Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

¿Ilpe tiʼj tuʼn tchʼixpet qximbʼetz?

¿Ilpe tiʼj tuʼn tchʼixpet qximbʼetz?

AT JUN kʼloj kuʼxin ex txin bʼaj kyximen tuʼn kyxiʼ kaʼyil jun película. Otoq tzʼok kybʼiʼn qa otoq tzʼok kyqʼoʼn qe kyukʼil toj tja xnaqʼtzbʼil kywitz tiʼj ex kyqʼama qa tbʼanel película lu. Tej kypon atz jatumel kʼokeltoq qʼoʼn película, ok kyqʼoʼn kywitz kyiʼj qe tqanil película ex ok kyqʼoʼn kywitz tiʼj jun tilbʼilal tok nim bʼiybʼil twitz ex tiʼj juntl tilbʼilal tok jun xuʼj twitz aju qʼanchaʼl tchibʼjil. ¿Tiʼ kbʼantel kyuʼn? ¿Okpe che okex tuʼn tok kyqʼoʼn kywitz tiʼj película?

A jlu in tzaj tyekʼun qa at maj in qo ok weʼ twitz junjun tiʼchaq aju jaku tzʼonin moqa jaku tzʼok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová. At maj in kubʼ qximen jun qxim, noqtzun tuʼnj, in kubʼ qximen juntl maj ex in bʼaj qchʼixpuʼn qximbʼetz. ¿In bʼantpe jlu quʼn tuʼnju nya qʼuqli qkʼuʼj tiʼjju qajbʼil tuʼn tbʼant, moqa tuʼnju nya bʼaʼn tuʼn tbʼant aju in kubʼ qximen?

Aju chʼixpubʼil mintiʼ tuʼn tbʼant quʼn

Tuʼnju kʼujlaʼn Jehová quʼn, xi qqʼamaʼn te Jehová tuʼn qajbʼen te ex jaw aʼ qwiʼ. Ax tok qajbʼil tuʼn kukx qajbʼen te Dios tuʼn tkyaqil qanmi. Noqtzun tuʼnj, in nok tilil tuʼn Satanás, aju aj qʼoj qiʼj, tuʼn miʼn qajbʼentl te Dios (Apoc. 12:17). O bʼaj qximen tuʼn qajbʼen te Jehová ex tuʼn kyjapun tkawbʼil quʼn. Qa ma kubʼ qximen tuʼn miʼn qajbʼentl te Dios, ¡nimxix bʼisbʼajil jaku tzaj tuʼn jlu! Axpe ikx jaku naj qchwinqlal tuʼn.

Ma tzikʼ chʼin tibʼaj 2,600 abʼqʼi, jaw tbʼinchaʼn ajkawil Nabucodonosor jun matij tilbʼilal qʼan pwaq ttxʼotxʼil ex etz tqʼoʼn jun kawbʼil aju in tqʼamaʼn tuʼn kykubʼ ẍmejeʼ kykyaqil xjal twitz ex tuʼn kykʼulin twitz. Kykyaqil iltoq tiʼj tuʼn tbʼant jlu kyuʼn, ex qa at jun mintiʼ xbʼant jlu tuʼn, iltoq tiʼj tuʼn tokx qʼoʼn toj jun jorni in kʼant tuʼn qʼaqʼ. At oxe tmajen Jehová mintiʼ bʼant jlu kyuʼn, aʼye Sadrac, Mesac ex Abednego. Tuʼnju mintiʼ e kubʼ ẍmejeʼ twitz tilbʼilal, e okx qʼoʼn toj jorni in kʼant tuʼn qʼaqʼ. Otoq kubʼ kyximen tuʼn kukx kyajbʼen te Jehová maske jakutoq che kyim tuʼn tbʼant jlu kyuʼn, noqtzun tuʼnj, e klet tuʼn Jehová (Dan. 3:1-27).

Tej tbʼet ambʼil, ax ikx etz qʼoʼn jun kawbʼil aju in tqʼamaʼn tuʼn kyokx xoʼn xjal toj kyjul león qa ma che naʼn dios kye kydios, atzunte Daniel, aju t-sanjel Jehová, kukx naʼn Dios te Jehová. Kukx bʼant jlu tuʼn oxe maj toj qʼij ik tzeʼnx in bʼant tuʼn tej naʼmxtoq tetz qʼoʼn kawbʼil. Mintiʼ kubʼ tchʼexpuʼn Daniel t-ximbʼetz, aju tuʼn kukx tajbʼen te axix tok Dios. Tuʼntzunju, klet Daniel «tuj kytzi bʼalun», moqa toj kytzi león (Dan. 6:1-27).

