Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Aqeye ansyan, kyxnaqʼtzame txqantl ermano

Aqeye ansyan, kyxnaqʼtzame txqantl ermano

«Teyle junjun tiʼxti at tqʼijlalil tuʼn tbʼinchet.» (ECLESIASTÉS 3:1)

1, 2. ¿Tiʼ o tzʼok kyqʼoʼn kywitz ansyan in che bʼet kyojele Ja te Chmabʼil tiʼj?

TOJ jun Ja te Chmabʼil, at jun ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil chʼix tkubʼ bʼaj chmabʼil tuʼn kyukʼil ansyan. Nim kʼujlaʼn qe ansyan tuʼn tuʼnju in che aqʼunanxix. Ex at junjun kyxol ansyan ma che tijen ex jakulo che ok te ttat. Noqtzun tuʼnj, atx jun tiʼ aju nim toklen in tzaj bʼaj tkʼuʼj tiʼj. Tej tpon jun maj, xi tqʼamaʼn kye ansyan tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzaʼn txqantl ermano tuʼn t-xi qʼoʼn mastl kyaqʼun toj Ja te Chmabʼil. Tuʼntzunju, in xi tqanin jlu: «Erman, ¿tiʼ o bʼant kyuʼne tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzaʼne txqantl ermano tuʼn t-xi qʼet mastl kyaqʼun toj Ja te Chmabʼil?». Jun kyxol ansyan in tzaj ttzaqʼweʼn jlu: «Nya nim o bʼant quʼne». Axju in tzaj kyqʼamaʼn txqantl.

2 Qa ansyan teya, chʼixmi axlo jaku txi ttzaqʼweʼna. At nim ansyan in che bʼet kyojele Ja te Chmabʼil o tzʼok kyqʼoʼn kywitz tiʼj qa kyoj nimku Ja te Chmabʼil, mintiʼ in nel kypaʼn ansyan nim ambʼil tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn qe mastl ermano. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn.

3. a) ¿Alkyeqe taqikʼ Tyol Dios in tzaj kyyekʼun qa nim toklen tuʼn kybʼaj xnaqʼtzet txqantl ermano? b) ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj xnaqʼtzbʼil lu? (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) c) ¿Tiquʼn kwest in nela toj kywitz junjun ansyan tuʼn tel kypaʼn ambʼil tuʼn kybʼaj xnaqʼtzet junjun ermano?

3 Qa ansyan teya, ojtzqiʼn tuʼna qa nim toklen tuʼn kyxi xnaqʼtzet txqantl ermano. * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) Ax ikx ojtzqiʼn tuʼna qa atx taj qe ermano tuʼn kyonin kyoj Ja te Chmabʼil toj ambʼil jaʼlo ex toj ambʼil tzul (kjawil uʼjit Isaías 60:22). In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa il tiʼj tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzaʼn ansyan txqantl ermano (kjawil uʼjit 2 Timoteo 2:2). Noqtzun tuʼnj, atlo maj kwest in nel toj twitza tuʼn tel tpaʼna ambʼil tuʼn tbʼant jlu tuʼna. Tuʼnloju in nok t-xqʼuqina qe toj tjaya ex in naqʼunana. Ax ikx il tiʼj tuʼn tbʼant aqʼuntl tuʼna toj Ja te Chmabʼil ex junjuntl aju il tiʼj tuʼn kybʼant naj. Noqtzun tuʼnj, ax ikx nim toklen tuʼn tel tpaʼna ambʼil tuʼn kybʼaj t-xnaqʼtzaʼna txqantl ermano. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn.

XNAQʼTZANXA QE TXQANTL JAʼLO

4. ¿Tiʼ jaku kubʼ kyximen junjun ansyan?

