Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Oʼkx che ximane tiʼjju at tuj kyaʼj»

«Oʼkx che ximane tiʼjju at tuj kyaʼj»

«Oʼkx che ximane tiʼj ju at tuj kyaʼj, mya aju at twitz txʼotxʼ.» (COL. 3:2)

1, 2. a) ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa ok qʼuqbʼil kykʼuʼj okslal toj joybʼil toj tnejel syent abʼqʼi? b) ¿Alkye kawbʼil xi qʼoʼn kye okslal te tnam Colosas?

 AQEJU okslal toj tnejel syent abʼqʼi ok qʼuqbʼil kykʼuʼj toj joybʼil tuʼnju at junjun okslal in kyqʼamaʼntoq qa kykyaqil il tiʼj tuʼn tjapun Tley Moisés kyuʼn. Ex attoq junjuntl in kyqʼamaʼntoq qa nya bʼaʼn tuʼn kytzalaj chʼin toj kyanqʼibʼil. Tuʼntzunju, i ex tonin apóstol Pablo qe okslal lu tukʼe junjun kawbʼil tuʼn tok kyxqʼuqin kyibʼ kyiʼj junjun xnaqʼtzbʼil ik tzeʼn qe jlu, tej tqʼama: «Ten kykwente kyiʼje tuʼn miʼn kysbʼunjtze tuʼn kyxnaqʼtzbʼil xjal tuj kyex kynabʼl in tzaj, ex tuʼn miʼn kysbʼunjtze tuʼn kysbʼubʼl noqx gan; porque in che ok lpeʼ tiʼj ju yol kyajni qʼmaʼn kyuʼn kytijil xjal, in che ok lpeʼ tiʼj jun xnaqʼtzbʼil mya tzʼaqlxix in kyqʼoʼn xjal, mintiʼ in che ok lpeʼ tiʼj Crist» (Col. 2:8).

2 Qa ma che ok lepeʼ okslal, aqeju otoq che jaw jyoʼn, moqa otoq che jaw skʼoʼn, tiʼj junjun kyximbʼetz xjal, jakutoq tzʼel kyikʼun aju kyoklen otoq txi qʼoʼn tuʼn kyok te tkʼwaʼl Dios (Col. 2:20-23). Tuʼn kyonit tuʼn tok kyxqʼuqin kyamiwbʼil tukʼe Dios, xi tqʼamaʼn apóstol Pablo jlu kye: «Oʼkx che ximane tiʼj ju at tuj kyaʼj, mya aju at twitz txʼotxʼ» (Col. 3:2). Ikju, aqeju terman Jesús ilxixtoq tiʼj tuʼn ttzaj kynaʼn aju qʼuqbʼil kykʼuʼj otoq tzaj qʼoʼn tuʼn kyanqʼin te jumajx toj kyaʼj (Col. 1:4, 5).

3. a) ¿Alqiʼj il tiʼj tuʼn tok kyqʼoʼn kywiʼ okslal o che jaw skʼoʼn? b) ¿Alkyeqe xjel qo xnaqʼtzal kyiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Ax ikx toj ambʼil jaʼlo aʼyeju okslal o che jaw skʼoʼn, il tiʼj tuʼn tok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼj Tkawbʼil Dios toj kyaʼj ex tiʼj qʼuqbʼil kykʼuʼj o tzaj qʼoʼn tuʼn kyten «junx tukʼil Crist» toj kyaʼj (Rom. 8:14-17). ¿Yajtzun qeju o tzaj qʼoʼn qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ? ¿Jakupe tzʼajbʼen kye aju tqʼama apóstol Pablo? ¿Alkye tten jaku tzʼok kyqʼoʼn «txqantl» ẍneʼl, moqa rit, kywiʼ «tiʼj ju at tuj kyaʼj»? (Juan 10:16). Ok weʼ Abrahán ex Moisés twitz nim nya bʼaʼn, noqtzun tuʼnj, kukx ok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼjju at toj kyaʼj. ¿Tiʼ jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj techel kyaj kyqʼoʼn tmajen Dios lu?

¿TIʼ T-XILEN AJU TUʼN TOK QQʼOʼN QWIʼ TIʼJJU AT TOJ KYAʼJ?

