Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Che okele testiw wiʼje»

«Che okele testiw wiʼje»

«Che okele testiw wiʼje [...] tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ, chi Jesús kye.» (HECH. 1:7, 8)

1, 2. a) ¿Alkye ok te jun tbʼanelxix testigo de Jehová? b) ¿Tiʼ t-xilen bʼibʼaj Jesús, ex tiʼ bʼant tuʼn Jesús tuʼn tjapun t-xilen tbʼi tuʼn?

«ATZUN wile ma chin ul itzʼje [...] ex atzun wile ma chin ule twitz txʼotxʼ tuʼn t-xi nchikʼbʼaʼne ju yol axix tok» (kjawil uʼjit Juan 18:33-37). Xi tqʼamaʼn Jesús qe yol lu te Poncio Pilato, aju xjal at toklen toj tnam Judá tuʼn ajkawil te Roma, tej tok qʼoʼn toj juicio. Otoq txi tqʼamaʼn qa ajkawil te. Tej tikʼ junjun abʼqʼi, yolin apóstol Pablo tiʼj alkye tten mintiʼ tzaj xobʼ Jesús tuʼn t-xi tqʼamaʼn yol axix tok ex alkye tten kyaj tqʼoʼn jun tbʼanel techel qwitz. Tqʼama apóstol Pablo qa a «Jesucrist aju xi chikʼbʼante tiʼj ju yol axix tok twitz Ponsio Pilat, ex tuj tumelxix tyol» (1 Timoteo 6:13). Ik tzeʼn ikʼ tiʼj Jesús, at maj il tiʼj tuʼn tten nim qipumal tuʼn qok te «jun testiw in japunxix tuʼn ex axix tok tyol» tuʼnju chʼixmi kykyaqil xjal ateʼkx tjaqʼ tipumal Satanás ex nojni toj kyanmi tuʼn ikʼbʼil (Apoc. 3:14).

2 Tuʼnju aj judiy te Jesús, moqa jun aj Israel, ya otoq tzʼok te testigo de Jehová tej tul itzʼji (Is. 43:10). Axpe ikx mix aʼl juntl testigo de Jehová o ten ik tzeʼn Jesús kyxol qeju ttestiw Jehová o che jaw tjyoʼn. Ok tilil tuʼn Jesús tuʼn tjapun t-xilen tbʼi tuʼn, aju ax Dios ok qʼonte. Tej xi tqʼamaʼn jun anjel te José, aju ttat Jesús twitz Txʼotxʼ, qa otoq tzʼok ten tal María tuʼn tipumal xewbʼaj xjan, xi tqʼamaʼntl anjel jlu te José: «Tzul itzʼj jun tal, ex kʼokel tqʼoʼna tbʼi JESUS. Atzun tbʼi kʼokel, porque qe xjal etzan tuʼn che kletel tuʼn tuj kyil» (Mat. 1:20, 21). At nim xjal aʼyeju in che xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios, in kyqʼamaʼn qa aju bʼibʼaj Jesús in tzaj tiʼj bʼibʼaj Jesúa toj yol hebreo aju tok chʼin tbʼi Dios tiʼj ex a t-xilen «A Jehová Kolil». Ik tzeʼn t-xilen tbʼi otoq tzʼok qʼoʼn, ok tilil tuʼn Jesús tuʼn tonin kyiʼj «qe ẍneʼl tzpetni qe, aqeju tiyjil Israel» tuʼn tajtz tiʼj kyanmi ex tuʼn ttzalaj juntl maj Jehová kyiʼj (Mat. 10:6; 15:24; Luc. 19:10). Tuʼntzen jlu, ok tilil tuʼn, tuʼn t-xi tpakbʼaʼn Tkawbʼil Dios. Tqʼama Marcos, aju kubʼ ttzʼibʼen uʼj tiʼj tanqʼibʼil Jesús, qa «tej tpon Jesús tuj Galiley in pakbʼan tiʼj tqanil bʼaʼn tiʼj tkawbʼil Dios. Chi Jesús: —Ma japun tqʼijlalil ex ma tzul laqʼeʼ tqʼijlalil tuʼn tkawin Dios; tajtz tiʼj kyanmiye ex kyokslame tqanil kolbʼil» (Mar. 1:14, 15). Ax ikx mintiʼ tzaj xobʼ Jesús tuʼn t-xi tqʼamaʼn qa nya bʼaʼn kybʼinchbʼen qeju nejenel kye okslabʼil kye judiy, aʼyeju ok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ bʼiyoʼn Jesús twitz jun tzeʼ (Mar. 11:17, 18; 15:1-15).