4 ¿Tiquʼn at junjun ansyan mintiʼ in nel kypaʼn nim ambʼil tuʼn kybʼaj kyxnaqʼtzaʼn txqantl ermano? Atlo maj tuʼnju in kubʼ kyximen qa at junjuntl tiʼchaq mas nim toklen ex il tiʼj tuʼn kybʼaj bʼinchet naj. Moqa at maj in kubʼ kyximen qa mintiʼ jun tiʼ ktzajel kyiʼj erman toj Ja te Chmabʼil qa mintiʼ ẍex xnaqʼtzet txqantl toj ambʼil jaʼlo. ¿Axpe tok jlu? At junjun tiʼchaq il tiʼj tuʼn kybʼaj bʼinchet naj. Noqtzun tuʼnj, qa mintiʼ xi tqʼoʼn teya xnaqʼtzbʼil kye txqantl jaʼlo, jaku tzʼok tbʼinchaʼna jun nya bʼaʼn kyiʼj erman toj Ja te Chmabʼil.

5, 6. a) ¿Tiʼ jaku bʼaj qa mintiʼ xkux chʼixpet aseyt toj jun kar? b) ¿Tiʼ jaku bʼaj qa mintiʼ ẍex kyxnaqʼtzaʼn ansyan txqantl ermano?

5 Ximana tiʼj techel lu: tuʼn tbʼet jun kar, ¿alkye mas nim toklen? ¿Tuʼn tkux qʼet tgasolin? ¿Moqa tuʼn tkux chʼixpet taseyt? Jakulo kubʼ t-ximen teya qa mas nim toklen tuʼn tkux qʼet tgasolin tuʼnju qa miʼn xkux qʼet, mlay bʼettl. Noqtzun tuʼnj, nyaxix bʼaʼn xim lu, tuʼnju qa mintiʼ xkux chʼixpet taseyt, kpol jun ambʼil jatumel ok ktzajel jun nya bʼaʼn tiʼj kar. Ex ok kxel qʼet mastl ambʼil tiʼj ex mastl pwaq (tumi) tuʼn tbʼaj bʼinchet. ¿Tiʼ toklen techel lu tukʼe aju in bʼaj toj jun Ja te Chmabʼil?

6 ¿Alkye mas nim toklen? ¿Tuʼn tbʼant junjun aqʼuntl toj Ja te Chmabʼil? ¿Moqa tuʼn kybʼaj xnaqʼtzet txqantl? At junjun ansyan jaku kubʼ kyximen qa mas nim toklen tuʼn tbʼant junjun aqʼuntl toj Ja te Chmabʼil tuʼnju qa mintiʼ xbʼant kyuʼn, ok ktzajel nya bʼaʼn kyiʼj erman. Ex in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn tkubʼ bʼinchet aju mas nim toklen (Filipenses 1:10). Noqtzun tuʼnj, qa nimxix in bʼant kyuʼn ansyan ex mintiʼ in nel kypaʼn ambʼil tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzaʼn qe txqantl ermano, ¿tiʼ kbʼajel? Kpol jun qʼij jatumel miʼn che tentl ermano xnaqʼtzaʼn maj tuʼn bʼant tkyaqilju il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn toj Ja te Chmabʼil.

7. ¿Tiʼ qximbʼetz ktel kyiʼj qeju ansyan in nel kypaʼn ambʼil tuʼn kyxnaqʼtzet txqantl?

7 Miʼn kubʼ t-ximana qa nya nim toklen tuʼn kyxi xnaqʼtzet txqantl ermano. Aqeju ansyan in che ximen tiʼjju jaku tzaj kyiʼj erman toj Ja te Chmabʼil ex in nel kypaʼn ambʼil tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzaʼn txqantl, at kynabʼil ex nim kyoklen toj kywitz erman (kjawil uʼjit 1 Pedro 4:10). ¿Tiʼ tbʼanel in tzaj kye erman qa ma chex kyxnaqʼtzaʼn ansyan txqantl ermano?

