Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qkanoʼmil tiʼj Noé, Daniel ex Job tuʼnju ten qʼuqbʼil kykʼuʼj ex e nimen

Qkanoʼmil tiʼj Noé, Daniel ex Job tuʼnju ten qʼuqbʼil kykʼuʼj ex e nimen

«Noqwit a najl Noé, Daniel tukʼix Job tuj txʼotxʼ lu, oʼkxwitlo ox xjal lu jaku che klet, tuʼnju tzʼaqlxix qe» (EZEQ. 14:14).

BʼITZ: 15 EX 32

1, 2. a) ¿Tiquʼn jaku tzaj kyqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj aju techel kyaj kyqʼoʼn Noé, Daniel ex Job? b) ¿Toj alkye ambʼil kubʼ ttzʼibʼin Ezequiel aju taqikʼ Tyol Dios jatumel ma jatz qxnaqʼtzbʼil?

¿IN TZAJ yabʼil tiʼja, kwest tuʼn tkanet tpwaqa, in nel ikʼuna ex qa in tzaj junjuntl nya bʼaʼn tiʼja? ¿Kwestpe tuʼn ttzalaja toj tajbʼebʼila te Jehová? Qa ikju, aʼyeju techel tiʼj Noé, Daniel ex Job ok ktzajel kyqʼuqbʼaʼn tkʼuʼja. Aʼyeju xjal lu aj ilqetoq ex ax nya bʼaʼn tzaj kyiʼj ik tzeʼn qe. Ax ikx jakutoq che kubʼ bʼyoʼn. Maske jakutoq bʼaj jlu kyiʼj, kukx e ajbʼen te Jehová ex e ok tqʼoʼn te jun tbʼanel techel qwitz tiʼj qʼuqbʼil kykʼuʼj ex tej kynimen (kjawil uʼjit Ezequiel 14:12-14).

2 Aju taqikʼ Tyol Dios jatumel ma jatz xnaqʼtzbʼil lu, kubʼ ttzʼibʼin Ezequiel toj abʼqʼi 612 tjaqʼxi ambʼil iqʼin quʼn jaʼlo toj tnam Babilonia, * tej tzmatoq in nikʼ jweʼ abʼqʼi tkubʼlen xiten tnam Jerusalén aju el tpan tibʼ tiʼj axix tok, ikʼ jlu toj abʼqʼi 607 (Ezeq. 1:1; 8:1). Oʼkx junjun xjal kubʼ kyyekʼin kymod ik tzeʼn te Noé, Daniel ex Job, ex ok qʼoʼn techel kyiʼj tuʼn kyklet (Ezeq. 9:1-5). Kyxol qe jlu ten Jeremías, Baruc, Ébed-mélec ex qeju recabitas.

3. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Aj tkubʼ xiten tkyaqil nya bʼaʼn at twitz txʼotxʼ, oʼkx kʼokel qʼoʼn kyechel qeju kʼokel tqʼoʼn Jehová te tzʼaqli tuʼntzun kykyaj anqʼin ik tzeʼn te Noé, Daniel ex Job (Apoc. 7:9, 14). Tuʼntzunju, qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn e ok tqʼoʼn Dios qe xjal lu te jun techel qa tzʼaqliqe. Aj qyolin kyiʼj, tnejel qo xnaqʼtzal tiʼj nya bʼaʼn tzaj kyiʼj ex yajxitl qo xnaqʼtzal tiʼj tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn qʼuqbʼil kykʼuʼj ex tej kynimen.

NIMEN NOÉ EX KUBʼ TYEKʼIN QʼUQBʼIL TKʼUʼJ TOJ MAS TE BʼELJAJ SYENT ABʼQʼI

4, 5. a) ¿Alkyeqe nya bʼaʼn ok weʼ Noé twitz? b) ¿Tiquʼn jaku qo jaw labʼin tiʼj tej kukx ikʼx tuʼn Noé?