«TBʼINCHBʼEN DIOS NIM TIPUMAL»

3. ¿Tiʼ ikʼ tej otoq tzikʼ oxe qʼij tkyimlen Jesús?

3 Noqtzun tuʼnj, ¡ikʼ jun tbʼanel tiʼ! Toj toxin qʼij tkubʼlen bʼiyoʼn Jesús, xi tqʼoʼn Jehová juntl maj tchwinqlal Jesús, aju nya ik tzeʼn jun xjal, sino ik tzeʼn jun xewbʼaj aju mlayx kyimtl (1 Ped. 3:18TNM). Tuʼn tkubʼ yekʼet jlu, kubʼ tyekʼun tibʼ Qajaw Jesús ik tzeʼn jun xjal ex kubʼ tyekʼun qa otoq jaw anqʼin juntl maj. Tojx tnejel qʼij tej otoqxi jaw itzʼji, jweʼ maj kubʼ tyekʼun tibʼ kywitz junxichaq t-xnaqʼtzbʼen (Mat. 28:8-10; Luc. 24:13-16, 30-36; Juan 20:11-18).

4. ¿Alkye chmabʼil ok tuʼn Jesús tojx qʼij tej tjaw anqʼin, ex alkye aqʼuntl xi tqʼamaʼnxix kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn tbʼant kyuʼn?

4 Tej tkubʼ tyekʼun tibʼ Jesús toj tjweʼyin maj, kubʼ tyekʼun tibʼ kywitz qe t-apóstol ex kywitz junjuntl aʼyeju otoq tzʼok kychmon kyibʼ kyukʼe. Tojju tbʼanel ambʼil lu, ok jun xnaqʼtzbʼil tuʼn Jesús tiʼj Tyol Dios. «Jaqettzun kynabʼl tuʼn Jesús tuʼntzun tkanun tuj kynabʼl aju tzʼibʼamaj tuj Tuʼjil» Tyol Dios. Ex eltzun kynikʼ tiʼj qa otoq kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios qa ilxix tiʼj tuʼn tkyim Jesús toj kyqʼabʼ aj qʼoj tiʼj Dios ex qa ilxix tiʼj tuʼn tjaw anqʼin kyxol kyimni. Tej tel bʼaj chmabʼil lu, aju ok tojx qʼij tej tjaw anqʼin Jesús, xi tqʼamaʼn Jesús kye qa at jun aqʼuntl il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn. Xi tqʼamaʼn jlu: «Tuʼn t-xi qʼoʼn kyoklene [‹toj tbʼi›, XT] tuʼn t-xi kypakbʼane jlu kye xjal tuj tkyaqil nasyon, tuʼntzun tajtz tiʼj kyanmi xjal ex tuʼn tnajset kyil, ex tuʼn t-xi qeʼ kypakbʼane tuj tnam Jerusalén». Ex xi tqʼamaʼntl jlu: «Aqeye testiw tiʼj tkyaqil jlu» (Luc. 24:44-48).

5, 6. a) ¿Tiquʼn tqʼama Jesús «Che okele testiw wiʼje»? b) ¿Al qiʼj iltoq tiʼj tuʼn kyyolintl t-xnaqʼtzbʼen Jesús?

5 Tuʼntzunju, tej tikʼ 40 qʼij, ex toj bʼajsbʼil maj tkubʼ tyekʼun tibʼ Jesús, elxixlo kynikʼ t-apóstol tiʼjju kawbʼil nimxix toklen lu: «Che okele testiw wiʼje tuj tnam Jerusalén, tuj tkyaqil txʼotxʼ Judey, tuj txʼotxʼ Samaria, ex tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ» (Hech. 1:8). ¿Tiquʼn tqʼama Jesús «Che okele testiw wiʼje», ex nya testiw tiʼj Jehová? Jakutoq t-xi tqʼamaʼn Jesús tuʼn kyok te testigos de Jehová, noqtzun tuʼnj, tuʼnju aj Israel qeju in che bʼin tiʼj toj ambʼil aju, ya otoq che ok qe jlu te testigos de Jehová.