TZʼAJBʼENX AMBʼIL TUʼNA TOJ TUMEL

8. a) ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzaʼn ansyan txqantl ermano? b) ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn ansyan aʼyeju o cheʼx ajbʼel atz jatumel mintiʼxix qe erman? (Jyonkuxa aju « Jun aqʼuntl il tiʼj tuʼn tbʼant naj».)

8 Axpe ikx qeju ma bʼet ambʼil kyoklen te ansyan il tiʼj tuʼn tkubʼ kyin kyibʼ ex tuʼn tel kynikʼ qa chebʼe chebʼe in che tijen ex toj chʼintl ambʼil, ya miʼn bʼant junjun tiʼchaq kyuʼn ik tzeʼn jaʼlo (Miqueas 6:8). Ax ikx il tiʼj tuʼn tel kynikʼ qa toj alkyexku ambʼil jaku tzaj jun ya bʼaʼn ex jaku miʼn bʼant tuʼn kyaqʼunantl toj Ja te Chmabʼil (Eclesiastés 9:12; Santiago 4:13, 14). Nya oʼkxju, ax ikx tuʼnju at nim kykʼujlabʼil kyiʼj erman, in nok tilil kyuʼn tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn kye txqantl aju o tzʼel kynikʼ tiʼj (kjawil uʼjit Salmo 71:17, 18).

9. ¿Toj alkye ambʼil mas nim toklen tuʼn kyonin qeju ermano xnaqʼtzaʼn maj?

9 Nim kyoklen qeju ansyan in xi kyxnaqʼtzaʼn txqantl ermano, quʼn tuʼn jlu jaku che ten erman mas kyuw toj kyokslabʼil. Ex in nonin tuʼn tten mas onbʼil toj Ja te Chmabʼil tuʼntzun kyten erman toj mujbʼabʼil ex tuʼn kukx kyajbʼen te Jehová. Nim toklen jlu toj bʼajsbʼil tqʼijlalil jaʼlo, ex mas nim toklen aj tul nimxix yajbʼil (Ezequiel 38:10-12; Miqueas 5:5, 6). Tuʼntzunju, aqeye ansyan at qkʼuʼje kyiʼje, kypaʼmile ambʼil tuʼn tbʼaj kyxnaqʼtzane txqantl ermano toj ambʼil jaʼlo.

10. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn junjun ansyan tuʼntzun tel kypaʼn ambʼil tuʼn kyxi xnaqʼtzet txqantl ermano?

10 Ojtzqiʼn quʼne qa nim aqʼuntl in bʼant kyuʼne toj Ja te Chmabʼil. Noqtzun tuʼnj, ax ikx il tiʼj tuʼn tel kypaʼne ambʼil tiʼj jlu tuʼn kyxi xnaqʼtzet txqantl ermano (Eclesiastés 3:1). Qa ma bʼant jlu kyuʼne, ok kʼajbʼel ambʼil kyuʼne toj tumel ex kʼonil jlu kyiʼj erman toj ambʼil tzul.

BʼINCHANKUYA TTEN TANMI ERMANO

11. a) ¿Tiʼ in tzaj tyekʼun aju tzaj kyqʼamaʼn junjun ansyan te nimku tnam? b) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Proverbios 15:22, ¿tiquʼn bʼaʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn aju in tzaj kyqʼamaʼn junjuntl ansyan?

11 Nimku ansyan te nimku tnam bʼaʼn o tzʼel xnaqʼtzbʼil kyuʼn aju o txi kyqʼoʼn kye txqantl ermano. Kʼitzqeku xi qanin kye junjun ansyan alkye tten bʼant jlu kyuʼn. * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) Chʼixmi ax kyyol kykyaqil maske teyele junjun junxitl in bʼaj toj kyanqʼibʼil. A jlu in tzaj tyekʼun qa nim kyoklen kawbʼil tkuʼx toj Tyol Dios tuʼn kyxi xnaqʼtzet txqantl toj tkyaqil Ja te Chmabʼil twitz tkyaqil Txʼotxʼ (1 Corintios 4:17). Tuʼntzunju, toj xnaqʼtzbʼil lu ex toj juntl qo xnaqʼtzal tiʼj junjun tqanil tzaj kyqʼamaʼn qe ansyan lu (Proverbios 15:22). Qo xnaqʼtzal tiʼj alkye tten jaku bʼant lu tuʼn jun ansyan aj tbʼaj t-xnaqʼtzaʼn jun ermano.

