Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 1

«Miʼn bʼaj kykʼuʼje, aqine Kydiose»

«Miʼn bʼaj kykʼuʼje, aqine Kydiose»

«Miʼn che xobʼe porke lu qine atine kyukʼile, miʼn bʼaj kykʼuʼje, aqine Kydiose. Kxel nqʼoʼne kyipumale ex chin onile kyiʼje» (IS. 41:10).

BʼITZ 7 A Jehová in tzaj qʼonte qipumal

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1, 2. a) ¿Tzeʼn e onin qeju yol tkuʼx toj Isaías 41:10 tiʼj Yoshiko? b) ¿Alkyeqe txqantl in nok qʼuqbʼaʼn kykʼuʼj kyuʼn tyol Jehová?

TZAJ qʼamaʼn nya bʼaʼn tqanil te ermana Yoshiko. Tqʼama aj qʼanil in nok keʼyin te qa noq oʼkx junjuntl xjaw tuʼn tanqʼin. ¿Tiʼ tmod ermana Yoshiko kubʼ tyekʼin? Jun rat naj tzaj tnaʼn jun kyxol qe taqikʼ Tyol Dios mas tgan: Isaías 41:10 (uʼjinktza). Mintiʼ tzaj bʼaj tkʼuʼj ermana ex xi tqʼamaʼn te aj qʼanil qa mintiʼtoq in xobʼ tuʼnju tzyun tqʼabʼ tuʼn Jehová. * Chewix tanmi tuʼn taqikʼ Tyol Dios lu ex onin tiʼj tuʼn tok qeʼ tkʼuʼj tiʼj Jehová. Ax jlu jaku bʼant tuʼn Jehová qiʼj aj qok weʼ kywitz nya bʼaʼn. Tuʼn telxix qnikʼ tiʼj tzeʼn in qeʼ qkʼuʼj tuʼn Jehová, tnejel qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn xi tqʼoʼn tqanil lu te Isaías.

2 Xi tqʼamaʼn Jehová tqanil lu tuʼntzun t-xi tqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj aj Judiy che xeʼl qʼiʼntoq toj tnam Babilonia. Ax ikx tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn kykyaj tzʼibʼin qe yol lu toj Xjan Uʼj tuʼntzun tonin kyiʼj txqantl tmajen (Is. 40:8; Rom. 15:4). Kwest ambʼil jaʼlo ex qajxix tuʼn ttzaj qʼuqbʼaʼn qkʼuʼj kyuʼn yol tkuʼx toj uʼj te Isaías (2 Tim. 3:1).

3. a) ¿Alkyeqe yol in tzaj ttziyen Jehová qe toj taqikʼ Tyol Dios te abʼqʼi 2019? b) ¿Tiquʼn qaj tuʼn tok qbʼiʼn qeju tziybʼil lu?

3 Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ kyiʼj oxe yol in tzaj ttziyen Jehová toj Isaías 41:10 ex in chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj kyuʼn, ex atzun taqikʼ Tyol Dios te abʼqʼi 2019. Aju tnejel, in tzaj tqʼamaʼn Jehová qa at qukʼil. Aju tkabʼin, in tzaj tqʼamaʼn qa a Qdios. Ex aju toxin, in tzaj tqʼamaʼn qa kʼonil qiʼj. ¿Tiquʼn qaj tuʼn tok qbʼiʼn qe tziybʼil lu? * Tuʼnju ax ikx in che tzaj nya bʼaʼn qiʼj ik tzeʼn te Yoshiko ex in qo ok weʼ kywitz nya bʼaʼn kyuʼn xjal, axpe ikx ateʼ junjun erman in che el ikʼun kyuʼn junjun aj kawil nim kyoklen.

«ATINE KYUKʼILE»

4. a) ¿Alkye tnejel ttziybʼil Jehová qo xnaqʼtzal tiʼj? (Qʼonka twitza tiʼj tqanil). b) ¿Alkye tten in tzaj tqʼamaʼn Jehová qa at tkʼuʼj qiʼj? c) ¿Alkye tten in nonin tiʼja aju in tzaj tqʼamaʼn Jehová qe?

