Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Aju kolpibʼl kyeye in laqʼex ttzaj»

«Aju kolpibʼl kyeye in laqʼex ttzaj»

«Qeʼ kykʼuʼje, ex kykeʼyinktze jawni, porque aju kolpibʼl kyeye in laqʼex ttzaj.» (LUCAS 21:28)

BʼITZ: 133 EX 43

1. ¿Tiʼ bʼaj toj tnam Jerusalén toj abʼqʼi 66? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.)

TOJ abʼqʼi 66, etz elqʼan nimxix pwaq toj tja Dios toj Jerusalén tuʼn jun nejenel kye soldad te Roma, aju Floro tbʼi. Tzaj nimxix kyqʼoj xjal judiy, kubʼ kybʼiyoʼn nim soldad te Roma ex xi kyqʼamaʼn qa kʼelel kypan kyibʼ tiʼj tnam Roma. Naʼmxtoq tbʼaj oxe xjaw tbʼajlen jlu, ok tchmoʼn Cestio Galo, aju xjal qʼoʼntz toklen tuʼn aj kawil te Roma, 30,000 soldad tuʼn tqʼojin tiʼj kytnam aj Judiy. Okx kyewin kyibʼ nya bʼaʼn xjal judiy toj tja Dios. Lwey naj e pon soldad tiʼj muro at tiʼjxi. Nimxix e tzaj xobʼ xjal toj tnam. Noqwit ten teya toj tnam lu, ¿tiʼwtlo teya tnaʼ?

2. a) Aj tok kyqʼoʼntoq kywitz okslal tiʼj qa otoq tzʼok kychmon kyibʼ soldad tiʼj Jerusalén, ¿tiʼ iltoq tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn? b) ¿Toj alkye ambʼil bʼant tuʼn kyetz okslal toj tnam?

2 Otoqxi tzikʼ nim abʼqʼi tkyajlen tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen aju kbʼajel. Tqʼama jlu: «Ok kylonteye ok t-xi kytxolbʼan kyibʼ soldad tiʼjele tnam Jerusalén, tzʼelxtzun kynikʼe tiʼj ya ma pon qʼij tuʼn tkubʼ xitj tnam. Atzun qeju ateʼ tuj txʼotxʼ Judey, bʼaʼn tuʼn kyel oq tuʼn kyxiʼ twi witz; ex qeju ateʼ tuj tnam Jerusalén, bʼaʼn tuʼn kyetz oq» (Lucas 21:20, 21). Noqtzun tuʼnj, qa otoq pon kychmon kyibʼ soldad tiʼj tnam, ¿tzeʼntzun tten tuʼn kyetz? Otoq kyaj tqʼamaʼn Jesús qa aju qʼoj oktoq kʼajetz «laqʼeʼ tiʼj» (Mateo 24:22). Ex atzun bʼajju. Noq minabʼen, kyaj kytzaqpiʼn soldad tnam Jerusalén. A jlu tzaj tqʼoʼn ambʼil kye tbʼanel okslal tuʼn t-xi kybʼiʼn tyol Jesús ex tuʼn kyxi oq twi witz. * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) Toj abʼqʼi 70, e ul meltzʼaj qe soldad te Roma, ex toj ambʼil lu, kubʼ kynajsaʼn tnam Jerusalén. Noqtzun tuʼnj, kykyaqil qeju xi kybʼiʼn tyol Jesús e kyaj anqʼin.

3. a) ¿Tiʼ kbʼajel toj chʼintl ambʼil? b) ¿Alqiʼj qo yolil toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Ax ikx qe, chʼix tpon ambʼil tuʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj jun nya bʼaʼn ik tzeʼn jlu. ¿Alkye? Aju «kʼixbʼisabʼl maʼxix», aju noq minabʼen kxel tzyet. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn aju xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tiʼjju kbʼajeltoq toj Jerusalén ex aju kbʼanteltoq kyuʼn, tuʼnju ax ikx in yolintoq tiʼjju kʼikʼel toj qqʼijlalil jaʼlo (Mateo 24:3, 21, 29). Toj tnejel syent abʼqʼi, e kyaj anqʼin axix tok okslal tej ttzaj xitbʼil tiʼj tnam Jerusalén. Ex toj ambʼil jaʼlo, «nimxix kyajlal xjal» ok che kjel anqʼin aj tkubʼ najsaʼn tkawbʼil Satanás (kjawil uʼjit Apocalipsis 7:9, 13, 14). Qa qaj tuʼn qkyaj anqʼin, nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼjju kbʼajel. Toj xnaqʼtzbʼil lu, ok qo yolil tiʼjju chʼixtl tikʼ ex tiʼjju kbʼantel quʼn.