4. ¿Alkye tten jaku tzʼok kyqʼoʼn txqantl ajbʼel kywiʼ tiʼjju at toj kyaʼj?

4 Ax tok aqeju txqantl ẍneʼl mlay cheʼx toj kyaʼj, noqtzun tuʼnj, ax ikx kye jaku tzʼok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼjju at toj kyaʼj. ¿Alkye tten? Jaku bʼant jlu kyuʼn qa ma kubʼ kyqʼoʼn Qman Jehová tnejel toj kyanqʼibʼil ex aju at toklen tukʼe Tkawbʼil (Luc. 10:25-27). Ex jaku bʼant jlu kyuʼn tuʼnju ax ikx kye atz in nok kyqʼoʼn kywitz tiʼj Jesucristo (1 Ped. 2:21). Ik tzeʼn kye okslal toj tnejel syent abʼqʼi, ax ikx qe in qo ok weʼ twitz nya ax tok xnaqʼtzbʼil, twitz nya bʼaʼn kyximbʼetz xjal ex twitz kyximbʼetz xjal tuʼn tten kyqʼinumabʼil tjaqʼ tkawbʼil Satanás (kjawil uʼjit 2 Corintios 10:5). Tuʼnju lepcheqoʼk tiʼj Jesús, ilxix tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tiʼj junjun nya bʼaʼn ik tzeʼn qe jlu tuʼn miʼn tnaj qamiwbʼil tukʼe Dios.

5. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tel qnikʼ qa in qo jyoʼn tiʼj qʼinumabʼil?

5 ¿In xi qqʼoʼnpe ambʼil tuʼn qximen tiʼj kyximbʼetz xjal at tiʼj pwaq ex tiʼj qʼinumabʼil? Aju qximbʼetz ex aju qbʼinchbʼen in tzaj tyekʼun alkyexix kʼujlaʼn quʼn. Tqʼama Jesús jlu: «Jatum taʼ kyqʼinumabʼle, atzun tok kyanmiye tiʼj» (Mat. 6:21). Ilxix tiʼj tuʼn qximen tiʼj alkye at mas toklen toj qwitz. Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj jlu: «¿In nokpe nqʼoʼne nim ambʼil tuʼn nximane tiʼj pwaq, tiʼj tuʼn tten juntl tbʼanel waqʼune ex tuʼn tten jun tbʼanel wanqʼibʼile? ¿Moqa in nok tilil wuʼne tuʼn miʼn tten nim tiʼchaq weye ex tuʼn tok nqʼoʼne nwiʼye tiʼj tuʼn tchʼiy wamiwbʼile tukʼil Jehová?» (Mat. 6:22). Tqʼama Jesús qa aju xjal in bʼaj tchmoʼn tqʼinumabʼil «twitz txʼotxʼ», jaku txi tnajsaʼn tamiwbʼil tukʼil Jehová (Mat. 6:19, 20, 24).

6. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn tuʼn miʼn qkubʼ tuʼn nya bʼaʼn qximbʼetz?

6 Tuʼnju aj il xjal qoʼ, nya kwest in nela toj qwitz tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Romanos 7:21-25). Qa mintiʼ t-xew Dios qukʼil, jaku qo ok ten bʼinchal «tkyaqilju mya bʼaʼn in bʼinchanjtz tuj qlolj». Kyxol qeju il lu, at aju tuʼn qbʼet «tuj achbʼil», aju kʼaj «qʼeʼn», aju yaẍbʼil ex junjuntl bʼinchbʼen nya bʼaʼn (Rom. 13:12, 13). Il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn miʼn qkubʼ tuʼn qximbʼetz nya bʼaʼn. Oʼkx jaku qo kambʼan tiʼj nya bʼaʼn qa ma tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju at toj kyaʼj. Kwest tuʼn tbʼant jlu quʼn, tuʼntzunju, tqʼama apóstol Pablo jlu: «Nnoʼk nkʼixbʼisaʼne nximlale ex nnoʼk nqʼoʼne te nmajene» (1 Cor. 9:27). A jlu in tzaj tyekʼun qa kwest ok kʼelel qe tuʼn tkambʼet aju qchwinqlal te jumajx. Qo xnaqʼtzan kyiʼj kabʼe tmajen Dios e ten ojtxe, aʼyeju «tzalaj Dios» kyiʼj (Heb. 11:6).

