Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Aqeye mambʼaj, kyxqʼuqinke kykʼwaʼle

Aqeye mambʼaj, kyxqʼuqinke kykʼwaʼle

«Che tkeʼyin bʼaja qe t-ẍneʼla.» (PROV. 27:23)

1, 2. a) ¿Tzeʼntoq taqʼun jun xqʼuqil ẍneʼl kyxol aj Israel ojtxe? b) ¿Tiquʼn chʼixmi ik kyten mambʼaj ik tzeʼn jun xqʼuqil ẍneʼl?

KWEST tanqʼibʼil jun xqʼuqil ẍneʼl, moqa rit, toj ambʼil ojtxe kyxol aj Israel. In naqʼunantoq toj kojbʼil jatumel at cheʼw moqa jatumel at kyaq ex iltoq tiʼj tuʼn kyok tkwentin t-ẍneʼl kyiʼj txkup moqa kyiʼj eleqʼ. Toj tkyaqil ambʼil in nok tqʼoʼn twitz kyiʼj t-ẍneʼl tuʼn tel tnikʼ qa at jun otoq tzaj tyabʼ moqa otoq kʼixbʼi. Mas in noktoq tqʼoʼn twiʼ kyiʼj qe tal ẍneʼl tuʼnju mintiʼxix kyipun kywitz qeju nimaq ẍneʼl (Gén. 33:13).

2 Chʼixmi ik kyten mambʼaj okslal ik tzeʼn qe xqʼuqil rit. Il tiʼj tuʼn tten kymod ik tzeʼn jun tbʼanel xqʼuqil ẍneʼl tuʼn tjapun kyoklen kyuʼn, aju tuʼn tchʼiyset kykʼwaʼl kyuʼn ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios: «Kykaʼwinxe ex kyqʼonxe kynabʼl ik tzaʼn in tmaʼn Qajaw» (Efes. 6:4). ¿Nyapetzulo kwest tuʼn tbʼant jlu? Kwest. Tuʼnju ax ikx kye kʼwaʼl il tiʼj tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn miʼn kykubʼ tzʼaq tuʼnju aj il qe. Nya oʼkxju, ax ikx at nim nya bʼaʼn twitz Txʼotxʼ tuʼnju tokx jlu tjaqʼ tkawbʼil Satanás (2 Tim. 2:22; 1 Juan 2:16). Qa at teya tkʼwaʼl, ¿alkye tten jaku che ok t-xqʼuqina? Qo xnaqʼtzan tiʼj oxe tiʼ jaku bʼant tuʼna: aju tuʼn kyok tojtzqiʼna, tuʼn t-xi tqʼoʼna xnaqʼtzbʼil kye ex tuʼn t-xi tyekʼuna kybʼe.

CHE TOJTZQIʼNKA

3. ¿Alkye tten jaku tzʼok kyojtzqiʼn tatbʼaj kykʼwaʼl?

3 Aju jun tbʼanel xqʼuqil ẍneʼl in nok tqʼoʼn twitz tiʼj teyele junjun ẍneʼl tuʼn tqeʼ tkʼuʼj qa bʼaʼn ateʼ. Ax ikx teya jaku bʼant tuʼna kyukʼe tkʼwaʼla. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Che tkeʼyin bʼaja qe t-ẍneʼla» (Prov. 27:23). Tuʼn kyok tojtzqiʼna qe tkʼwaʼla, il tiʼj tuʼn tok tbʼiʼna tiʼ in bʼant kyuʼn, tiʼ in kubʼ kyximen ex tiʼ in kynaʼn. ¿Alkye tten jaku bʼant tuʼna? Jaku bʼant tuʼna qa ma yolina kyukʼil toj tkyaqil maj.

4, 5. a) ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn mambʼaj tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn kykʼwaʼl aju in kynaʼn? (Qʼoʼnka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.) b) ¿Tiʼ teya o bʼant tuʼn, tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn tkʼwaʼla aju in kynaʼn?