AJU ALKYE TTEN KXEL TZYET NIMXIX KʼIXBʼISABʼIL

4. ¿Tiʼ kbʼajel tuʼn t-xi tzyet nimxix kʼixbʼisabʼil?

4 Ok kxel tzyet nimxix kʼixbʼisabʼil aj tkubʼ najsaʼn kykyaqil okslabʼil nya axix tok. In nok tqʼoʼn Tyol Dios kybʼi nya axix tok okslabʼil te «Nintz tnam Babilonia, aju kytxuʼ qe xuʼj jawni kywitz kyukʼil xinaq», moqa kytxuʼ qe xuʼj in che kubʼ ten kyukʼil nim xinaq, moqa ichan (Apocalipsis 17:5-7). ¿Tiquʼn in nok qʼoʼn kybʼi nya ax okslabʼil ikju? Tuʼnju aʼyeju nejenel kye okslabʼil lu, mintiʼ o che ajbʼen te Dios. Mintiʼ o che onin tiʼj Jesús ex tiʼj Tkawbʼil, aju o bʼant kyuʼn o che onin tiʼj kykawbʼil xjal. Ax ikx o tzʼel kyikʼen nim xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj Tyol Dios tuʼn tten mas kyoklen. Nya saq kyajbʼebʼil te Dios, mintiʼ in bʼant kyuʼn ik tzeʼn in bʼant kyuʼn qeju skʼoʼmaj (2 Corintios 11:2; Santiago 1:27; Apocalipsis 14:4). Qa ikju, ¿alkye kbʼel najsante kye kykyaqil okslabʼil nya ax tok? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aʼyeju «laj tkach» jun «txkup» kyaq tiʼj. Aju txkup lu in nok te techel Naciones Unidas, ex aʼyetzun qe laj tkach in che kubʼ qʼoʼn te kyechel kykyaqil kykawbʼil xjal in che onin tiʼj kʼloj xjal lu. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kbʼel tqʼoʼn Jehová toj kyanmi qeju kykawbʼil xjal lu tuʼn tkubʼ kynajsaʼn kykyaqil nya ax tok okslabʼil (kjawil uʼjit Apocalipsis 17:3, 16-18).

5, 6. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa aj kykubʼ najsaʼn okslabʼil nya axix tok mlay che kyim kykyaqil xjal ateʼkx kyoj?

5 Aj kykubʼ najsaʼn nya ax tok okslabʼil, ¿axpe ikx che kyimel kykyaqil xjal ateʼkx kyoj? Mlay. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn ikju? Tuʼnju kyaj tqʼamaʼn t-sanjel Dios, aju Zacarías tbʼi, qa aju jun xjal tokx toj nya ax tok okslabʼil tzul tqʼamaʼn jlu: «Mya t-sanjel Dios we qin, noq jun aqʼnal xjal qine. Atxix tej kʼwaʼlxtoq qine in chin aqʼnane tuj kojbʼil, che chilo. Qatzun at jun ma tzaj qaninte te: ¿Ti kyxilen qe tbʼantlen ẍil ateʼk tiʼj t-ximlala? qa chi, atzun te kxel ttzaqʼweʼn: O chin ok kʼixbʼisaʼne tuj kyja qe wamiwoye» (Zacarías 13:4-6). A jlu a t-xilen, moqa a tzʼelpuna, qa axpe ikx at junjun nejenel kye okslabʼil ok kbʼel kyewin qa otoq che ten kyoj nya ax tok okslabʼil.