«XI TOKSLAʼN ABRAM TYOL QMAN» JEHOVÁ

7, 8. a) ¿Tiʼ ikʼ kyiʼj Abrahán tukʼe Sara? b) ¿Alqiʼj ok tqʼoʼn Abrahán t-ximbʼetz?

7 Tej xi tqʼamaʼn Jehová te Abrahán tuʼn tetz toj tja ex tuʼn t-xiʼ toj tnam Canaán, xi tbʼiʼn Abrahán jlu tuʼn tkyaqil tkʼuʼj. Tuʼnju ok qeʼ tkʼuʼj Abrahán tiʼj Jehová ex xi tbʼiʼn tyol, kyaj bʼant tiʼj tyol Jehová tukʼe tej t-xi tqʼamaʼn jlu te: «Tiʼja kbʼel nbʼinchaʼne jun nasyon maʼxix, kbʼel nqʼoʼne nkyʼiwbʼile tibʼaja» (Gén. 12:2). Noqtzun tuʼnj, ikʼ nim ambʼil ex mintiʼ ul itzʼji tkʼwaʼl Abrahán tukʼe t-xuʼjil, aju Sara tbʼi. ¿El najpe tiʼj tkʼuʼj Jehová aju tyol kyaj bʼant tiʼj tukʼil Abrahán? Nya oʼkxju, ax ikx kwest ela toj kywitz tuʼn kyanqʼin toj Canaán. Otoq kyaj ttzaqpiʼn Abrahán kyukʼil qe toj tja aju jatumel e anqʼin ex qeju at kyxilen kyukʼil toj Ur, aju jun tnam qʼinun toj tnam Mesopotamia. Bʼaj kybʼetin jun 1,600 kyilometro bʼe tuʼn kypon toj Canaán, atz jatumel e anqʼin kyoj ja xbʼalun, jatumel ikʼx weʼyaj kyuʼn ex atz jatumel ateʼqe eleqʼ (Gén. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ ul toj kyximbʼetz tuʼn kymeltzʼaj juntl maj toj tnam Ur, aju qʼinun tnam (kjawil uʼjit Hebreos 11:8-12, 15).

8 Mintiʼ ok tqʼoʼn Abrahán twiʼ tiʼjju «at twitz txʼotxʼ», tuʼnju «xi tokslaʼn Abram tyol Qman» Jehová (Gén. 15:6). Ikju, atz ximen tiʼjju at toklen tukʼe yol otoq tzaj ttziyen Dios. Kyjuʼtzun, tzaj kʼiwlaʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Abrahán tej ttzaj yolin Dios te ex tej ttzaj tqʼamaʼn jlu te: «Keʼyinxa twitz kyaʼj ex ajlanxa qe cheʼw, qa jaku bʼant kyajlet tuʼna. Tzaj tmaʼntl te kyjaʼ: —Kyjaʼtzun kʼokel kyajlal tiyjila, chi Qman» Jehová te (Gén. 15:5). Tej tok tbʼiʼn Abrahán jlu, el tnikʼ qa mintiʼ el naj tiʼj tkʼuʼj Jehová aju tyol otoq txi ttziyen te. Toj tkyaqil maj aj t-xi tqʼoʼn twitz kyiʼj cheʼw, oktoq tzul tnaʼn aju tyol Jehová qa ok che ul itzʼji nim tkʼwaʼl. Ex tej tpon ambʼil tuʼn Jehová, ul itzʼji tkʼwaʼl Abrahán, ik tzeʼn otoq txi ttziyen Jehová te (Gén. 21:1, 2).

9. ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Abrahán?

