Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Aqeye kuʼxun, «japunx kyuʼne aju in tmaʼn kolbʼil kyeye»

Aqeye kuʼxun, «japunx kyuʼne aju in tmaʼn kolbʼil kyeye»

«Ax ikx jaʼlo kukx t-xi kynimane [...]. Japunx kyuʼne aju in tmaʼn kolbʼil kyeye, atwit tchi Dios tuj kywitze tuʼn kyxobʼe twitz» (FILIP. 2:12).

BʼITZ: 41 EX 11

1. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tjaw aʼ qwiʼ? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

TKYAQIL abʼqʼi, in jaw aʼ kywiʼ nim mil xjal in che xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios. Nim kyxol qe jlu tzma kuʼxun qe, axpe ikx ateʼ kʼwaʼl. Bʼalo o che jaw chʼiy kyukʼil kytat testigo de Jehová. Yajtzun teya, ¿o jaw aʼ twiʼya? Qa ikju, tbʼanelxix. Il tiʼj tuʼn tjaw aʼ twiʼ jun okslal tuʼntzun tklet ex tuʼn tanqʼin te jumajx (Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 3:21).

2. ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn qtzaj xobʼ tuʼn t-xi qqʼamaʼn te Jehová tuʼn qajbʼen te?

2 Aj tjaw aʼ twiʼya, in tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj tkʼamoʼna nim kʼiwlabʼil, noqtzun tuʼnj, il tiʼj tuʼn tbʼant junjun aqʼuntl tuʼna. ¿Tiquʼn? Tuʼnju tej tjaw aʼ twiʼya xi ttzaqʼweʼna ok te xjel lu: «Tuʼnju tkyimlen Jesucristo, ¿o tzʼajtz tiʼj tanmiya ex o txi tqʼamaʼna te Jehová qa taja tuʼn tbʼant Tajbʼil tuʼna?». Tej tjaw aʼ twiʼya, kubʼ tyekʼina qa otoq txi ttziyena te Jehová tuʼn tajbʼena te, tuʼn tok tkʼujlaʼna ex tuʼn tkubʼ tqʼoʼna aju tajbʼil tnejel twitz alkyexku juntl tiʼ. ¿Tzulpe tbʼisa tuʼnju xi ttziyena jlu te Jehová? Mintiʼ tuʼn ttzaj tbʼisa. Mlayx tzaj tbʼisa aj t-xi tqʼoʼna ambʼil te Jehová tuʼn ttzaj tyekʼin tbʼeya. Ex qa mintiʼ ma tzʼajbʼena te Jehová, atz ktela tjaqʼ tkawbʼil Satanás. Ex mintiʼ in ximen Satanás tiʼj alkye tten tuʼn tkleta. Aju te in jyon tiʼj, taj tuʼn miʼn tok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa jaku tzʼanqʼina te jumajx noq tuʼn tok lepeʼya tiʼj, ex taj tuʼn tel tikʼuna Tkawbʼil Jehová.

3. ¿Alkyeqe kʼiwlabʼil o tzaj tkʼamoʼna noq tuʼnju o txi tqʼamaʼna te Jehová tuʼn tajbʼena te?

3 Ximana kyiʼj kʼiwlabʼil o tzaj tkʼamoʼna noq tuʼnju o txi tqʼamaʼna te Jehová tuʼn tajbʼena te ex tuʼnju o jaw aʼ twiʼya. Tuʼnju o txi tqʼoʼna tchwinqlala te, jaku txi tqʼamaʼna jlu tuʼn tkyaqil tkʼuʼja: «Ate Qman at wukʼile, mlay chin xobʼe. Mintiʼ jun mya bʼaʼn jaku kybʼincha xjal wiʼje» (Sal. 118:6). Mintiʼ juntl oklenj mas tbʼanel twitzju tuʼn qten ttxlaj Jehová ex tuʼn qxi tkʼamoʼn.

AYA AT TOKLEN TIʼJ

4, 5. a) ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa aya at toklen tiʼjju tej t-xi tqʼamaʼna te Jehová tuʼn tajbʼena te? b) ¿Tiʼ in che ok weʼ kykyaqil okslal twitz ex noq alkyexku kyabʼqʼi?

