Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Xiʼ Jesús visitarilte tjiʼ Pedro ex kubʼ tqʼanin (Mateo 8:14, 15; Marcos 1:29-31).

¿Axpe tok qa mintiʼ tuʼn kykubʼ mojeʼ qe pal?

¿Axpe tok qa mintiʼ tuʼn kykubʼ mojeʼ qe pal?

TWITZ tkyaqil Txʼotxʼ at nim okslabʼil in che ok ky-obligarin qe kynejenel tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ ax ikx qe pal, ik tzeʼn Iglesia Católica Romana, qeju okslabʼil ortodoxa ex aju okslabʼil budismo ex junjuntl. Noqtzun tuʼnj, at nim xjal in kubʼ kyximen qa aju xnaqʼtzbʼil lu at toklen tukʼilju nim yaẍbʼil at jaʼlo, jatumel at nim nejenel te junxichaq okslabʼil in bʼant jlu kyuʼn.

Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin qa in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ qe pal. Tuʼn tkanet tzaqʼwebʼil quʼn, qo xnaqʼtzan tiʼj jatumel tzaj tzyet ex alkye tten o chʼexpaj xnaqʼtzbʼil lu ex tiʼ t-xim Dios tiʼj xnaqʼtzbʼil lu.

TZEʼN OKX XNAQʼTZBʼIL TOJ OKSLABʼIL AJU TUʼN MIʼN KYKUBʼ MOJEʼ PAL

Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Encyclopædia Britannica, aju tuʼn miʼn tkubʼ mojeʼ jun xjal a t-xilen jlu «tuʼn tten tjunalx ex mintiʼ in kubʼ tan tukʼil jun xjal, ex chʼixme tkyaqil maj in kubʼ ximet qa a jlu in bʼant tuʼn jun nejenel te okslabʼil moqa jun onil kye». Toj abʼqʼi 2006, toj jun chikʼbʼabʼil xi tqʼoʼn papa Benedicto XVI kye xjal in che onin tiʼj toj tnam Roma, ok tmojbʼaʼn aju tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ pal tukʼil «jun kostumbr aju tzaj tzyet toj ambʼil niqayin tiʼj ambʼil tej kyten qe apóstol».

Noqtzun tuʼnj, aʼyeju okslal toj tnejel syent abʼqʼi mintiʼtoq in bʼant kyuʼn aju tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ. Axpe ikx aju apóstol Pablo, aju anqʼin toj tnejel syent abʼqʼi, xi tqʼamaʼn kye qeju nimel qa oktoq che ul xjal tukʼil «kyxnaqʼtzbʼil» aju che kbʼeltoq sbʼuʼn xjal tuʼn. Tqʼama jlu: «Qe xjal lu kxel kymayoʼn tuʼn miʼn kymojeʼ xjal» (1 Timoteo 4:1-3).

Tzaj tzyet tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ nejenel kye okslabʼil toj tkabʼ syent abʼqʼi, aju ok yajxitl te Iglesia Católica Romana. Aju uʼj Celibacy and Religious Traditions in tzaj tchikʼbʼaʼn qa ok tmojbʼan tibʼ jlu «tukʼil jun akʼaj tten kyximbʼetz xjal tuʼn miʼn kykubʼ tan tukʼil jun xuʼj, aju tzaj tzyet kyxol xjal te Roma».

Tej tikʼ junjuntl syent abʼqʼi, in noktoq kychmon kyibʼ pal tuʼn tkubʼ kyximen tiʼ tuʼn tbʼant ex kyqʼama tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ qe pal, ax ikx qeju xjal nim kyoklen toj Iglesia in che onintoq tiʼj xnaqʼtzbʼil lu. Kubʼ kyximen qa tuʼnju aj kykubʼ tan tukʼil jun xuʼj jakutoq tzʼok kytzʼilsan kyibʼ ex tuʼn jlu mlaytoq japun kyoklen te nejenel. Maske ikju, ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn uʼj Encyclopædia Britannica, «toj abʼqʼi 1000 attoq nim pal at kyxuʼjil, axpe ikx qeju obispo».

E ok t-obligarin Iglesia Católica qe pal tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ kyoj qe Concilios de Letrán toj 1123 ex 1139, aju kyaj bʼant tiʼj toj Roma, ex axtzun jlu in najbʼen tuʼn toj ambʼil jaʼlo. Tukʼil jlu, mintiʼ xi naj toklen Iglesia Católica ex aju tpwaq, tuʼnju aʼyeju pal mejebʼni qeʼ in kyaj kyqʼoʼntoq tetzbʼil Iglesia kye kykʼwaʼl.

AJU T-XIM DIOS

Aju t-xim Dios tiʼjju tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ qe nejenel kye okslabʼil, chikʼlixix taʼ toj Xjan Uʼj. Toj Tyol in jaw quʼjin aju tqʼama Jesús kyiʼj qeju kyjunalx in che kyaj ten ik tzeʼn te, «noq tuʼn kyajbʼen tuj tkawbʼil Dios in tzaj tuj kyaʼj» (Mateo 19:12). Tiʼjx jlu, yolin apóstol Pablo kyiʼj okslal aqeju el kykanoʼn tiʼj, tuʼn kykyaj ten kyjunalx «tuʼn tlaj tqanil kolbʼil» (1 Corintios 7:37, 38, XT; 9:23).

