Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qxnaqʼtzanku qnabʼil tojxix tumel

Qxnaqʼtzanku qnabʼil tojxix tumel

«Aju tnabʼl yol ma txi nmaʼne teya, atzun tuʼn qkʼujlante qibʼ qxolx tukʼil qkʼujlalil tzajni jlet tuj qanmi saq taʼ, ex qa in qbʼinchaʼn aju bʼaʼn in tmaʼn qanmi.» (1 TIMOTEO 1:5)

BʼITZ: 57 EX 48

1, 2. ¿Alkye tzaj qʼonte jun qnabʼil ex tiquʼn in xi qqʼoʼn chjonte tuʼnju at qnabʼil?

TEJ qkubʼ tbʼinchaʼn Jehová, o tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn tkubʼ qximen alkye bʼaʼn tuʼn tbʼant. Tuʼn qtzaj tonin tuʼn tjaw qjyoʼn aju bʼaʼn, o tzaj tqʼoʼn qnabʼil. At jun qnabʼil aju in tzaj tqʼamaʼn qe alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn (qʼonka twitza tiʼj «Aju in tzaj tqʼamaʼn junjun yol»). Qa xnaqʼtzaʼn qnabʼil tojxix tumel, ok qo tzajel tonin tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn ex tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju nya bʼaʼn. Tej ttzaj tqʼoʼn Jehová qnabʼil, tzaj tyekʼun qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn ex qa tajbʼil tuʼn qtzalaj.

2 Ateʼ xjal aʼyeju mintiʼ ojtzqiʼn Tyol Dios kyuʼn, noqtzun tuʼnj, in kubʼ kybʼinchaʼn aju bʼaʼn ex mintiʼ in kubʼ kybʼinchaʼn aju nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Romanos 2:14, 15). ¿Tiquʼn in bʼant jlu kyuʼn? Tuʼnju in kynaʼn qa at junjun tiʼchaq nya bʼaʼn. Noqwit mintiʼ kynabʼil xjal, atwitlo mas nya bʼaʼn twitz Txʼotxʼ twitzju at jaʼlo. Tuʼntzunju, jaku txi qqʼoʼn chjonte tuʼnju o tzaj tqʼoʼn Jehová jun kynabʼil xjal.

3. Qa ma kubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil tojxix tumel, ¿alkye tten kʼonil kyiʼj erman?

3 Chʼixmi kykyaqil xjal mintiʼ in kubʼ kyxnaqʼtzaʼn kynabʼil. Atzun qe qajbʼil tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn tuʼntzun qtzaj tonin tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn. Tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn, il tiʼj tuʼn tkubʼ quʼjin Tyol Dios ex tuʼn tel qnikʼ tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn. Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx kbʼantel jlu quʼn. Ax ikx il tiʼj tuʼn tok qkʼujlaʼn qe tkawbʼil Dios ex tuʼn tok qʼuqeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in tzaj tiʼn tbʼanel qe. Kyjuʼtzun, kubʼ ttzʼibʼin apóstol Pablo jlu: «Aju tnabʼl yol ma txi nmaʼne teya, atzun tuʼn qkʼujlante qibʼ qxolx tukʼil qkʼujlalil tzajni jlet tuj qanmi saq taʼ, ex qa in qbʼinchaʼn aju bʼaʼn in tmaʼn qanmi, ex qa ax tok okslal qoʼ ex mya noq tten quʼn» (1 Timoteo 1:5). Qa ma kubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil, moqa qanmi, tojxix tumel ex qa ma txi qbʼiʼn aju in tzaj tqʼamaʼn, jaku tzʼonin kyiʼj qerman tuʼnju qo onil tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol erman. Ax ikx mas kʼokel qkʼujlaʼn Jehová ex mas ktel qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj. Nya oʼkxju, ax ikx kbʼel qyekʼun qa tbʼanel amiw qoʼ te ex qa qajbʼil tuʼn ttzalaj qiʼj. Iktzun tten kʼelel nikʼbʼaj qiʼj alkye qmod.