Tuʼnju lepchiqoʼk tiʼj Jesús, mintiʼ in qo sikti tuʼn t-xi qqʼamaʼn aju t-xim Jehová at tiʼj ambʼil tzul (Qʼoʼnka twitza kyiʼj taqikʼ 5 ex 6)

6 Toj ambʼil aju, iltoq tiʼj tuʼn kyyolin okslal tiʼj Jesús aju kʼonil tuʼn tjapun twiʼ t-xim Jehová. Aju bʼant tuʼn Jesús mas tbʼanel tzaqpibʼil tzul tqʼoʼn twitzju tzaqpibʼil xi qʼoʼn kye aj Israel toj Egipto ex toj Babilonia. Tuʼnju kyim Jesús ex tuʼnju jaw anqʼin, o tzaj qʼoʼn ambʼil kye xjal tuʼn kytzaqpaj tjaqʼ tipumal il ex kyimen. Toj ninqʼij Pentecostés tbʼi toj abʼqʼi 33 tiʼj ambʼil iqʼin quʼn jaʼlo, e jaw skʼoʼn, moqa e jaw jyoʼn qeju t-xnaqʼtzbʼen Jesús tuʼn xewbʼaj xjan ex e ok ten qʼamal qeju «tbʼinchbʼen Dios nim tipumal», ex tuʼn jlu nim xjal ajtz tiʼj kyanmi ex ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Jesús. Iktzun tten, tzmax ttxlaj Jehová toj tbʼaʼn qʼabʼ toj kyaʼj, tzaj tqʼoʼn Jesús twitz tiʼj alkye tten japunxix t-xilen tbʼi ajtoq tajtz tiʼj kyanmi xjal ex ajtoq tok qʼuqeʼ kykʼuʼj tiʼj qa a Jesús in najbʼen tuʼn Jehová tuʼn kyklet xjal (Hech. 2:5, 11, 37-41).

JUN CHOJBʼIL «TUʼN KYKOLPET NIMKU XJAL»

7. ¿Tiʼ tzaj tyekʼun aju ikʼ toj Pentecostés toj abʼqʼi 33?

7 Aju ikʼ toj Pentecostés toj abʼqʼi 33, tzaj tyekʼun qa otoq t-xi tkʼamoʼn Jehová aju chojbʼil tzʼaqli bʼant tuʼn Jesús tuʼn tnajset il (Heb. 9:11, 12, 24). Ik tzeʼn tzaj tchikʼbʼaʼn Jesús tej tqʼama: «Mintiʼ ma chin ule tuʼn kyajbʼen mastl weye, noq oʼkx tuʼn wajbʼene kye mastl ex tuʼn t-xi nqʼon wibʼe tuʼn nkyime tuʼn kykolpet nimku xjal» (Mat. 20:28). Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx qeju judiy, aʼyeju ajtz tiʼj kyanmi, ateʼ kyxol qeju «nimku xjal» in chjet kyil. Sino ate Dios tajbʼil «tuʼn kyklet kykyaqil xjal», quʼn aju chojbʼil «nneʼl qʼiʼn kyil xjal tuʼn» (1 Tim. 2:4-6; Juan 1:29).

8. ¿Jatumel e pon qeju tnejel t-xnaqʼtzbʼen Jesús qʼamalte alkye Jesús, ex alkye onbʼil tzaj kykʼamoʼn?

8 ¿Tenpe kyipumal tnejel xjal e ok lepeʼ tiʼj Jesús tuʼn kukx t-xi kyqʼamaʼn alkye Jesús? Ten. Noqtzun tuʼnj, nya tuʼnx kye kyipumal. Aju nim tipumal t-xew Jehová onin kyiʼj ex xi tqʼoʼn kyipumal tuʼn kukx kyok te ttestiw Jesús (kjawil uʼjit Hechos 5:30-32). Tej otoq tzikʼ junlo 27 abʼqʼi tbʼajlen aju ikʼ toj Pentecostés te abʼqʼi 33, bʼant tuʼn t-xi qʼamet qa aju «tqanil kolbʼil» tiʼj «yol axix tok», otoq t-xi qʼamet «kye kykyaqil xjal tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ», kye xjal judiy ex kye xjal nya judiy qe (Col. 1:5, 23).

