Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

AJU KʼUʼN QUʼNE

Tzeʼn kux awaʼn qe tnejel iyaj tiʼj Tkawbʼil Dios atz Portugal

Tzeʼn kux awaʼn qe tnejel iyaj tiʼj Tkawbʼil Dios atz Portugal

IN CHE jaw xtulqʼin ola tiʼj bark in bʼet t-xi Europa toj océano Atlántico. Jun kyxol xjal tokx toj bark a George Young, ex in tzaj tnaʼn tukʼil nim tzalajbʼil aju bʼant tuʼn tiʼj Tkawbʼil Dios atz Brasil. * Akux in bʼet kyxiʼ, ok ten ximel tiʼj akʼaj toklen atz España ex Portugal, jatumel naʼmxtoq t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil. Ajtzun tpon, in ximen tiʼj tzeʼn kbʼajel tnukʼun qe chikʼbʼabʼil tiʼj Tyol Dios kʼelex tqʼoʼn erman Joseph F. Rutherford ex tuʼn t-xi sipet 300 mil tal uʼj.

E ikʼx George Young toj mar tej t-xiʼ pakbʼal kyoj juntl tnam.

Toj 1925 pon erman Young atz Lisboa te tnam Portugal. Toj ambʼil aju, attoq nim nya bʼaʼn kyxol xjal. Ok chʼixpubʼil tiʼj kawbʼil toj abʼqʼi 1910 aju el qʼinte ambʼil tuʼn kyok xjal te aj kawil noq tuʼnju kyyajil ex el qʼiʼn junjun toklen Iglesia Católica. Tuʼn jlu ten mas tzaqpibʼil kye xjal, pero atx junjun nya bʼaʼn naʼmxtoq t-xi bʼinchet tiʼj.

Tej otoq bʼant tten tkyaqil tuʼn George Young tuʼn tex tchikʼbʼabʼil ermano Rutherford, etz jun kawbʼil tuʼn aj kawil tuʼn kyxiʼ soldad qʼojil tuʼnju chʼixme e jaw meltzʼaj jun kʼloj xjal tiʼj tkawbʼil tnam. Tqʼama aj tzʼibʼil te Sociedad Bíblica Británica y Extranjera te ermano qa kʼokel weʼ twitz nim ikʼbʼil. Maske bʼaj jlu, xi tqanin ambʼil qa jakutoq tzʼajbʼen gimnasio te Escuela Secundaria Camões kyuʼn, ex tzaj qʼoʼn te.

Pontzun aju qʼij 13 te mayo tuʼn tex chikʼbʼabʼil ex in che ayon xjal tuʼn tbʼaj nim tiʼchaq. Kyuʼn uʼj tok twitz ja ex kyuʼn tqanil etz kyoj periódico xi qʼoʼn tqanil tiʼj chikʼbʼabʼil tok tbʼi «Cómo vivir en la Tierra para siempre». Pero ok tilil kyuʼn nejenel kye okslabʼil tuʼn tetz jun tqanil toj periódico jatumel etz kyqʼamaʼn qa ma che pon junjun «pakbʼal nikʼal yol». Ax ikx e kubʼ ten ttzi gimnasio tuʼn t-xi kysipen nim mil uʼj jatumel tkuʼx nya ax tok xnaqʼtzbʼil toj ex junxitl twitzju kʼeletz tqʼoʼn ermano Rutherford.

Maske bʼaj tkyaqil jlu, noj lugar tuʼn junlo kabʼe mil xjal ex bʼalo axju kyajlal e kyaj ten tiʼjxe. Ateʼ junjun kyajxix tuʼn tok kykeʼyin tkyaqil, tuʼntzunju e jax kyiʼj escalera yobʼin ttxlaj gimnasio ex junjuntl e kubʼ qeʼ kyibʼaj tiʼchaq in che ajbʼen tuʼn tbʼant ejercicio.

Pero bʼaj junjun tiʼchaq. E jaw ẍchʼin qe aj qʼoj ex bʼaj kypaʼn qe qʼuqbʼil. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ jaw kyaqpaj erman ex jax weʼ tibʼaj jun mes tuʼntzun tok bʼiʼn kyuʼn xjal. Chʼixme tmij aqʼbʼil tej tbʼaj ex kyaj kyqʼoʼn mas te kabʼe mil xjal kybʼi ex tajlal jatumel in che anqʼin tuʼntzun t-xi samaʼn qe uʼj tiʼj Tyol Dios kye. Toj juntl qʼij etz jun tqanil tuʼn periódico O Século tiʼj chikʼbʼabʼil etz.