4 Qa o jaw aʼ twiʼya, miʼn kubʼ t-ximana qa ik tten tamiwbʼila tukʼil Jehová ik tzeʼn jun tyolbʼila ex qa aqe tmana at kyoklen tuʼn t-xi kychjoʼn factura. Axpe ikx, qa kukx in nanqʼina kyja, aya at toklen tiʼj alkye tten tuʼn tkleta ex nya qe tmana. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn ttzaj tnaʼna jlu? Tuʼnju mintiʼ ojtzqiʼn tuʼna alkyeqe nya bʼaʼn kʼokel weʼya twitz. Jun techel, bʼalo tzmatoq kʼwaʼla tej tjaw aʼ twiʼya, atzun jaʼlo ma tzʼokxa toj tkuʼxumala. Bʼalo at jun tiʼ in kubʼ tnaʼna ex jakulo tzaj kyqʼamaʼn txqantl tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼna junjun tiʼchaq. Tqʼama jun txin aju t-ximbʼetz tiʼj jlu: «Chʼixmi tkyaqil maj, aj tzma kʼwaʼlx qoʼ, mintiʼ in kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn qa mintiʼ ma txi qwaʼn jun piẍ pastel noq tuʼnju testigo de Jehová qoʼ aj tkubʼ ikʼset kyabʼqʼi kʼwaʼl toj tja xnaqʼtzbʼil. Pero aj tel mas abʼqʼi ex aju qajbʼil tuʼn qkubʼ kuẍe tukʼil jun qʼa mas in chʼiy. Il tiʼj tuʼn tok qeʼxix qkʼuʼj tiʼj qa mas tbʼanel qa kukx ma txi qnimen qe tkawbʼil Jehová».

5 Ax tok, nya oʼkx qe kuʼxun in che ok weʼ kywitz junjun nya bʼaʼn toj kyanqʼibʼil. Aqeju otoq che chʼiy tej tjaw aʼ kywiʼ, ax ikx in che ok weʼ twitz joybʼil tiʼj qʼuqbʼil kykʼuʼj. Bʼalo at toklen jlu tukʼil mejebʼleʼn, yabʼil moqa aqʼuntl. Noq alkyexku qabʼqʼi, qkyaqilx in qo ok weʼ kywitz junjun nya bʼaʼn tuʼn tok qʼuqbʼil qkʼuʼj toj malbʼil (Sant. 1:12-14).

6. a) ¿Tiʼ t-xilen aju qa mintiʼ xi ttziyena te Jehová tuʼn tajbʼena te noq oʼkx toj jun ambʼil? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn teya aju tkuʼx toj Filipenses 4:11, 12 ex 2 Corintios 4:7?

6 Jaku tzʼonin tiʼja tuʼn kukx tajbʼena te Jehová aj tok weʼya kywitz nya bʼaʼn qa ma ttzaj tnaʼna qa mintiʼ xi ttziyena te tuʼn tajbʼena oʼkx toj jun ambʼil. A t-xilen jlu qa o txi ttziyena te aj Kawil tibʼaj tkyaqil twitz Txʼotxʼ qa kukx kʼajbʼela te maske ya mlay che ajbʼen tmana ex qe tamiwa te (Sal. 27:10). Toj tkyaqil ambʼil, bʼaʼn tuʼn t-xi tqanina te Jehová tuʼn tonin tiʼja tuʼn tten tipumala tuʼntzun tjapun twiʼ tyola tuʼn tajbʼena te (kjawil uʼjit Filipenses 4:11, 12 ex 2 Corintios 4:7).

7. ¿Tiʼ t-xilen aju in tzaj tqʼamaʼn Filipenses 2:12 tuʼntzun qklet?