9. Ik tzeʼn otoq kyaj tqʼamaʼn Jesús, ¿tiʼ bʼaj kyiʼj tnejel okslal?

9 Noqtzun tuʼnj, bʼisbʼajilxix tuʼnju, at junjun okslal e ok ten xnaqʼtzal nya bʼaʼn xnaqʼtzbʼil kyxol tnejel okslal (Hech. 20:29, 30; 2 Ped. 2:2, 3; Jud. 3, 4). Ik tzeʼn otoq kyaj tqʼamaʼn Jesús, aju «tajaw il», moqa Satanás, ok tilil tuʼn, tuʼn tchʼiy nya bʼaʼn xnaqʼtzbʼil kyxol okslal ex ok tilil tuʼn, tuʼn miʼn teltl nikʼbʼaj tiʼj ax tok okslabʼil tzmaxi tej tul «mankbʼil tqʼijlalil» (Mat. 13:37-43). Xi tqʼoʼn Jehová toklen Jesús tuʼn tok te Ajkawil kyibʼaj xjal toj octubre te 1914, tuʼntzunju, tojx ambʼil lu, tzaj tzyet «mankbʼil tqʼijlalil» tkawbʼil Satanás (2 Tim. 3:1).

10. a) ¿Alkye abʼqʼi nim toklen kyqʼama okslal skʼomaj qe toj ambʼil jaʼlo? b) ¿Tiʼ bʼaj toj abʼqʼi 1914, ex tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa ik ttenju?

10 Atxtoq nim ambʼil tuʼn tpon abʼqʼi 1914 tej ttzaj kyqʼamaʼn okslal skʼoʼn maj qe toj ambʼil jaʼlo qa nim toklen abʼqʼi lu. Kyqʼama jlu tuʼnju yol otoq kyaj tqʼamaʼn Daniel aju in yolin tiʼj jun tzeʼ kubʼ txʼemin ex tzultoq chʼiy juntl maj aj tikʼ «wuk abkʼi [‹ambʼil›, TNM]» (Dan. 4:16). Tej tyolin Jesús tiʼj ambʼil tuʼn ttzaj tqʼoʼn twitz kyiʼj xjal twitz Txʼotxʼ ex tiʼj ambʼil tuʼn «tjapun bʼaj tqʼijlalil tiʼchaq at twitz Txʼotxʼ», tqʼama qa tojx ambʼil lu kjapunel «bʼaj tqʼijlalil tuʼn kykawin qe nasyon mya judiy qe». Atxix toj 1914 o qʼanchaʼlix-xix qa o tzʼok Jesús te Ajkawil ex qa ya o tzul «techel» tiʼjju tuʼn ttzaj tqʼoʼn twitz «kyiʼj xjal twitz Txʼotxʼ» (Mat. 24:3TNM, 7, 14; Luc. 21:24). Kyjuʼtzun, atxix toj abʼqʼi lu, aju toklen Jesús te Ajkawil kyibʼaj xjal, ax ikx o tzʼok te jun «tbʼinchbʼen Dios nim tipumal».

11, 12. a) ¿Tiʼ tzaj tzyet tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn akʼaj Ajkawil tibʼaj Txʼotxʼ toj abʼqʼi 1919? b) ¿Tiʼ mas qʼanchaʼlix toj abʼqʼi 1935? (Qʼoʼnka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.)

11 Tej t-xi qʼoʼn toklen Jesucristo te akʼaj Ajkawil tibʼaj Txʼotxʼ, jurat naj i etz ttzaqpiʼn qe okslal toj «nintz tnam Babilonia», aʼyeju otoq che jaw jyoʼn (Apoc. 18:2, 4). Toj abʼqʼi 1919, tej tbʼaj Tnejel Nimaq Qʼoj twitz Tkyaqil Txʼotxʼ, bʼant tuʼn t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil twitz tkyaqil Txʼotxʼ aju in yolin tiʼj alkye in najbʼen tuʼn Dios tuʼn kyklet xjal ex aju in yolin tiʼj Kawbʼil o tzaj tzyet tuʼn tkawin. Ok tilil kyuʼn qeju skʼoʼn maj qe tuʼn kypakbʼan, ex tuʼn jlu e ok chmet txqantl xjal, aʼyeju e jaw skʼoʼn, moqa e jaw jyoʼn, tuʼn kykawin junx tukʼe Jesús toj kyaʼj.