4 Tnejel, in tzaj tqʼuqbʼaʼn Jehová qkʼuʼj aj ttzaj tqʼamaʼn jlu: Miʼn che xobʼe porke lu qine atine kyukʼile. * Tuʼn ttzaj tyekʼin Jehová qa at qukʼil, in qo ok tkʼujlaʼn ex in qo ok tkwentin. Qo ximen tiʼj tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn qa at nimxix tkʼujlabʼil qiʼj, chi: «Porke nimxix nkʼuʼje kyiʼje, maʼ kyoklene tuj nwitze ex kʼujlaʼn qeye wuʼne» (Is. 43:4). Mintiʼ jun tiʼ jaku kubʼ weʼ twitz Jehová tuʼn miʼn tok tkʼujlaʼn qe tmajen. Mlay kyaj tkolin tkʼujlabʼil at qiʼj (Is. 54:10). In ten qipumal aj tel qnikʼ tiʼj qa in nok Jehová te Qamiw ex qa in qo ok tkʼujlaʼn. Toj ambʼil jaʼlo in qo ok t-xqʼuqin ik tzeʼn ok t-xqʼuqin Abrán (Abrahán), aju tamiw. Tqʼama Jehová jlu te: «Miʼn xobʼa Abram. Aqine kolol teya» (Gén. 15:1).

Tuʼn tonbʼil Jehová jaku qo ex kywitz nya bʼaʼn in che ok ik tzeʼn aʼ moqa ik tzeʼn tqan qʼaqʼ. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5 ex 6). *

5, 6. a) ¿Tiquʼn ojtzqiʼn quʼn qa taj Jehová tuʼn tonin qiʼj tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj Yoshiko?

5 Ojtzqiʼn quʼn qa taj Jehová tuʼn tonin qiʼj tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn tuʼnju in tzaj ttziyen jlu qe: «Qa il tiʼj tuʼn kyikʼxe tuj aʼ, aqine chin tele kyukʼile, qa il tiʼj tuʼn kyikʼxe kyuj nima, mlay cheʼx mulqʼaje tjaqʼ aʼ, ex qa il tiʼj tuʼn kyokx qʼoʼne tuj qʼaqʼ, mlay che tzʼeʼye ex mlay jaw julin qʼaqʼ kyiʼje» (Is. 43:2). ¿Tiʼ kyxilen yol lu?

6 Mintiʼ in tzaj tziyen Jehová tuʼn tel tiʼn qe nya bʼaʼn in qo ok weʼ twitz, pero mlay tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn tok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj aju jaku qo naj tuʼn, aʼyeju ik kyten ik tzeʼn jun nim aʼ in qo jaw jiqʼwi tuʼn moqa ik tzeʼn qʼaqʼ in qo bʼaj tzʼeʼy tuʼn. In tzaj ttziyen Jehová qa ktel qukʼil tuʼntzun qex kywitz nya bʼaʼn. Ax ikx kʼonil qiʼj tuʼn tchewix qkʼuʼj tuʼntzun kukx qajbʼen te, axpe ik qa ma qo ok weʼ twitz kamik (Is. 41:13). Atzun bʼant tuʼn Jehová tiʼj Yoshiko, aju ma qo yolin tiʼj. In tzaj tqʼamaʼn tal Yoshiko jlu: «O jaw labʼine tiʼj tej mintiʼ tzaj bʼaj tkʼuʼj ntxuʼye. Qʼanchaʼlxix qa a Jehová xi qʼuqbʼante tkʼuʼj. Axpe ikx kukx yolin tiʼj Jehová ex kyiʼj ttziybʼil kye enfermera ex kye txqantl yabʼ toj qʼij tej tkyim». ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj Yoshiko? Qa ax ikx kʼonil Jehová qiʼj tuʼn tten qipumal tuʼn kyikʼx nya bʼaʼn quʼn aj tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj ttziybʼil qa ktel qukʼil.