7 Taj Jehová tuʼn toka te tamiw. Tuʼn kukx tten tamiwbʼila tukʼil ex tuʼn tjyona tiʼj alkye tten tuʼn tkleta, il tiʼj tuʼn taqʼunana. Ex in tzaj tqʼamaʼn Filipenses 2:12 jlu: «Japunx kyuʼne aju in tmaʼn kolbʼil kyeye, atwit tchi Dios tuj kywitze tuʼn kyxobʼe twitz». Aqeju yol lu in tzaj kyyekʼin qa il tiʼj tuʼn t-ximana tiʼj tiʼ kbʼantel tuʼna tuʼn tok t-xqʼuqina tamiwbʼila tukʼil Jehová ex tuʼn kukx tajbʼena te maske ma tzʼok weʼya kywitz nya bʼaʼn. Miʼn tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼjxa. Bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa ateʼ junjun mintiʼ e ten tzʼaqli twitz Jehová maske otoq tzʼel nim ambʼil in che ajbʼen te. Qa ikju, ¿tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼna qe tiʼchaq tuʼn tkleta?

NIM TOKLEN TUʼN T-XNAQʼTZANA TIʼJ TYOL DIOS

8. a) ¿Alqiʼj in yolin aju tuʼn t-xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios? b) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn t-xnaqʼtzana?

8 Tuʼn qok te tamiw Jehová, il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn ex tuʼn qyolin tukʼil. Jun tumel tuʼn t-xi qbʼiʼn aju in tzaj tqʼamaʼn qe, aju tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj Xjan Uʼj. A jlu in yolin tiʼj tuʼn tjaw quʼjin Xjan Uʼj ex qe uʼj in che etz tuʼn ttnam Jehová, ex tuʼn qximen tiʼjju in jaw quʼjin. Aj tbʼant jlu tuʼna, bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa nya oʼkx tuʼn tok tqʼoʼna twiʼya toj malbʼil, ik tzeʼn aj in che kyaʼj junjun tqanil toj twiʼya tuʼn tkambʼana tiʼj jun examen toj tja xnaqʼtzbʼil. Sino ik tten jlu ik tzeʼn jun qbʼe jatumel jaku che kanet mas tbʼanel tiʼchaq quʼn ex tuʼn tel qnikʼ kyiʼj junjuntl tmod Jehová. Qa ma bʼant jlu tuʼna, kʼonil tiʼja tuʼn tok laqʼeʼya mas ttxlaj, ax ikx te tzul laqʼeʼ mas ttxlaja (Sant. 4:8).

¿Kukxpe in yolina tukʼil Jehová? (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 8 a 11).

9. ¿Alkyeqe onbʼil o che onin tiʼja aj t-xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios?

9 O tzaj tqʼoʼn ttnam Jehová nim onbʼil tuʼntzun tonin tiʼja tuʼn tbʼant jun teya tprograma tuʼn t-xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel ateʼ toj jw.org. Bʼaʼn tuʼn ttzaj tjyoʼna «Jóvenes», ex kkanetel «Actividades para estudiar la Biblia» tuʼna, tuʼntzun tonin tiʼja tuʼn tetz tiʼna junjun tbʼanel xnaqʼtzbʼil kyiʼj txʼolbʼabʼil tkuʼx toj Tyol Dios. Ax tzalu jaku che kanet onbʼil tuʼn t-xnaqʼtzaʼna tiʼj uʼj «¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼnxix Tyol Dios?». Che onil jlu tiʼja tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil tkʼuʼja ex tuʼn t-xi tchikʼbʼaʼna aju nimen tuʼna. Ex toj uʼj ¡Despertad! te abril te 2009, kkanetel mas nabʼil tuʼna toj xnaqʼtzbʼil «Los jóvenes preguntan. ¿Cómo disfrutar la lectura de la Biblia?». Nim toklen tuʼn t-xnaqʼtzana ex tuʼn t-ximana tuʼntzun tjyona tumel tuʼn tkleta (kjawil uʼjit Salmo 119:105).

NIMXIX TOKLEN NAʼJ DIOS

10. ¿Tiquʼn nim toklen naʼj Dios te jun okslal o jaw aʼ twiʼ?