12 Toj 1935 mas qʼanchaʼlix qa otoq tzʼok ten Jesucristo chmol qeju «txqantl» rit, moqa ẍneʼl, aʼyeju ma che ok te «nimxix kyajlal xjal» te tkyaqil tnam. Tukʼe onbʼil in tzaj kyqʼoʼn qeju o che jaw jyoʼn, aʼyeju xjal nimxix kyajlal lu, ax ikx in nel kykanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Jesús tuʼn miʼn kytzaj xobʼ ex tuʼn t-xi kyqʼamaʼn kye xjal qa a Dios ex Jesús klol kye. Tuʼnju mintiʼ in che sikti xjal lu tuʼn t-xi kyqʼamaʼn tbʼanel tqanil ex tuʼn tok qʼuqeʼ kykʼuʼj tiʼj chojbʼil xi tchjoʼn Jesús, ok kxel qʼoʼn ambʼil kye tuʼn kykyaj anqʼin aj ttzaj «nimxix yajbʼil», atz jatumel kbʼel najsaʼn tkyaqilju tokx tjaqʼ tipumal Satanás (Juan 10:16; Apoc. 7:9, 10, 14).

MIʼN QO XOBʼ TUʼN T-XI QPAKBʼAN TBʼANEL TQANIL

13. ¿Tiʼ qajbʼil tuʼn kukx tbʼant quʼn tuʼnju testigos de Jehová qoʼ, ex alkye tten jaku bʼant quʼn?

13 Kukx qo tzalaj tiʼj qoklen o tzaj qʼoʼn tuʼn qok te testiw tiʼj «tbʼinchbʼen Dios nim tipumal», aju o bʼant tuʼn Jehová ex aju kbʼantel tuʼn toj ambʼil tzul. Ax tok at maj kwest tuʼn tbʼant jlu quʼn. At nim erman in che pakbʼan atz jatumel at nim xjal nya kyaj tuʼn tel kynikʼ tiʼj Tyol Dios, ex in che xmayin kyiʼj, ex at junjuntl erman in nok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj. Jaku kubʼ qbʼinchen aju bʼant tuʼn apóstol Pablo ex qe tukʼil. Tqʼama jlu: «Mintiʼ o xobʼe, noq oʼkx ok qeʼ qkʼuʼje tiʼj Dios tuʼn t-xi qpakbʼaʼne tqanil kolbʼil aju tzaj tqʼoʼn Dios, ex tzaj nim kyqʼoj xjal qiʼje» (1 Tes. 2:2). Kukx qqʼoʼnk tilil. Qqʼoʼnk tilil tuʼn kukx tjapun qyol xi qtziyen te Jehová tzmaxi aj tkubʼ xitj tkyaqilju tokx tjaqʼ tipumal Satanás (Is. 6:11). Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa mlayx bʼant jlu quʼn tuʼnx qipumal. Ik tzeʼn kye tnejel okslal, il tiʼj tuʼn t-xi qqanin te Jehová tuʼn tajbʼen t-xew tuʼn tuʼn ttzaj tqʼoʼn «nimxix qipumal» (kjawil uʼjit 2 Corintios 4:1, 7; Luc. 11:13).

14, 15. a) ¿Tiʼ kynaʼ xjal kyiʼj tnejel okslal ex tiʼ tqʼama apóstol Pedro kye okslal? b) ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa in qo el ikʼun tuʼnju testigo Jehová qoʼ?

14 Toj ambʼil jaʼlo, at nimxix xjal in kyqʼamaʼn qa okslal qe ex qa in che ajbʼen te Dios, «pero tuʼn kybʼinchbʼen nneʼl qnikʼ kyiʼj qa mya ax tok kyyol. Puro ikʼbʼil qe ex mibʼan che niman ex mintiʼ kyajbʼen tuʼn kybʼinchante jun bʼaʼn» (Tito 1:16). Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa toj tnejel syent abʼqʼi el ikʼun kywitz ax tok okslal kyuʼn nimku xjal. Tuʼntzunju kubʼ ttzʼibʼen apóstol Pedro jlu: «Qa ma che ok yasoʼne tuʼn tlaj okslal qeye tiʼj Crist at tzalajbʼil kyeye porque tkubʼ T-xew Dios kyibʼaje, aju Xewbʼaj tbʼanilxix» (1 Ped. 4:14).

