼi ik tzeʼn in tzaj qʼamaʼn toj uʼj te Isaías?

AʼYEJU TESTIGOS DE JEHOVÁ OJTXE

5, 6. a) ¿Alkye jun tten e ok aj Israel te testigos de Jehová? b) ¿Tiʼ mastl xi qʼamaʼn kye aj Israel, aʼye at kykʼwaʼl, ex tiquʼn axju il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn tatbʼaj toj ambʼil jaʼlo?

5 Teyele te junjun aj Israel ok te «testiw» tiʼj Jehová toj tqʼijlal Isaías ex tkyaqil tnam ok te tmajen Jehová (Is. 43:10). Jun tten e ok aj Israel te ttestiw Jehová aju tej t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl tiʼj alkye tmod Jehová otoq ten kyukʼe kyxeʼchel. Jun techel, tej ttzaj qʼamaʼn kye aj Israel tuʼn tkubʼ kyikʼsaʼn Xjan Qʼij tkyaqil abʼqʼi, xi qʼamaʼn jlu kye: «Ok ttzaj kyqanin kykʼwaʼle kyeye: ¿Ti t-xilen aju in kybʼinchaʼne lu?, qa che chi, kxeltzun kytzaqʼweʼne kyjaʼ: Aju tal alumaj lu in kubʼ bʼyet tuʼn ttzaj naʼt Xjan Qʼij te Qman. Tej kykʼixbʼiset aj Ejipt tuʼn kamik, tqanx ikʼ bʼet Qman ttzi qjaye tuj Ejipt, aqoʼ aj Israel, ex kyjaʼtzun o qo klete» (Éx. 12:26, 27). Ax ikx xilo kyqʼamaʼn manbʼaj kye kykʼwaʼl tiʼj tnejel maj tej t-xiʼ Moisés twitz ajkawil te Egipto qanil ambʼil tuʼn kyxiʼ aj Israel naʼl Dios twitz Jehová toj tzqij txʼotxʼ, ex tej ttzaj tqʼamaʼn Faraón jlu: «¿Alkyeju nnoʼk kyqʼoʼne te Kymane [‹Jehová›, TNM], ex kyaje tuʼn t-xi nbʼiʼne tyol tuʼn kyex ntzoqpiʼne qe aj Israel?» (Éx. 5:2). Nya oʼkxju, ax ikx xile kyqʼamaʼn alkye tten tzaj ttzaqʼweʼn Jehová aju otoq tzaj tqanin Faraón ex alkye tten tzaj tyekʼun Jehová kye kykyaqil qa ate Dios aju Nimxix Tipumal tibʼaj tkyaqil, tej ttzaj lajaj kʼixbʼisabʼil ex tej kytzaqpaj aj Israel kyiʼj kysoldad aj Egipto toj mar Rojo. Iktzun tten, ok kyqʼoʼn aj Israel kywitz tiʼj qa a Jehová axix tok Dios ex qa in japun tuʼn tkyaqilju in tzaj ttziyen.

6 Aʼyeju aj Israel e tzalaj tiʼj kyoklen xi qʼoʼn tuʼn kyok te testigos de Jehová, mintiʼ jawje kykʼuʼj tuʼn t-xi kyqʼamaʼn qeju tbʼanel tqanil lu kye kykʼwaʼl, nya oʼkxju, ax ikx kye junjuntl xjal e ok te kymajen. Ax ikx xi qʼamaʼn kye aj Israel tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl tuʼn kyjapun tkawbʼil Jehová kyuʼn tuʼn kyok te xjan. Tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu: «Che okxe xjan, porque weye xjan qine, aqine Kymane ex Kydiose» (Lev. 19:2; Deut. 6:6, 7). Jun tbʼanel techel jlu toj ambʼil jaʼlo kye okslal at kykʼwaʼl, tuʼnju il tiʼj tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl tuʼn kyanqʼin ik tzeʼn tajbʼil Jehová, ¡iktzun tten ok che onil kyiʼj kykʼwaʼl tuʼn ttzaj kyiʼn nimsabʼil tiʼj tbʼanel tbʼi Dios! (kjawil uʼjit Proverbios 1:8 ex Efesios 6:4).