9 Ik tzeʼn te Abrahán, ax ikx qe in qo ayon tuʼn tjapun twiʼ tyol Jehová aju o tzaj ttziyen (2 Ped. 3:13). Qa mintiʼ xqo ximen tiʼjju at toj kyaʼj, jaku qnaʼ qa mintiʼ in pon ambʼil tuʼn tjapun twiʼ aju o tzaj ttziyen Jehová ex jaku miʼn tzʼoktl tilil quʼn tuʼn qajbʼen te. Jun techel, qa ok teya te precursor ojtxe moqa ajbʼena toj juntl tten ajbʼebʼil te Jehová, yajtzun jaʼlo, ¿tiʼ in bʼant tuʼna? Naʼntza qa kukx ok tqʼoʼn twi Abrahán «tiʼj ju tnam at qe t-simyentil», toj juntl yol, ximen kyiʼj qe kʼiwlabʼil ktzajeltoq qʼoʼn te toj ambʼil tzul (Heb. 11:10). «Xi tokslaʼn Abraham tyol Dios; kyjaʼtzun ok qʼoʼn te tzʼaqlxix tuʼn Dios noq tuʼn tokslabʼl» (Rom. 4:3).

«KEʼYIN» MOISÉS «TIʼJ JU DIOS MINTIʼ QʼANCHAʼL»

10. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil xi qʼoʼn te Moisés tej kuʼxuntoq?

10 Ax ikx te Moisés ximan tiʼjju at toj kyaʼj. Tej tchʼiy Moisés, «o xnaqʼtzanjtz [...] tuʼn tok tnabʼl tuj tkyaqil ik tzaʼn kye aj Ejipt». Nya alkyexku xnaqʼtzbʼil lu. Oʼkx qe xjal at kyoklen toj Egipto jakutoq txi qʼoʼn xnaqʼtzbʼil lu kye, noqtzun tuʼnj, tuʼnju in nanqʼintoq Moisés toj tja Faraón, xi qʼoʼn xnaqʼtzbʼil lu te. Mintiʼ ul toj twiʼ Moisés qa tuʼnju xnaqʼtzbʼil lu, ok ktel «tipumal tyol ex taqʼunbʼen» (Hech. 7:22). ¡Noqpe ximana tiʼjju oklenj jakutoq tzaj qʼoʼn te Moisés tuʼn jlu! Noqtzun tuʼnj, atz ok tqʼoʼn Moisés t-ximbʼetz tiʼj juntl aju mas nim toklen, aju tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn tajbʼil Jehová.

11, 12. ¿Alkye xnaqʼtzbʼil mas nim toklen ela toj twitz Moisés, ex tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa ik ttenju?

11 Tej tkubʼ tchʼiysaʼn Jokébed Moisés, aju ttxuʼ Moisés, xilo t-xnaqʼtzaʼn Jokébed tyol Jehová te aju Kydios aj Israel. Aju xnaqʼtzbʼil xi qʼoʼn te Moisés tiʼj Jehová mas nim toklen el toj twitz, twitz alkyexku juntl xnaqʼtzbʼil. Tuʼn tkyaqil tkʼuʼj kyaj ttzaqpiʼn ambʼil tzaj qʼoʼn te tuʼn tten tqʼinumabʼil ex toklen tuʼntzun tbʼant tajbʼil Dios tuʼn (kjawil uʼjit Hebreos 11:24-27). Aju xnaqʼtzbʼil xi qʼoʼn te Moisés tuʼn ttxuʼ tej tal kʼwaʼltoq onin tiʼj tuʼn tok qeʼ tkʼuʼj tiʼj Jehová ex tuʼn t-ximen tiʼjju at toj kyaj.

12 Aju xnaqʼtzbʼil xi qʼoʼn te Moisés atzun mas tbʼanel xnaqʼtzbʼil at toj ambʼil aju toj kywitz xjal, noqtzun tuʼnj, ¿ajbʼenpe jlu tuʼn Moisés tuʼn tok tilel tuʼn toj tnam Egipto, tuʼn tjaw nimset tbʼi moqa tuʼn tkambʼet nim tqʼinumabʼil? Mintiʼ. Junxitl te bʼant tuʼn tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «mintiʼtl o tajbʼe tuʼn tok tbʼi tal tmeʼjel rey tuj Ejipt, porque at tokslabʼl Moisés. Mas o tajbʼexix Moisés tuʼn tyajlanjtz kyukʼil qe xjal etzan tuʼn Dios, ex mya tuʼn ttzalaj tiʼj ju achbʼil in tqʼoʼn il aju noq te kabʼ qʼij». Tej tbʼet ambʼil, ajbʼen xnaqʼtzbʼil xi qʼoʼn te tiʼj Jehová tuʼn tkubʼ nej twitz ttnam Jehová.