4. Qa qajbʼil tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn?

4 Qa qajbʼil tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil, nya oʼkx kbʼel quʼjin Tyol Dios ex tuʼn tkyaj junjun tqanil ex junjun kawbʼil toj qwiʼ. Il tiʼj tuʼn kukx tkubʼ qxnaqʼtzaʼn, tuʼn qximen tiʼjju in kubʼ quʼjin ex tuʼn t-xi qqanin te Jehová tuʼn qtzaj tonin tuʼn tjapun quʼn aju in nel qnikʼ tiʼj. Aj qxnaqʼtzaʼn tiʼj Tyol Dios, qajbʼil tuʼn telxix qnikʼ tiʼj tzeʼn Jehová, tiʼ tgan ex tiʼ nya tgan. Qa mas xkubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil mas ktel qximbʼetz ik tzeʼn te Dios.

5. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

5 Jakulo che ul xjel lu toj qwiʼ: «¿Alkye tten in qo tzaj tonin qnabʼil tuʼn tjaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn tuʼn tbʼant? ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼun qa nim toklen toj qwitz aju in kynaʼn txqantl? ¿Ex alkye tten in qo tzaj tonin qnabʼil tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn?». Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj oxe tten jatumel il tiʼj tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼnxix qnabʼil. Tnejel, qa ma tzaj jun qyabʼ. Tkabʼ, qa ma tkubʼ qximen tuʼn qsaqchan. Ex toxin, aj qyolin tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj.

QA MA TZAJ JUN QYABʼ

6. Qa yabʼ qoʼ, ¿tiʼ il-lo tiʼj tuʼn tbʼaj qximen?

6 In tzaj tqʼoʼn Tyol Dios qnabʼil aju in qo tzaj tonin tuʼn miʼn ttzajxix qyabʼ ex tuʼn miʼn ttzaj jun nya bʼaʼn qiʼj, ik tzeʼn aj ttzaj tqʼamaʼn tuʼn miʼn qwaʼnxix ex tuʼn miʼn qkʼanxix (Proverbios 23:20; 2 Corintios 7:1). Maske in che japun kawbʼil lu quʼn, noqtzun tuʼnj, kukx in tzaj qyabʼ ex in qo tijen. Tuʼntzunju, qa yabʼ qoʼ, il-lo tiʼj tuʼn tbʼaj qximen alkye tten qo qʼanitel. Kyoj junjun tnam, at junjuntl qʼanbʼil aju jaku kubʼ kyximen erman qa kʼajbʼel kyuʼn moqa miʼn. Ateʼ nim erman in xi kytzʼibʼin kyoj ninja qʼil twitz aqʼuntl tuʼn t-xi kyqanin qa bʼaʼn in nela toj kywitz testigos de Jehová aju junjun tten tuʼn kyqʼanit.

7. ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkye mas bʼaʼn tuʼn tbʼant quʼn tiʼj chikʼ?

7 Aʼyeju ateʼ toj ninja qʼil twitz aqʼuntl ex qeju ansyan kyoj Ja te Chmabʼil, mintiʼ kyoklen tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn qe alkye junjun tten qʼanbʼil mas bʼaʼn, axpe ikx qa ma txi qqanin kye (Gálatas 6:5). Aju jaku bʼant kyuʼn ansyan aju tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn qe aju in tzaj tqʼamaʼn Jehová tuʼntzun tel qnikʼ tiʼj alkye mas bʼaʼn tuʼn tbʼant. Jun techel, nim toklen tuʼn ttzaj kynaʼn kawbʼil lu qe: «Miʼn t-xi kychyoʼne chikʼ» (Hechos 15:29). Tuʼnju kawbʼil lu, in nel qnikʼ tiʼj qa mintiʼ tuʼn tok junjun qʼanbʼil qiʼj aju tkuʼx chikʼ toj moqa jun kyxol qeju kyaje tiʼ nim kyoklen in che jatz toj chikʼ. Noqtzun tuʼnj, ¿yajtzun qa aju il tiʼj tuʼn tok qʼoʼn qiʼj aju jun kyxol qeju junjuntl tiʼ tal chʼinqexix in che jatz kyoj qeju kyaje tiʼ nim kyoklen in che jatz toj chikʼ? ¿Jakupe tzʼok qkʼamoʼn? Teyelex te junjun kbʼel t-ximen ik tzeʼn in tnaʼn qa bʼaʼn. At junjun erman in xi tqʼamaʼn kynabʼil kye qa jaku tzʼok kykʼamoʼn ex at junjuntl erman in xi tqʼamaʼn kynabʼil kye qa mintiʼ tuʼn tok kykʼamoʼn. * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj.) ¿Alkyeqe junjuntl taqikʼ Tyol Dios jaku qo tzaj kyonin tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe qʼanbʼil che okel qkʼamoʼn?