Qa ma chex qxnaqʼtzaʼn qkʼwaʼl tiʼj Jehová, ok kjawil nimset tbʼi Jehová (Qʼoʼnka twitza kyiʼj taqikʼ 5 ex 6)

7. a) Qa in che ajbʼentoq qe aj Israel tuʼn tkyaqil kykʼuʼj te Jehová, ¿tiʼtoq in nel kynikʼ txqantl tnam tiʼj? b) ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn qkyaqilx aqoʼ iqʼin tbʼi Dios quʼn?

7 Iktzun tten, qa in che ajbʼentoq aj Israel tuʼn tkyaqil kykʼuʼj te Jehová, in che tzaj kʼiwlaʼn tuʼn Jehová, ex tuʼn jlu in neltoq kynikʼ txqantl tnam tiʼj qa «tok tbʼi Qman» Dios kyiʼj ex in che tzaj xobʼtoq txqantl tnam kywitz (Deut. 28:10). Noqtzun tuʼnj, bʼisbʼajil tuʼnju mintiʼ e ajbʼen aj Israel te Jehová toj chʼixmi tkyaqil ambʼil. E ajbʼen jun maj ex juntl maj kye txqantl dios aʼyeju kubʼ kybʼinchaʼn xjal. Tej kyok ten ajbʼel kye kydios aj Canaán, e ok te nya bʼaʼn ik tzeʼn qe dios lu. E ok ten bʼiyol kykʼwaʼl tuʼn t-xi kyqʼoʼn te chojbʼil twitz kydios ex e ok ten bʼinchal nya bʼaʼn kyiʼj qeju mintiʼxix at kye. A jlu in tzaj tyekʼun jun xnaqʼtzbʼil nim toklen qe, aju qa il tiʼj tuʼn qok te xjan ik tzeʼn Jehová aju Mas Xjanxix twitz alkyexku juntl, aju iqʼin tbʼi quʼn.

«OK NBʼINCHAʼYE JUN TIʼXTIʼ AKʼAJ»

8. ¿Tiʼ tzaj tqʼamaʼn Jehová te Isaías, ex tiʼ bʼant tuʼn Isaías?

8 Kyaj tqʼamaʼn Jehová qa ok kʼokeltoq kyqʼoʼn aj Israel kywitz tiʼj jun tbʼanel tzaqpibʼil kbʼantel tuʼn (Is. 43:19). Kyoj qeju tnejel waqaq capítulo toj uʼj te Isaías yolinxix Isaías tiʼjju nya bʼaʼn tzultoq tibʼaj tnam Jerusalén ex kyibʼaj qe tnam ateʼtoq ttxlaj. Ok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼjju tkuʼx toj kyanmi aj Israel, noqtzun tuʼnj, xi tqʼamaʼn te Isaías tuʼn kukx t-xi tqʼamaʼn kye tiʼ tzultoq kyibʼaj. Ex mintiʼ xi kybʼiʼn aj Israel ex mintiʼ ajtz tiʼj kyanmi. Etz twitz Isaías tiʼj jlu ex tajbʼiltoq tuʼn tok tbʼiʼn jniʼtoq ambʼil kxel tqʼoʼn Dios kye aj Israel. ¿Tiʼ tzaj ttzaqʼweʼn Jehová te? «Max okxi kybʼaj naj qe tnam ex mi jun xjal tuʼn tkyaj ten kyuj, okxi kykyaj ten qe ja mintiʼ kyajwil, okxi kybʼaj naj qe kojbʼil ex mi jun xjal kyjel ten kyuj», chi Jehová (kjawil uʼjit Isaías 6:8-11).

9. a) ¿Jtoje japun twiʼ aju kyaj tqʼamaʼn Isaías tiʼj Jerusalén? b) ¿Tiʼ in tzaj qʼamaʼn toj ambʼil jaʼlo, ex tiquʼn il tiʼj tuʼn tkubʼ qxqʼuqin qibʼ?