4 Aʼyeju nya bʼaʼn ok weʼ twitz. Toj tqʼijlalil Enoc, aju tbisabuelo Noé, mintiʼ in che jyon xjal tiʼj Jehová. Ax ikx in xitoq kyqʼamaʼn yol nya bʼaʼn tiʼj (Jud. 14, 15). Kukx chʼiy nya bʼaʼn. Toj ambʼil tej tten Noé, «otoq chmet il twitz txʼotxʼ». E ok anjel te nya bʼaʼn ex ok kyqʼon kyibʼ te xjal tuʼntzun kykubʼ mojeʼ kyukʼil xuʼj, moqa qyaʼ, ex e ul nya bʼaʼn kykʼwaʼl ex bʼiyel xjal qe (Gén. 6:2-4, 11, 12). Atzunte Noé junxitl kywitz xjal lu. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa «tzalaj Qman tiʼj» ex qa ok te «jun xinaq tzʼaqlxix ex bʼaʼnxix kyxol kykyaqil xjal e anqʼin tuj tqʼijlalil», ex «bʼet tukʼil Dios» (Gén. 6:8, 9).

5 Qo xnaqʼtzaʼn tiʼj tiʼ in tzaj kyyekʼin yol lu tiʼj Noé. Qo ximen tiʼj jteʼ ambʼil kukx ajbʼen te Jehová kyxol xjal nya bʼaʼn tej naʼmxtoq ttzaj Nim Jbʼal. Kukx ajbʼen Noé te Jehová chʼixme 600 abʼqʼi, ex nya oʼkx 70 moqa 80 abʼqʼi ik tzeʼn in che anqʼin xjal toj ambʼil jaʼlo (Gén. 7:11). Ax ikx, mintiʼtoq jun kʼloj okslal jaku txi qʼuqbʼante tkʼuʼj tiʼj tajbʼebʼil te Jehová ik tzeʼn qe toj ambʼil jaʼlo. Ex mintiʼlo e onin terman tiʼj. *

6. ¿Alkye tten kubʼ tyekʼin Noé qa mintiʼ tzaj xobʼ?

6 Mintiʼ kubʼ t-ximen Noé tuʼn oʼkx tok te jun tbʼanel xjal, sino pakbʼan «kye xjal tuʼn kybʼinchante aju tzʼaqlixix» tuʼnju mintiʼ tzaj xobʼ (2 Ped. 2:5). Kubʼ ttzʼibʼin Pablo jlu: «Tuʼn tokslabʼl Noé kubʼ kysentens kykyaqil xjal» (Heb. 11:7). Jaku txi qqʼamaʼn qa e ok ten xjal xmayil tiʼj, el ikʼun kyuʼn ex xilo qʼamaʼn te tuʼn tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj. Pero mintiʼ xi tqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj «t-xobʼil twitz juntl xjal» (Prov. 29:25). Sino ten tipumal aju in xi tqʼoʼn Jehová kye qeju kukx in che ajbʼen te.

7. Tej tjaw tbʼinchaʼn Noé ark, ¿alkyeqe nya bʼaʼn ok weʼ twitz?

7 Tej otoqxi tzʼajbʼen Noé te Jehová toj mas te jweʼ syent abʼqʼi, tzaj tqʼamaʼn te tuʼn tjaw tbʼinchaʼn jun ark tuʼntzun kyklet xjal ex qe txkup (Gén. 5:32; 6:14). Kwestlo ela te Noé tuʼn tjaw tbʼinchaʼn jun matij ark. Ax ikx el-lo tnikʼ tiʼj qa mas che xmayil xjal tiʼj ex mas kʼelel ikʼen kyuʼn. Noqtzun tuʼnj, ten qʼuqbʼil tkʼuʼj, nimen Noé ex kubʼ tbʼinchaʼn «tkyaqil ik tzaʼnx o tzaj tmaʼn» Jehová te (Gén. 6:22).

8. ¿Alkye tten kubʼ tyekʼin Noé qʼuqbʼil tkʼuʼj tiʼj Jehová qa kukx tzul qʼoʼn aju at tajbʼen te?

8 Ax ikx kwestlo ela te Noé tuʼn tkanet aju at tajbʼen kye toj tja. Tej naʼmxtoq ttzaj Nim Jbʼal, iltoq tiʼj tuʼn kyaqʼunan xjal nim tuʼntzun tkuʼx kyawaʼn kywa. Ax ikx te Noé bʼant jlu tuʼn (Gén. 5:28, 29). Maske ikju, nya oʼkx ximen tuʼn tkanet aju at tajbʼen te, sino ximen tiʼj tajbʼebʼil te Jehová. Kukx ximen tiʼj jlu tej tjaw tbʼinchaʼn ark toj 40 ex qa 50 abʼqʼi. Ex bʼant jlu tuʼn toj juntl oxe syent abʼqʼi tej otoq tzikʼ Nim Jbʼal (Gén. 9:28). Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kyaj tqʼoʼn jun tbʼanel techel qwitz tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj ex tuʼn qnimen.