8. ¿Alkye tten in qo tzaj tonin Filipenses 4:5 tuʼn qximen tiʼj alkye mas bʼaʼn qa yabʼ qoʼ?

8 Toj ambʼil jaʼlo, naʼmx tkanet qʼanbʼil kye junjun yabʼil. Noqtzun tuʼnj, atlo junjun xjal jaku tzaj kyqʼamaʼn qa ojtzqiʼn junjun qʼanbʼil kyuʼn tuʼn tqʼanit yabʼil lu. Qxqʼuqink qibʼ. In tzaj tqʼamaʼn Proverbios 14:15 qa aju xjal at tnabʼil mintiʼ in xi tnimen tkyaqilju in tzaj qʼamaʼn te, tnejel in ximen tiʼj naʼmxtoq tkubʼ tbʼinchaʼn jun tiʼ. Noqtzun tuʼnj, ax ikx tqʼama apóstol Pablo tuʼn qok te tbʼanel xjal (Filipenses 4:5). Qa ma qo ok lepeʼ tiʼj nabʼil lu, nya a qyabʼ kʼokel te mas nim toklen toj qwitz. Nya qajbʼil tuʼn qok ik tzeʼn qe xjal oʼkx in che ximen kyiʼjx (Filipenses 2:4). Ojtzqiʼn quʼn qa tuʼnju nya tzʼaqli qoʼ, kukx ktzajel qyabʼ. Tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tkubʼ qqʼoʼn qajbʼebʼil te Jehová tnejel toj qanqʼibʼil (kjawil uʼjit Filipenses 1:10).

¿In qo ok ten obligaril kye txqantl tuʼn tjaw kyjyoʼn aju qe in jaw qjyoʼn? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 9)

9. a) ¿Tzeʼn in qo tzaj tonin Romanos 14:13, 19 tuʼn tjaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn tiʼj tuʼn qten bʼaʼn? b) Qa mintiʼ xi qbʼiʼn tkawbʼil apóstol Pablo, ¿tiʼ jaku tzaj?

9 Toj ojtxe tnam Roma, at junjun okslal e yolin nya bʼaʼn kyiʼj junjuntl tuʼnju nyatoq ikx kyxim ik tzeʼntoq kye tiʼj junjun wabʼj ex tiʼj junjun ninqʼij. Noqtzun tuʼnj, tej tbʼant jlu kyuʼn, in neltoq kyiʼn mujbʼabʼil kyxol erman. Kyjuʼtzun, xi tqʼamaʼn apóstol Pablo jlu kye: «At junjun erman in ximan tiʼj qa at jun qʼij mas bʼaʼn twitz juntl; atzun juntl in ximan tiʼj qa junx kyxilen tkyaqil qʼij. Teyle junjun tuʼn t-ximan tiʼj alkye bʼaʼn tuj twitz» (kjawil uʼjit Romanos 14:5, 13, 15, 19, 20). A jlu in tzaj tyekʼun qe qa il tiʼj tuʼn qok te tbʼanel xjal ex tuʼn t-xi qbʼiʼn aju kyximbʼetz txqantl ex nya tuʼn qok ten qʼamalte kye tuʼn tten kyxim ik tzeʼn qe. Qa mintiʼ xi qbʼiʼn tkawbʼil apóstol Pablo, ¿tiʼ jaku tzaj? Jaku kynaʼ erman nya bʼaʼn ex jaku tzʼel qiʼn mujbʼabʼil kyxol. Toj jun tnam, at jun mejebʼleʼn ok ten qʼamalte kye txqantl erman tuʼn ttzaj kylaqʼoʼn junjun qʼanbʼil ex tuʼn tbʼantxix junjun tiʼchaq kyuʼn. At junjun xi kybʼiʼn aju xi kyqʼamaʼn mejebʼleʼn ex at junjuntl mintiʼ xi kybʼiʼn. Noqtzun tuʼnj, yajxitl, mintiʼ onin kyqʼanbʼil kyiʼj ik tzeʼn otoq kubʼ kyximen, ex nim erman tzaj kyqʼoj tuʼn jlu. ¿Tiquʼn tzaj qʼoj kyxol? Tuʼnju mintiʼ e ximen mejebʼleʼn tiʼjju jakutoq tzaj. Aʼyextoq tuʼn tkubʼ kyximen qa kxeltoq kykʼaʼn qʼanbʼil ex qa kbʼanteltoq junjun tiʼchaq kyuʼn moqa mlay. Noqtzun tuʼnj, tej kyok ten qʼamalte kye txqantl tuʼn tbʼant kyuʼn, el kyiʼn mujbʼabʼil kyxol erman.

10. ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn qyolin nya bʼaʼn tiʼj jun erman ma kubʼ t-ximen jun t-xim aju nyaxix bʼaʼn toj qwitz? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal.)

10 Atlo maj nyaxix bʼaʼn in nel toj qwitz aju in kubʼ t-ximen jun erman, ik tzeʼn tiʼj alkye qʼanbʼil kxel tkʼaʼn. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn qyolin nya bʼaʼn tiʼj ex mintiʼ tuʼn qok ten qʼamalte te tuʼn tkubʼ tchʼixpuʼn t-ximbʼetz. Tuʼnju noqlo chʼin tokslabʼil erman at ex atxlo chʼintl tuʼn tkubʼ t-xnaqʼtzaʼn tnabʼil (1 Corintios 8:11, 12). Moqa tuʼnju aqoʼ il tiʼj tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn chʼintl qnabʼil tukʼil Tyol Dios. Teyele te junjun il tiʼj tuʼn tbʼaj t-ximen alkye kbʼantel tuʼn ex tuʼn ttzaj tkʼamoʼn aju tzul yajxitl tuʼn jlu.

AJ TJAW QJYOʼN JUNJUN SAQCHBʼIL

11, 12. ¿Alkye tten in qo tzaj tonin Eclesiastés 3:4 ex Gálatas 5:19-21 tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkye saqchbʼil bʼaʼn tuʼn tjaw qjyoʼn?

11 O qo kubʼ tbʼinchaʼn Jehová qkyaqilx tuʼn qtzeʼn ex tuʼn qtzalaj (Eclesiastés 3:4). Noqtzun tuʼnj, qa qajbʼil tuʼn qtzalaj kyuʼn junjun saqchbʼil, il tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe saqchbʼil che jawil qjyoʼn ex jniʼ ambʼil kxel qqʼoʼn kyiʼj. ¿Alkye tten in qo tzaj tonin qnabʼil tuʼn tjaw qjyoʼn aju tbʼanel?

12 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qe tuʼn miʼn qyaẍin, tuʼn miʼn qkʼulin kye txqantl Dios, tuʼn miʼn tbʼant kyaqʼun chman (aj yoʼẍ) quʼn, tuʼn miʼn qbʼiyen, tuʼn miʼn qten kyoj junjun ninqʼij nya bʼaʼn ex tuʼn miʼn qkʼan nimxix qʼeʼn. Tqʼama apóstol Pablo qa «aqeju kukx kybʼinchante tkyaqil jlu, mlay che okx tuj tkawbʼil Dios» (Gálatas 5:19-21). Tuʼntzunju, qo ximen tiʼj jlu: «¿In tzaj tqʼoʼnpe nnabʼile ambʼil weye tuʼn ntzalaje tiʼj junjun saqchbʼil aju at bʼiybʼil tiʼj moqa in tzaj tyekʼun qa mas nim toklen jun tnam twitz juntl? ¿In kubʼpe nnaʼne bʼaʼn qa ma tzʼok nqʼoʼn nwitze kyiʼj película aju in netz tyekʼun yaẍbʼil, kʼaj qʼeʼn moqa aju in tzaj tqʼamaʼn qa bʼaʼn aju kyaqʼun chman tuʼn tbʼant?».