«AQINE KYDIOSE»

7, 8. a) ¿Alkye tkabʼin ttziybʼil Jehová qo xnaqʼtzal tiʼj ex tiʼ t-xilen aju tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj? b) ¿Tiquʼn xi tqʼamaʼn Jehová kye aj Judiy otoq che pon qʼiʼn toj tnam Babilonia tuʼn miʼn ttzaj bʼaj kykʼuʼj? c) ¿Tiʼ tqʼama Jehová toj Isaías 46:3 ex 4 tuʼn tchewix kykʼuʼj tmajen?

7 Qo xnaqʼtzan tiʼjju tkabʼin ttziybʼil Jehová kubʼ ttzʼibʼin Isaías. Tqʼama jlu: Miʼn bʼaj kykʼuʼje, aqine Kydiose. Tej tkubʼ tzʼibʼin jlu toj tnejel yol, in tzaj tyekʼin qa a t-xilen tuʼn taj qkeʼyin ttzel qiʼj qa at jun nya bʼaʼn jaku tzaj qiʼj moqa «aj t-xi qkeʼyin noq jaxku tumel tuʼn qxobʼil».

8 ¿Tiquʼn xi tqʼamaʼn Jehová kye aj Judiy che xeltoq qʼiʼn toj tnam Babilonia tuʼn miʼn ttzaj bʼaj kykʼuʼj? Tuʼnju ojtzqiʼntoq tuʼn qa che tzajel xobʼtoq xjal aj kyok tzoqpaj soldad te Medopersia tiʼj tnam Babilonia aj tjapun 70 abʼqʼi tuʼn kyten aj Judiy toj tnam aju. Tuʼntoq kyajbʼen soldad te Medopersia tuʼn Jehová tuʼntzun kyetz klet tmajen (Is. 41:2-4). Tej tok kykeʼyin xjal te Babilonia ex qe txqantl tnam kyjaʼ kypon aj qʼoj, ok tilil kyuʼn tuʼn miʼn kytzaj xobʼ, bʼaj kyonin kyibʼ ex «bʼaj tkyuwsaʼn» kynabʼil kyxolx. Ax ikx bʼaj kybʼinchaʼn mas kydios tuʼnju kubʼ kyximen qa che xqʼuqiltoq kyiʼj (Is. 41:5-7). Akux bʼaj jlu, onin qe tyol Jehová kyiʼj tmajen tuʼn miʼn kytzaj xobʼ tej tqʼama jlu: «Aqeye aj Israel, aqeye nmajene skʼoʼmaj wuʼne». Ex tuʼn miʼn ttzaj bʼaj kykʼuʼj, tqʼamatl jlu: «Aqine Kydiose» (Is. 41:8-10). Tej tqʼama Jehová «aqine Kydiose» kye aj Judiy, tuʼn jlu xi tqʼamaʼn kye qa mintiʼ otoq che el naj tiʼj tkʼuʼj ex qa kukxtoq in che ok tqʼoʼn te tmajen. Ax ikx xi tqʼamaʼn kye qa tuʼn kyetz tiʼn ex tuʼn tonin kyiʼj. Jaku txi qqʼamaʼn qa e onin qe tyol Jehová kyiʼj aj Judiy otoq che pon qʼiʼn toj tnam Babilonia (kjawil uʼjit Isaías 46:3, 4).

9, 10. ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj? Qʼamantza jun techel.

9 Toj ambʼil jaʼlo, mas in tzaj bʼaj kykʼuʼj xjal kyuʼn nya bʼaʼn in che ikʼ twitz tkyaqil Txʼotxʼ. Ax ikx qe in tzaj nya bʼaʼn qiʼj tuʼn jlu. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Jehová qe: «Aqine Kydiose». In tzaj kyqʼuqbʼaʼn yol lu qkʼuʼj, ¿tiquʼn?