13, 14. a) Tej naʼmxtoq tonin Moisés tuʼn kyetz tzaqpiʼn ttnam Jehová, ¿alqiʼj iltoq tiʼj tuʼn t-xi t-xnaqʼtzan tibʼ? b) Ik tzeʼn bʼant tuʼn Moisés, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn?

13 Kʼujlaʼnxixtoq Jehová ex ttnam tuʼn Moisés, aʼyeju e ok te majen toj tnam Egipto toj ambʼil aju. Tej iqʼin 40 abʼqʼi tuʼn Moisés, kubʼ t-ximen qa otoq pon ambʼil tuʼn kyetz ttzaqpiʼn ttnam Dios (Hech. 7:23-25). Noqtzun tuʼnj, ojtzqiʼntoq tuʼn Jehová qa naʼmxtoq tbʼant tten Moisés tuʼn tbʼant jlu tuʼn. Iltoq tiʼj tuʼn t-xi t-xnaqʼtzan tibʼ tuʼn miʼn tjaw tnimen tibʼ, tuʼn tten tpasens, tuʼn tten qʼaqʼbʼil tkʼuʼj ex tuʼn tjakʼunte tibʼ (Prov. 15:33). Iltoq tiʼj tuʼn t-xi t-xnaqʼtzan tibʼ Moisés tuʼn tkyaj junjun nya bʼaʼn toj ttxolil tuʼn aju oktoq kʼokel weʼ twitz yajxitl. Aju juntl 40 abʼqʼi ok te xqʼuqil kye ẍneʼl, onin tiʼj tuʼn tten qe tmod lu.

14 ¿Oninpe tiʼj Moisés aju ok te xqʼuqil ẍneʼl? Onin tiʼj. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa ok Moisés te «mas mans kywitz mastl xjal twitz txʼotxʼ» (Núm. 12:3). Xi t-xnaqʼtzan tibʼ tuʼn miʼn tjaw tnimsan tibʼ, ex a jlu onin tiʼj tuʼn tten tpasens kyiʼj nimku xjal ex tuʼn tonin kyiʼj tukʼe nya bʼaʼn tzaj kyiʼj (Éx. 18:26). Ax ikx qe, ilxixlo tiʼj tuʼn tten junjun tbʼanel qmod tuʼn qkyaj anqʼin aj ttzaj «nimxix yajbʼil» ex tuʼn qokx toj akʼaj twitz Txʼotxʼ tzul tqʼoʼn Dios (Apoc. 7:14). ¿Bʼaʼnpe in qo ten kyukʼe kykyaqil xjal, axpe ikx kyukʼe qeju jurat in tzaj kyqʼoj? Bʼaʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn tyol apóstol Pedro, aju xi tqʼamaʼn kye txqantl okslal: «Che nimane kye kykyaqil. Kykʼujlame qe erman» (1 Ped. 2:17).

KUKX QO XIMAN TIʼJJU AT TOJ KYAʼJ

15, 16. a) ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn kukx qximen tiʼjju at toj kyaʼj? b) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn okslal aju bʼaʼn?

15 In qo ok weʼ twitz «nim yajbʼil» tuʼnju in qo anqʼin «tuj mankbʼil tqʼijlalil» (2 Tim. 3:1). Tuʼntzunju, tuʼn qok laqʼeʼ ttxlaj Jehová, ilxix tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju bʼaʼn (1 Tes. 5:6-9). Qo xnaqʼtzan tiʼj tzeʼn jaku bʼant jlu quʼn toj oxe tten qanqʼibʼil.

16 Aju qbʼinchbʼen: Tqʼama apóstol Pedro qa nimxix toklen tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn. Tqʼama jlu: «Che anqʼine bʼaʼn kyxol txqantl xjal mintiʼ ojtzqiʼn Dios kyuʼn, [...] noq oʼkx tuʼn kykeʼyinte kyaqʼunbʼene bʼaʼn ex tuʼn tjaw kynimsaʼn tbʼi Dios» (1 Ped. 2:12). Qa atoʼ toj qja, toj aqʼuntl, toj tja xnaqʼtzbʼil, qa in qo saqchan moqa atoʼ toj pakbʼabʼil, qqʼoʼnk tilil tuʼn tjaw nimsaʼn tbʼi Jehová tuʼnju kbʼel qbʼinchaʼn. Ax tok qkyaqilx aj il qoʼ ex in qo el txalpaj (Rom. 3:23). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj qbʼis tuʼn jlu. Aju onbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová jaku qo tzaj tonin tuʼn kukx tok tilil quʼn «ik tzaʼn jun soldad tuʼn tkubʼ tiʼj mya bʼaʼn» quʼn (1 Tim. 6:12).