9, 10. a) ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Noé ex tej tnimen? b) ¿Tiʼ kbʼantel tuʼn Jehová qa ma qo kolin kyiʼj tkawbʼil?

9 Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Noé ex tej tnimen. Kbʼantel quʼn qa ma qo kolin tiʼjju in nok tqʼoʼn Jehová te tzʼaqli, qa mintiʼ in nokx qqʼon qibʼ kyoj tiʼchaq te twitz txʼotxʼ ex qa ma kubʼ qqʼoʼn tnejel aju Tkawbʼil (Mat. 6:33; Juan 15:19). Ojtzqiʼn quʼn qa tuʼn jlu in qo el ikʼun. Jun techel, tuʼnju o kubʼ qximen tuʼn t-xi qnimen qe tkawbʼil Jehová at tiʼjju tuʼn tkubʼ kuẍeʼ jun xinaq tukʼil jun xuʼj ex tiʼj mejebʼleʼn, at maj in che etz qʼamaʼn nya bʼaʼn tqanil qiʼj kyoj junjun lugar (kjawil uʼjit Malaquías 3:17, 18). Ik tzeʼn te Noé, mintiʼ in qo xobʼ kye xjal, sino qaj tuʼn qbʼin te Jehová. Ojtzqiʼn quʼn qa oʼkx te jaku tzaj qʼonte qchwinqlal te jumajx (Luc. 12:4, 5TNM).

10 Teyele junjun qe bʼaʼn tuʼn tkubʼ t-xjelin jlu: «¿Kukxpe chin ajbʼele te Jehová aj kyok ten xjal xmayil ex aj kyyolin nya bʼaʼn wiʼje? ¿Qʼuqlipe nkʼuʼje tiʼj qa tzul tqʼoʼn aju at tajbʼen weye, axpe ikx qa kwest tuʼn kykanet?». Qa ma tzʼel tkanoʼna tiʼj Noé tuʼnju ten qʼuqbʼil tkʼuʼj ex tuʼnju nimen, jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa kukx kxqʼuqil Jehová tiʼja (Filip. 4:6, 7).

NIMEN DANIEL EX KUBʼ TYEKʼIN QʼUQBʼIL TKʼUʼJ TOJ JUN TTNAM NYA BʼAʼN

11. ¿Alkye nya bʼaʼn ok weʼ Daniel twitz ex qeju oxe tamiw toj Babilonia? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

11 Aʼyeju nya bʼaʼn ok weʼ twitz. Xi qʼiʼn Daniel anqʼil toj tnam Babilonia, jatumel in che kʼulin xjal kye nim dios ex at nim kyaqʼun chman toj. Ikʼuntoq kywitz aj Judiy kyuʼn xjal te Babilonia ex in che xmayintoq tiʼj Jehová, aju Kydios (Sal. 137:1, 3). Tuʼn jlu tzaj nim kybʼis aj Judiy kukxtoq in che ajbʼen te Jehová ik tzeʼn te Daniel. Ax ikx, nimtoq xjal in nok kyqʼoʼn kywitz tiʼj Daniel ex kyiʼj oxe tamiw, Hananías, Misael ex Azarías tuʼnju i ex xnaqʼtzaʼn kyuʼn xjal te Babilonia tuʼn kyajbʼen te aj kawil. Axpe ikx xi qʼamaʼn kye kuʼxun lu tiʼtoq tuʼn t-xi kywaʼn. Tzaj nya bʼaʼn tuʼn jlu tuʼnju otoq kubʼ t-ximen Daniel «tuʼn miʼn tbʼaj ttzʼilsan tibʼ tuʼn tchi rey» (Dan. 1:5-8, 14-17).

12. a) ¿Alkyeqe tbʼanel tmod Daniel ten? b) ¿Alkyetoq t-ximbʼetz Jehová ten tiʼj Daniel?