10 Qo ximen tiʼj jun techel. At Juan ex Bruno toj jun avión. Noq minabʼen, in jaw yukch avión tuʼn tkyaqil tipumal. In tzajtzun yolin jun xjal ex in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Aqeye xjal at tzalu toj avión, aʼyine in chin yukin tiʼj avión. In xi qqʼoʼne tqanil kyeye qa atoʼ toj jun lugar jatumel at nim kyqʼiqʼ. Kynajsame, bʼaʼn tuʼn tok kyjatzʼoʼne kycinturone. Miʼn bʼaj kykʼuʼje, mlay bʼaj jun tiʼ». Nim in tzaj xobʼ Juan. In xitzun tkeʼyin tiʼj Bruno ex mintiʼ in bʼaj chʼin tkʼuʼj tiʼj jun tiʼ. Tuʼntzunju, in xi tqanin Juan te: «¿Tiquʼn mintiʼx chʼin in tzaj bʼaj tkʼuʼja?». In jaw tzeʼn Bruno ex in xi tqʼamaʼn te: «Ojtzqiʼn yukil avión wuʼne. A nmane. Waje tuʼn nyoline tiʼj tukʼila ex kxel nqʼamaʼne teya qa tbʼanel yukin tiʼj avión, tuʼn jlu jaku qeʼ tkʼuʼja».

11. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj Juan ex Bruno?

11 ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju ikʼ tiʼj Juan ex Bruno? Ik tzeʼn te Bruno, mintiʼ in tzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼnju ojtzqiʼn Jehová quʼn, aju Qtat at toj kyaʼj. Ojtzqiʼn quʼn qa kʼonil qiʼj tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil (Is. 35:4). Maske at nim xjal in tzaj bʼaj kykʼuʼj tuʼn kyxobʼil, atzun qe mintiʼxix in bʼaj qkʼuʼj tuʼnju qʼuqli qkʼuʼj tiʼj Jehová (Is. 30:15). Ex ik tzeʼn bʼant tuʼn Bruno, ax ikx qe in xi qqʼamaʼn kye xjal tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Dios. Aj tbʼant jlu quʼn, ax ikx kye jaku tzʼok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa jaku tzʼonin Jehová kyiʼj aj kyok weʼ twitz alkyexku nya bʼaʼn.

«KXEL NQʼOʼNE KYIPUMALE EX CHIN ONILE KYIʼJE»

12. a) ¿Alkye toxin ttziybʼil Jehová qo xnaqʼtzal tiʼj? b) Aj ttzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj aju yol «tuʼnx tipumal» Jehová, ¿tiʼ in tzaj tnaʼn jlu qe?

12 Qo xnaqʼtzan tiʼj toxin ttziybʼil Jehová. In tzaj tqʼamaʼn jlu: Kxel nqʼoʼne kyipumale ex chin onile kyiʼje. Otoq tqʼama Isaías tzeʼn tuʼn ttzaj tqʼuqbʼaʼn Jehová kykʼuʼj tmajen. Tqʼama jlu: «Ate Qman chʼix tul tukʼil tipumal, tuʼnx tipumal in kyaj ten tkyaqil tjaqʼ tkawbʼil» (Is. 40:10). In tzaj kynaʼn qe tyol Isaías qe qa a Jehová aju aj Kawil at nim tipumal. Toj ambʼil ojtxe, ajbʼen tipumal Jehová tuʼn tuʼn tonin ex tuʼn tkolin kyiʼj tmajen. Axju in bʼant tuʼn toj ambʼil jaʼlo, kukx in tzaj tqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj tmajen ex kukx in xqʼuqin kyiʼj qeju in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj (Deut. 1:30, 31; Is. 43:10).

Mlay ten mas tipumal jun tiʼ in najbʼen kyuʼn xjal tuʼn kyqʼojin qiʼj ik tzeʼn tipumal Jehová. (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 12 a 16). *

13. a) ¿Toj alkye ambʼil in japun twi tyol Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn qipumal? b) ¿Alkye yol in tzaj tqʼoʼn qipumal ex in qeʼ qkʼuʼj tuʼn?