4 At junjun tatbʼaj mas kwest o tzʼel toj kywitz tuʼn kyyolin kyukʼe kykʼwaʼl aj kyokx kʼwaʼl toj kykuʼxumal, moqa toj kyqʼayil ex kytxinil. Toj ambʼil aju, atlo maj jaku tzʼel tpan tibʼ jun kuʼxin kyiʼj tman ex kwest jaku tzʼela toj twitz tuʼn t-xi tqʼamaʼn aju in kubʼ t-ximen ex aju in tnaʼn. Qa ik in bʼajju kyiʼj tkʼwaʼla, ¿tiʼ jaku bʼant tuʼna? Miʼn kubʼ t-ximana qa il tiʼj tuʼn tyolina nim ambʼil tukʼil tkʼwaʼla ex qa mlayx che jaw tzeʼn chʼine toj ambʼil aju. Bʼaʼn tuʼn tok tilil tuʼna tuʼn tten jun ambʼil atz jatumel jaku bʼant tuʼn tyolin tkʼwaʼla ex moqa tmeʼla tukʼila (Deut. 6:6, 7). Tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn tel tpaʼna ambʼil tuʼn ttena tukʼil tkʼwaʼla. Bʼaʼn tuʼn texa bʼetil jun rat tukʼil, bʼaʼn tuʼn t-saqchana tukʼil moqa jaku bʼant junjuntl tiʼchaq kyuʼne toj kyjaye. Kyoj qeju ambʼil ik tzeʼn jlu, mas kygan kuʼxin tuʼn kyyolin tiʼjju in kynaʼn.

5 ¿Yajtzun qa ax ikx nya tajbʼil kʼwaʼl tuʼn tyolin? Jaku bʼant juntl tiʼ tuʼna. Jun techel, mas bʼaʼn tuʼn t-xi tqʼamaʼna te tzeʼn sexa teya tqʼij twitzju tuʼn t-xi tqanina te tzeʼn sexa te tqʼij. Qa ma bʼant tuʼna ikju, qape jaku tzaj tqʼamaʼn kʼwaʼl tzeʼn sexa te tqʼij. Ex qatzun qa tajbʼila tuʼn tok tbʼiʼna tiʼ in t-ximen tibʼaj jun tiʼ, miʼn txi tqaninxixa te. Mas bʼaʼn tuʼn t-xi tqanina te tiʼ kyxim tamiw tiʼjju taja tuʼn tel tnikʼa tiʼj. Yajxitl, jakutzun txi tqanina te alkye jun nabʼil jaku txi tqʼoʼn te tamiw.

6. ¿Alkye tten jaku txi tyekʼuna kye tkʼwaʼla qa at ambʼil tiʼja tuʼn kyyolin tukʼila?

6 Qa taja tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn tkʼwaʼla aju tkuʼx toj kyanmi, il tiʼj tuʼn t-xi tyekʼuna kye qa at ambʼil tiʼja tuʼn ttena kyukʼil ex tuʼn tkubʼ tbʼiʼna aju kyaj tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn. Qa ma tzʼok kyqʼoʼn kywitz tkʼwaʼla tiʼj qa mintiʼx chʼin ambʼil at tiʼja, mlay tzaj kyqʼamaʼn teya aju in nikʼ kyiʼj. ¿Alkye tten jaku txi tyekʼuna kye tkʼwaʼla qa nya kwest tuʼn kyyolin tukʼila? Nya oʼkx kyaj kʼwaʼl tuʼn t-xi tqʼamaʼna jlu kye: «Jaku yolina wukʼile toj alkyexku ambʼil». Ax ikx kyajbʼil tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa mlay tzaj naj tqʼoja tiʼjju kxel kyqʼamaʼn teya ex qa nim toklen toj twitza aju kxel kyqʼamaʼn. Jun txin Kayla tbʼi, aju te 19 abʼqʼi, tqʼama jlu: «Jaku chin yoline tukʼe nmane tiʼj alkyexku jun tiʼ. Mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn naj jun tiʼ qa in chin yoline, ex mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn naj qa nya bʼaʼn aju xbʼant wuʼne; noq in chin kubʼ tbʼiʼne. Ex yajxitl in tzaj tqʼoʼn junjun tbʼanel nnabʼile».