6 ¿Tiʼ kbʼajel tiʼj ttnam Dios aj tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj nya ax tok okslabʼil? Kyaj tqʼamaʼn Jesús jlu: «Noqwit mintiʼ tuʼn tajtz laqʼeʼ tiʼj tqʼijlalil kʼixbʼisabʼl, miwtlo jun xjal tuʼn tkyaj klet; pero tuʼn kylaj qeju skʼoʼmaj tuʼn Dios, kʼajetz laqʼeʼ tiʼj tqʼijlalil kʼixbʼisabʼl» (ma tzʼok qqʼoʼne qʼeq tiʼj; Mateo 24:22). Toj kyqʼijlalil tnejel okslal, ajtz laqʼeʼ, moqa weʼ, tqʼijlalil kʼixbʼisabʼil tiʼj Jerusalén tuʼn Jehová. A jlu onin tuʼn kyetz oq qeju «skʼoʼmaj», moqa aʼyeju okslal in che jaw jyoʼn tuʼn xewbʼaj xjan. Toj ambʼil jaʼlo, chʼixme axju ok kʼikʼel. Mlay txi tqʼoʼn Jehová ambʼil kye aj kawil tuʼn tkubʼ kynajsaʼn qe «skʼoʼmaj». Tuʼn tkolin tiʼj ttnam, ok kweʼbʼil nimxix kʼixbʼisabʼil tuʼn. Aj tweʼ tqʼijlalil kʼixbʼisabʼil, ktel mujbʼabʼil toj chʼin ambʼil.

JUN AMBʼIL TE MALBʼIL EX TE JUICIO

7, 8. a) Aj tweʼ qʼoj kyiʼj nya ax tok okslabʼil, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn? b) Toj ambʼil aju, ¿tiquʼn junxitl qo okel kywitz nimku xjal?

7 Otoqxi che kubʼ najsaʼn nya ax tok okslabʼil, kbʼel qyekʼun qa axix tok kʼujlaʼn Jehová quʼn. Chʼixmi kykyaqil xjal ok che jyol tiʼj kolbʼil kyibʼ «t-xol pik tuj witz», toj juntl yol, kyukʼil kʼloj xjal te twitz Txʼotxʼ (Apocalipsis 6:15-17). Atzun qe qo jyol kolbʼil tukʼil Jehová. ¿Okpe kbʼel qyoʼn tuʼn kyok nim xjal te ajbʼel te Jehová toj ambʼil aju? Miʼn. Ik tzeʼn bʼaj toj Jerusalén tej kyok tzoqpaj aj qʼoj tnejel maj, weʼ chʼin qʼoj, noqtzun tuʼnj, mintiʼ e ok chʼixmi kykyaqil xjal judiy te okslal. Quʼn aqeju ya okslal qe xi kybʼiʼn Jesús ex i etz toj tnam. Chʼixmi axju kbʼajel toj ambʼil tzul, aj tweʼ qʼoj kyiʼj okslabʼil nya ax tok, mlay che ok nim xjal te axix tok okslal. Quʼn toj ambʼil aju, ok kbʼel qyekʼun qa kʼujlaʼn Jehová quʼn ex qa in qo onin kyiʼj qeju skʼoʼmaj qe (Mateo 25:34-40).

8 ¿Tiʼ kbʼajel toj ambʼil aju? Mintiʼ ojtzqiʼnxix quʼn. Noqtzun tuʼnj, kwest-xixlo qanqʼibʼil ktel ex oklo kʼokel tilil quʼn. Ik tzeʼn toj tnejel syent abʼqʼi toj Jerusalén, i etz okslal toj kyja ex e ok weʼ twitz nimku nya bʼaʼn tuʼn kyanqʼin (Marcos 13:15-18). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn qximin tiʼj jlu: «¿Bʼantnipe ntene tuʼn tkyaj ntzaqpiʼne junjun tiʼchaq at weye? ¿Okpe kbʼantel noq tiʼxku wuʼne tuʼn wajbʼene oʼkx te Jehová?». Bʼaʼn tuʼn t-ximana tiʼj qa toj ambʼil aju, oʼkx qe qo kʼulil te Jehová, aju Qdios, noq tiʼxku ma tzikʼ, ik tzeʼn bʼant tuʼn Daniel aju t-sanjel Dios (Daniel 6:10, 11).

9, 10. a) ¿Alkye tqanil qo pakbʼal tiʼj toj ambʼil te nimxix kʼixbʼisabʼil? b) ¿Tiʼ kbʼel kyximin qeju ajqʼoj qiʼj?

