Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

¿Tzeʼnxix keʼyin Jesús?

¿Tzeʼnxix keʼyin Jesús?

Mintiʼ qe tilbʼilal Jesús. Mintiʼ kubʼ ten tuʼn tel qʼiʼn jun tilbʼilal ex qa tuʼn tkubʼ bʼinchaʼn tilbʼilal toj jun lugar. Noqtzun tuʼnj, kyoj ambʼil o che ikʼ nimku xjal o che bʼant junjun tiʼchaq kyuʼn tukʼil tilbʼilal Jesús.

Ax tok, mi jun kyxol qeju bʼinchal junjun tiʼchaq ojtzqiʼn kyuʼn tzeʼnxix Jesús. In kubʼtoq kybʼinchaʼn tilbʼilal ik tzeʼn kyanqʼibʼil xjal tej tten Jesús, aju kyokslabʼil, ax ikx ik tzeʼn in tzaj kyqanin qe loqʼel. Tuʼn jlu, jaku kubʼ kyxjelin xjal ex jaku chʼexpaj kyximbʼetz junjun tiʼj Jesús ex kyiʼj t-xnaqʼtzbʼil.

Ateʼ junjun in kubʼ kybʼinchaʼn tilbʼilal Jesús ik tzeʼn jun xjal mintiʼ tipumal, nimaq tsmal twiʼ ex mintiʼxix t-xmatzi, moqa jun xjal nimxix in bʼisun. Atzun junjuntl in kubʼ kybʼinchaʼn ik tzeʼn jun anjel tok luz tiʼj twiʼ, ex qa mintiʼ in che ok tbʼiʼn txqantl. ¿In tzajpe kyyekʼin tilbʼilal lu tzeʼnxix Jesús? ¿Tzeʼn jaku tzʼel qnikʼ tiʼj? Jun tten, tuʼn qxnaqʼtzan kyiʼj nimku taqikʼ Tyol Dios aʼyeju che onil qiʼj tuʼn qximen tiʼj tzeʼnxix t-xmilal ex tuʼn tten jun tbʼanel qximbʼetz tiʼj.

«MA TBʼINCHAYA JUN NXIMLALE»

Bʼalo tqʼamaʼn Jesús qe yol lu tej tjaw aʼ twiʼ, moqa tej tbʼyan (Hebreos 10:5; Mateo 3:13-17). ¿Tzeʼntoq t-xmilal? Otoq tzikʼ 30 abʼqʼi, tzaj tqʼamaʼn anjel Gabriel qe yol lu te María: «Kʼokel ten tala, ex tzul itzʼj jun tala», «kʼokyel tbʼijuʼ Neʼẍ kʼitzʼjel te Xjan ex Tkʼwal Dyos» (Lucas 1:31, 35, XT). Tzʼaqlitoq t-xmilal Jesús ik tzeʼn t-xmilal Adán tej tkubʼ bʼinchaʼn (Lucas 3:38; 1 Corintios 15:45). Tbʼanel-lo t-xmilal Jesús, ex bʼalo iktoq keʼyin ik tzeʼn María, aju ttxuʼ, jun xuʼj aj Judiy.

Iktoq Jesús ik tzeʼn qe aj Judiy toj ambʼil aju, attoq t-xmatzi ex nya ik tzeʼn qe aj Roma. Aju xmatzi in kubʼ qʼoʼn te techel kyoklen xjal in nok qʼet ex tuʼn kyxi nimet, tuʼntzunju, iltoq tiʼj tuʼn tbʼaj kybʼinchaʼn tten kyxmatzi. Ax tok, bʼajlo tbʼinchaʼn Jesús t-xmatzi, bʼajlo ttxʼjoʼn twiʼ ex kubʼlo t-xyebʼin. Oʼkx qe nazareo mintiʼtoq in nel kyiʼn ttzmal kywiʼ, ik tzeʼn Sansón (Números 6:5; Jueces 13:5).

Atlo tipun Jesús, tuʼnju kyoj qeju 33 abʼqʼi, aqʼunanlo mas ambʼil ik tzeʼn jun karpinter ex toj ambʼil aju mintiʼ qe tiʼchaq in che ajbʼen ik tzeʼn toj ambʼil jaʼlo (Marcos 6:3). Tej t-xi tzyet tuʼn tpakbʼan, i etz tlajoʼn qe xjal toj tja Dios ex mintiʼ jun onin tiʼj, kykyaqil qeju in che kʼayintoq «kyukʼix qe kyẍneʼl ex qe kybʼoys; ex bʼaj tchitun kypwaq qe chʼexpul twitz pwaq, ex e jaw tpichʼqʼuʼn qe kymes» (Juan 2:14-17). Il-lo tiʼj tuʼn tten tipumal jun xjal tuʼn tbʼant jlu tuʼn. Ajbʼen t-xmilal Jesús aju tzaj tqʼoʼn Dios tuʼn tbʼant tajbʼil tuʼn, tqʼama jlu: «Ax ikx kyuj txqantl tnam ilxix tiʼj tuʼn t-xi npakbʼane tqanil bʼaʼn tiʼj tkawbʼil Dios; porque atzun waqʼune ma chin tzaj samaʼne» (Lucas 4:43). Iltoq tiʼj tuʼn tten tipumal t-xmilal tuʼntzun tbʼet tuʼn tqan toj tkyaqil tnam Palestina tuʼn t-xi tpakbʼan tqanil.