13 In japun twi tyol Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn qipumal, mas aj qel ikʼun kyuʼn aj qʼoj. In nok tilil kyuʼn xjal tuʼn ya miʼn qpakbʼan kyoj junjun tnam, ax ikx kyaj tuʼn tel kyiʼn ambʼil tuʼn ya miʼn tten ttnam Jehová. Noqtzun tuʼnj, mintiʼxix in tzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼn jlu. In tzaj ttziyen Jehová qa tzul tqʼoʼn qipumal ex in qeʼ qkʼuʼj tuʼn. In tzaj tqʼamaʼn jlu: «Mi jun xjal jaku bʼant jun ubʼl tuʼn tuʼn tnaja tuʼn» (Is. 54:17). Aqeju yol lu, in tzaj kynaʼn oxe tiʼ nim toklen qe.

14. ¿Tiquʼn mintiʼ in qo jaw labʼin aj qel ikʼun kyuʼn xjal?

14 Tnejel, ojtzqiʼn quʼn qa qo elel ikʼun kyuʼn xjal toj ambʼil jaʼlo (Mat. 10:22). Kyaj tqʼamaʼn Jesús qa che elel ikʼun qe t-xnaqʼtzbʼen kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil (Mat. 24:9; Juan 15:20). Tkabʼin, aju yol kyaj tqʼamaʼn Isaías in tzaj tnaʼn qe qa nya oʼkx qo elel ikʼun kyuʼn aj qʼoj, sino ax ikx che ajbʼel nim tiʼchaq kyuʼn tuʼn kyqʼojin qiʼj. Kyxol jlu ateʼ sbʼubʼil, qe nya ax tok yol ex in qo el ikʼun (Mat. 5:11). Mlay tzʼel tiʼn Jehová ambʼil kye xjal tuʼn miʼn tbʼant jlu kyuʼn (Efes. 6:12; Apoc. 12:17). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn qtzaj xobʼ, ¿tiquʼn?

15, 16. a) ¿Alkye toxin tiʼ bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn ex tzeʼn in tzaj yekʼin jlu toj Isaías 25:4 ex 5? b) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Isaías 41:11 ex 12, ¿tiʼ kbʼajel kyiʼj qeju in che qʼojin qiʼj?

15 Aju toxin tiʼ nim toklen tuʼn ttzaj qnaʼn, aju qa in tzaj tqʼamaʼn Jehová qa mlay qo naj tuʼn alkyexku tiʼ in najbʼen kyuʼn xjal tuʼn kyqʼojin qiʼj. In qo ok t-xqʼuqin Jehová tiʼj «kyqʼoj xjal nimxix kyipun» ik tzeʼn in qo ok t-xqʼuqin jun matij muro aj ttzaj jun kyqʼiqʼ jbʼal (kjawil uʼjit Isaías 25:4, 5). Mlay tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn tok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj te jumajx (Is. 65:17).

16 Tuʼn kukx ttzaj tqʼuqbʼaʼn Jehová qkʼuʼj, in tzaj tqʼamaʼn qe tiʼ kbʼantel tuʼn kyiʼj qeju in che qʼojin qiʼj (kjawil uʼjit Isaías 41:11, 12). Noq tiʼxku bʼant kyuʼn aj qʼoj tuʼn tchʼiy ikʼbʼil kyuʼn qiʼj, «che najel te jumajx».

¿TZEʼN JAKU TZʼOK QEʼ MAS QKʼUʼJ TIʼJ JEHOVÁ?

Mas in qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová qa in qo uʼjin tiʼj Tyol tkyaqil maj tuʼntzun tok qojtzqiʼnxix. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17 ex 18). *

17, 18. a) ¿Tiquʼn in nonin qiʼj tuʼn tok qeʼ mas qkʼuʼj tiʼj Jehová qa ma qo uʼjin tiʼj Tyol? Qʼamantza jun techel. b) ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj taqikʼ Tyol Dios te abʼqʼi 2019?