9 Tzaj tkʼamoʼn Isaías toklen lu toj bʼajsbʼil abʼqʼi te tkawbʼil Uzías, tojlo 778 tej naʼmxtoq tul Jesús. Junlo 46 abʼqʼi xi tiʼn tuʼn t-xi tqʼoʼn tqanil tzaj tqʼamaʼn Jehová te ex pon bʼaj tej otoqxi tzikʼ abʼqʼi 732, tej otoqxi tzikʼ nim ambʼil t-xilen qʼoʼn kawbʼil te Ezequías ex tej atxtoq junlo 125 abʼqʼi tuʼn tultoq xitbʼil aju ikʼ toj abʼqʼi 607. Ik tzeʼn in nok qqʼoʼn qwitz tiʼj atxtoq nim ambʼil tuʼn ttzaj xitbʼil kyibʼaj aj Israel, xi qʼoʼn tqanil kye. Ax ikx toj ambʼil jaʼlo, ma bʼet nim ambʼil in tzaj tqʼamaʼn Jehová te ttnam tiʼ kbʼajel toj ambʼil tzul. Ma tzikʼ 135 abʼqʼi tetzlen tnejel uʼj Aju Xqʼuqil ex in tzaj tqʼoʼn tqanil kye qeju in che uʼjin tiʼj qa chʼixtl tpon ambʼil tuʼn tkubʼ xiten tkawbʼil Satanás ex qa atl Jesucristo Kkawil Mil abʼqʼi te t-xel (Apoc. 20:1-3, 6).

10, 11. Tej ateʼtoq aj Israel toj Babilonia, ¿alkye yol kyaj tqʼamaʼn Isaías japun twiʼ ex e ok aj Israel te testiw tiʼj?

10 Nim kyxol qe judiy e nimen te Jehová ex okx kyqʼon kyibʼ tjaqʼ kykawbʼil xjal te tnam Babilonia, e kyaj anqʼin tej tkubʼ xiten tnam Jerusalén ex i ex qʼiʼn te majen toj Babilonia (Jer. 27:11, 12). Tej ateʼtoq aj Israel toj tnam lu, tej otoq tzikʼ junlo 70 abʼqʼi, ok kyqʼoʼn kywitz tiʼj, moqa e ok te testiw tiʼj, jun tbʼanel yol japun twiʼ aju otoq kyaj qʼamaʼn, aju in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Ate Qman aju Dios Xjan kye aj Israel, ex aju tzoqpil kyeye chi kyjaʼ: Noq tuʼnju at nkʼujlalile kyiʼje, kxel nsamaʼne txqan soldad tuʼn kypon tuj Babilonia ex kykyaqil qe aj Caldey che elel oq kyuj kybark» (Is. 43:14).

11 Ik tzeʼn otoq kyaj qʼamaʼn, ikʼ jlu toj jun qonikʼan tej ttzaj tzyet t-xjawil octubre toj abʼqʼi 539 tej naʼmxtoq tul Jesús, ex toj ambʼil lu chʼixpuj aju nikʼtoq twitz Txʼotxʼ. Aju ajkawil te Babilonia ex qe t-xjal nim kyoklen ttxlaj, in che kʼantoq kyoj vas otoq che tzaj kyelqʼaʼn toj tja Dios toj tnam te Jerusalén ex in che kʼulintoq kywitz kydios, tej luqetoq soldad te Media ex Persia in kubʼtoq tiʼj tnam te Babilonia kyuʼn. Tej tikʼ jun moqa kabʼe abʼqʼi yajxitl, tojlo 538 moqa 537 tej naʼmxtoq tul Jesús, aju Ciro, aju ajkawil kubʼ tiʼj tnam Babilonia tuʼn, xi tqʼamaʼn kye aj Israel, tuʼn kymeltzʼaj juntl maj toj tnam Jerusalén ex tuʼn tjaw kybʼinchaʼn juntl maj tja Dios toj. Tkyaqil jlu otoq kyaj tqʼamaʼn Isaías tuʼn tikʼ, axpe ikx otoq tzaj ttziyen Jehová qa oktoq kkolil ex qa oktoq kʼokel t-xqʼuqin ttnam, aju otoq tzʼajtz tiʼj tanmi, aj tmeltzʼaj toj tnam Jerusalén. Tqʼama Dios jlu tiʼj ttnam: «O nbʼinchaye qe xjal lu tuʼn tjaw kynimsaʼn nbʼiye tuʼn kybʼitz» (Is. 43:21; 44:26-28). Tej kymeltzʼaj qe aj Israel ex tej tjaw kybʼinchaʼn juntl maj tja Dios toj tnam Jerusalén e ok te testiw tiʼj qa in japun tuʼn Jehová, aju Dios axix tok, tkyaqilju in tzaj ttziyen.