9 Toj ambʼil te nimxix kʼixbʼisabʼil, miʼn qo pakbʼantl tiʼj tbʼanel «tqanil [...] tiʼj tkawbʼil Dios». Tuʼnju aju ambʼil tuʼn t-xi pakbʼet aju tqanil lu otoq tzikʼ. Otoq pon ambʼil tuʼn tjapun bʼaj «tqʼijlalil» tkyaqil nya bʼaʼn (Mateo 24:14). Tukʼe nim qipumal kxel qpakbʼaʼn jun tqanil tiʼj najsbʼil, moqa tiʼj xitbʼil, tzul kyiʼj kykyaqil xjal. Alo tqanil kxel qqʼoʼn aju in nyolin tiʼj qa chʼix tpon ambʼil tuʼn tkubʼ najsaʼn tkyaqil tkawbʼil Satanás. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kbʼel kyximin xjal qa aju tqanil lu ik tten ik tzeʼn nimaqxix saqbʼaqin ex, tuʼn jlu, che yasil tiʼj Dios (Apocalipsis 16:21).

10 Aj tok bʼiʼn tqanil lu kyuʼn aj qʼoj qiʼj, ¿tiʼ kbʼantel kyuʼn? Kyaj tqʼamaʼn Ezequiel aju kbʼel kyximen jun kʼloj tnam aju tok kybʼi te Gog ex Magog: «Chin xeʼle qʼojlel tiʼj jun nasyon mintiʼ tkolbʼil tibʼ, tuj jun tnam jatum najl qe xjal tuj txubʼtxaj, kykyaqil qe tnam lu mintiʼ muro tok kyiʼj, mintiʼ kylamel, ex mintiʼ trank kyiʼj». Ax ikx kyaj tqʼamaʼn Ezequiel qa ktel tgan Gog tuʼn tok tzoqpaj kyiʼj tmajen Dios ex tuʼn tel telqʼaʼn qeju tiʼchaq at kye, tuʼnju kʼokel tkeʼyin ik tzeʼn jun tnam «o tzʼok kychmon kyibʼ juntl maj, aqeju at kywakẍ ex mastl kyetzbʼil ex najlqe tuj tmij enter twitz txʼotxʼ» (Ezequiel 38:10-12). Che tel tmajen Dios «tuj tmij enter twitz txʼotxʼ», toj juntl yol, kykyaqil xjal twitz Txʼotxʼ kʼelel kynikʼ tiʼj qa junxitl qe kywitz txqantl xjal. Tuʼn jlu ktzajel kygan tnam tuʼn kyok tzoqpaj kyiʼj qeju skʼoʼmaj ex kyiʼj qeju in che onin kyiʼj.

11. a) ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn ttzaj qnaʼn tiʼj alkye tnejel, alkye tkabʼ ex alkye toxin kʼikʼel toj nimxix kʼixbʼisabʼil? b) Aj tok kyqʼoʼn kywitz aj qʼoj kyiʼj qe «señ», ¿tiʼ kbʼel kynaʼn?

11 ¿Tiʼ kbʼajel yajxitl? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kʼikʼel nimku tiʼchaq, noqtzun tuʼnj, mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn alkye tnejel kʼikʼel, alkye tkabʼ ex alkye toxin. Atlo junjun che ikʼel toj junx ambʼil. Tej tyolin Jesús tiʼj aju aj tjapun bʼaj tqʼij tkawbʼil Satanás, tqʼama jlu: «Tzultzun señ tiʼj qʼij ex tiʼj xjaw ex kyiʼj cheʼw; ax ikx twitz txʼotxʼ bʼiʼx knajel kynabʼl xjal kyuj kykyaqil nasyon, che jawil sekʼpaj tuʼn tqʼajqʼajel twiʼ mar in xtulqʼin. Qe xjal ktzajel yumin tuj kywitz tuʼn xobʼajil ex tuʼnju in che ximan tiʼj ti kbʼajel twitz txʼotxʼ; porque che tzajel luʼlun tipumal kyaʼj. Ex oktzun kyilaʼ xjal ok ntzaje tuj muj, aqine skʼoʼmaj qine tuʼn Dios [...] ex ok kyilaʼ nim wipumale ex in chin qoptzʼaje wen» (Lucas 21:25-27; kjawil uʼjit Marcos 13:24-26). ¿Tiʼ qe «señ» lu? ¿Axpe tok kʼokel qqʼoʼn qwitz kyiʼj jlu twitz kyaʼj? Oklo kbʼel qyoʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ kbʼajel. Noqtzun tuʼnj, ojtzqiʼn quʼn qa aj tok kyqʼoʼn kywitz aj qʼoj kyiʼj señ lu, ktzajel nimxix kyxobʼil.