13. ¿Alkye tten in qo tzaj tonin 1 Timoteo 4:8 ex Proverbios 13:20 aj tjaw qjyoʼn junjun saqchbʼil?

13 At junjuntl taqikʼ Tyol Dios jaku qo tzaj kyonin tuʼn kyjaw qjyoʼn tbʼanel saqchbʼil. Ik tzeʼn 1 Timoteo 4:8 in tzaj tqʼamaʼn qa aju tuʼn t-xi qnuqpiʼn qxmilal jaku tzaj tiʼn tbʼanel qe, ik tzeʼn tuʼn miʼn ttzajxix qyabʼ. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ in tzaj tyekʼun jlu qa jaku bʼant quʼn tukʼil alkyexku xjal. Tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Proverbios 13:20 jlu: «Qa ma tzʼok tjunin tibʼa kyukʼil qe xjal at kynabʼl, ktel tnabʼla, qatzun ma tzʼok tjunin tibʼa kyukʼil qe xjal mintiʼ kynabʼl, knajela». In tzaj tyekʼun jlu qa il tiʼj tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil tukʼil Tyol Dios qa qajbʼil tuʼn tjaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn saqchbʼil.

14. ¿Alkye tten japun tuʼn jun ja xjal aju tkuʼx toj Romanos 14:2-4?

14 Qo ximen kyiʼj kabʼe tmeʼl (tmyal) Christian ex Daniela, aʼyeju testigo de Jehová qeʼ. Tqʼama Christian qa tej in xi tqʼoʼntoq ambʼil te Jehová kyukʼil toj tja, e yolin tiʼj junjun tten saqchbʼil. Kyqʼama qa at junjun saqchbʼil bʼaʼn ex at junjuntl nya bʼaʼn. Ax ikx e yolin tiʼj alkyeqe tbʼanel amiw. Tojtzun ambʼil aju, tzaj tqʼamaʼn jun tmeʼl qa toj tja xnaqʼtzbʼil at junjun tiʼchaq in bʼant kyuʼn junjun kuʼxin testigos de Jehová aju nya bʼaʼn in nela toj twitz. Ax ikx tqʼama qa otoq tnaʼ qa ok obligarin tuʼn tok ik tzeʼn kye. Xi kychikʼbʼaʼn ttat te qa teyele te junjun il tiʼj tuʼn tajbʼen tnabʼil tuʼn, tuʼn tjaw tjyoʼn alkye kbʼantel tuʼn ex alqukʼil (kjawil uʼjit Romanos 14:2-4).

Qa ma kubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil tukʼil Tyol Dios, jaku qo tzaj tonin tuʼn miʼn tokx qqʼoʼn qibʼ toj nya bʼaʼn (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 14)

15. ¿Alkye tten in qo tzaj tonin Mateo 6:33 tuʼn tel qnikʼ jniʼ ambʼil kʼokel qqʼoʼn tiʼj saqchbʼil?

15 ¿Alkye mas nim toklen toj twitza? ¿Tuʼn t-xiʼya kyoj chmabʼil, tuʼn tpakbʼana ex tuʼn t-xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios? ¿Moqa tuʼn t-saqchana? Kyaj tqʼoʼn Jesús jun kawbʼil aju jaku qo tzaj tonin tuʼn tel qnikʼ tiʼj jniʼ ambʼil kxel qqʼoʼn te saqchbʼil. Tqʼama jlu: «Kynimanxe tnejelxix aju tkawbʼil Dios ex tuʼn kybʼinchanteye aju tzʼaqlxix twitz; tkyaqiltzun jlu ktzajel qʼoʼn kyeye» (Mateo 6:33). Aj tkubʼ qximen alkye tten kʼajbʼel ambʼil quʼn, okwitlo tzul tnaʼn qnabʼil qe aju kawbʼil kyaj tqʼoʼn Jesús.