Ax ikx toj ambʼil jaʼlo, in nok tilil kyuʼn tmajen Dios tuʼn kukx kyajbʼen te. At jun kʼloj qʼa ex txin testigo de Jehová qeʼ in che xnaqʼtzan toj tja xnaqʼtzbʼil toj tnam Africa, mintiʼ xi kyqʼoʼn ambʼil tuʼn tbʼant junjun tiʼchaq kyuʼn aju in bʼant kyuʼn xjal tuʼn kynimen te techel kytnam. Xi qʼamaʼn kye qa oktoq che eletz lajoʼn toj tja xnaqʼtzbʼil qa mintiʼ in che nimen ik tzeʼn in bʼant kyuʼn txqantl xnaqʼtzal toj tja xnaqʼtzbʼil. Tej tikʼ chʼin ambʼil, pon jun te ministerio de educación visitaril toj tnam ex yolin kyukʼe junjun testigo de Jehová in che xnaqʼtzan. Toj tumel ex mintiʼ e tzaj xobʼ qe kuʼxin testigo de Jehová, xi kychikʼbʼaʼn aju kyximbʼetz. Atxix tej tbʼant jlu kyuʼn, ya mintiʼtl tzaj qʼamaʼn kye tuʼn kyetz lajoʼn. Toj ambʼil jaʼlo, in cheʼx qerman lu toj tja xnaqʼtzbʼil, ex mintiʼtl in tzaj nya bʼaʼn tiʼj kyajbʼebʼil te Jehová.

Ax ikx qo ximen tiʼjju ikʼ tiʼj Joseph, aju attoq cáncer tiʼj t-xuʼjil ex noq minabʼen kyim. Nimen kyuʼn qeju toj tja Joseph aju t-ximbʼetz at tiʼjju tiʼ in tbʼant aj tkyim jun xjal. Noqtzun tuʼnj, aʼyeju toj tja t-xuʼjil Joseph nya testigo de Jehová qeʼ, ex kyajbʼiltoq tuʼn tbʼant junjun tiʼchaq kyuʼn aju nya bʼaʼn in nela toj twitz Dios. Tqʼama Joseph jlu: «Tuʼnju mintiʼ kubʼ nchʼexpuʼne nximbʼetze tiʼj jlu, ok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ tiʼj kynabʼil nkʼwaʼle kyuʼn, noqtzun tuʼnj, kykyaqilx nkʼwaʼle mintiʼ kubʼ kychʼixpuʼn kyximbʼetz. Ax ikx bʼaj kyyolin qeju at qxilene kyukʼil tuʼn kykyaj ten xqʼuqil kyimni te qonikʼan toj njaye. Noqtzun tuʼnj, xi nqʼamaʼne kye qa nya toj njaye kbʼantel aju kyajbʼil tuʼn tbʼant. Ojtzqiʼn kyuʼn qa aju kye kyajbʼil, mintiʼ toklen tukʼil aju weye nimen wuʼn ex tukʼil aju nimen tuʼn nxuʼjile aju otoq kyim. Tzmaxi tej otoq qo yoline nim kyukʼil, i eʼx bʼinchal aju kye kyajbʼil toj juntl plaj.

Toj ambʼil te bʼis lu, xi nqanine onbʼil te Jehová tuʼn kyjapun tkawbʼil quʼne kyukʼil toj njaye. Tzaj tbʼiʼn Jehová aju xi nqanine te ex o tzaj tonine tuʼn miʼn tbʼaj qchʼexpuʼne qximbʼetze maske at nim nya bʼaʼn tzaj qiʼje». Toj t-xim Joseph ex qe tkʼwaʼl, mintiʼtoq tuʼn t-xi qʼet ambʼil tuʼn tbʼaj kychʼexpuʼn kyximbʼetz tiʼj kyajbʼebʼil te Dios.

Aju chʼixpubʼil jaku bʼant quʼn

Tej tikʼ Xjan Qʼij toj abʼqʼi 32 tiʼj ambʼil iqʼen quʼn jaʼlo, at jun xuʼj tzajni toj tnam Siria ex Fenicia, pon yolil tukʼil Jesús toj jun tnam te Sidón. Xi tqʼamaʼn xuʼj nim maj te Jesús tuʼn tetz tiʼn jun taqʼunal Tajaw il toj tanmi tal. Tnejel, mintiʼ jun tyol Jesús xi ttzaqʼweʼn te xuʼj. Xi tqʼamaʼn jlu kye t-xnaqʼtzbʼen: «Mintiʼ ma chin tzaj samaʼne tuʼn Dios kyukʼil txqantl xjal, noq oʼkx kyukʼil aj Israel». Tej tok ten xuʼj qanil juntl maj xtalbʼil te Jesús, xi tqʼamaʼn Jesús jlu te xuʼj: «Mya bʼaʼn tuʼn tel qʼit kywa kʼwaʼl ex tuʼn t-xi qʼot kye tal txʼyan». Tukʼe nim qʼuqbʼil tkʼuʼj xuʼj xi ttzaqʼweʼn jlu: «Ax tok, Tat; pero qe tal txʼyan in xi kywaʼn tbʼuchil wabʼj nneʼl tzʼaq ttxaʼn kymes kyajaw» (Mat. 15:21-28).