Pero mintiʼ xi kyqʼamaʼn Jesús ex apóstol Pablo tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ qe nejenel kye okslabʼil. Xi tqʼamaʼn Jesús qa aju tuʼn tkyaj ten jun xjal tjunalx at toklen «tuʼn tjapun» tuʼn ex nya kykyaqil t-xnaqʼtzbʼen jakutoq bʼant jlu kyuʼn. Ax ikx te Pablo, kubʼ ttzʼibʼin jlu kyiʼj qeju naʼmxtoq kykubʼ mojeʼ, tej tqʼama jlu: «Atzun kyiʼj qeju naʼnx kymojeʼ, mintiʼ jun yol tzaj tmaʼn Qajaw weye kyiʼj; pero kxel nmaʼne kyeye aju ma kubʼ nximane» (Mateo 19:11; 1 Corintios 7:25).

Ax ikx, toj Tyol Dios in tzaj yekʼun qa ten nim nejenel kyxol okslal toj tnejel syent abʼqʼi e kubʼ mojeʼ, kyxol qe jlu ten apóstol Pedro (Mateo 8:14; Marcos 1:29-31; 1 Corintios 9:5). Axpe ikx, tuʼnju toj tnejel syent abʼqʼi attoq nim yaẍbʼil kyxol xjal te Roma, xi ttzʼibʼin Pablo qa attoq jun nejenel at t-xuʼjil, iltoq tiʼj tuʼn tten oʼkx «jun t-xuʼjil» ex «bʼaʼn che niman qe tkʼwaʼl» (1 Timoteo 3:2, 4).

Mintiʼ in yolin jlu kyiʼj mejebʼleʼn mintiʼtoq in che tan junx, tuʼnju mintiʼ in kubʼ tewin Tyol Dios aj ttzaj tqʼamaʼn jlu: «Ate xinaq miʼn kubʼ t-xkʼayin tibʼ te t-xuʼjil». Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn jlu tiʼjju tuʼn kykubʼ kuẍe mejebʼleʼn: «Miʼn kubʼ kyxkʼayin kyibʼe jun te juntl» (1 Corintios 7:3-5). Chikʼlixix taʼ qa mintiʼ in tzaj tqanin Dios tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ qe tmajen ex nya il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn nejenel kye okslabʼil.

«TUʼN TLAJ TQANIL KOLBʼIL»

Qa mintiʼ in che ok obligarin okslal tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ, ¿tiquʼntzun tqʼama Jesús ex Pablo tuʼn kykyaj ten kyjunalx? Tuʼnju qa tjunalx jun xjal at jaku ten mas ambʼil tiʼj tuʼn tpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil. Aʼyeju naʼmx kykubʼ mojeʼ jaku bʼant mas kyuʼn tuʼn kyajbʼen te Dios, tuʼnju mintiʼ in bʼaj kykʼuʼj tiʼjju in che ok weʼ qeju o che kubʼ mojeʼ twitz (1 Corintios 7:32-35).

Qo ximen tiʼj techel David, aju kyaj ttzaqpiʼn taqʼun jatumel chjoʼn nim twi tkʼuʼj toj tnam México tuʼn t-xiʼ toj jun kojbʼil te tnam Costa Rica qʼol xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios. ¿In kubʼpe t-ximen qa tbʼanel tuʼnju tjunalx at? «¡Ikju! —chi David—. Kwest sela toj nwitze tuʼn nnaqʼete toj jun akʼaj tten anqʼibʼil, pero tuʼnju oʼkxtoq tuʼn nxqʼunine wiʼje, nyaxix kwest sela te weye».

Ax ikx te Claudia, jun okslal naʼmx tkubʼ mojeʼ o txiʼ ajbʼel kyoj lugar jatumel mintiʼxix pakbʼal at, in tzaj tqʼamaʼn jlu: «In chin tzalaje tiʼjju in bʼant wuʼne. Aj tok nqʼoʼn nwitze tiʼj tzeʼn in xqʼuqin Dios wiʼje, in chʼiy qʼuqbʼil nkʼuʼje ex wamiwbʼile tukʼil».

«Qa o kubʼ mojeʼya moqa naʼmx; ok ktzalajela qa ma txi tqʼoʼna aju mas tbʼanel te Jehová» (chi Claudia).

Mintiʼ tuʼn tok aju tuʼn miʼn qkubʼ mojeʼ te jun iqtz. In tzaj tqʼamaʼn Claudia: «Qa o kubʼ mojeʼya moqa naʼmx; ok ktzalajela qa ma txi tqʼoʼna aju mas tbʼanel te Jehová» (Salmo 119:1, 2).