Mintiʼ tuʼn qtzaj xobʼ, tuʼnju ojtzqiʼn quʼn qa kkolil Jehová qiʼj (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12 ex 13)

12, 13. a) ¿Tiʼ kbʼantel tuʼn Jesús aj tul tukʼe nim tipumal ex tajwalil? b) ¿Tiʼ kbʼantel kyuʼn tmajen Dios toj ambʼil aju?

12 ¿Tiʼ kbʼantel tuʼn Jesús aj tul tukʼe nim tipumal ex tajwalil? Kxel tqʼoʼn chojbʼil kye qeju kukx in che ajbʼen te Dios ex kbʼel tqʼoʼn kykastiw qeju nya kukx in che ajbʼen te (Mateo 24:46, 47, 50, 51; 25:19, 28-30). ¿Alkye tten kbʼantel jlu tuʼn? Ax Jesús tzaj chikʼbʼante: «Oktzun wule aqine skʼoʼmaj qine tuʼn Dios [...], otoq chin oke rey, ex kyukʼix kykyaqil anjel wukʼile, oktzun chin bʼel qeʼye tuj nqʼuqbʼile in qoptzʼaj tuʼn nkawine. Ex qe xjal kyuj kykyaqil nasyon che okel chmoʼn nwitze, ex kʼelel npaʼne jun kʼloj kyxol txqantl, ik tzaʼn jun pastor in che el tpaʼn qe ẍneʼl kyxol qe chip. Che bʼel nqʼoʼne qe ẍneʼl tuj nbʼanqʼabʼe, atzun qe chip che bʼel nqʼoʼne tuj nnayaje» (Mateo 25:31-33). A jlu in tzaj tyekʼun qa ok che okel kykyaqil xjal toj malbʼil tuʼn Jesús. Aj tok tqʼoʼn twitz tiʼj jun xjal aju mintiʼ sajbʼen te Dios tuʼn tkyaqil tkʼuʼj, kʼokel tqʼoʼn te «chip» ex kbʼel tnajsaʼn te jumajx. Noqtzun tuʼnj, qa ma tzʼok tqʼoʼn twitz tiʼj jun xjal aju ma tzʼajbʼen te Dios tuʼn tkyaqil tkʼuʼj, kʼokel tqʼoʼn te «ẍneʼl» ex kxel tqʼoʼn ambʼil te tuʼn tanqʼin te jumajx (Mateo 25:46).

13 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aj tel kynikʼ «chip» tiʼj qa ok che kbʼel najsaʼn, «oktzun che jawil oqʼ» (Mateo 24:30). ¿Tiʼ kbʼantel kyuʼn qeju skʼoʼmaj ex qeju txqantl tmajen Dios? Kbʼel kybʼinchaʼn aju tqʼama Jesús: «Oktzun t-xeʼt tkyaqil jlu, qeʼ kykʼuʼje, ex kykeʼyinktze jawni, porque aju kolpibʼl kyeye in laqʼex ttzaj» (Lucas 21:28).

«CHE QOPTZʼAJEL» TOJ KAWBʼIL

14, 15. a) ¿Tiʼ kbʼajel aj t-xi tzyet tuʼn tok tzoqpaj Gog ex Magog tiʼj ttnam Dios? b) ¿Tiʼ t-xilen aju aj tyolin Tyol Dios tiʼj qa che okel tchmoʼn Jesús «qeju skʼoʼmaj»?

14 ¿Tiʼ kbʼajel aj t-xi tzyet tuʼn tok tzoqpaj Gog ex Magog tiʼj ttnam Dios? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa che tzajel t-samaʼn Jesús qe t-anjel tuʼn tbʼaj «kychmoʼn qeju skʼoʼmaj [...] tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ, ktzajelx qeʼ ttxaʼnpun txʼotxʼ ex kpol bʼaj max t-xe kyaʼj» (ma tzʼok qqʼoʼne qʼeq tiʼj; Marcos 13:27; Mateo 24:31). ¿Tiʼ kyxilen txol yol lu? Mintiʼ in nyolin tiʼj qa toj ambʼil aju, che jawil jyoʼn qeju skʼoʼmaj. Ax ikx mintiʼ in nyolin tiʼj qa toj ambʼil aju, kʼokel aju mankbʼil sey kyiʼj qeju skʼoʼmaj ateʼx twitz Txʼotxʼ. Tuʼnju aju sey lu, otoq txi kykʼamoʼn naʼmxtoq txi tzyet nimxix kʼixbʼisabʼil (Mateo 13:37, 38; Apocalipsis 7:1-4). Tuʼntzunju, ¿tiʼ t-xilen aju aj tyolin Tyol Dios tiʼj qa che okel tchmoʼn Jesús «qeju skʼoʼmaj»? Atz in nyolin tiʼj qa kxel tqʼoʼn Jesús chojbʼil kye qeju skʼoʼmaj ateʼx twitz Txʼotxʼ ex che xel tiʼn toj kyaʼj (1 Tesalonicenses 4:15-17; Apocalipsis 14:1). A jlu kbʼajel toj jun ambʼil otoqxi tzʼok tzoqpaj Gog ex Magog qʼojil (Ezequiel 38:11). Toj ambʼil aju, ik tzeʼn tqʼama Jesús aʼyeju «tzʼaqlxix che qoptzʼajel ik tzaʼn tqan qʼij tuj tkawbʼil Kyman» (ma tzʼok qqʼoʼne qʼeq tiʼj; Mateo 13:43). * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.)