12. ¿Tiʼ tnejel il tiʼj tuʼn tbʼant tuʼn jun ansyan ex tiquʼn?

12 Tnejel, bʼaʼn tuʼn tbʼaj tbʼinchaʼn ansyan tanmi ermano. ¿Tiquʼn? Ik tzeʼn jun awal, tnejel in bʼaj tbʼinchaʼn txʼotxʼ naʼmxtoq tkuʼx tawaʼn ijaj toj. ¿Tiquʼn? Tuʼnju mas jaku tzaj awal. Ax ikx te jun ansyan, qa tajbʼil tuʼn tbʼaj t-xnaqʼtzaʼn jun ermano, tnejel il tiʼj tuʼn tbʼaj tbʼinchaʼn tanmi ermano. A jlu kʼonil tiʼj ermano tuʼn tbʼaj tbʼinchaʼn tten. ¿Alkye tten jaku bʼaj tbʼinchaʼn ansyan tten tanmi ermano? Jaku tzʼel tkanoʼn techel tiʼj jun tbʼanel xnaqʼtzal toj ambʼil ojtxi, aju t-sanjel Dios Samuel tbʼi.

13-15. a) ¿Tiʼ xi tqʼamaʼn Jehová te Samuel? b) ¿Alkye tten bʼaj t-xnaqʼtzaʼn Samuel Saúl? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.) c) ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tok kyqʼoʼn ansyan kywitz tiʼj alkye tten kubʼ tbʼinchaʼn Samuel tanmi Saúl?

13 Malo tzikʼ chʼixmi oxe mil abʼqʼi tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu te Samuel: «Ax or jlu nchiʼj tzul nsamaʼne jun xinaq tukʼila, tzajni tuj kytxʼotxʼ tiyjil Benjamín, ex atzun jlu kʼokel tqʼoʼna toklen te kawil kyibʼaj aj Israel» (1 Samuel 9:15, 16). El tnikʼ Samuel tiʼj qa mlay tzʼoktl te nejenel kye qe aj Israel ex qa tajbʼil Jehová tuʼn tjaw tjyoʼn juntl nejenel te t-xel. Tuʼntzunju, bʼaj t-ximen Samuel alkye tten kbʼajel t-xnaqʼtzaʼn aju xjal lu.

14 Toj juntl qʼij ok tojtzqiʼn Samuel Saúl. Ex tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu te: «Atzunju xinaq lu». Bʼant naj tuʼn Samuel aju otoq kubʼ t-ximen tuʼn t-xi tqʼamaʼn te Saúl. Xi txkoʼn Samuel Saúl waʼl ex xi tqʼoʼn aju mas tbʼanel qʼuqbʼil tiʼj mes ex aju mas tbʼanel chibʼj te. Xi tqʼamaʼn Samuel te qa otoq tzʼel tpaʼn aju wabʼj lu te te. Tej kybʼaj waʼn, xi txkoʼn Samuel Saúl tja tuʼn kyyolin jun rat akux in che bʼet toj bʼe. Tej kypon, e jax qe twiʼ ja ex kukx e yolin tejxi kyxiʼ wtal. Tej juntl qʼij, tzajtzun tiʼn Samuel aseyt ex jax tqoʼn tuj twi Saúl ex el ttzʼubʼan Samuel twitz Saúl ex xi tqʼamaʼn junjuntl tbʼanel nabʼil te. Tej tikʼ bʼet Saúl tja Samuel, otoq bʼant tten tuʼn tbʼant aju iltoq tiʼj tuʼn tbʼant (1 Samuel 9:17-27; 10:1).