Tej tbʼant jlu tuʼn Jesús, el tkanoʼn aju tmod Jehová tuʼn tkubʼ tchʼexpun junjun tiʼchaq qa jaku bʼant. Jun techel, tqʼama Jehová tuʼn kykubʼ tnajsaʼn aj Israel tej tkubʼ kybʼinchaʼn jun tilbʼilal wakẍ qʼan pwaq ttxʼotxʼil, noqtzun tuʼnj, tzaj tbʼiʼn Jehová aju xi tqanin Moisés te tuʼn tkubʼ tchʼixpuʼn aju otoq kubʼ t-ximen (Éx. 32:7-14).

Ax ikx el tkanoʼn apóstol Pablo tmod Jehová ex Jesús. Jun maj kubʼ t-ximen apóstol Pablo qa nyatoq bʼaʼn tuʼn t-xiʼ Juan Marcos kyukʼil tej in cheʼxtoq pakbʼal kyoj junjuntl tnam tuʼnju otoq kyaj ttzaqpiʼn Marcos Pablo ex Bernabé toj tnejel maj kyqan. Noqtzun tuʼnj, el-lo tnikʼ apóstol Pablo yajxitl, qa in noktl tilil tuʼn Marcos ex qa jakutoq tzʼok qʼuqeʼtl tkʼuʼj tiʼj. Tuʼntzunju, xi tqʼamaʼn apóstol Pablo jlu te Timoteo: «Tikʼa qʼilte Marcos tuʼn ttzaj tukʼila, porque at tajbʼen weye tuʼn tajbʼen tuj aqʼuntl» (2 Tim. 4:11).

¿Yajtzun qe? In nel qkanoʼn qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Qtat toj kyaʼj, aju kʼujlaʼn qo tuʼn, ex in nel qkanoʼn tpasens qa in kubʼ qchʼixpuʼn qximbʼetz aju jaku bʼant. Jun techel, jaku kubʼ qchʼexpuʼn qximbʼetz kyiʼj txqantl, tuʼnju aj il qoʼ ex nya ik qten ik tzeʼn Jehová ex Jesús aʼyeju tzʼaqli qeʼ. Qa tzʼaqli Jehová tukʼe Jesús ex at maj in kubʼ kychʼexpuʼn kyximbʼetz, mas il tiʼj tuʼn qximen qe tiʼj junjun tiʼchaq in nikʼ kyiʼj txqantl ex atlo maj, il tiʼj tuʼn tkubʼ qchʼexpuʼn qximbʼetz kyiʼj?

Qa in qo ximen tuʼn qajbʼen mastl te Dios mas jaku tzʼel bʼaʼn tuʼn tbʼant junjun chʼixpubʼil quʼn. At junjun xjal in che xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios ex in che pon kyoj chmabʼil, noqtzun tuʼnj, in kubʼ kyximen qa nya il tiʼj tuʼn tjaw naj aʼ kywiʼ. Moqa at junjun erman in che tzaj xobʼ tuʼn kyok te precursor, axpe ikx qa at tkyaqil kye tuʼn tbʼant tuʼn kyok te precursor. Ex at junjun ermano mintiʼxix in che ximen tuʼn kyaqʼunanxix toj ttnam Dios (1 Tim. 3:1). ¿Ik teya in nikʼ tiʼj? Tukʼe nim kʼujlabʼil in txoken Jehová tiʼja tuʼn tajbʼena mastl te. Kyjuʼtzun, bʼaʼn tuʼn tkubʼ tchʼexpuʼn t-ximbʼetza ex jaku tzalaja aj t-xi tqʼoʼna mastl te Dios ex kye txqantl xjal.

At maj, qa ma kubʼ qchʼexpuʼn qximbʼetz, jaku tzaj tiʼn nim kʼiwlabʼil

At jun ermana aju Ella tbʼi ex aju in najbʼen toj ninja qʼil twitz aqʼuntl kye testigos de Jehová toj tnam Africa, tqʼama jlu: «Tej woktze toj Betel, mintiʼtoq ximen wuʼne qa ok chin tele nim ambʼil tzalu. Attoq nim wajbʼile tuʼn wajbʼene te Jehová tuʼn tkyaqil wanmiye, noqtzun tuʼnj, nnaʼye qa naqʼli qine nim kyiʼj toj njaye. Tnejel, ¡nim in bʼisune kyiʼj toj njaye! Noqtzun tuʼnj, ok qʼuqbʼaʼn nkʼuʼje tuʼn wukʼile toj kwart, ex tuʼn jlu, bʼaj nximane tuʼn nkyaj tene. Ma tzikʼ lajaj abʼqʼi in chin ajbʼene toj Betel, ex in kubʼ nximane qa wajbʼile tuʼn kukx wajbʼene tzalu toj tkyaqil ambʼil, qa jaku bʼant, tuʼn wajbʼene kye qe erman tukʼeju wajbʼebʼile toj Betel».