15 Nim xjal in kubʼ kyximen qa ok kqʼanchaʼlixel Jesús aj tmeltzʼaj ex aj tkawin tibʼaj Txʼotxʼ, ex qa che xel tiʼn qe xjal toj kyaʼj tukʼe kyxmilal. Aju xnaqʼtzbʼil lu, in nok kyqʼoʼn xjal tbʼi te «rapto» moqa «arrebatamiento». ¿Ape jlu kbʼajel kyiʼj qeju skʼoʼmaj in che anqʼin twitz Txʼotxʼ? Miʼn, tuʼnju chikʼlixix taʼ toj Tyol Dios qa mlay qʼanchaʼlix Jesús aj tmeltzʼaj. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa ok tzul «tibʼaj muj twitz kyaʼj» ex qa ok ktzajel «yekʼun jun techal tuj kyaʼj» tuʼn tul (Mateo 24:30). Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aju qximlal at jaʼlo mlay bʼant tuʼn tokx tuj kyaʼj tuj tkawbʼil Dios». Tuʼntzunju, ¿alkye tten che xel qʼiʼn qeju skʼoʼmaj toj kyaʼj aʼyeju ateʼx tzalu twitz Txʼotxʼ? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tnejel il tiʼj tuʼn tchʼixpet kyxmilal te jurat naj ik tzaʼn in kubʼ kymutzʼun tbʼaqʼ kywitz; atzun che chʼexpetel ok tqʼajt mankbʼil chun (kjawil uʼjit 1 Corintios 15:50-53). * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) Mlay che ajbʼen qe yol «rapto» moqa «arrebatamiento» quʼn tzalu, tuʼnju at kyoklen yol lu tukʼil kyxnaqʼtzbʼil okslabʼil nya ax tok. Noqtzun tuʼnj, aʼyeju skʼoʼmaj qe ex kukx in che ajbʼen te Dios tzalu twitz Txʼotxʼ toj ambʼil aju, noq minabʼen che xel qʼiʼn toj kyaʼj tukʼe jun kyxmilal nya qʼanchaʼl.

16, 17. ¿Tiʼ kbʼajel naʼmxtoq tkubʼ ikʼset tmejebʼleʼn Tal Ẍneʼl?

16 Aj kyjapun bʼaj qeju 144,000 toj kyaʼj, ¿jakupe kubʼ ikʼset tmejebʼleʼn Tal Ẍneʼl? (Apocalipsis 19:9.) Mlay. Tnejel il tiʼj tuʼn tikʼ juntl tiʼ. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa ateʼx qeju skʼoʼmaj twitz Txʼotxʼ aj tok tzoqpaj Gog tiʼj ttnam Dios (Ezequiel 38:16). ¿Tiʼ kbʼantel quʼn aj t-xi tzyet tuʼn tqʼojin? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Mya aqeye che qʼojel tuj qʼoj lu, noq oʼkx bʼix txi kytxolbʼan kyibʼe, ex bʼix che kubʼ txuleʼye, ex ok kyilaʼye tzaʼn tten che kletele tuʼn Qman». Ax ikx in tqʼamaʼntl jlu: «Miʼn tzaj kyxobʼile ex miʼn che jaw sekʼpaje» (2 Crónicas 20:17). Ik tzeʼn ma qo xnaqʼtzan tiʼj, toj jun ambʼil otoqxi tzʼok tzoqpaj Gog, aqeju skʼoʼmaj ateʼx twitz Txʼotxʼ che xel qʼiʼn toj kyaʼj. ¿Tiʼ kbʼajel yajxitl? In tzaj tchikʼbʼaʼn Tyol Dios qa aʼyeju aj qʼoj tiʼj ttnam Dios «che qʼojlel tiʼj Tal Ẍneʼl, pero kbʼel kyiʼj tuʼn Tal Ẍneʼl; porque atzun Kyajaw kykyaqil qeju at kyoklen, ex atzun Rey kyibʼaj kykyaqil qe rey; ex aqeju ateʼ tukʼil txkoʼmaj qe tuʼn Dios ex skʼoʼmaj qe tuʼn ex in japunxix kyuʼn» (ma tzʼok qqʼoʼne qʼeq tiʼj; Apocalipsis 17:14). Iktzun tten in nel qnikʼ qa kkolil Jesús ex qeju 144,000 aj kawil toj kyaʼj tiʼj ttnam Dios tzalu twitz Txʼotxʼ.