7. a) ¿Alkye tten jaku ten kyximbʼetz mambʼaj toj tumel aj kyyolin kyukʼil kykʼwaʼl tiʼj junjun tiʼchaq kwest, ik tzeʼn tuʼn kyyolin tukʼil jun qʼa moqa tukʼe jun txin? b) ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn mambʼaj tuʼn miʼn kyok kyikʼlen kykʼwaʼl?

7 Aj tyolina kyukʼe tkʼwaʼla tiʼj junjun tiʼchaq kwest tuʼn qyolin tiʼj, ik tzeʼn tuʼn kyyolin tukʼil jun qʼa moqa tukʼil jun txin, miʼn yolina oʼkx tiʼjju nya bʼaʼn jaku tzaj kyiʼj tuʼn jlu, qʼamanxa aju tumel ximbʼetz tuʼn tten tiʼjju in kyyoline (kjawil uʼjit Colosenses 3:21). Qʼamanxa qe tiʼchaq toj tumel. In tzaj tchikʼbʼaʼn jun txin jlu, aju tok tbʼi te Emily: «Aj kyyolin nmane wukʼile tiʼj tuʼn nyoline tukʼil jun qʼa, mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn weye qa nya bʼaʼn jlu. In tzaj kyqʼamaʼn weye qa tbʼanelxix aj tok qojtzqiʼn jun xjal aju jaku qo kubʼ mojeʼ tukʼil. A jlu in nonin wiʼje tuʼn tkubʼ nnaʼne bʼaʼn aj nyoline kyukʼil tiʼj jlu. Axpe ikx mintiʼ in kubʼ wewane jlu kywitz, sino wajbʼile tuʼn tok kybʼiʼn qa ma chin yoline tukʼe jun qʼa».

8, 9. a) ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tok kybʼiʼn tatbʼaj tukʼe nim pasens qe kykʼwaʼl ex tuʼn miʼn tel kyiʼn ambʼil kye kykʼwaʼl tuʼn kyyolin? b) ¿Tiʼ tbʼanel o tzaj teya tuʼnju o che ok tbʼiʼna tkʼwaʼla?

8 Ik tzeʼn tqʼama Kayla, yekʼunxa kye tkʼwaʼla qa taja tuʼn tok tbʼiʼna aju in tzaj kyqʼamaʼn aj tten tpasensa kyukʼil (kjawil uʼjit Santiago 1:19). At jun txubʼaj Katia tbʼi, aju at tjunal tukʼe jun tal txin, tqʼama: «Ojtxe, jurat naj in bʼaj npasense tukʼil txin. Mintiʼtoq in xi nqʼoʼne ambʼil te tuʼn tbʼaj yolin. Moqa at maj otoq chin sikte ex kyjuʼtzun mintiʼ in kubʼ nbʼiʼne aju tajtoq tuʼn ttzaj tqʼamaʼn, ex at junjuntl maj, mintiʼtoq toklen toj weye aju in tzaj tqʼamaʼn. Atzun jaʼlo, ma chʼixpuj nmode, ax ikx te wale ma chʼexpaj tmod. Mas tajbʼil tuʼn tyolin».