15 Jax tqoʼn Samuel aseyt toj twiʼ Saúl tuʼn tok te nejenel toj jun tnam. Ax tok, junxitl jlu twitz aju tuʼn t-xi xnaqʼtzet jun ermano tuʼn tok te ansyan moqa te onil kye ansyan toj jun Ja te Chmabʼil. Noqtzun tuʼnj, qa ma tzʼok kyqʼoʼn ansyan kywitz tiʼj alkye tten kubʼ tbʼinchaʼn Samuel tanmi Saúl, jaku tzʼel kyiʼn nim xnaqʼtzbʼil tiʼj. Qo xnaqʼtzan tiʼj kabʼe tten.

KABʼE QMOD NIM TOKLEN

16. a) ¿Tiʼ tnaʼ Samuel tej tok tbʼiʼn qa kyajbʼiltoq aj Israel tuʼn tok jun xjal te aj kawil? b) ¿Tiʼ bʼant tuʼn Samuel tej t-xi tqʼamaʼn Jehová te tuʼn t-xi tqʼoʼn toklen Saúl te aj kawil?

16 Che t-xnaqʼtzanxa txqantl tuʼn tkyaqil tkʼuʼja. Tej tok tbʼiʼn Samuel qa kyajbʼiltoq aj Israel tuʼn tok jun xjal te aj kawil kyibʼaj, tzaj tbʼis ex tnaʼ qa a el ikʼun (1 Samuel 8:4-8). Nya tajbʼiltoq Samuel tuʼn tjaw tjyoʼn jun aj kawil kye. Tuʼntzunju, il tiʼj yolin Jehová oxe maj tukʼil tuʼn t-xi tbʼiʼn aju tzaj kyqʼamaʼn aj Israel te (1 Samuel 8:7, 9, 22). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ te Samuel tzaj tqʼoj tiʼj aju kʼokeltoq te t-xel. Tej t-xi tqʼamaʼn Jehová te tuʼn t-xi tqʼoʼn toklen Saúl te aj kawil, xi tqʼoʼn tukʼe tkyaqil tanmi. Bʼant jlu tuʼn tuʼnju kʼujlaʼntoq Jehová tuʼn, nya tuʼnju ok obligarin.

Atlo nim aqʼuntl in bʼant tuʼna, noqtzun tuʼnj, paʼmila ambʼil tuʼn ttena tukʼil ermano

17. a) ¿Alkye tten in nel kykanoʼn ansyan ma bʼet ambʼil t-xilen qʼoʼn kyoklen aju techel kyaj tqʼoʼn Samuel? b) ¿Tiʼ in kynaʼn qe ansyan lu?

17 Toj ambʼil jaʼlo, at nim ansyan ma bʼet ambʼil t-xilen qʼoʼn kyoklen, in nel kykanoʼn techel tiʼj Samuel ex in bʼaj kyxnaqʼtzaʼn txqantl tukʼe kʼujlabʼil (1 Pedro 5:2). Tuʼnju tbʼanel xjal qe, mintiʼ in che tzaj xobʼ tuʼn t-xi kyyekʼun kye txqantl aju junjun aqʼuntl in bʼant kyuʼn toj Ja te Chmabʼil. In kynaʼn qa tbʼanel aqʼunal qe jlu junx kyukʼil (2 Corintios 1:24; Hebreos 13:16). In che tzalaj aj tok kyqʼoʼn kywitz tiʼj alkye tten in najbʼen kyuʼn erman toj Ja te Chmabʼil aju jaku bʼant kyuʼn (Hechos 20:35).

18, 19. a) ¿Alkye tten jaku bʼaj kybʼinchaʼn ansyan tten kyanmi ermano naʼmxtoq tkubʼ kyxnaqʼtzaʼn? b) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tbʼant jlu kyuʼn ansyan?