Toj septiembre te 1925 xi tzyet tuʼn tetz uʼj La Torre del Vigía toj yol portugués, toj ambʼil jaʼlo Aju Xqʼuqil, (toj ambʼil aju ya in netztoq uʼj lu toj yol portugués te Brasil). Tojx ambʼil lu, kubʼ t-ximen jun xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios, aju Virgílio Ferguson tbʼi, tuʼn t-xiʼ najal atz Portugal ex tuʼn tonin tiʼj Tkawbʼil Dios. Otoq tzʼaqʼunan Virgílio tukʼil George Young toj jun tal sucursal kye Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios atz Brasil. Lwey naj xiʼ Virgílio ex Lizzie aju t-xuʼjil toj bark tuʼn kypon Portugal ex tuʼn tok kykeʼyin kywitz tukʼil ermano Young. Pon toj jun tbʼanel ambʼil, tuʼnju ya chʼixtoq t-xiʼ ermano Young pakbʼal kyoj txqantl lugar, ik tzeʼn toj Unión Soviética.

Tzaj qʼoʼn uʼj tuʼn kyten Lizzie ex Virgílio Ferguson toj juntl tnam toj 1928.

Tej tkubʼ kyqʼoʼn soldad kawbʼil, tzaj nimxix nya bʼaʼn kyxol xjal ex mas i el ikʼun erman. Pero kukx ajbʼen ermano Virgílio te Jehová. Xi tjyoʼn junjun tumel tzeʼn tuʼn t-xqʼuqin tiʼj kʼloj Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios ex tuʼn kukx tbʼant mas aqʼuntl kyuʼn tiʼj kyokslabʼil, ex xi tqanin tuʼn ttzaj qʼoʼn ambʼil tuʼn kyok chmabʼil atz tja. Toj octubre te 1927, tzaj qʼoʼn ambʼil te kyuʼn aj kawil.

Toj tnejel abʼqʼi tej kykubʼ qʼoʼn kawbʼil, kux kytzʼibʼin junlo 450 kybʼi xjal tiʼj uʼj La Torre del Vigía. Ax ikx, noq kyuʼn uʼj ex qe tal uʼj, pon tqanil tiʼj axix tok kyoj lugar jatumel in pon bʼajtoq Tkawbʼil Portugal: Angola, las Azores, Cabo Verde, Goa (India), Madeira, Mozambique ex Timor Oriental.

Toj abʼqʼi 1929, pon jun xjal aqʼunal kyiʼj bʼech atz Lisboa, Manuel da Silva Jordão tbʼi, te tnam Portugal. Akux in nanqʼin toj Brasil, ok tbʼiʼn jun chikʼbʼabʼil etz tqʼoʼn ermano Young. Jun rat el tnikʼ tiʼj qa atzun axix tok ex ten nim tajbʼil tuʼn tonin tiʼj ermano Virgílio tuʼn tpon tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios kyukʼil mas xjal. Tuʼntzunju, ok Manuel te colportor, iktzun kybʼi precursor toj ambʼil aju. Tuʼnju nukʼun tten tuʼn kyetz imprimirit uʼj ex tuʼn kyxi sipet, tuʼn jlu chʼiy kʼloj okslal te Lisboa.

E meltzʼaj erman Virgílio ex t-xuʼjil Brasil toj 1934, pero ya otoq pon iyaj tiʼj axix tok atz Portugal. Maske ikʼ nim tiʼchaq Europa tuʼn qʼoj kyxol kʼloj xjal te España ex tuʼn Tkabʼ Nimaq Qʼoj twitz Tkyaqil Txʼotxʼ, kukx e ajbʼen erman te Portugal te Jehová. Tej tikʼ chʼin ambʼil, ok kʼloj okslal lu ik tzeʼn ttxaʼn qʼaqʼ moqa xqʼaʼl. Pero e chʼiy juntl maj toj kyokslabʼil toj 1947 tej tpon tnejel misionero toj tnam lu, John Cooke tbʼi ex otoq ten toj Xnaqʼtzbʼil te Galaad. Atxix toj ambʼil aju xi tzyet tuʼn tchʼiy kyajlal pakbʼal. Ex kukx chʼiy, maske toj 1962 el tiʼn aj kawil ambʼil tuʼn kypakbʼan ex tuʼn tok kychmon kyibʼ. Toj diciembre te 1974 tzaj qʼoʼn ambʼil tuʼn kyten testigos de Jehová kyuʼn aj kawil ex ya attoq mas te 13 mil pakbʼal toj tnam.

Toj ambʼil jaʼlo, at mas te 50 mil pakbʼal in che qʼon tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios atz Portugal ex kyoj nim isla jatumel in che yolin xjal toj yol portugués, ik tzeʼn toj Azores ex Madeira. Kyxol jlu ateʼ junjun e ten toj chikʼbʼabʼil etz tqʼoʼn ermano Rutherford toj 1925.

In xi qqʼoʼn chjonte te Jehová ex kye qeju erman kukx e ajbʼen te Jehová tuʼnju kux kyawaʼn qe tnejel iyaj tiʼj Tkawbʼil Dios tukʼil nim kyipumal, ex e ok ik tzeʼn tqʼama Pablo, te ajbʼel te Jesucristo kyxol xjal nya judiy (Rom. 15:15, 16). (Aju kʼuʼn quʼne toj Portugal).

^ taqik' 3 Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «Queda mucho por cosechar», toj La Atalaya te 15 te mayo te 2014, t-xaq 31 ex 32.