12 Ok weʼ Daniel twitz juntl nya bʼaʼn aju nya qʼanchaʼl. Tuʼnju jaku bʼant nim tiʼchaq tuʼn, tzaj qʼoʼn junjun taqʼun nim toklen (Dan. 1:19, 20). Maske ikju, mintiʼ jaw tnimsan tibʼ ex mintiʼ kubʼ t-ximen qa mas nim toklen tyol toj tkyaqil ambʼil. Sino kukx kubʼ tin tibʼ, ok te mans ex jaw tnimsaʼn Jehová tiʼj tkyaqilju bʼant tuʼn (Dan. 2:30). Tzmatoq kuʼxun Daniel tej tok tqʼoʼn Jehová te jun tbʼanel techel kyxol qeju tzʼaqli ik tzeʼn te Noé ex Job. Ax tok, ok qeʼ tkʼuʼj Jehová tiʼj. Ex toj tumel aju kubʼ t-ximen Jehová tiʼj Daniel, tuʼnju kukx ten qʼuqbʼil tkʼuʼj ex nimen te toj tkyaqil tanqʼibʼil. Ex bʼalo chʼixtoq tjapun twi 100 abʼqʼi tej ttzaj tqʼamaʼn jun anjel te tukʼil kʼujlabʼil qa nim toklen toj twitz Jehová (Dan. 10:11).

13. ¿Tiquʼn bʼant tuʼn tonin Daniel kyiʼj txqantl aj Judiy?

13 Noq tuʼn t-xtalbʼil Jehová, ok qʼoʼn toklen Daniel toj kawbʼil toj tnam Babilonia ex yajxitl toj tnam Medopersia (Dan. 1:21; 6:1, 2). Bʼalo bʼant jlu tuʼn Jehová tuʼntzun tonin Daniel kyiʼj tmajen ik tzeʼn bʼant tuʼn José toj Egipto ex tuʼn Ester tukʼil Mardoqueo toj tnam Persia (Dan. 2:48). * Qo ximen tiʼj jniʼ tzalajbʼil kubʼ tnaʼn Ezequiel ex txqantl aj Judiy otoq chex qʼiʼn anqʼil atz Babilonia tej tok kyqʼoʼn kywitz tiʼj onbʼil tzaj tqʼoʼn Jehová kye.

In nok tqʼoʼn Jehová kyoklen qeju kukx in che ajbʼen te. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 14 ex 15).

14, 15. a) ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa in qo anqʼin toj jun ambʼil ik tzeʼn tej tten Daniel? b) ¿Tiʼ jaku tzʼel kykanoʼn tatbʼaj kyiʼj ttat Daniel?

14 Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Daniel ex tej tnimen. In qo anqʼin twitz jun txʼotxʼ jatumel at nim nya bʼaʼn kyximbʼetz xjal ex nya ax tok xnaqʼtzbʼil tuʼn Nintz tnam Babilonia, aju in kubʼ qʼoʼn te kyechel kykyaqil nya ax tok okslabʼil, jun lugar te «kynajbʼil kykyaqil txkaj juʼẍ» (Apoc. 18:2). Atzun qe ik qoʼ ik tzeʼn qe stranjer xjal. Kyjuʼtzun, junxitl qoʼ ex in che xmayin xjal qiʼj (Mar. 13:13). Tuʼntzunju, qo laqʼex ttxlaj Jehová ik tzeʼn te Daniel. Qa ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová, qa mintiʼ ma jaw qnimsan qibʼ ex qa ma qo bʼin te, ax ikx kʼokel tqʼoʼn qoklen (Ageo 2:7).

15 Aqeju tatbʼaj toj ambʼil jaʼlo, jaku tzʼel kykanoʼn techel kyiʼj ttat Daniel. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ok tkʼujlan Daniel Jehová, maske attoq nim nya bʼaʼn toj tnam Judá tej tzmatoq kʼwaʼlx. Nya noq kukx bʼant jlu tuʼn, sino tuʼnju xi qʼoʼn tbʼanel xnaqʼtzbʼil te kyuʼn ttat (Prov. 22:6). Ex aju t-xilen tbʼi Daniel, «A Dios weye Njwes», a jlu in tzaj tyekʼin qa kʼujlan Jehová kyuʼn ttat. Tuʼntzunju, aqeye tatbʼaj, ten kypasense aj t-xi kyxnaqʼtzaʼne kykʼwaʼle tiʼj Jehová. Miʼn che sikte (Efes. 6:4). Che naʼne Dios kyukʼil ex che naʼne Dios kyiʼj. Qa ma tzʼok tilil kyuʼne tuʼn tkuʼpin axix tok toj kyanmi tiʼj Xjan Uʼj, nim kʼiwlabʼil tzul tqʼoʼn Jehová kyeye (Sal. 37:5).

NIMEN JOB EX KUBʼ TYEKʼIN QʼUQBʼIL TKʼUʼJ TEJ TTEN TQʼINUMABʼIL EX TEJ TTEN TOJ MEBʼAYIL

16, 17. ¿Alkye junxichaq nya bʼaʼn tzaj tiʼj Job toj tanqʼibʼil?