18 Nya okx bʼaʼn tuʼn toka te jun xnaqʼtzal, toka te jun amiw. Tej tok tojtzqiʼn Samuel Saúl, mintiʼ jax tqoʼn naj aseyt toj twiʼ. Noqwit bʼant jlu tuʼn okwitlo Saúl te aj kawil, noqtzun tuʼnj, nyawtlo bʼantni tten tuʼn tbʼant aqʼuntl tuʼn. Tuʼntzunju, ok tilil tuʼn Samuel tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn tanmi Saúl tnejel. ¿Tzeʼn tten bʼant? Naʼmxtoq tjax tqoʼn aseyt toj twiʼ Saúl, e waʼn junx, e yolin junx ex e ojlan junx. Kubʼ tyoʼn Samuel tej otoq bʼant tten Saúl, ex jaxtzun tqoʼn aseyt toj twiʼ tuʼn tok te aj kawil.

Naʼmxtoq qok ten xnaqʼtzal qe ermano, bʼaʼn tuʼn tok qamiwin qibʼ kyukʼil (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 18 ex 19)

19 Chʼixmi axju jaku bʼant tuʼna. Naʼmxtoq tok tena xnaqʼtzalte jun ermano, bʼaʼn tuʼn toka te jun tbʼanil tamiw. Iktzun tten jaku tnaʼ ermano bʼaʼn. Aju kbʼantel tuʼna, at toklen tukʼe aju in bʼant jatumel najliya. Atlo nim aqʼuntl in bʼant tuʼna, noqtzun tuʼnj, paʼmila ambʼil tuʼn ttena tukʼil ermano. Iktzun tten kbʼel tyekʼuna qa nim toklen ermano toj twitza (kjawil uʼjit Romanos 12:10). Nimlo kjawil tzalaj ermano tuʼnju kʼujlabʼil ex onbʼil kxel tqʼoʼna te.

20, 21. a) ¿Tiʼ in bʼant tuʼn jun tbʼanel ansyan? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

20 Jun tbʼanel ansyan, nya oʼkx in che bʼaj t-xnaqʼtzaʼn qeju txqantl, ax ikx il tiʼj tuʼn kyok tkʼujlaʼn qeju in che bʼaj t-xnaqʼtzaʼn (jyonkuxa xnaqʼtzbʼil lu toj Juan 5:20). ¿Tiquʼn nim toklen jlu? Tuʼnju qa ma tnaʼ ermano qa nim te toklen toj twitza, mas ktel tajbʼil tuʼn tbʼaj xnaqʼtzaʼn (Proverbios 17:17; Juan 15:15).

21 Aj tbʼaj tbʼinchaʼn ansyan tanmi ermano, jakutzun txi tzyet tuʼn tok ten xnaqʼtzal te. ¿Alkye tten? Qo xnaqʼtzal tiʼj alkye tten jaku bʼant jlu kyuʼn ansyan toj juntl xnaqʼtzbʼil.

^ taqik' 3 Ma bʼaj bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu ex aju juntl kye ansyan. Noqtzun tuʼnj, bʼaʼn tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj qkyaqilx tuʼnju ok kʼonil kyiʼj erman tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa il tiʼj tuʼn tok tilil mastl kyuʼn toj Ja te Chmabʼil. Ex qa il tiʼj tuʼn kyxi xnaqʼtzaʼn kyuʼn ansyan. Nim tbʼanel in tzaj kye erman toj jun Ja te Chmabʼil qa ateʼ nim ermano xnaqʼtzaʼn maj qe.

^ taqik' 11 Aʼyeju ansyan lu najli qe toj tnam te Australia, Bangladés, Bélgica, Brasil, Corea, Estados Unidos, Francia, Guayana Francesa, Japón, México, Namibia, Nigeria, Reunión, Rusia ex Sudáfrica.