12, 13. a) ¿Alkye tten onin kyiʼj qeju nya aj Israel tej tten juntl maj kʼulbʼil te Jehová? b) ¿Alkye tten in che onin qe «txqantl» ẍneʼl kyiʼj «qeju axix tok aj Israel qe ex etzan qe tuʼn Dios», ex alkye qʼuqbʼil kykʼuʼj at?

12 Tej tikʼ jlu, at nim xjal aʼye nya aj Israel qe ok kymojbʼan kyibʼ kyukʼe aj Israel tuʼn kyajbʼen te Jehová ex tej tbʼet ambʼil at mastl xjal nya judiy e okslan (nimen) tiʼj kyokslabʼil judiy, moqa aj Israel (Esd. 2:58, 64, 65; Est. 8:17). Toj ambʼil jaʼlo, ax ikx at «nimxix kyajlal xjal» kyiʼj qeju «txqantl» t-ẍneʼl, moqa txqantl t-rit, Jesús in che onin tukʼe tkyaqil kykʼuʼj kyiʼj qeju okslal skʼomaj qe aʼye «qeju axix tok aj Israel qe ex etzan qe tuʼn Dios» (Apoc. 7:9, 10; Juan 10:16; Gál. 6:16). Aʼyeju titzʼin Jesús lu, tmajen Dios qe, ik tzeʼn qe aj Israel toj ambʼil ojtxe. Ex aʼye qeju nimxix kyajlal xjal ax ikx iqʼin tbʼi Dios kyuʼn aju o tzaj tqʼoʼn Dios te ttnam: aju testigos de Jehová.

13 Tjaqʼ Tkawbʼil Jesucristo te Mil Abʼqʼi, aʼyeju nimxix kyajlal xjal, ok che tzalajel aj t-xi kychikʼbʼaʼn kye qeju che jawil anqʼin tiʼ ikʼ kyiʼj tej testigos de Jehová qe kyoj qeju bʼajsbʼil tqʼijlalil. Noqtzun tuʼnj, oʼkx jaku bʼant jlu kyuʼn qa kukx ẍe ok te jun tbʼanel testigo de Jehová ex qa kukx sok tilil kyuʼn tuʼn kyanqʼin ik tzeʼn tajbʼil Jehová. Ax ikx tuʼnju in qo el txalpuj tkyaqil qʼij, il tiʼj tuʼn t-xi qqanin najsam tiʼj tkyaqilju nya bʼaʼn in bʼant quʼn twitz Jehová. Qa ma bʼant jlu kyuʼn qeju nimxix kyajlal xjal, ok kbʼel kyyekʼun qa aj il qe ex qa aju kyoklen o tzaj qʼoʼn tuʼn tok tbʼi Dios kyiʼj, ¡jun tbʼanelxix oklenj jlu! (kjawil uʼjit 1 Juan 1:8, 9).

¿TIʼ T-XILEN TBʼI DIOS?

14. ¿Tiʼ t-xilen bʼibʼaj Jehová?

14 Tuʼn tchʼiy qkʼujlabʼil tiʼj qoklen o tzaj qʼoʼn tuʼn tok tbʼi Dios qiʼj, bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj t-xilen bʼibʼaj lu. Aju tbʼi Dios «Jehová» tzajni tiʼj jun yol toj hebreo aju kukx in yukchi ex jaku kubʼ qʼet toj qyol te «in nok te». Kyjuʼtzun aju bʼibʼaj Jehová a t-xilen, moqa a tzʼelpuna, «A in Nok te Tkyaqil». Aju txol yol lu in tzaj tyekʼunxix qa a Jehová o tzʼok te Bʼinchal tkyaqilju qʼanchaʼl ex te Bʼinchal kykyaqil qeju at kynabʼil ex qa A in nok te tkyaqil tuʼn tjapun twiʼ tkyaqilju t-xim. Noq tiʼxku in nikʼ ex noq tiʼxku in bʼant tuʼn alkyexku ajqʼoj, ik tzeʼn Satanás, il tiʼj in japun twiʼ t-xim Jehová tuʼnx ex il tiʼj in japun tuʼn aju tajbʼil.