17 Aju qʼoj Armagedón tbʼi kjawel tnimsaʼn tbʼi Jehová aju xjan (Apocalipsis 16:16). Aqeju che okel qʼoʼn te «chip» che kbʼel najsaʼn. Tkyaqilju nya bʼaʼn kbʼel naj twitz Txʼotxʼ, ex aqeju nimxix kyajlal xjal tmajen Dios che kjel anqʼin. Aj tbʼaj jlu, kbʼeltzun ikʼset aju tmejebʼleʼn Tal Ẍneʼl, ik tzeʼn in tzaj tchikʼbʼaʼn uʼj te Apocalipsis (Apocalipsis 21:1-4). * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) Che okel tkʼujlaʼn Jehová qeju che kjel anqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ ex kxel tqʼoʼn nim tiʼchaq tbʼanel kye. In kubʼ qyoʼn tukʼe nimxix qgan aju tbʼanelxix ambʼil lu (kjawil uʼjit 2 Pedro 3:13).

18. Tuʼnju ma tzʼel qnikʼ kyiʼj qe tiʼchaq chʼixtl kyikʼ, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn?

18 Tuʼnju ma tzʼel qnikʼ kyiʼj qe tiʼchaq chʼixtl kyikʼ, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn? Tzaj tqʼoʼn apóstol Pedro nabʼil qe tuʼn qximen tiʼj tuʼn tten jun tbʼanel qmod. Il tiʼj tuʼn qanqʼin saqxix, tuʼn tok qkʼujlaʼn Qman Dios ex tuʼn kukx qajbʼen te, mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn qa noq chʼintl ambʼil at tuʼn tul «tqʼijlalil» Jehová. Ax ikx tqʼama Pedro jlu: «Kyjaʼtzun erman, aqeye at nkʼuʼje kyiʼje, che ayone tiʼj tkyaqil jlu, tzʼok tililx kyuʼne tuʼn kytene mintiʼ chʼin tzʼil kyiʼje ok tul Qajaw, ex mintiʼ kypaltile, ex tuʼn tten kymojbʼabʼl kyibʼe» (2 Pedro 3:11, 12, 14). Tuʼntzunju, kukx qo ajbʼen te Jehová ex miʼn tzʼok qtzʼilsan qibʼ kyukʼe xnaqʼtzbʼil nya axix tok ex kukx qo onin tiʼj aj kawil in tzaj tiʼn mujbʼabʼil aju Jesucristo.

^ taqik' 2 Jyonkuxa toj uʼj La Atalaya te 15 te abril te 2012, t-xaq 25 ex 26.

^ taqik' 14 Jyonkuxa toj uʼj La Atalaya te 15 te julio te 2013, t-xaq 13 ex 14.

^ taqik' 15 Aju kyxmilal qeju skʼoʼmaj che anqʼil toj ambʼil aju, miʼn txi qʼiʼn toj kyaʼj (1 Corintios 15:48, 49). Oklo kbʼel najsaʼn kyxmilal ik tzeʼn bʼaj tiʼj t-xmilal Jesús.

^ taqik' 17 Toj Salmo 45 in tzaj tqʼamaʼn qa tnejel kqʼojil aj kawil toj qʼoj ex yajxitl in kubʼ tikʼsaʼn tmejebʼleʼn. A jlu in qo tzaj tonin tuʼn tel qnikʼ alkye tten ok che ikʼel qe tiʼchaq.