Che tojtzqiʼnka aj kyok tbʼiʼna (Qʼoʼnka twitza kyiʼj taqikʼ 3 a 9)

9 Chʼixmi ax bʼajju tiʼj jun tatbʼaj aju Ronald tbʼi tukʼe tmeʼl, moqa tmyal. Tqʼama jlu: «Tej ttzaj tqʼamaʼn weye qa otoq txiʼ tanmi tiʼj jun qʼa toj tja xnaqʼtzbʼil, tnejelku tzaj pulin nchkʼele. Noqtzun tuʼnj, tzaj nnaʼne qa at nim tpasens Jehová kyiʼj tmajen ex qa in tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn kyyolin tukʼil ex kubʼ nximene qa ax ikx weye il tiʼj tuʼn t-xi nqʼoʼne ambʼil te nmeʼjele tuʼn tyolin naʼmxtoq txi nkawine. ¡Tbʼanel kubʼ nnaʼne tej tbʼant jlu wuʼne! Toj tnejel maj el nnikʼe tiʼjju in tnaʼn. Tej tbʼaj yolin, nya kwest elatl toj nwitze tuʼn nyoline tukʼe kʼujlabʼil tukʼil. Mintiʼ ximen wuʼne qa tuʼn ttzaj tqʼamaʼn weye qa tbʼanel ela qe nabʼil xi nqʼoʼne te ex qa ok kʼokel tilil tuʼn, tuʼn tbʼaj tchʼexpuʼn tmod». Qa ma yolina toj tkyaqil ambʼil kyukʼe tkʼwaʼla ok kʼonil tiʼja tuʼn tel tnikʼa tiʼjju in kubʼ kyximen ex tiʼjju tkuʼx toj kyanmi. Ex a jlu ok kʼonil tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn teya aju kbʼantel kyuʼn. *

QʼONXA XNAQʼTZBʼIL KYE

10, 11. ¿Tzeʼn jaku tzʼonina kyiʼj tkʼwaʼla tuʼn miʼn kyel tzpet tiʼj axix tok?

10 Aju tbʼanel xqʼuqil ẍneʼl ojtzqiʼn tuʼn qa jaku tzʼel tzpet alkyexku t-ẍneʼl. Atlo maj tuʼnju tbʼanel jaku tzʼela jun tqan awal toj twitz aju at niqayin ttxlaj ex chʼinaq jaku txiʼ tiʼj juntl tbʼanel tqan awal ex aj ttzaj tnaʼn tibʼ otoq tzʼel tpan tibʼ kyiʼj txqantl ẍneʼl. Axju jaku bʼaj tiʼj jun kʼwaʼl, chʼinaq jaku tzʼel tpan tibʼ tiʼj axix tok, atlo maj tuʼnju in nok tmojbʼan tibʼ kyukʼe nya bʼaʼn tukʼil moqa tuʼnju in saqchan tiʼj junjun saqchbʼil nyaxix bʼaʼn qe (Prov. 13:20). ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna tuʼn miʼn tikʼ jlu tiʼj tkʼwaʼla?

11 Qa ma tzʼok tqʼoʼn twitza tiʼj junjun tiʼchaq nyaxix toj tumel in bʼant tuʼn tkʼwaʼla, qʼoʼnka tilil tuʼn tonina tiʼj. Tzʼonina tiʼj tuʼn kychʼiy tbʼanel tmod at (2 Ped. 1:5-8). Tuʼn tbʼant jlu tuʼna, jaku tzʼajbʼen aju Ambʼil in xi kyqʼoʼne kyukʼe toj tjaya te Jehová. Aju uʼj Ministerio del Reino te octubre te 2008 tqʼama jlu: «In xi qqʼamaʼne kye wibʼaj toj jun ja tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn tjapun kyuʼn aju kyoklen o tzaj tqʼoʼn Jehová toj kyja ex tuʼn tel kypaʼn ambʼil tuʼn kyxnaqʼtzan kyukʼe toj kyja toj tkyaqil ambʼil». ¿In najbʼen teya ambʼil lu tuʼn, tuʼn kyok t-xqʼuqina qe tkʼwaʼla? Qa ikju, jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja qa nimxix toklen toj kywitz tuʼnju in nok tilil tuʼna tuʼn t-xi t-xnaqʼtzaʼna Tyol Dios kye (Mat. 5:3; Filip. 1:10).