17. ¿Alkye tten jaku ten qximbʼetz ik tzeʼn te Jesucristo? (Qʼoʼnka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.)

17 Aju qximbʼetz: Tuʼn tten jun tbʼanel qbʼinchbʼen, il tiʼj tuʼn tten jun tbʼanel qxim. Tqʼama apóstol Pablo jlu: «Junxwit kyximbʼetze ik tzaʼn t-ximbʼetz Jesucrist» (Fil. 2:5). ¿Alkye t-ximbʼetz Jesús ten? Mintiʼ kubʼ t-ximen tuʼn tjaw tnimsan tibʼ, ex a jlu onin tiʼj tuʼn t-xi tqʼoʼn tkyaqil te Jehová. Kukx ok tqʼoʼn t-ximbʼetz tiʼj tuʼn t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Jehová (Mar. 1:38; 13:10). El tnikʼ Jesús qa aju Tyol Dios atzun mas nim toklen (Juan 7:16; 8:28). Okxix tilil tuʼn Jesús tuʼn t-xnaqʼtzanxix tiʼj Xjan Uʼj, tuʼntzunju, xi tqʼamaʼn junjun taqikʼ Tyol Dios, kolin tiʼj ex xi tchikʼbʼaʼn. Qa ma ten qximbʼetz ik tzeʼn te Jesús, ax ikx ok kbʼel qin qibʼ ex ok kʼokel tilil quʼn toj pakbʼabʼil ex tuʼn qxnaqʼtzan tiʼn Tyol Dios.

Aju okxix tqʼoʼn Jesús twiʼ tiʼj aju tuʼn t-xi pakbʼet Tkawbʼil Dios (Qʼoʼnka twitza tiʼj taqikʼ 17)

18. ¿Alkye jun tten mas nim toklen tuʼn qonin tiʼj taqʼun Jehová?

18 Aju onbʼil jaku txi qqʼoʼn: Tajbʼil Jehová tuʼn tokx kyqʼon kyibʼ «qeju ateʼ tuj kyaʼj, ikx qeju ateʼ twitz txʼotxʼ» tjaqʼ tkawbʼil Jesús (Fil. 2:9-11). O txi qʼoʼn nim toklen Jesús, noqtzun tuʼnj, axpe ikx te mintiʼ in jaw tnimsan tibʼ ex in kubʼ tbʼinchaʼn aju tajbʼil Jehová. Ax jlu jaku bʼant quʼn (1 Cor. 15:28). ¿Alkye tten? Jaku bʼant quʼn aj t-xi qqʼoʼn tkyaqil onbʼil tiʼj aqʼuntl in bʼant aju o tzaj qʼamaʼn qe tuʼn t-xi qbʼinchaʼn, aju tuʼn t-xi qqʼamaʼn «kye xjal tuʼn kyok te» t-xnaqʼtzbʼen Jesús «kyuj kykyaqil nasyon» (Mat. 28:19). Ax ikx qajbʼil tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn «bʼaʼn kye kykyaqil», ik tzeʼn qe qerman ex kye kykyaqil xjal (Gál. 6:10).

19. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn?

19 ¡Nimxix in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju in tzaj tnaʼn qe tuʼn oʼkx tuʼn qximen tiʼjju at toj kyaʼj! Tuʼnju, ilxix tiʼj tuʼn tok tilil quʼn «tukʼil qpasens tuj ju ojqelbʼil tkubʼ qwitz» (Heb. 12:1). Qbʼincham tkyaqil «tuʼn tkyaqil» qanmi «ik tzaʼn te» Jehová, qa ma bʼant quʼn ikju, ok qo tzajel tkʼiwlaʼn Jehová nimxix, aju Qtat at toj kyaʼj (Col. 3:23, 24).