16 Aʼyeju nya bʼaʼn ok weʼ twitz. Chʼexpaj tanqʼibʼil Job. Attoq mas tqʼinumabʼil kywitz «qe xjal najl tuj lugar tuj tjawitz qʼij» (Job 1:3). Jun xjal attoq nim tpwaq, ojtzqiʼntoq twitz kyuʼn txqantl ex nimen kyuʼn (Job 29:7-16). Pero nya tuʼn jlu kubʼ t-ximen qa mintiʼ tajbʼen Dios te ex qa mas toklen kywitz txqantl. Ex ok tqʼoʼn Jehová tbʼi Job te «nmajene» ex tqʼama qa jun xinaq «in anqʼin tuj tumelxix ex tzʼaqlxix, bʼaʼn niman [...], ex tpaʼn tibʼ tiʼj mya bʼaʼn» (Job 1:8).

17 Pero toj chʼin ambʼil chʼexpaj tkyaqil toj tanqʼibʼil. Naj tkyaqil aju attoq te, tzaj nimxix tbʼis ex kubʼ t-ximen tuʼn tkyim. Ojtzqiʼn quʼn qa tuʼn Satanás tzaj nya bʼaʼn tiʼj ex tqʼama qa in najbʼentoq Job te Jehová noq tuʼnju at tiʼchaq te (kjawil uʼjit Job 1:9, 10). Mintiʼ ok tqʼoʼn Jehová aju nya ax tok yol lu te jun saqchbʼil. Xi tqʼoʼn ambʼil te Job tuʼn tkubʼ tyekʼin qa jaku ten tzʼaqli twitz ex qa jakutoq tzʼajbʼen te tukʼil axix tok kʼujlabʼil.

18. a) ¿Tiquʼn in jaw labʼin teya tej mintiʼ el tpan tibʼ Job tiʼj Jehová? b) ¿Tiʼ in tzaj tyekʼin tiʼj Jehová aju tmod kubʼ tyekʼin tukʼil Job?

18 Ok tbʼinchaʼn Satanás nim nya bʼaʼn tiʼj Job tuʼntzun tkubʼ t-ximen qa a Jehová tzaj qʼonte nya bʼaʼn (Job 1:13-21). Yajxitl e pon oxe xjal qʼuqbʼal tkʼuʼj, aqeju ok kyqʼon kyibʼ te tamiw. Pero ten nya bʼaʼn kymod ex xi kyqʼamaʼn te qa tuʼn Dios otoq tzaj nya bʼaʼn tiʼj (Job 2:11; 22:1, 5-10). Maske ikju, kukx ajbʼen Job te Jehová. Ax tok at maj mintiʼ ximen tej tyolin. Pero el tnikʼ Jehová qa attoq Job toj kʼixkʼoj (Job 6:1-3). Ojtzqiʼntoq tuʼn Jehová qa nimxix in bʼisun Job ex mintiʼ el tpan tibʼ tiʼj, maske naj tkyaqilju attoq te tuʼn Satanás ex nim maj ok tkʼixbʼisaʼn, ex tqʼama nya ax tok yol tiʼj. Tej tbʼaj aju joybʼil tiʼj qʼuqbʼil tkʼuʼj, xi tqʼoʼn Jehová kabʼe maj t-xel qe tiʼchaq attoq te tnejel ex xi tqʼoʼntl 140 abʼqʼi tanqʼibʼil (Sant. 5:11). Toj tkyaqil ambʼil lu, kukx ajbʼen Job te Jehová tuʼn tkyaqil tkʼuʼj. ¿Tiquʼn ojtzqiʼn quʼn? Tuʼnju otoq tzikʼ nim syent abʼqʼi tkyimlen tej tkubʼ ttzʼibʼin Ezequiel aju taqikʼ Tyol Dios jatumel ma jatz xnaqʼtzbʼil.

19, 20. a) ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Job ex tej tnimen? b) ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová aj qyolin kyukʼil txqantl?