10 Ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa in xi qbʼiʼn Jehová aj qxnaqʼtzan tiʼj Tyol. Noqtzun tuʼnj, qa qaj tuʼn qyolin tukʼil, il tiʼj tuʼn qnaʼn Dios te. Mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa qo naʼl Dios noq tuʼnju naqʼli qoʼ tuʼn tbʼant quʼn, moqa noq tuʼn kyel tbʼanel tiʼchaq toj qanqʼibʼil. Ax tok in najbʼen naʼj Dios tuʼn qyolin tukʼil Jehová. Ex taj Jehová tuʼn tok tbʼiʼn teya (kjawil uʼjit Filipenses 4:6). Aj ttzaj bʼaj tkʼuʼja tiʼj jun tiʼ, naʼntza qa in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios nabʼil lu teya: «Qʼonkja qe tbʼisa tuj tqʼabʼ Qman» (Sal. 55:22). ¿Axpe tok qʼuqli tkʼuʼja tiʼj qa jaku tzʼonin jlu tiʼja? Jaku txi kyqʼamaʼn nim millón erman teya qa o tzʼonin jlu kyiʼj. Ax ikx jaku tzʼonin tiʼja.

11. ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn t-xi tqʼoʼna chjonte te Jehová toj tkyaqil ambʼil?

11 Toj tkyaqil ambʼil qo naʼl Dios te Jehová, nya oʼkx aj qaj onbʼil. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Kyqʼonxe chjonte te Dios» (Col. 3:15). Atlo maj jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj kyuʼn nim nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj ex tuʼn jlu jaku tzikʼ tnaʼl quʼn alkyeqe kʼiwlabʼil in che tzaj qkʼamoʼn. ¿Jaku tzʼok tilil tuʼna tkyaqil qʼij tuʼn ttzaj tnaʼna oxe tiʼchaq tuʼn t-xi tqʼoʼna chjonte te Jehová? Jun txin Abigail tbʼi ex jaw aʼ twiʼ tej qʼiʼntoq 12 abʼqʼi tuʼn, in tzaj tqʼamaʼn jlu: «In kubʼ nximane qa mintiʼ juntl at toklen tuʼn t-xi qqʼoʼn nim chjonte te ik tzeʼn te Jehová. Toj tkyaqil ambʼil kyxel qqʼoʼn chjonte te tiʼj tkyaqil o tzaj tqʼoʼn qe. Ngane tuʼn ttzaj nnaʼne jun tiʼ ok nbʼiʼne jun maj: ‹Noqpe qo ximen tiʼj qa aj qjaw weʼ jun qlax ex oʼkx ateʼ qe tiʼchaq qukʼil aʼyeju xi qqʼoʼn chjonte tiʼj te Jehová ew. ¿Jteʼ tiʼchaq jaku ten qe?›».

KʼONIL TIʼJA AJ TOK TKEʼYINA TKʼIWLABʼIL JEHOVÁ

12, 13. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn t-ximana tiʼj alkye tten o tzʼok tkeʼyina qa tbʼanel Jehová?

12 Onin Jehová tiʼj aj kawil David tuʼn tex kywitz nya bʼaʼn. Tuʼntzunju, otoq tzʼok tqʼoʼn David twitz tiʼj tej tqʼama jlu: «Che nikʼbʼenchaqe tiʼj, tzʼelx kynikʼe tiʼj, ate Qman puro bʼaʼn. At tzalajbʼil teju xjal nnoʼk qeʼ tkʼuʼj tiʼj Qman» (Sal. 34:8). Aju versículo lu in tzaj tyekʼin qa nim toklen qa aya ma tzʼok keʼyinte qa tbʼanel te Jehová. Aj in jaw tuʼjina Tyol Dios, qe quʼj ex aj t-xiʼya kyoj chmabʼil, in nok tojtzqiʼna qe tbʼanel txʼolbʼabʼil in yolin kyiʼj xjal o tzʼonin Jehová kyiʼj tuʼn kukx kyajbʼen te. Noqtzun tuʼnj, aj tchʼiya mas toj tokslabʼila, il tiʼj tuʼn tok tqʼoʼna twitza tiʼj alkye tten in nonin Jehová tiʼja. ¿Alkye tten o kubʼ tnaʼna qa tbʼanel Jehová?