Qʼonxa xnaqʼtzbʼil kye toj tumel (Qʼoʼnka twitza kyiʼj taqikʼ 10 a 12)

12. a) ¿Alkye tten o tzʼonin kyiʼj junjun kuʼxin aju ambʼil in xi kyqʼoʼn te Jehová kyukʼe toj kyja? (Ax ikx qʼoʼnka twitza tiʼj aju « In che tzalaj tiʼjju bʼant kyuʼn kytat».) b) ¿Alkye tten o tzʼonin tiʼja aju ambʼil in xi kyqʼoʼne te Jehová kyukʼe toj tjaya?

12 At jun txin Carissa tbʼi o tzʼonin tiʼj ex kyiʼj toj tja aju ambʼil in xi kyqʼoʼn te Jehová. Tqʼama jlu: «Tbʼanel toj nwitze aj qkubʼ qeʼye yolil qkyaqile. A jlu in nonin qiʼje tuʼn tten tbʼanel qxole ex tbʼanel in qnaʼne aj ttzaj qnaʼne jlu. Mintiʼ jun maj mintiʼwt in nok qxnaqʼtzbʼile tuʼn ntate. Aj tok nqʼoʼne nwitze tiʼj qa nim toklen jlu toj twitz nmane, ax ikx weye nim toklen toj nwitze. Ax ikx mas in chin tzaj tonine jlu tuʼn t-xi nnimene ntate ex tuʼn tkubʼ nximene qa a at toklen tuʼn Dios tuʼn qtzaj t-xnaqʼtzaʼne». Juntl txin Brittney tbʼi tqʼama jlu: «Aju ambʼil in xi qqʼoʼne kyukʼe toj njaye te Jehová ma tzʼonin wiʼje tuʼn wok laqʼeʼye mastl kytxlaj ntate. Tuʼn jlu in tzaj kyyekʼun weye qa at kykʼuʼj wiʼje ex qa kyajbʼil tuʼn tok kybʼiʼn alkye nya bʼaʼn in tzaj wiʼje. Ax ikx tuʼn jlu in chʼiy tbʼanel ex mojbʼabʼil qxole kyukʼe toj qjaye». A jlu in tzaj tyekʼun qa aju jun tbʼanel tten tuʼn tok kyxqʼuqin mambʼaj kykʼwaʼl aju qa ma txi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye tuʼn tok kykʼujlaʼn Jehová, ex mas qa ma tzʼajbʼen kyuʼn aju ambʼil in xi kyqʼoʼn te Jehová kyukʼe toj kyja. *

YEKʼUNXA KYBʼE

13. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼj jun kuʼxin tuʼn tten tajbʼil tuʼn tajbʼen te Jehová?

13 Aju tbʼanel xqʼuqil ẍneʼl in najbʼen jun tzeʼ tuʼn, tuʼn tkolin kyiʼj t-ẍneʼl. Tajbʼil tuʼn kyxi tiʼn t-rit «tuʼn kywaʼn tiʼj tbʼanil kʼul» (Ezeq. 34:13, 14). Ax ikx tajlo teya tuʼn tbʼant jlu tuʼna tuʼnju jun tbʼanel tatbʼaj teya. Tajle teya tuʼn t-xi tyekʼuna kybʼe tkʼwaʼla tuʼn kyajbʼen te Jehová ex tuʼn tkubʼ kynaʼn ik tzeʼn tnaʼ jun ajbʼitzil aju tqʼama jlu: «Nman Dios, in chin tzalaje tuʼn tbʼant tajbʼila; aju t-xnaqʼtzbʼila kʼuʼn wuʼne tuj wanmiye» (Sal. 40:8). Qa ma kynaʼ tkʼwaʼla jlu, ktel kyajbʼil tuʼn t-xi kyqʼamaʼn te Jehová tuʼn kyajbʼen te ex tuʼn tjaw aʼ kywiʼ. Noqtzun tuʼnj, tuʼn t-xi kyiʼn aju bʼe nim toklen lu, il tiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj junjun xnaqʼtzbʼil ex tuʼn ttenxix kyajbʼil tuʼn kyajbʼen te Jehová.