19 Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Job ex tej tnimen. Noq tiʼxku in tzaj qiʼj, qqʼonku Jehová tnejel toj qanqʼibʼil, bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj ex qo nimen te tuʼn tkyaqil qkʼuʼj. At nim tiquʼn tuʼn tbʼant jlu quʼn twitzju te Job. Qo ximen tiʼj jlu. Ojtzqiʼn nim tiʼchaq quʼn tiʼj Satanás ex aju in bʼant tuʼn (2 Cor. 2:11). Noq tuʼnju onbʼil in tzaj tqʼoʼn uʼj te Job, ojtzqiʼn quʼn tiquʼn in tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil te nya bʼaʼn. Ex kyuʼn qe yol kyaj qʼamaʼn toj uʼj te Daniel, in nel qnikʼ tiʼj qa ktel Tkawbʼil Dios ex qa a Jesucristo kʼokel te aj Kawil (Dan. 7:13, 14). Ex ojtzqiʼn quʼn qa chʼixtl tkubʼ tnajsaʼn Kawbʼil lu tkyaqil nya bʼaʼn at.

20 In tzaj tyekʼin tanqʼibʼil Job qe qa il tiʼj tuʼn tten qʼaqʼbʼil qkʼuʼj kyiʼj erman in tzaj nya bʼaʼn kyiʼj. Jakulo tzaj kyqʼamaʼn jun kyyol nya ximen kyuʼn ik tzeʼn bʼant tuʼn Job (Ecl. 7:7TNM). Tuʼntzunju, miʼn qo yolin nya bʼaʼn kyiʼj, sino bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin qʼaqʼbʼil qkʼuʼj ex qo ximen tiʼjju in bʼaj kyiʼj, ex nya tiʼjju yol in tzaj kyqʼamaʼn. Iktzun tten kʼelel qkanoʼn tiʼj Jehová, aju Qtat at nim tkʼujlabʼil ex nim qʼaqʼbʼil tkʼuʼj (Sal. 103:8).

KTEL QIPUN TUʼN JEHOVÁ

21. ¿Tiʼ toklen 1 Pedro 5:10 tukʼilju ikʼ toj tanqʼibʼil Noé, Daniel ex Job?

21 E anqʼin Noé, Daniel ex Job toj junxichaq ambʼil ex junxichaq tten anqʼibʼil, pero i ex kywitz nya bʼaʼn tzaj kyiʼj. Aju ikʼ toj kyanqʼibʼil in tzaj kynaʼn qeju yol tqʼama apóstol Pedro tej tkubʼ ttzʼibʼin jlu: «Kybʼajlenxitzun yajlaʼne kabʼ qʼij, axte Dios ktzʼaqsalte kynabʼle, ex tuʼn kyweʼxixe tuj kyokslabʼle, ex kqʼolte kyipumale, ex kkyuwsal kyeye» (1 Ped. 5:10).

22. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

22 Ax tok in japun kywiʼ qe yol tkuʼx toj 1 Pedro 5:10 kyiʼj tmajen Jehová toj ambʼil jaʼlo. In tzaj tqʼuqbʼaʼn Jehová qkʼuʼj qa tzul tqʼoʼn qipumal. Qkyaqilx qaj tuʼn ttzaj qkʼamoʼn tipumal Jehová tuʼntzun kukx qajbʼen te. Tuʼntzunju, qaj tuʼn tel qkanoʼn qʼuqbʼil tkʼuʼj Noé, Daniel ex Job. Ax ikx qaj tuʼn tel qkanoʼn kyiʼj tej kynimen. Ik tzeʼn qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil, kukx e ajbʼen te Jehová tuʼnju ax tok ojtzqiʼn kyuʼn. Ax ikx el kynikʼ tiʼj tiʼ tajbʼil Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn (Prov. 28:5). Ax ikx qe jaku bʼant jlu quʼn.

^ taqik' 2 Xi qʼiʼn Ezequiel toj tnam Babilonia toj abʼqʼi 617 tjaqʼxi ambʼil iqʼin quʼn jaʼlo. Kubʼ ttzʼibʼin qe yol toj Ezequiel 8:1–19:14 toj «tqaqin abʼqʼi» t-xilen qʼiʼn toj Babilonia, moqa toj abʼqʼi 612.

^ taqik' 5 Atzunte ttat Noé, aju Lamec tbʼi, nimen te Dios, noqtzun tuʼnj, kyim tej atxtoq jweʼ abʼqʼi tuʼn ttzaj Nim Jbʼal. Qa kukxtoq itzʼ ttxuʼ Noé ex qe terman tej ttzyet Nim Jbʼal, mintiʼ e klet.

^ taqik' 13 Bʼalo ax jlu bʼant tuʼn Jehová kyukʼil qeju oxe tamiw Daniel, quʼn ax ikx kye ok qʼoʼn kyoklen (Daniel 2:49).