13 At jun tumel tzeʼn o kubʼ kynaʼn kykyaqil okslal qa tbʼanel Jehová. O tzaj tqʼoʼn Jehová txokbʼil qiʼj tuʼn qpon laqʼeʼ ttxlaj ex ttxlaj Tkʼwaʼl. Tqʼama Jesús jlu: «Mlay tzul jun xjal wukʼile qa mya tuʼn Nmane sul qʼiʼn, aju tzaj samante weye» (Juan 6:44). ¿In xipe tnimana qa a Jehová o tzaj qʼinte teya? Jakulo kubʼ t-ximen jun kuʼxun jlu: «Tzaj tiʼn Jehová kye nmane, atzun weye oʼkx in chin ok lepeʼye kyiʼj». Noqtzun tuʼnj, tej t-xi tqʼamaʼna te Jehová tuʼn tajbʼena te ex tej tjaw aʼ twiʼya, kubʼ tyekʼina qa at jun tbʼanel tamiwbʼila tukʼil. Atzun jaʼlo ya ojtzqiʼn twitza tuʼn. In tzaj tqʼuqbʼaʼn Tyol Dios qkʼuʼj kyuʼn yol lu: «Qa at jun xjal kʼujlaʼn Dios tuʼn, atzunju ojtzqiʼn tuʼn Dios» (1 Cor. 8:3). Tzʼok tilil tuʼna tuʼn tok t-xqʼuqina toklena at toj ttnam Jehová.

14, 15. ¿Tiquʼn jaku chʼiy qʼuqbʼil tkʼuʼja tuʼn pakbʼabʼil?

14 Ax ikx in nok tqʼoʼna twitza tiʼj qa tbʼanel te Jehová aj tok tkeʼyina alkye tten in nonin tiʼja tuʼn tyolina tiʼj qʼuqbʼil tkʼuʼja toj pakbʼabʼil ex toj tja xnaqʼtzbʼil. Ateʼ junjun kwest tuʼn kypakbʼan kye kyukʼil toj tja xnaqʼtzbʼil tuʼnju mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn alkye kymod kyukʼil kbʼel kyyekʼin. Bʼalo o bʼaj jlu tiʼja. Ex maslo kwest jaku tzʼel toj twitza qa il tiʼj tuʼn tyolina twitz jun kʼloj xjal. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja?

15 Tnejel, ximana tiʼj tiquʼn qʼuqli tkʼuʼja tiʼjju in xi tnimana. At nim onbʼil tkubʼ toj jw.org kyoj nim yol tuʼntzun tonin tiʼja tuʼn t-ximana tiʼj tiʼ nimen tuʼna, tiquʼn qʼuqli tkʼuʼja tiʼj ex alkye tten jaku txi tchikʼbʼaʼna. ¿Jakupe tzʼel tpaʼna ambʼil tuʼn t-xnaqʼtzana kyiʼj? Qa ax tok qʼuqli tkʼuʼja tiʼjju nimen tuʼna ex qa ma bʼaj tbʼinchaʼna ttena, kbʼel tnaʼna qa taja tuʼn tyolina tiʼj tbʼi Jehová (Jer. 20:8, 9).

16. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn miʼn ttzaj xobʼa aj tyolina tiʼjju nimen tuʼna?

16 Maske ma bʼaj tbʼinchaʼna ttena, jaku kubʼ tnaʼna qa kukx in tzaj xobʼa. Jun txin jaw aʼ twiʼ tej qʼiʼntoq 13 abʼqʼi tuʼn ex jaʼlo ma japun twi 18, in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Ojtzqiʼn wuʼne tiʼ in xi nnimane, pero kwest tuʼn nyoline tiʼj». ¿Tiʼtzun in bʼant tuʼn? Tqʼama qa in nok tilil tuʼn tuʼn tyolin tiʼj axix tok tukʼil tex tyol. Tqʼamatl jlu: «Tzoqpiʼn qe wukʼile toj tja xnaqʼtzbʼil tuʼn kyyolin kyiʼj tiʼchaq in bʼaj kyiʼj. ¿Tiquʼn mlay bʼant ax jlu wuʼne? Tuʼntzunju, aj in xi nqʼamaʼne jun tiʼ, noq minabʼen in xi nqʼamaʼne jlu: ‹Jun maj, tej in chin qʼontoqe xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios ex...›. Yajxitl, kukx in chin yoline tiʼjju in xi nqʼamaʼne tnejel. Maske mintiʼxix toklen nyole tukʼil Tyol Dios, at junjun kyaj tuʼn tok kybʼiʼn ex at maj in tzaj kyqanin tiʼjju in bʼant wuʼne aj in xi nqʼoʼne xnaqʼtzbʼil. Qa mas in bʼant jlu wuʼne, mas nya kwest toj nwitze tuʼn nyoline. Ex in kubʼ nnaʼne tbʼanel aj nyoline tiʼj axix tok».

17. ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn qyolin tuʼn tkyaqil qkʼuʼj tiʼjju nimen quʼn?

17 Qa in nok tqʼoʼna kyoklen txqantl ex qa ma ximana kyiʼj, jakulo kubʼ kyyekʼin ax kymod tukʼila. Bʼinxa aju kubʼ t-ximen Olivia, jun txin te 17 abʼqʼi ex jaw aʼ twiʼ tej tzma kʼwaʼlx: «Kukx tzaj nxobʼile tuʼnju kubʼ nximane qa jaku kyqʼama xjal qa noq oʼkx tok nwiʼye tiʼj Tyol Dios aj nyoline». Noqtzun tuʼnj, kubʼ tchʼixpuʼn t-ximbʼetz. Mintiʼ ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj qa in tzaj xobʼ, sino kubʼ t-ximen jlu: «Ateʼ nim kuʼxun mintiʼ ojtzqiʼn qe testigo de Jehová kyuʼn ex oʼkx aqoʼye ojtzqiʼn qwitze kyuʼn. Tuʼntzunju, nim jaku tzʼonin qmod kbʼel qyekʼin kyukʼil. Qa mintiʼxix in qo yolin kyukʼil tiʼjju nimen quʼn ex qa in qo yolin kyiʼj pero in qo tzaj xobʼ, jakulo kubʼ kyximen qa mintiʼ in qo tzalaj tuʼnju testigo de Jehová qoʼ. Axpe ikx, jaku kubʼ kyyekʼin nya bʼaʼn kymod tuʼnju mintiʼxix in nok qeʼ qkʼuʼj tiʼjju nimen quʼn. Qatzun ma kubʼ qyekʼin qa qʼuqlixix qkʼuʼj tiʼjju nimen quʼn ex qa ma qo yolin tiʼj kyukʼil qex qyol, jakulo qo ok kybʼiʼn».

KUKX BʼINCHAMA QE TIʼCHAQ TUʼN TKLETA

18. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant tuʼna tuʼntzun tkleta?

18 Ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa nim toklen tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼna junjun tiʼchaq tuʼntzun tkleta. Tuʼn tbʼant jlu tuʼna, il tiʼj tuʼn tuʼjina tiʼj Xjan Uʼj ex tuʼn t-ximana tiʼj, tuʼn tnaʼna Dios ex tuʼn t-ximana kyiʼj kʼiwlabʼil o tzaj tqʼoʼn Jehová teya. Che onil qe jlu tiʼja tuʼntzun tok qeʼxix tkʼuʼja tiʼj qa a Jehová tamiwa. Ex kʼonil jlu tiʼja tuʼn tyolina tiʼjju nimen tuʼna (kjawil uʼjit Salmo 73:28).

19. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qklet?

19 Tqʼama Jesús jlu: «Qa at jun xjal taj tuʼn tok lpeʼ wiʼje, xkʼayink tibʼ teju tex tajbʼil, qʼinx tcrus, [moqa ‹ttzeʼ›, TNM] ex lpeʼk wiʼje» (Mat. 16:24). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa qaj tuʼn qok lepeʼ tiʼj Jesús, il tiʼj tuʼn t-xi qqʼamaʼn te Jehová tuʼn qajbʼen te ex tuʼn tjaw aʼ qwiʼ. A jlu in tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn ttzaj qkʼamoʼn nim kʼiwlabʼil toj ambʼil jaʼlo ex tzul qʼoʼn qchwinqlal te jumajx toj akʼaj twitz Txʼotxʼ ik tzeʼn in tzaj ttziyen Jehová. Tuʼntzunju, at nim tiquʼn tuʼn kukx qaqʼunan tiʼj alkye tten tuʼn qklet.