15. ¿Tiʼ xi tqʼamaʼn Jehová tiʼj tbʼi te Moisés? (Qʼoʼnka twitza tiʼj aju jatumel in tzaj qʼamaʼn « Jun bʼibʼaj nim t-xilen»)

15 Tej t-xi tqʼamaʼn Jehová te Moisés tuʼn tetz tiʼn ttnam toj Egipto, xi tqʼamaʼn chʼintl tqanil tiʼjju t-xilen tbʼi. Ajbʼen jun yol tuʼn Jehová aju at toklen tukʼe t-xilen tbʼi, noqtzun tuʼnj, aku in yolin. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Tzaj ttzaqʼweʼn Dios te Moisés: ‹Chin okele te aju kjawil njyoʼne tuʼn woke› [moqa ‹Ok chin okele teju in kubʼ nximane tuʼn woke›]. Ax ikx tzaj tqʼamaʼntl: ‹Atzun jlu kxel tqʼamaʼna kye aj Israel: «Aju tok tbʼi Chin okele te aju kjawil njyoʼne ma tzaj samante weye kyukʼile», chikuya›» (Éx. 3:14, TNM, jyonkuxa aju tqanil tkuʼx t-xe t-xaq Tuʼjil Tyol Dios tiʼj texto lu). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa ok kʼokel Jehová te tkyaqilju il tiʼj tuʼn tok tuʼn tjapun twiʼ t-ximbʼetz tuʼn. Ok te Tzaqpil, ok te Xqʼuqil, ok te Yekʼil kybʼe aj Israel ex ok te Qʼol tkyaqilju attoq tajbʼen kye aj Israel tuʼn kywaʼn ex tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil kykʼuʼj tiʼj.

QYEKʼINKU QA IN QO TZALAJ

16, 17. a) ¿Alkye tten jaku kubʼ qyekʼun qa in qo tzalaj tiʼjju qoklen tuʼn t-xi qiʼn tbʼi Dios? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

16 Toj ambʼil jaʼlo, mintiʼ o chʼixpuj Jehová. Aju tbʼi kukx in tzaj tnaʼn qe qa ok kʼokel te tkyaqilju kbʼel t-ximen tuʼn tok t-xqʼuqin ttnam. Jun techel, in tzaj tqʼoʼn tkyaqilju at tajbʼen qe tuʼn qwaʼn tkyaqil qʼij ex tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj. Noqtzun tuʼnj, aju t-xilen tbʼi Dios nya oʼkx in yolin tiʼj qa in nok te tkyaqilju in jaw tjyoʼn tuʼn tok, ax ikx in yolin tiʼjju in bʼant tuʼn tuʼn tonin tiʼj aqʼuntl in bʼant kyuʼn Ttestiw tuʼn tjapun twiʼ t-xim. Qa ma qo ximen tiʼj jlu, a jlu ok kʼonil qiʼj tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn tjapun qoklen quʼn, aju tuʼn t-xi qiʼn tbʼi. At jun testigo de Jehová Kåre tbʼi, aju ma tzikʼ 84 abʼqʼi in najbʼen te Jehová, te tnam Noruega tqʼama jlu: «Nimxix toklen toj nwitze aju ambʼil in tzaj qʼoʼn weye tuʼn t-xi nqʼamaʼne axix tok tkuʼx toj Tyol Dios kye xjal, in chin tzalaje wen aj tok nqʼoʼne nwitze kyiʼj xjal in che tzalaj aj tel kynikʼ tiʼj Tyol Dios. Jun techel, in chin tzalaje wen aj t-xi nyekʼune kye xjal qa nim toklen chojbʼil bʼant tuʼn Jesucristo ex qa tuʼn jlu jaku che anqʼin xjal te jumajx toj jun tbʼanel najbʼil twitz Txʼotxʼ».

17 Ax tok at junjun lugar mas kwest tuʼn kykanet xjal quʼn aʼye kyaj tuʼn tel kynikʼ tiʼj Dios. Noqtzun tuʼnj, ik tzeʼn te qerman Kåre, in qo tzalaj wen aj tkanet jun xjal quʼn aju in kubʼ tbʼiʼn Tyol Dios ex in tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn t-xi qyekʼun t-xilen tbʼi Dios te. Noqtzun tuʼnj, ¿alkye tten jaku qo ok te testigo de Jehová, ex te ttestiw Jesús? Ok qo xnaqʼtzal tiʼj jlu toj juntl xnaqʼtzbʼil.