Aju chʼixpubʼil il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn

¿Naʼnx teya tuʼn tiʼ bʼaj tej ttzaj tqʼoj Caín ex tej tkux txʼaʼl tiʼj tkʼuʼj tiʼj Abel? Xi tqʼamaʼn Dios te Caín, aju otoq kux tkʼuʼn qʼoj toj tanmi, qa jakutoq tzalaj Dios tiʼj qa ma tzʼok ten bʼinchal aju bʼaʼn. Xi tqʼoʼn Dios tnabʼil Caín tuʼn tkubʼ tiʼj il tuʼn, quʼn «aju il lepch» tiʼj Caín ex «in ayon tuʼn tkubʼ» tiʼj tuʼn. Jakutoq chʼexpaj tmod Caín ex aju t-ximbʼetz, noqtzun tuʼnj, el tikʼen nabʼil xi tqʼoʼn Dios te. Tzaj nya bʼaʼn tuʼn jlu, kubʼ tbʼiyoʼn Caín titzʼin ex ok te tnejel bʼiyol xjal (Gén. 4:2-8).

¿Tiʼwtlo bʼaj noqwit kubʼ tchʼexpuʼn Caín t-ximbʼetz?

Ax ikx qo ximen tiʼjju ikʼ tiʼj ajkawil Uzías. Tnejel, kubʼ tbʼinchaʼn aju bʼaʼn in nela toj twitz Jehová ex kukx jyon tiʼj Dios. Noqtzun tuʼnj, naj tkyaqil qe tbʼanel tbʼinchbʼen Uzías tej tjaw tnimsan tibʼ. Okx toj tja Dios tuʼn t-xi tqʼoʼn incienso, ex nya jun pal te. Tej t-xi kyqʼamaʼn pal te tuʼn miʼn tjaw tnimsan tibʼ ex tuʼn miʼn tbʼant jlu tuʼn, ¿Kubʼpe tchʼixpuʼn t-ximbʼetz? Mintiʼ. «Tzaj nim tqʼoj» Uzías ex mintiʼ xi tbʼiʼn aju xi qʼamaʼn te. Tuʼntzunju, tzaj tqʼoʼn Jehová txʼaʼk tiʼj Uzías (2 Crón. 26:3-5, 16-20).

Ikju, at maj il tiʼj tuʼn tkubʼ qchʼexpuʼn aju in kubʼ qximen tuʼn tbʼant. Qo yolin tiʼj jun techel toj ambʼil jaʼlo. Jaw aʼ twiʼ Joachim toj abʼqʼi 1955, noqtzun tuʼnj, ex lajoʼn toj ttnam Dios toj abʼqʼi 1978. Tej tikʼ 20 abʼqʼi tbʼajlen jlu, ajtz tiʼj tanmi ex ok juntl maj te testigo de Jehová. Tzma chʼin ambʼil o tzikʼ tej t-xi tqʼanin jun ansyan te tiquʼn kubʼ tyoʼn nim ambʼil tuʼn tok tilil juntl maj tuʼn ex tuʼn toktz juntl maj toj ttnam Dios, xi ttzaqʼweʼn Joachim jlu te: «Tuʼnju tkuʼxtoq qʼoj toj wanmiye ex tuʼnju jaw nnimsan wibʼe. In tzaj nbʼise tuʼnju kubʼ nyoʼne nim ambʼil. Tej mintiʼtoq atine toj ttnam Dios, ojtzqiʼn wuʼne qa ax tok aju in xi kyxnaqʼtzaʼn testigos de Jehová». Iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ tchʼixpuʼn Joachin t-ximbʼetz ex tuʼn tajtz tiʼj tanmi.

At maj in qo ok weʼ twitz junjun tiʼ aju in tzaj tqʼamaʼn qe tuʼn tkubʼ qchʼixpuʼn qximbʼetz moqa qbʼe. Qa at jun qximbʼetz jaku kubʼ qchʼexpuʼn moqa il tiʼj tuʼn tkubʼ qchʼexpuʼn, qbʼincham jlu, tuʼntzun ttzalaj Jehová qiʼj (Sal. 34:8).