14, 15. a) ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn tatbʼaj, aʼye okslal qe? b) ¿Tiquʼn at junjun kuʼxin in jawje kykʼuʼj?

14 ¿Yajtzun qa mintiʼ qʼanchaʼl qa in chʼiy tkʼwaʼla toj tokslabʼil, moqa in jawje tkʼuʼj tiʼj qa atz taʼ toj axix tok? Bʼinchama aju jaku bʼant tuʼna tuʼn tten tkʼuʼj tiʼj Jehová ex tuʼn t-xi tqʼoʼn chjonte tiʼj tkyaqilju o bʼant tuʼn Jehová (Apoc. 4:11). Yajxitl, aj tchʼiy qʼuqbʼil tkʼuʼj tiʼj Jehová jaku tzaj tqʼamaʼn qa tajbʼil tuʼn tajbʼen te Jehová.

15 ¿Yajtzun qa chʼix tchewix qʼuqbʼil tkʼuʼj tkʼwaʼla tiʼj axix tok? ¿Alkye tten jaku txi onit tuʼn tel tnikʼ qa mas tbʼanel tanqʼibʼil ktel ex qa ok kanqʼil te jumajx qa ma tzʼajbʼen te Jehová? Tnejel, tzʼelx tnikʼa tiʼj tiquʼn in jawje tkʼuʼj tiʼj tokslabʼil. ¿Tuʼnpetzulo mintiʼ in nok qʼuqeʼ tkʼuʼj tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, moqa tuʼnju mintiʼ tipun tuʼn tkolin tiʼj tokslabʼil kywitz tukʼil? ¿Tuʼnpetzele in kubʼ t-ximen qa mintiʼ kyajbʼen tkawbʼil Jehová, moqa tuʼnju in tnaʼn qa in nel ikʼun ex qa tjunalx at?

Yekʼunxa kybʼe toj tbʼanel (Qʼoʼnka twitza kyiʼj taqikʼ 13 a 18)

16, 17. ¿Alkye tten jaku che onin tatbʼaj kyiʼj kykʼwaʼl tuʼn tten kyex kyamiwbʼil tukʼe Jehová?

16 Noq alkyexku tiquʼn in jawje tkʼuʼj tkʼwaʼla, jaku tzʼonina tiʼj tuʼn tex twitz. ¿Alkye tten? At nim mambʼaj o che onin aj t-xi kyqanin jlu te kykʼwaʼl: «¿Tgana tuʼnju okslala, moqa kwest in nela toj twitza? ¿Alkyetzulo qeju kʼiwlabʼil in che tzaj qe tuʼnju okslal qoʼ? ¿Ex alkyetzulo qe nya bʼaʼn jaku che tzaj qʼij? ¿Qʼuqli teya tkʼuʼj tiʼj qa mas nim kʼiwlabʼil jaku tzaj qʼoʼn qe jalo ex toj ambʼil tzul twitzju nya bʼaʼn jaku tzaj qiʼj tuʼn okslal qoʼ?». Noqtzun tuʼnj, bʼaʼn tuʼn t-xi tqanina qe xjel lu tojku teya tyol ex tukʼe nim kʼujlabʼil. Qʼoʼnka kwent kyiʼj tyola tuʼn miʼn tkubʼ t-ximen tkʼwaʼla qa at jun til ma bʼant. Aj kyyoline, jaku kubʼ kyxnaqʼtzaʼne aju in tzaj tqʼamaʼn Marcos 10:29, 30. At junjun kuʼxin mas tbʼanel in nela toj kywitz tuʼn tkubʼ kytzʼibʼen twitz jun uʼj aju tbʼanel in tzaj kye ex aju nya bʼaʼn in tzaj kyiʼj tuʼnju okslal qe. Qa ma tzʼok kyqʼoʼn kywitz tiʼj jlu twitz jun uʼj, jaku tzʼonin kyiʼj tuʼn tel kynikʼ tiquʼn in jawje kykʼuʼj ex alkye tten jaku kanet ttxolil kyuʼn. Ax ikx il tiʼj tuʼn t-xi tqʼoʼna xnaqʼtzbʼil kye tkʼwaʼla tukʼe uʼj ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼnxix Tyol Dios? ex aju uʼj «Tkʼujlalil Dios», ik tzeʼn in bʼant tuʼna kyukʼe xjal. Qa naʼmx tbʼant jlu tuʼna, ¡nimxix toklen tuʼn tbʼant tuʼna!