15 ¿In qo ok yasoʼn aqoʼ testigos de Jehová toj ambʼil jaʼlo? In qo ok yasoʼn. Tuʼnju in qo yolin tiʼj Kawbʼil o txi qʼoʼn toj tqʼabʼ Jesús. Aj qel ikʼun tuʼnju tok tbʼi Dios qiʼj, ax tzʼelpena ik tzeʼn in qo ok yasoʼn «tuʼn tlaj okslal» qoʼ «tiʼj Crist», aju xi tqʼamaʼn jlu kye ajqʼoj: «Ma chin tzaj samaʼne tuʼn Nmane [moqa ‹toj tbʼi Nmaneʼ›, XT], pero mintiʼ ma chin kykʼame» (Juan 5:43). Kyjuʼtzun, qa ma qo el ikʼun aj qex juntl maj pakbʼal, miʼn tzaj qbʼis, quʼn a jlu in tzaj tyekʼun qe qa in tzalaj Dios qiʼj ex qa «tkubʼ T-xew Dios» qibʼaj.

16, 17. a) ¿Tzeʼn in che oka txqantl qerman toj junjuntl plaj twitz Txʼotxʼ? b) ¿Tiʼ qaj tuʼn kukx tbʼant quʼn?

16 Ax ikx, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa at junjuntl plaj twitz Txʼotxʼ, tbʼanel in nela Tyol Dios toj kywitz xjal ex in che tzaj toj ttnam Dios. Axpe ikx atz jatumel noq chʼin ambʼil in nikʼ aj qikʼ juntl maj pakbʼal kyoj, kukx in che kanet xjal aʼyeju kyaj tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil tiʼj kolbʼil. Qqʼoʼnk tilil tuʼn qmeltzʼaj juntl maj yolil tiʼj Tyol Dios kyukʼil qeju kyajbʼil tuʼn tok kybʼiʼn ex, qa jaku bʼant, qqʼonx xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios kye tuʼn kyxi onit tuʼn t-xi kyqʼamaʼn te Jehová tuʼn kyajbʼen te ex tuʼn tjaw aʼ kywiʼ, moqa tuʼn kybʼyan. Qajbʼil-lo tuʼn tbʼant quʼn ik tzeʼn te jun ermana te tnam Sudáfrica aju Sarie tbʼi, aju ma tzikʼ 60 abʼqʼi tuʼn in tpakbʼan. Tqʼama Sarie jlu: «In xi nqʼoʼne nimxix chjonte tuʼnju chojbʼil bʼant tuʼn Jesús jaku chin tene bʼaʼn tukʼe Jehová, aju Kawil Nimxix Toklen tibʼaj tkyaqil, ex in chin tzalaje tuʼnju jaku t-xi nyekʼune kye xjal alkyeju tbʼanelxix tbʼi Dios». Aju ermana lu tukʼe tchmil, aju Martinus tbʼi, o che onin kyiʼj nimku xjal —ax ikx kyiʼj qe oxe kykʼwaʼl— tuʼn kyok te ajbʼel te Jehová. In tzaj tqʼamaʼntl Sarie jlu: «Mintiʼx juntl aqʼuntl in qo tzalajxix tuʼn ik tzeʼnj pakbʼabʼil, ax ikx in tzaj tqʼoʼn Jehová t-xew qe qkyaqilx tuʼn tbʼant aqʼuntl lu quʼn, aju aqʼuntl in che klet xjal tuʼn».

17 Qa o jaw aʼ qwiʼ tuʼn qok te okslal ex qa chʼix tjaw aʼ qwiʼ, at nim tiquʼn tuʼn qtzalaj wen, tuʼnju o tzaj qʼoʼn qoklen tuʼn tok qmojbʼan qibʼ kyukʼe testigos de Jehová, aʼyeju ateʼ twitz tkyaqil Txʼotxʼ. Tuʼntzunju, kukx qo pakbʼanxix ex qqʼonk tilil tuʼn tel qpan qibʼ tiʼj tkyaqilju tokx tjaqʼ tkawbʼil Satanás, aju tzʼil taʼ. Iktzen tten, kjawil qnimsaʼn tbʼanel Qtat aju at toj kyaʼj ex kukx tzul tqʼoʼn qoklen tuʼn t-xi qiʼn tbʼanel tbʼi.