17 Mas in nok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová aj tok qojtzqiʼnxix. Ex oʼkx jaku tzʼok qojtzqiʼn Jehová aj tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju in jaw quʼjin toj Tyol ex tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qximen tiʼj. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj junjun txʼolbʼabʼil tiʼj alkye tten xqʼuqin Jehová kyiʼj tmajen toj ambʼil ojtxe ex kyuʼn jlu jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa ax ikx kxqʼuqil qiʼj toj ambʼil jaʼlo.

18 Qo ximen tiʼj techel ajbʼen tuʼn Isaías tuʼntzun tel qnikʼ tiʼj tzeʼn in xqʼuqin Jehová qiʼj. Tqʼama Isaías qa ik tten Jehová ik tzeʼn jun xqʼuqil ẍneʼl. Tqʼama jlu: «In che jaw tchleʼn qe tal t-ẍneʼl tuj tqʼabʼ, qʼiʼn qe tuʼn ttzi t-xuʼk» (Is. 40:11). Aj tel qnikʼ tiʼj qa in qo tzaj tchleʼn Jehová, in qeʼ qkʼuʼj tuʼn jlu ex in kubʼ qnaʼn qa xqʼuqin atoʼ. Tuʼn tchewix qkʼuʼj aj kytzaj nya bʼaʼn, ma jaw tskʼoʼn majen in bʼant taqʼun aju taqikʼ Tyol Dios te abʼqʼi 2019 qeju yol tkuʼx toj Isaías 41:10: «Miʼn bʼaj kykʼuʼje, aqine Kydiose». Bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj tbʼanel yol lu. Qa ma bʼant quʼn, tzul kyqʼoʼn qipumal ex kqebʼil qkʼuʼj kyuʼn aj qok weʼ kywitz nya bʼaʼn chʼix kyul.

BʼITZ 38 Kxqʼuqil Jehová tiʼja

^ taqik' 5 Toj taqikʼ Tyol Dios te abʼqʼi 2019 in tzaj qʼamaʼn oxe tiquʼn tuʼn miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj aj kytzaj nya bʼaʼn twitz Txʼotxʼ moqa toj qanqʼibʼil. Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ kyiʼj jlu ex che onil qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj, ex tuʼn tok qeʼ mas qkʼuʼj tiʼj Jehová. Qo ximen tiʼj taqikʼ Tyol Dios te abʼqʼi lu ex qa jaku bʼant, bʼaʼn tuʼn tkyaj toj qwiʼ. Kʼonil jlu qiʼj tuʼn tten qipumal aj qok weʼ kywitz nya bʼaʼn toj ambʼil tzul.

^ taqik' 3 YOL NIM TOKLEN: Aju tziybʼil, atzun jun yol in tzaj qʼamaʼn ex jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa ax tok, ex qa kjapunel twiʼ. Aqeju yol in tzaj ttziyen Jehová in che onin qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj kyuʼn nya bʼaʼn jaku che tzaj qiʼj.

^ taqik' 4 In che kanet oxe maj yol «miʼn che xobʼe» quʼn toj Isaías 41:10, 13 ex 14. In che ajbʼen nim maj yol aqine moqa aʼyine kyoj versículo lu ex atz in yolin tiʼj Jehová. ¿Tiquʼn xi qʼoʼn ambʼil te Isaías tuʼn tajbʼen nim maj yol lu tuʼn? Tuʼn ttzaj tqʼamaʼn jun tiʼ nim toklen: qa qaj tuʼn tchewix qanmi, il tiʼj tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová.

^ taqik' 52 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In nok weʼ jun ja xjal kywitz nya bʼaʼn toj aqʼuntl, tuʼn yabʼil, toj pakbʼabʼil ex toj tja xnaqʼtzbʼil.

^ taqik' 54 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In che okx polisiy toj jun ja jatumel in nok kychmon kyibʼ erman, noqtzun tuʼnj, mintiʼ in tzaj bʼaj kykʼuʼj.

^ taqik' 56 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Jaku ten qipumal tuʼn kyikʼx nya bʼaʼn quʼn qa ma tzʼel qpaʼn ambʼil tuʼn qkʼulin te Jehová kyukʼil toj qja tkyaqil maj.