17 Aj kychʼiy tkʼwaʼla, il tiʼj tuʼn tbʼaj kyximen qa ok che ajbʼel te Jehová moqa mlay. Miʼn kubʼ t-ximana qa tuʼnju okslal teya, ax ikx qe tkʼwaʼla che okel te okslal. Il tiʼj tuʼn tten kyex kyamiwbʼil tukʼe Jehová (Prov. 3:1, 2). Qa ma tzʼok tqʼoʼn twitza tiʼj qa kwest in nela toj twitz tkʼwaʼla tuʼn tten tamiwbʼil tukʼe Jehová, bʼaʼn tuʼn tonina tiʼj tuʼn tel tnikʼ kyiʼj junjun xjelbʼitz ik tzeʼn qe jlu: «¿Tiquʼn qʼuqli nkʼuʼje qa at Dios? ¿Alkye yekʼbʼil at qa at tkʼuʼj Dios wiʼje? ¿Tiquʼn qʼuqli nkʼuʼje qa tbʼanel qe tkawbʼil te weye?». Yekʼinkuya qa jun tbʼanel xqʼuqil ẍneʼl teya ex yekʼunxa kybʼe tkʼwaʼla tukʼe nim pasens tuʼn tel kynikʼ qa aju tuʼn kyajbʼen te Jehová a mas tbʼanelju jaku bʼant kyuʼn toj kyanqʼibʼil (Rom. 12:2). *

18. ¿Alkye tten jaku tzʼel kykanoʼn mambʼaj tiʼj Tbʼanelxix Xqʼuqil qe?

18 Qkyaqilx aqo okslal qoʼ qajbʼil tuʼn tel qkanoʼn tiʼj Jehová, aju Tbʼanelxix Xqʼuqil qe (Efes. 5:1; 1 Ped. 2:25). Mas aʼye qe tatbʼaj il tiʼj tuʼn tok kyojtzqiʼn kyrit, toj juntl yol, il tiʼj tuʼn kyok kyojtzqiʼn kykʼwaʼl. Il tiʼj tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn kyonin kyiʼj kykʼwaʼl tuʼn kytzaj kʼiwlaʼn tuʼn Jehová ik tzeʼn o tzaj ttziyen. Tuʼntzunju, aqeye mambʼaj, kyxqʼuqinke kykʼwaʼle: kyqʼonxe xnaqʼtzbʼil kye tuʼn tok kykʼujlaʼn Qman Jehová aju Kytat at toj kyaʼj.

^ taqik' 9 Qa taja chʼintl tqanil, jyonkuxa toj uʼj La Atalaya te 1 te agosto te 2008, kyoj t-xaq 10 a 12.

^ taqik' 12 Kkanetel chʼintl tqanil tuʼna toj xnaqʼtzbʼil «La adoración en familia es esencial para sobrevivir» aju tkuʼx toj uʼj La Atalaya te 15 te octubre te 2009, kyoj t-xaq 29 a 31.

^ taqik' 17 Kkanetel chʼintl tqanil tuʼna toj xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj uʼj La Atalaya te 1 te febrero te 2012, kyoj t-xaq 18 a 21.