AJ QYOLIN TIʼJ TYOL DIOS

16. ¿Tiʼ juntl tzul tqʼamaʼn qnabʼil tuʼn tbʼant quʼn?

16 Qa xnaqʼtzaʼn qnabʼil tojxix tumel, nya oʼkx tzul tqʼamaʼn qe tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn nya bʼaʼn. Ax ikx tzul tqʼamaʼn qe tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn, ik tzeʼn tuʼn qpakbʼan. Tzul tqʼamaʼn qnabʼil qe tuʼn qyolin kyukʼil xjal tiʼj Dios, ik tzeʼn kyojele ja ex toj alkyexku juntl tembʼil. Ik bʼajju tiʼj apóstol Pablo. Tqʼama qa mlaytoq kyaj ttzaqpiʼn tuʼn tpakbʼan tuʼnju in tnaʼntoq qa iltoq tiʼj tuʼn tbʼant tuʼn (1 Corintios 9:16). Qa ma tzʼel qkanoʼn tiʼj, kjapunel quʼn aju il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn ex mintiʼx jun tiʼ tzul tqʼamaʼn qnabʼil qe. Ax ikx tqʼama apóstol Pablo qa aj qpakbʼan, in nok tilil quʼn tuʼn ttzaj kytzaqʼweʼn kynabʼil xjal aju tqanil tiʼj Tyol Dios (2 Corintios 4:2).

17. ¿Tiʼ bʼant tuʼn jun txin aju xnaqʼtzaʼn tnabʼil tojxix tumel?

17 Tej qʼintoq 16 abʼqʼi tuʼn jun ermana aju Jacqueline tbʼi, kubʼ kyxnaqʼtzan qeju tukʼil aju xnaqʼtzbʼil qa mintiʼx jun bʼinchal tkyaqil. Tganxixtoq Jacqueline tuʼn kyxi tqʼoʼn tyol ex tuʼn tbʼant junjuntl tiʼchaq tuʼn toj tja xnaqʼtzbʼil. Noqtzun tuʼnj, toj ambʼil lu, kubʼ tnaʼn qa mintiʼ tuʼn tbʼant jlu tuʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼnju nyatoq taj tuʼn tonin tiʼj xnaqʼtzbʼil lu. Tuʼntzunju, kubʼ t-ximen tuʼn tyolin tukʼil aj xnaqʼtzal tiʼjju qʼuqbʼil tkʼuʼj. Mintiʼtoq ximen tuʼn tej ttzaj tyekʼun aj xnaqʼtzal tbʼanel tmod te ex tej ttzaj tqʼamaʼn te tuʼn tyolin kywitz kykyaqil tukʼil tiʼjju qa at jun bʼinchal tkyaqil. Tbʼanel kubʼ tnaʼn tuʼnju onin tnabʼil tiʼj, aju xnaqʼtzaʼn tuʼn Tyol Dios, tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn aju bʼaʼn. ¿Yajtzun teya? ¿In noninpe tnabʼil tiʼja tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼna aju bʼaʼn?

18. ¿Tiquʼn nimxix toklen tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn qnabʼil tojxix tumel?

18 Qa ma kubʼ qxnaqʼtzaʼn Tyol Dios, qa ma qo ximen tiʼjju in nel qnikʼ tiʼj ex qa ma kubʼ qbʼinchaʼn, ok kbʼel qxnaqʼtzaʼn qnabʼil tojxix tumel. Nimxix toklen jlu, tuʼnju ok qo tzajel tonin tuʼn kyjapun tkawbʼil ex qe t-xnaqʼtzbʼil Jehová quʼn toj qanqʼibʼil. Qkyaqilx aqoʼ okslal, qajbʼil tuʼn tbʼant jlu quʼn.

^ taqik' 7 Qa tajbʼila chʼintl tqanil tiʼj jlu, jyonkuxa toj uʼj «Ax che tenkje tuj tkʼujlalil Dios», t-xaq 215 a 218.