«KYTZAJE WUKʼILE [...] OKTZUN CHE OJLALE WUʼNE»

Tuʼnju in tzalaj twitz Jesús, bʼalo onin jlu tuʼn t-xi kykʼamoʼn xjal txokbʼil aʼyeju in che bʼisintoq ex kyajtoq onbʼil (Mateo 11:28-30). Tuʼnju kubʼ tyekʼin tbʼanel tmod ex t-xtalbʼil, onin jlu kyiʼj xjal tuʼn tten kyajbʼil tuʼn tel kynikʼ tiʼj. Axpe ikx qe kuʼxun kyajtoq tuʼn kyten tukʼil Jesús, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «E jawtzun tchleʼn Jesús qe tal kʼwaʼl» (Marcos 10:13-16).

Maske kubʼ tnaʼn t-xmilal ex t-ximbʼetz Jesús nim kʼixkʼoj tej chʼixtoq tkyim, mintiʼ tzaj tbʼis tuʼn jlu. Jun techel, tej tok jun mejebʼleʼn toj tnam Caná, onin Jesús tuʼn kytzalaj xjal tej tok aʼ tuʼn te tbʼanel vin (Juan 2:1-11). Toj junjuntl maj xi t-xnaqʼtzaʼn junjun tiʼchaq kye xjal aju mlayx tzikʼ tnaʼl kyuʼn (Mateo 9:9-13; Juan 12:1-8).

Ex tuʼn tpakbʼabʼil Jesús xi tqʼoʼn jun qʼuqbʼil kykʼuʼj xjal tuʼn kyanqʼin te jumajx (Juan 11:25, 26; 17:3). Tej t-xi kyqʼamaʼn qeju 70 t-xnaqʼtzbʼen Jesús tzeʼn e ok toj pakbʼabʼil, «jaw tzalaj» ex tqʼama jlu: «Che tzalajxe tuʼnju tzʼibʼan kybʼiye tuj kyaʼj» (Lucas 10:20, 21).

«ATZUN KYEYE MLAY CHE OQUE IKJU»

In bʼanttoq nim tiʼchaq kyuʼn nejenel kye okslabʼil noq tuʼn tok kyqʼoʼn kywitz txqantl kyiʼj ex tuʼn tok qʼoʼn kyoklen (Números 15:38-40; Mateo 23:5-7). Atzunte Jesús xi tqʼamaʼn kye apóstol tuʼn miʼn kyok te patrón ex te kyajaw txqantl (Lucas 22:25, 26). Ax ikx xi tqʼamaʼn jlu kye: «Ten kykwente kyiʼje kye xnaqʼtzal tiʼj ley, nim kygan tiʼj tuʼn kybʼet tok kyxbʼalun ẍjoʼw, ex kyajbʼil tuʼn kyok qʼolbʼeʼn tuj plas» (Marcos 12:38).

Atzunte Jesús tokx kyxol txqantl xjal ik tzeʼn alkyexku xjal, at maj mintiʼ in neltoq kynikʼ tiʼj (Juan 7:10, 11). Axpe ikx mintiʼ el nikʼ tiʼj kyxol qeju 11 t-apóstol. Tej tkubʼ sbʼuʼn Jesús tuʼn Judas, xi tqʼoʼn «jun techlal» kye aj qʼoj tuʼn tel kynikʼ tiʼj Jesús, tuʼntzunju el ttzʼubʼan twitz (Marcos 14:44 XT, 45).

At nim tiʼchaq nya ojtzqiʼn quʼn tiʼj Jesús, ex nya ik tzeʼn o kubʼ kybʼinchaʼn nim xjal. Nya nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj tzeʼntoq t-xmilal Jesús, sino alkye qximbʼetz tiʼj toj ambʼil jaʼlo.

«NOQ CHʼINTL CHIN TELE JAʼLO, EX MLAY CHIN OK KEʼYINTLE KYUʼN XJAl»

Tej tzmatoq in nikʼ junjun or tbʼajlen tqʼamaʼn Jesús qe yol lu, kyim ex kux maquʼn (Juan 14:19). ‹Xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim tuʼn kykolpet nimku xjal› (Mateo 20:28). Tej tikʼ oxe qʼij, bʼant tuʼn Dios tuʼn tjatz «anqʼin tukʼil t-xmilal nya qʼanchaʼl» ex xi tqʼamaʼn te «tuʼn tkubʼ tyekʼun tibʼ» kywitz t-xnaqʼtzbʼen (1 Pedro 3:18; Hechos 10:40). ¿Tzeʼntoq t-xmilal Jesús? Bʼalo otoq chʼexpaj tkyaqil, tuʼnju mintiʼtl el kynikʼ qe tamiw tiʼj tej tok kykeʼyin. Kubʼ t-ximen María Magdalena qa jun bʼinchal bʼech, atzun qeju kabʼe t-xnaqʼtzbʼen kyjatoq kyxiʼ toj Emaús, kubʼ kyximen qa jun bʼetin xjal (Lucas 24:13-18; Juan 20:1, 14, 15).

¿Tzeʼn in kubʼ qximen Jesús toj ambʼil jaʼlo? Tej otoq tzikʼ mas te 60 abʼqʼi tkyimlen Jesús, ok tkeʼyin Juan toj nimku witzikʼ. Mintiʼ ok tkeʼyin Juan te Jesús in kʼixbʼisanjtz twitz jun cruz, sino ik tzeʼn jun «Rey kyibʼaj kykyaqil qe rey, ex atzun Kyajaw kykyaqil qeju at kyoklen». Aju toj chʼintl ambʼil che kbʼel tnajsaʼn aj qʼoj tiʼj Dios, ik tzeʼn qe xjal ex qe juʼẍ, ex tzul tiʼn nim kʼiwlabʼil kye kykyaqil xjal te jumajx (Apocalipsis 19:16; 21:3, 4).